NOTATKI-logika.doc

Logika : klasyczny rachunek zdań sylogistyczny. (Arystoteles)

Logika – jedna z nauk filozoficznych składająca się z :

-  logiki formalnej (symboliczna, matematyczna)

- semiotyki (nauka o znakach i wyrażeniach)

- metodologia nauk (klasyfikująca różne nauki i badająca ich metody postępowania)

Semiotyka dzieli się na 3 gł. dyscypliny :

1)     Syntaktykę (ogólna teoria budowy wyrażeń językowych, klasyfikuje wyrażenia językowe oraz bada ich struktury. Podst. Pojęcie : kategoria syntaktyczna wyrażenia)

2)     Semantykę (zajmuje się badaniem relacji między językiem a rzeczywistością po za językową (światem))

3)     Pragmatykę (bada relacje między językiem, a użytkownikami języka)

Kategoria syntaktyczna wyrażenia : wyrażenia X i Y danego języka J należą do tej samej kategorii syntaktycznej wyrażeń języka J, wtedy i  tylko wtedy gdy w dowolnym wyrażeniu sensownym W języka  J po zastąpieniu X przez Y lub odwrotnie, powstałe wyrażenie W1 jest sensowne w języku J.

‘Pies i kot’ cudzysłów oznacza, że chodzi o wyrażenie

Mysz i kot

Pies i mysz należą do tej samej kategorii syntaktycznej

Pies i kot

Pies lub kot

i i albo należą do tej samej kategorii syntaktycznej

pies i kot

pies i jeżeli to      to jest bez sensu, z czego wynika, że kot i jeżeli to są z różnych kategorii                                           syntaktycznych

4 kategorie syntaktyczne wyrażeń :

1)     Nazwy

2)     Zdania

3)     Spójniki (funktory, łączniki, konektywy)

4)     Operatory (są to wyrażenia, które służą do wiązania zmiennych, typowe opratory w logice to

Człowiek  :

desygnatem jest każdy podmiot, o którym można powiedzieć, że jest człowiekiem.

Zakresem – jest zbiór wszystkich ludzi

Komprehensja – zbiór wszystkich możliwych desygnatów danej nazwy, np. zmarli, żyjący, nienarodzeni

Intencja : mieć 2 nogi, rozum, nieopierzony

Nazwy ze względu na budowę :

• Nazwy proste – której żadna część nie jest nazwą, np. pies
• Nazwy złożone – chociaż jej jedna część jest sama nazwą, np. nie – pies

Wszystko co nie jest psem          część nazwy

Ze względu na liczbę desygnatów :

• Nazwy puste – nazwa ma 0 desygnatów, np. centaur, jednorożec, kwadratowe koło, bezdzietna matka, hamlet, krasnoludek (przedmioty nieistniejące)

·         Nazwy niepuste –

• Jednostkowe – posiada 1 desygnat np. najwyższy szczyt w Tatrach, najstarszy człowiek na ziemi; większość słów z naj ma 1 desygnat; imiona i nazwiska, np. Jan Kowalski
• Ogólne – ma więcej desygnatów, np. pies

Ze względu na naturę ontologiczną desygnatu :

• Nazwy koherentne – desygnatem jest konkret, obiekt istniejący w czasie i przestrzeni, np. stół, pies
• Nazwy abstrakcyjne – desygnatem jest abstrakt – obiekt istniejący po za czasem i przestrzenią, np. liczba 2, kwadratowość kwadratu

Ze względu na sposób odnoszenia się do desygnatu :

• Nazwy indywidualne – wskazują bezpośredni swój desygnat; nadawana w akcie arbitralnym, np. akcie chrztu; nie może być użyta jako rzecznik w zdaniu
• Nazwy generalne – posiadają pewną treść i  informują nas o własnościach przedmiotu,        np. człowiek, prostokąt równoboczny; mogą być podmiotem lub orzecznikiem w zdaniu      np. Człowiek jest ssakiem.

Ze względu na budowę desygnatu :

• Nazwy kolektywne (zbiorowe) – desygnatem jest pewien kolektyw lub agregat rzeczy,                     np. las – kolektyw drzew , sejm – kolektyw posłów.
• Nazwy dystrybutywne (rozdzielcze, nie zbiorowe) -  całość jednostkowa

Ze względu na rozstrzygalność przynależności desygnatu do jej zakresu :

• Nazwy ostre – nazwa co do której nie ma żadnych wątpliwości czy desygnat należy do jej zakresu, np. pies, prostokąt równoboczny
• Nazwy nieostre – nie ma pewności czy należy czy nienależny, np. chuligan, młodzieniec(czy ma 12 lat?26?itd.)

Ze względu na „wielkość” zakresu desygnatu :

• Nazwy uniwersalne – nazwy, którymi można nazwać wszystko np. byt
• Nazwy nieuniwersalne – nie można jej użyć do nazywania wszystkiego, np. pies

Zdanie o wartości nie ma wartości -> emotywiści

Zdanie a sąd w sensie logicznym :

Piotr lubi Pawła.

Peter likes Paul.

Treść wspólna różnym zdaniom to sąd lub znaczenie. Sąd – byt ponad językowy.

Podziały zdań :

              Ze względu na budowę :

                            Proste : żadna jego część sama nie jest zdaniem, np. Pies czeka.

                            Złożone : część zdania jest sama zdaniem, np. Pies nie czeka. -> Nie prawda, że pies                             czeka. Pies gryzie, a kot drapie.

              Ze względu na status poznawczy (infor.):

Analityczne : wartość logiczna jest ustalana wyłącznie na podstawie znaczenia, np. Kawaler jest to nieżonaty mężczyzna. (nie muszę nic badać)

Syntetyczne : wartość logiczna zależy od stanu świata, np. Słońce świeci.

Przykładem  spójnika jednoargumentowego jest nie w wyrażeniu nie-pies.

Przykładem spójnika dwuargumentowego jest jeżeli….., to…..

Jeżeli pada deszcz, to ulice są mokre.

Przykładem spójnika trójargumentowego  jest wyznał.

Adam wyznał Ewie miłość.  (bo Adam, Ewa, miłość.)

Ze względu na kategorię syntaktyczną argumentu lub argumentów spójników, spójniki dzielimy na :

              Nazwotwórcze : np. „i” w wyrażeniu pies i kot, ponieważ z nazw powstaje nazwa.

              Zdaniotwórcze :  ze zdania lub zdań powstają zdania, np. jeżeli…,to… , ale (Pada deszcz, ale jest ciepło), albo, i (Pada deszcz i jest ciepło), oraz

Spójniki spójnikotwórcze, tzw. Superspójniki :  np. Słońce świeci

Nazwa              spójnik (spaja słońce, w zdanie słońce świeci)

Słońce mocno świeci.

Nazwa   superspójnik        argument dla spójnika „mocno”

Wnikliwość syntaktyczna

Opis budowy ułamka syntaktycznego : w mianowniku podajemy symbole kategorii syntaktycznych argumentów danego spójnika, a w liczniku symbol kategorii syntaktycznej wyrażenia zbudowanego przez dany spójnik z danych argumentów danego spójnika.

Spójnik i w wyrażeniu pies i kot

 ...