Temat: Operacje z udziałem środków pieniężnych i operacje międzybankowe
1. Ewidencja środków pieniężnych w kasie i w banku centralnym.
2. Ewidencja zobowiązań banku z tytułu depozytów:
Ø od podmiotów finansowych,
Ø od podmiotów niefinansowych,
Ø od sektora rządowego i samorządowego.
Środki pieniężne w kasie mogą występować w postaci :
1) gotówki - tj. krajowych znaków pieniężnych /banknotów i monet/;
2) wartości dewizowych;
3) czeków podróżniczych /których emitentami są banki zagraniczne/ - dokumenty emitowane przez banki, wręczane osobom podróżującym, zamiast gotówki, w walucie obcej; są zamieniane na gotówkę w kraju docelowym;
4) złota niemonetarnego i innych metali szlachetnych,
5) znaków wartościowych - tj. znaków opłaty skarbowej, urzędowych blankietów weksli.
Obrót gotówkowy banku polega na przyjmowaniu i wydawaniu znaków pieniężnych, a głównie na przyjmowaniu wpłat i dokonywaniu wypłat.
Wpłaty pieniężne mogą mieć formę:
Ø wpłat do kasy banku,
Ø wpłat do skarbca nocnego,
Ø wpłat za pośrednictwem inkasa samochodowego.
Wpłaty do skarbca nocnego
(trezor lub wrzutnia nocna) polegają na tym, że klient otrzymuje specjalny, numerowany pojemnik (tzw. portfel) zamykany na klucz. Jeden klucz ma klient a drugim posługuje się bank. W portfelu umieszcza się pieniądze a dowód wpłaty w naszytej na portfelu kieszonce.
Wpłaty za pośrednictwem inkasa samochodowego
polegają na tym, że przygotowana przez klienta wpłata, tj. przeliczona ułożona według wymogów gotówka zapakowana w określony pojemnik (koperta zaklejona) oraz dowód wpłaty są odbierane u klienta (sklep, restauracja) przez upoważnione osoby, które inkasując pieniądze posługują się samochodem przystosowanym do takiego transportu
Wypłaty pieniężne
dokonywane są bezpośrednio z kasy banku na podstawie odpowiednich dokumentów (czek gotówkowy, asygnata kasowa, likwidacja bonu oszczędnościowego) oraz za pomocą karty bankomatowej.
Ewidencja obrotu gotówkowego ma zapewnić realizację trzech zadań:
- uchwycić zmiany zapasów znaków pieniężnych i innych wartości skarbcowych (ustalenie salda końcowego tj. zapasu na koniec każdego dnia operacyjnego)
- umożliwienie rozliczenia pracowników, którym powierzono gotówkę i wartości skarbcowe
- dostarczenie informacji dla banku centralnego o rozmiarach zmian obiegu pieniężnego
OPERACJE BANKU KOMERCYJNEGO Z BANKIEM CENTRALNYM
1. BIEŻĄCE :
Ø gromadzenie środków pieniężnych na rachunku nostro,
Ø odprowadzanie rezerwy obowiązkowej,
Ø gromadzenie środków związanych z Bankowym Funduszem Gwarancyjnym
2. TERMINOWE:
zalicza się tu operacje otwartego rynku polegające na aukcyjnym zakupie i sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych
3. REFINANSOWE:
Ø redyskonto weksli,
Ø kredyt lombardowy,
Ø kredyty refinansowe udzielane na różne cele (na realizację programu naprawczego, na inwestycje centralne, na uzupełnienie zasobów pieniężnych).
Rachunek bieżący w banku służy w szczególności do:
1. Gromadzenia środków pieniężnych banku (w tym rezerwy obowiązkowej)
2. Dokonywania rozrachunku międzybankowego z innymi bankami, których rachunki prowadzi NBP
3. Rozliczeń z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych
4. Wymiany zleceń za pośrednictwem Krajowej Izby Rozliczeniowej
5. Operacji otwartego rynku (repo, revers repo)
6. Zakupu lub sprzedaży znaków pieniężnych (krajowych, zagranicznych)
7. Zakupu papierów wartościowych od banku centralnego (bonów pieniężnych)
8. Przemieszczania środków pieniężnych banku pomiędzy tym rachunkiem a prowadzonymi przez NBP innymi
9. Wykorzystania i spłaty kredytów udzielonych przez NBP (redyskontowego)
10. Rozliczania zleceń klientowskich poza Krajową Izbą Rozliczeniową
Rachunki banków prowadzone są w systemie informatycznym obsługi banków SORBNET lub SORBNET-EURO obsługują one rachunki uczestników KIR, tj. przetwarzają:
1. Skompensowane zlecenia KIR wynikające z wymiany zleceń płatniczych miedzy bankami za pośrednictwem tej izby (sesja poranna, popołudniowa, wieczorna)
2. Zlecenia płatnicze wystawiane przez KDPW (dotyczące zakupu papierów wartościowych)
3. Indywidualne zlecenia płatnicze banków, dotyczące operacji na rynku międzybankowym (pieniężnym, walutowym, papierów wartościowych) oraz operacji z bankiem centralnym
4. Zlecenia własne NBP
5. Inne rozliczenia w kwocie 1 000 000 zł lub wyższej
WEDŁUG USTAWY PRAWO BANKOWE WYRÓŻNIA SIĘ NASTĘPUJĄCE FORMY ROZLICZEŃ BEZGOTÓWKOWYCH:
polecenie przelewu
jest to udzielona bankowi dyspozycja dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela
polecenie pobrania
jest udzieloną bankowi dyspozycją wierzyciela obciążenia rachunku dłużnika i uznania rachunku wierzyciela (wymagane jest upoważnienie wierzyciela przez dłużnika)
czek rozrachunkowy
jest dokumentem zawierającym skierowanie do banku polecenia wypłacenia oznaczonej kwoty pieniężnej ze środków znajdujących się w tym banku w dyspozycji wystawcy
karta płatnicza
posiadacz karty (płatnik) przekazuje ze swojego konta na rachunek wierzyciela określoną kwotę pieniężną dotyczącą rozliczenia przeprowadzanej transakcji,
akredytywa
polega na zarezerwowaniu przez bank określonych środków dłużnika z przeznaczeniem ich na uregulowanie wierzytelności dostawcy, po spełnieniu przez niego warunków ustalonych przez dłużnika takich jak: listy przewozowe, faktury, świadectwa rzeczoznawców, wyniki ekspertyz itp.
DEPOZYTY
środki pieniężne zdeponowane w banku na termin nieoznaczony lub oznaczony
1. NA ŻĄDANIE
Ø rachunki bieżące
Ø rachunki pomocnicze
Ø rachunki oszczędnościowe (ROR, rachunki środków funduszy specjalnego przeznaczenia)
2. TERMINOWE
Ø rachunki oszczędnościowe (ROR, bony oszczędnościowe, książeczki oszczędnościowe, rachunki środków funduszy specjalnego przeznaczenia)
Ø rachunki lokat terminowych
olkinsonek