Historia i tradycje polskich saperów cz-3.pdf

(732 KB) Pobierz
„Historia i tradycje polskich saperów” – Część Trzecia
Ponownie zapraszamy Państwa do lekcji saperskiej historii, autorstwa majora rezerwy
Wojciecha Leszczyńskiego, pracownika Klubu Centrum Szkolenia Wojsk
Inżynieryjnych i Chemicznych we Wrocławiu.
Witam po raz kolejny, już chyba trzeci „na trasie” naszej saperskiej historycznej
wycieczki. Jeśli jeszcze ktoś tam jest po drugiej stronie ekranu, jeżeli ktoś mnie jeszcze czyta
to z góry przepraszam, że będę musiał znowu troszkę poprzynudzać, ale nie mam wyjścia, ja
tak po prostu muszę. Jeśli nie osadzę saperskiej treści w określonym kontekście historycznym
obrażą się na mnie badacze „przykurzonych’ dokumentów, zwłaszcza Ci z dużą ilością
skrótów przed imionami i nazwiskiem na wizytówce (a kilku ich znam). Z drugiej strony jeśli
z tą otoczką przesadzę młody internauta pomyśli – ale ten „stary pryk kit sprzedaje”. Więc
tylko troszkę, troszeczkę.
17. września 1939 roku, bez wypowiedzenia wojny zaatakowała Polskę również
Armia Czerwona. Korpus Ochrony Pogranicza podjął rozpaczliwą obronę na całej linii
pogranicza. Szczególnie ciężkie walki, oddziały Wojska Polskiego wraz z ochotnikami,
stoczyły w rejonie Grodna.
Naczelny Wódz Edward Rydz Śmigły wydał dyrektywę:
„Sowiety wkroczyły.
Nakazuję ogólne wycofanie się na Rumunię i Węgry najkrótszymi drogami. Z bolszewikami
nie walczyć, chyba że w razie natarcia z ich strony lub próby rozbrajania oddziałów. Zadania
Warszawy i miast, które miały się bronić przed Niemcami – bez zmian. Miasta, do których
podejdą bolszewicy, powinny z nimi pertraktować w sprawie wyjścia garnizonów do Węgier
lub Rumunii…”
Postawienie sprawy w ten sposób doprowadziło do dezorientacji dowódców
oddziałów polskich, a w konsekwencji do wzięcia do niewoli przez Rosjan ok. 250 tys.
żołnierzy i oficerów w większości nie stawiających oporu.
Po selekcji dokonanej przez NKWD, spośród jeńców wydzielono ok. 15 tys. oficerów
Wojska Polskiego oraz policjantów i osadzono ich w trzech obozach: Kozielsku, Starobielsku
i Ostaszkowie. W kwietniu i maju 1940 roku większość z nich w zbrodniczy sposób
rozstrzelano. Wśród nich było 61 saperów z obozu w Kozielsku i 70 z obozu w Starobielsku.
W Ostaszkowie saperów nie było.
Wykazy zamordowanych prezentowane są w ramach ekspozycji ściany czołowej
Muzeum Wojsk Inżynieryjnych.
Fot. Pomnik w Katyniu.
Na wieść o agresji ZSRR, rząd polski ewakuował się w nocy 17. września na
terytorium Rumunii i tam został bez uprzedzenia internowany. 30. września prezydent Ignacy
Mościcki wydał dekret o przekazaniu władzy Władysławowi Raczkiewiczowi, co
zapoczątkowało działalność Rządu RP na uchodźctwie.
Kampania wrześniowa dobiegła końca. Wojska niemieckie i sowieckie zajęły
terytorium Polski i zdławiły zorganizowany opór regularnych wojsk polskich na terenie kraju.
6. października zakończyła się ostatnia batalia kampanii – bitwa pod Kockiem, którą stoczyli
żołnierze Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Kleeberga. W działaniach tych
uczestniczyli saperzy z 161. i 168. kompanii saperów i pontonierzy z 163. kompanii
pontonowej.
III Rzesza i ZSRR rozpoczęły okupację terytorium Rzeczypospolitej i likwidację
polskiej państwowości według ustaleń traktatu z 28. września.
Polscy żołnierze nie zrezygnowali jednak z walki, jeszcze we wrześniu 1939 r.
rozpoczęły działalność podporządkowane Rządowi RP na uchodźctwie, struktury państwa
podziemnego. Ciągłość państwowa Rzeczypospolitej Polskiej na arenie międzynarodowej
została zachowana a w okupowanym kraju odtworzono konspiracyjną administrację i
podziemne Wojsko Polskie.
Fot. Opaska.
Na przełomie lat 1939/1940, na okupowanych ziemiach polskich, powstało około
300 organizacji konspiracyjnych o różnym zasięgu terytorialnym, strukturze, liczbie
członków czy programie. Podjęte wysiłki scaleniowe doprowadziły do powstania silnych,
dobrze zakonspirowanych organizacji ruchu oporu. Liczbę członków ocenia się na milion
osób, w tym ponad 650 tys. to zbrojny ruch oporu. Czyny bohaterskich saperów całego
antyhitlerowskiego ruchu oporu nie są w pełni zinwentaryzowane, a nazwiska w ogromnej
części nie ustalone. Jednak wszystkie akcje dywersyjne na zapleczu wroga – to na pewno po
części dzieło saperów – partyzantów tych formacji. Meldunki dowódców oddziałów
partyzanckich, dowódców okręgów, czy obwodów wielokrotnie zawierały prośby o materiały
wybuchowe i oficerów saperów. Poszukiwano ich jako fachowców niezbędnych do:
wysadzania torów i składów kolejowych;
wykonywania uderzeń na nieprzyjacielskie obiekty;
sabotażu przemysłowego;
produkcji materiałów wybuchowych i zapalających.
Działalność saperów w zbrojnym ruchu oporu w Polsce zaowocowała ogromną ilością
akcji dywersyjnych i sabotażowych, które w znacznym stopniu zakłóciły działania okupanta
na ziemiach polskich i zdezorganizowały jego dostawy na front wschodni.
Fot. Wysadzony transport kolejowy.
W przemyśle niemieckim dokonano
800 tys. aktów sabotażu,
w dywersji kolejowej
wysadzono
2850 składów kolejowych,
przeprowadzono akcje odwetowe w Warszawie,
Krakowie i Radomiu oraz zamachy bombowe na dworcach kolejowych w Berlinie
i Wrocławiu. Specjaliści inżynierii wojskowej wyprodukowali w warunkach konspiracyjnych
45 tys. min, 400 tys. granatów
oraz
560 tys. miotaczy ognia.
Opracowali dziesiątki
instrukcji sabotażowo – dywersyjnych dotyczących niszczenia maszyn, obrabiarek, środków
komunikacji, materiałów pędnych oraz innych finalnych wyrobów niemieckiego przemysłu
zbrojeniowego.
Ruch oporu był w Polsce zjawiskiem powszechnym. Początkowo spontaniczny,
ujmowany był stopniowo w ogólnokrajowe ramy organizacyjne.
Rozbudowa struktur oddziałów partyzanckich i ośrodków dywersji wymagała
stałego napływu wyszkolonych kadr i zaopatrzenia materiałowo technicznego. Dla Armii
Krajowej ważnym źródłem zaopatrywania stały się zrzuty spadochronowe.
Od 1941 roku kadry oficerskie AK były zasilane żołnierzami specjalnie w tym celu
szkolonymi w Wielkiej Brytanii. Ze względu na specyfikę działania oficerom tym nadano
tajemnicze miano – cichociemni. W grupie 127 cichociemnych przerzuconych w czasie
okupacji do Polski było 26 specjalistów inżynierii wojskowej.
