KS. DR PROF. MICHAŁ SOPOĆKO - MIŁOSIERDZIE BOGA W DZIEŁACH JEGO - TOM I.pdf

(984 KB) Pobierz
KS. DR PROF. MICHAŁ SOPOĆKO
MIŁOSIERDZIE BOGA
W DZIEŁACH JEGO
TOM I
NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA
WYDAWNICZEGO „VERITAS”
W LONDYNIE
NIHIL OBSTAT
Londini, 12. Decembris a. 1958
CASIMIRUS SOŁO WIEJ, S. Th. M.
Censor Deputatus
IMPRIMATUR
Londini, 12. Decembris a. 1958
Msgr. LADISLAUS STANISZEWSKI
Vicarius Delegatus pro Polonis
in Anglia et Cambria
Printed by Yeritas Foundation Press, 12, Praed Mews, London. W.2. Tel.: PAD 9734.
2
1. CO MYŚLIMY O BOGU?
„Jam jest, którym jest” (Wyjś. 3, 14).
W mowie ludzkiej we wszystkich językach najczęściej spotykamy słowo
„Bóg”. Badania uczonych zaliczają je do najpierwotniejszych, najstarszych i
najpowszechniejszych wyrazów, którymi ludzie zwykli oznaczać jakąś
rzeczywistość. Jakaż tedy rzeczywistość w naszych myślach odpowiada słowu
„Bóg”, czyli, co myślimy o Bogu?
Myśli ludzi o Bogu są bardzo mgliste i niejasne, albowiem
„Boga nikt
nigdy nie widział”
(Jan 1, 18). Tu na ziemi sami nie możemy wytworzyć
dokładnego pojęcia o Nim, jak powiada Apostoł:
„Teraz widzimy niejasno,
przez zwierciadło... teraz poznają po części”
(I Kor. 13, 12) — czyli teraz
poznajemy Boga tylko przez odblask Jego doskonałości w zwierciadle rzeczy
stworzonych. Ponieważ rzeczy te są nieskończenie od Boga niższe, dlatego nie
można Go poznać, jakim On jest sam w sobie.
Gdybyśmy nigdy nie widzieli słońca, a tylko sądzili o nim ze światła,
jakie bywa w dzień pochmurny, me zdołalibyśmy wytworzyć dokładnego
pojęcia o tym źródle światła dziennego. Albo gdybyśmy nigdy nie oglądali
światła białego, a poznawali je przez siedem barw tęczy, nie moglibyśmy
poznać białości. Podobnie sami nie możemy wyrobić sobie pojęcia o Istocie
Bożej, a tylko możemy poznawać Jej doskonałości, jakie stworzenia ukazują
nam w stanie wielokrotności i podziału, gdy w Bogu są one wszystkie
bezwzględnie prostą jednością.
Bóg — jako istota najdoskonalsza — jest to duch najczystszy i
najprostszy, czyli nie zawierający w sobie żadnych części składowych. W
naturze człowieka rozróżniamy ciało i duszę, a w nich osobne władze duchowe
(rozum i wola) i cielesne (zmysły i namiętności). Ale Bóg jest jednością
najdoskonalszą, bez żadnych składników w swej naturze.
Nam trudno jest zrozumieć tę najdoskonalszą jedność w Bogu i dlatego na
swój sposób ludzki przypisujemy Mu doskonałości, jakie spostrzegamy u
stworzeń.
Tak widzimy u ludzi pewne zdolności, np. u niektórych wielką bystrość i
przenikliwość, która pozwala zakreślać szeroki widnokrąg myślom i szybko
rozróżniać jedne rzeczy od drugich. Nazywamy to mądrością, która u ludzi
znajduje się w różnych stopniach. Ponieważ mądrość ludzka pochodzi od Boga,
3
wnioskujemy, że Bóg ją posiada w stopniu najwyższym i mówimy o
wszechmądrości Boga, jako Jego doskonałości. Podobnie rzecz się ma ze
sprawiedliwością,
świętością,
opatrznością,
cierpliwością,
miłością
i
miłosierdziem oraz z innymi doskonałościami.
Rozróżnienie tych doskonałości czynimy na skutek słabości naszego
umysłu, który nie jest zdolny w jednym pojęciu oddać całą doskonałość Boga i
dlatego z przymiotów stworzeń dochodzi z wielkim trudem do poznania
Stwórcy. W rzeczywistości zaś w Bogu wszystko stanowi najdoskonalszą
jedność, w której doskonałości nie różnią się rzeczowo ani od natury Boga, ani
też między sobą.
Doskonałości te jednak nie są jedynie różnymi nazwami jednej i tej samej
rzeczywistości najwyższej, jak to utrzymywali nominaliści, albowiem wówczas
Bóg byłby w ogóle niepoznawalny. Wszystkie one są w rzeczywistości w Bogu,
ale się w Nim nie różnią rzeczowo, lecz tylko w rzeczach istniejących poza
Bogiem — w stworzeniach. Wszystkie one utożsamiają się z naturą Boga, ale
wzajemnie się nie niszczą. Możemy je wymieniać jedne po drugich, jak to czyni
Pismo Św. dodając, że one utożsamiają się w szczytnej prostocie, w wyższej
jedności Bóstwa czyli w Boskości.
Chociaż nie możemy tu na ziemi poznać istoty Bożej taką, jaką w sobie
jest, możemy jednak poznawać doskonałości Boga, a przez nie dopiero w
niedoskonały sposób poznawać i określać to, co ją formalnie stanowi. Powstaje
tedy pytanie, czy wśród doskonałości, jakie przypisujemy Bogu jest taka, która
byłaby główną, czyli źródłem wszystkich innych, a jednocześnie, która by
odróżniała Boga od wszystkich bytów istniejących poza Bogiem? Czy nie ma
np. takiej doskonałości, która byłaby w Bogu tym, czym jest u człowieka cecha
rozumowości?
Kartezjusz, a za nim wielu innych orzekli, że taką doskonałością u Boga
jest wolność, która formalnie stanowi istotę Bożą. Według nich Bóg jest przede
wszystkim wolną wolą, — gdyby chciał, tworzyłby kwadratowe koła, skutki
pozbawione przyczyny, góry pozbawione dolin itp. Ale nie sposób zrozumieć
woli bez umysłu; byłaby ona wtedy pozbawiona wszelkiego prawidła. Takie
przypuszczenie byłoby bezczeszczeniem najwyższej Istoty. Poznanie prawdy
jest zawsze wcześniejsze od jej umiłowania.. Dlatego z tym twierdzeniem
zgodzić się nie można.
Czy wobec tego za istotę Boga trzeba przyjąć umysł? Wielu filozofów tak
myślało, pojmując Boga jako czysty, odwiecznie istniejący błysk umysłu,
zawierający prawdę nieskończoną. Niewątpliwie umysł jest wcześniejszy od
woli, ale czy w Bogu jest on doskonałością bezwzględnie pierwszą? Taki sposób
pojmowania istoty Bożej jest wprawdzie wzniosły, ale nie najwznioślejszy,
albowiem niezupełnie zgodny z tym, co sam Bóg powiedział o sobie.
4
W Piśmie Św. czytamy, że Bóg objawił się Mojżeszowi w postaci krzaku
gorejącego, i zażądał od niego, by wyprowadził Izraelitów z Egiptu.
„Oto ja
pójdą do synów izraelowych, mówił Mojżesz, i rzeką im: Bóg ojców waszych
posłał mią do was. Jeśli mi rzeką: Jakie jest imiąjego? cóż im powiem? Rzekł
Bóg do Mojżesza: Jam jest, którym jest. Rzekł: Tak powiesz synom izraelowym:
Który jest, posłał mią do was”
(Wyjścia 3, 13 - 14). „Ten, który jest” — po
hebrajsku „Jahwe”, a z tego zrobiono „Jehowa”. — „
To jest imią moje na wieki i
to pamiątka moja na pokolenie i pokolenie”
(Wyjścia 3, 15). To samo
znajdujemy w Nowym Testamencie:
„Jam jest Alfa i Omega, początek i koniec,
mówi Pan Bóg, który jest i który był i który przyjdzie, Wszechmogący”
(Obj. 1,
8
).
Bóg jest więc nie tylko czystym duchem, jak Aniołowie, ale Bytem przez
się istniejącym, czyli Bytem, który rację swojego istnienia posiada w sobie. Nie
ogranicza się On do pewnego rodzaju bytu, jak to jest w stworzeniach, ale jest
samym Bytem, który w sobie posiada wszystko, co do istoty bytu należy.
Samobytność tedy jest doskonałością, która stanowi istotę Boga, którą Bóg różni
się od wszystkich innych bytów, — od wszystkich stworzeń duchowych i
materialnych.
Jedna tylko Boża istota jest samym istnieniem i ona jedna tylko istnieje z
konieczności. Żadne stworzenie nie istnieje samo przez się, czyli z istoty swojej;
żadne też nie może powiedzieć o sobie:
„Jam jest, którym jest”,
a raczej tylko:
Jam jest, którym nie jest, albowiem był czas, że mnie nie było, a i teraz nie ma
we mnie wystarczającego powodu mego istnienia, dlatego też mogę przestać
istnieć”. Samobytność tedy jest pierwszą przyczyną poruszającą, pierwszym
czynnikiem Bytu koniecznego, który ustanawia porządek we wszechświecie,
który stoi u szczytu wszechrzeczy.
Z tego najwyższego szczytu wyprowadzić można wszystkie inne
doskonałości Boga, jak u człowieka z cechy rozumowości wywodzą się
wszystkie inne przymioty. Sam Byt, istniejący ze swojej istoty w sobie, musi
być bezwzględnie jeden i prosty, musi być samą Prawdą zawsze poznawaną i
samym Dobrem zawsze kochającym i kochanym. Musi on być z powodu swej
niematerialności samą myślą odwiecznie w sobie istniejącą, samą Mądrością,
Wolą i Miłością. Stąd wynika, że z wszystkich imion Boga najwłaściwszym
jest: „Ten, który jest” (S. T. I, q. 13, a. 11).
Bóg sam w sobie pozostaje jednak dla nas głęboką tajemnicą, którą
mistycy nazywają „ciemnością pełną światła”, a Pismo Św. — „światłością
nieprzystępną” (I Tym. 6, 16). Tylko w niedoskonały sposób przy pomocy
objawienia poznaliśmy szczyt Bytu istniejącego w sobie, jakim jest
samobytność, by z tego szczytu wyprowadzić doskonałości Boże, zlewające się i
utożsamiające w wewnętrznym życiu Boga. W niebie dopiero poznamy, w jaki
sposób te doskonałości zlewając się — wzajemnie się nie niszczą.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin