13. Pojęcie „prawa żywnościowego" WE oraz podstawowe akty tego prawa
Geneza i najważniejsze założenia prawa żywnościowego Marcin Kozłowski Główny Inspektorat Weterynarii Puławy, 24 października 2009 roku
Akty Prawne Unii Europejskiej:
• Traktaty
• Rozporządzenia
• Dyrektywy
• Decyzje
Akty Prawne w Polsce
• Konstytucja RP
• Ustawy
• Umowy międzynarodowe
Instrukcje GLW oraz wytyczne GIW
Prawo krajowe Państwa Członkowskiego nie może być mniej restrykcyjne od prawa Unijnego.
PRAWO ŻYWNOŚCIOWE –geneza
Ważniejsze wydarzenia decydujące o potrzebie zmiany prawa dot. żywności
• 1985 – pierwsze przypadki BSE w Anglii
• 1986 – wybuch elektrowni w Czarnobylu /skażone produkty podstawowe/
• 1999 – dioksyny w łańcuchu pokarmowym w Belgii /pasze dla drobiu i trzody/
• 2000 – epidemia pryszczycy w Anglii przywleczona z Indii w żywności
Biała Księga Żywności
Bruksela, 12 stycznia 2000 rok
Nadrzędne cele nowego prawa żywnościowego:
• Zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego i bezpieczeństwa konsumenta;
• Zapewnienie, że ustawodawstwo oparte będzie na naukowych podstawach, racjonalnych dowodach i ocenie ryzyka, a nie innych czynnikach np. politycznych;
• Zapewnienie jednolitych przepisów dla całej Unii Europejskiej, w celu stworzenia wolnego przepływu towarów w ramach wspólnego rynku;
• Zapewnienie konkurencyjności przemysłu europejskiego i tym samym zwiększenie jego perspektyw eksportowych.
Nowe rozporządzenia „pakietu higienicznego”
zapoczątkowały zmianę w podejściu do polityki
higieny żywności
„Pakiet” miał za zadanie uprościć istniejące
prawodawstwo dotyczące bezpieczeństwa żywności,
uczynić je bardziej przejrzystym poprzez:
1) wydatne zmniejszenie liczby aktów prawnych regulujących wymagania związane z higieną żywności;
2) oddzielenie poszczególnych obszarów tj. zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, kontrole urzędowe;
3) skupienie się bardziej na celach jakie mają być osiągane przez producentów żywności zamiast określania szczegółowych wymagań technicznych.
• Elastyczność
W rozporządzeniach przewidziano wiele
możliwości adaptacji wymagań technicznych dla
zakładów, w zależności od charakteru
prowadzonej działalności i stosowanych
technologii przez producentów, ale przy
zachowaniu zasady, że nie spowoduje to
negatywnego wpływu na jakość zdrowotną
produkowanej żywności, co musi być
potwierdzone przez kontrole urzędowe.
• Zmniejszenie liczby aktów prawnych
4 akty bazowe - rozporządzenia PEiR
3 rozporządzenia KE uszczegóławiające akty podstawowe i określające środki do ich wdrożenia
4 rozporządzenia KE ułatwiające płynne przejście ze starego reżimu prawnego do nowego
17 rozporządzeń zmieniających akty bazowe i uszczegóławiające
W sumie 152 stare akty prawne UE dot. higieny żywności zostały uchylone:
17 - wraz z wejściem w życie pakietu higienicznego (dyrektywa 2004/41/WE i rozporządzenie 852/2004)
133 - przez akty prawne wdrażające
2 - przez decyzję Komisji 2006/766/WE
Organizacja kontroli urzędowych w Polsce regulowana przez pakiet 4 głównych Instrukcji GLW:
1) dot. zatwierdzania i rejestracji zakładów,
2) dot. określenia częstotliwości kontroli zakładów na podstawie analizy ryzyka,
3) dot. metodologii urzędowych kontroli,
4) dot. monitoringu pozostałości i substancji niedozwolonych.
• Zintegrowane podejście do bezpieczeństwa żywności
Zebrane doświadczenia pokazały, że szereg poważnych zagrożeń dla bezpieczeństwa żywności miało swoje początki na etapie produkcji pierwotnej.
Część z tych zagrożeń zostało spowodowanych m.in. niewłaściwą paszą podawaną zwierzętom.
Stąd też powstała koncepcja podejścia zintegrowanego nadzoru „od pola do stołu”.
• Łańcuch pokarmowyNadzór i identyfikowalność na każdym etapie
Artykuł 1 rozporządzenia (WE) nr 852/2004
• główna odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności spoczywa na przedsiębiorstwie sektora spożywczego;
• zapewnienie bezpieczeństwa żywności w ramach całego łańcucha żywnościowego, począwszy od produkcji podstawowej;
• bezpieczeństwo żywności zamrożonej zachowane poprzez utrzymanie łańcucha mrożeniowego;
• odpowiedzialność przedsiębiorstwa sektora spożywczego poprzez procedury oparte na zasadach HACCP wraz z zastosowaniem dobrej praktyki higieny;
• ustanowienie kryteriów mikrobiologicznych i wymogów kontroli temperatury opartych na naukowej ocenie ryzyka;
• żywność przywożona podlega takim samym normom jak żywność produkowana we Wspólnocie.
Zastosowanie w odniesieniu do wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności oraz do wywozu.
Struktura Inspekcji Weterynaryjnej
Prezes Rady Ministrów
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Departament
Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii FVO SANCO
Warszawa Dublin Bruksela
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Główny Lekarz Weterynarii
(centralny organ administracji rządowej)
Graniczny Lekarz Weterynarii Wojewódzki Lekarz Weterynarii
Powiatowy Lekarz Weterynarii
podmioty nadzorowane
Organy Instancji według KPA
(nadzór weterynaryjny)
Powiatowy Lekarz Weterynarii (organ I instancji)
Wojewódzki Lekarz Weterynari (organ I lub II instancji)
Graniczny Lekarz Weterynarii
• Analiza ryzyka w planowaniu urzędowych kontroli zakładów Marcin KozłowskiGłówny Inspektorat Weterynarii
• Puławy, 24 października 2009 roku
Analiza ryzyka w planowaniu urzędowych
kontroli zakładów
• Proces analizy zagrożeń i analizy ryzyka w „nowym podejściu” WE.
• Wykorzystanie analizy ryzyka w urzędowej kontroli
• Częstotliwość kontroli zakładów na podstawie przeprowadzonej analizy ryzyka
Elementy systemu bezpieczeństwa żywienia na poziomie krajowym
• Ustawy żywieniowe, polityka żywieniowa, przepisy i standardy.
• Instytucje ze ściśle określonymi obowiązkami przeprowadzania kontroli żywności i zarządzania zdrowiem publicznym.
• Potencjał naukowy.
• Zintegrowane metody zarządzania.
• Inspekcja i certyfikacja.
• Diagnostyka i laboratoria analityczne.
• Wyznaczanie norm.
• Infrastruktura i wyposażenie.
• Struktura i możliwości monitorowania.
• Obserwacja problemów zdrowia ludzi związanych ze spożyciem.
• Zdolność do reagowania w sytuacji awaryjnej.
• Szkolenia.
• Informacja publiczna, edukacja i komunikacja.
Zmiana czynników globalnych oddziaływujących
na krajowy system bezpieczeństwa żywności
• Rosnąca intensywność międzynarodowego handlu.
• Rozwój międzynarodowych i regionalnych instytucji oraz wynikające z tego zobowiązania prawne.
• Rosnąca złożoność rodzajów żywności i źródeł geograficznych.
• Intensyfikacja i industrializacja rolnictwa oraz produkcji zwierzęcej.
• Wzmożona ilość podróży i turystyka.
• Zmiana wzorców przetrzymywania żywności.
• Zmiana wzorców dietetycznych i preferencji w procesie przygotowywania żywności.
• Nowe metody przetwarzania żywności.
• Nowe rodzaje żywności i nowe technologie rolnicze.
• Rosnąca odporność bakterii na antybiotyki.
• Zmiana interakcji człowiek/zwierzę z możliwością przenoszenia chorób.
Przykłady zagrożeń występujących w żywności
• Zagrożenia biologiczne
• Bakterie powodujące infekcje
• Organizmy wytwarzające toksyny
• Pleśnie
• Parazyty
• Wirusy
• Priony
• Zagrożenia chemiczne
• Toksyny występujące w naturze
• Dodatki do żywności
• Pozostałości pestycydów
• Pozostałości leków weterynaryjnych
• Zanieczyszczenia środowiska
• Zanieczyszczenia chemiczne pochodzące z opakowań
• Alergeny
• Zagrożenia fizyczne
• Metal, wypełniacze maszyn
• Szkło
• Biżuteria
• Kamienie
• Odłamki kości
Zasady kontroli żywności, które zwiększają wymagania
w stosunku do krajowych władz
• Rosnące wpływ nauki jako podstawowej zasady kierującej rozwojem standardów bezpieczeństwa żywności.
• Przeniesienie podstawowej odpowiedzialności za bezpieczeństwo żywności na przemysł.
• Przyjęcie metody od produkcji do konsumpcji przy kontroli żywności.
• Przekazanie przemysłowi większej elastyczności we wdrażaniu kontroli.
• Zapewnienie opłacalności i skuteczności rządowym funkcjom kontrolnym.
• Rosnąca rola konsumentów w podejmowaniu decyzji.
• Uznanie potrzeby rozszerzonego monitoringu żywności.
• Epidemiologiczne cechy środków żywności.
• Przyjęcie bardziej “zintegrowanej” metody pracy z pokrewnymi sektorami (takimi jak zdrowie zwierząt i roślin).
• Przyjęcie analizy ryzyka jako głównej dyscypliny poprawiania bezpieczeństwa żywności
Analiza ryzyka i pojęcia związane z analizą ryzyka
Analiza ryzyka proces składający się z trzech powiązanych elementów:
- ocena ryzyka
...
Vingar