SAPERZY CICHOCIEMNI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
gen. Tadeusz Kossakowski – "Krystynek"
płk dypl. Felicjan Majorkiewicz – "Tron"
ppłk dypl. inż. Maciej Kalenkiewicz – "Kotwicz"
ppłk dypl. Kazimierz Bilski – "Rum"
ppłk Romuald Bielski – "Bej"
mjr dypl. Teodor Cetys – "Wiking"
mjr inż. Jan Górski – "Chomik"
mjr Mieczysław Pękała – "Bosak"
mjr Zdzisław Sroczyński – "Kompresor"
mjr Tadeusz Wierzejski – "Zgoda 2"
kpt. inż. Tadeusz Stocki – "Ćma"
kpt. inż. Jan Walter – "Cyrkiel"
kpt. Benon Łastowski – "Łobuz"
por. Kazimierz Czerwoński – "Bryzga"
por. Bernard Wiechuła – "Maruda"
por. Mirosław Kryszczukajtis – "Szary"
por. Jerzy Kowalski – "Baba"
por. Stanisław Kotorowicz – "Kron"
por. Tadeusz Kobyliński – "Hiena"
por. inż. Władysław Klimowicz – "Tama"
por. Stanisław Hencel – "Pik"
por. Tadeusz Śmigielski – "Ślad"
ppor. Ludwik Wiechuła – "Jeleń"
ppor. Ewaryst Jakubowski – "Brat"
ppor. Ryszard Kowalski – "Benga"
ppor. Jerzy Bichniewicz – "Błękitny"
Spośród 26 cichociemnych saperów, 12 oddało swoje życie podczas
wykonywania zadań na terenie okupowanego Kraju.
POWSTANIE WARSZAWSKIE
Nie zabrakło też saperów w ugrupowaniach powstańczych największego i
jednocześnie najbardziej tragicznego jeśli chodzi o skutki, zrywu niepodległościowego jakim
było powstanie warszawskie. Te pamiętne, wspaniałe, pełne poświęcenia i bohaterstwa 63 dni
dumnej walki na zawsze zapisało się w historii i pamięci Polaków. Po raz pierwszy, od pięciu
lat niewoli i srogiego terroru na domach zawieszono flagi narodowe, zrywano pyty z
chodników i budowano z nich barykady zrzucano niemieckie napisy. Rozgorzała powszechna
walka wyzwoleńcza będąca protestem przeciwko uciskowi, łapankom ulicznym, obozom
zagłady i publicznym egzekucjom.
1. sierpnia 1944 roku wraz z liczącymi prawie 23 tys. żołnierzy oddziałami Armii
Krajowej na ulice wyległ lud Warszawy, by stanąć do walki z okupantem.
Kompania saperów została powołana do życia rozkazem dowódcy pułku „Baszta” ppłk
Stanisława Kamińskiego, w dniu 3. sierpnia, już po rozpoczęciu działań bojowych.
Zorganizowana prawie w całości z ochotników liczyła około 190 żołnierzy miała w swoim
składzie pluton saperów, dwie grupy fortyfikacyjno – robocze, sekcję hydrauliczno –
kanałową, sekcję pirotechniczną i grupę sanitarną. Dowództwo objął ppor. Stanisław Osęka
„Wiesław”.
Działania prowadzone przez saperów powstańczych prowadzone od 4. sierpnia
skupione były między innymi na: budowie rowów przeciwpancernych i łącznikowych,
barykad oraz stanowisk ogniowych, produkcji środków zapalających, rozpoznaniu
inżynieryjnym oraz w przypadku wydzielenia grup bojowych na walce bezpośredniej.
Foto. Barykada powstańcza
Nasilenie prac inżynieryjnych nastąpiło w ostatniej dekadzie sierpnia. W tym
czasie zbudowano barykadę przy Puławskiej, rów przeciwpancerny w parku Dreszera oraz
stanowiska ogniowe przy ulicy Marchlewskiego i Wejnerta. 26. września o godz. 18.00, po
ciężkich walkach w obronie barykady przy ul. Szustra, kompanię rozwiązano. Część saperów
przedostała się kanałami na Mokotów, gdzie dostali się do niewoli. Osadzono ich w obozie
koncentracyjnym w Sztutthofie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin