EGZAMIN KOŃCOWY - PYTANIA
SPECJALNOŚĆ: EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
INTELEKTUALNĄ - OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
1. Przedstaw sposoby badania struktury grupy i relacji w formalnej grupie rówieśniczej.
Badania społeczne to procesy uzyskiwania danych dotyczących zjawisk społecznych, problemów i sposobów ich rozwiązywania np. badania sondażowe ( ankiety), wywiady, obserwacja, analiza dokumentów, badania statystyczne czy też badania socjometryczne ( testy, pytania, ankiety, plebiscyt życzliwości i niechęci, zgadnij, kto? )
v Grupa rówieśnicza
- typ grupy społecznej, najstarsza grupa pierwotna
- wyróżnia się spośród innych grup nie ze względu na cechę demograficzną ( zbliżony wiek ), ale typ więzi między członkami : bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą
- tworzona jest spontanicznie, przynależność do grupy jest dobrowolna
- istotna ze względu na proces socjalizacji jednostki
- w grupach rówieśniczych kształtują się także subkultury
v Przykładem formalnej grupy rówieśniczej jest klasa szkolna:
- zespół uczniów należących do jednej zbiorowości, która została stworzona przez instytucję, jaką jest szkoła
- klasa posiada strukturę
- członków łączy wspólne pomieszczenie, programy, podobny poziom rozwoju intelektualnego, a także utworzony system wartości i norm grupowych
- członków różni stopień zajmowanej pozycji grupowej oraz pełnione role.
v Fazy rozwoju klasy, jako grupy:
- orientacyjna
- integracyjna
- samorealizacji
v Pozycja uczniów w klasie:
- dzieci akceptowane
- dzieci przeciętnie akceptowane ( są lubiane, nie zajmują doniosłych miejsc w strukturze grupy)
- dzieci o statusie niezrównoważonym ( lubiane przez część grupy, a przez drugą nie)
- dzieci izolowane ( obojętne dla grupy )
- dzieci odrzucone ( jawnie nieakceptowane , nielubiane, ,,nie pasują”)
- dzieci nieakceptowane ( połączenie dzieci izolowanych i odrzucanych)
v Socjometria
- uzyskanie obrazu więzi nieformalnych
- identyfikacja osób szczególnie popularnych, nie formalnych przywódców, osób odrzucanych, nielubianych, izolowanych
- identyfikowanie różnego typu podgrup, ich składu, powiązań
- wnioskowanie o spójności i zawartości grupy, stopniu jej integracji
v Zasady stosowania socjometrii:
- grupa musi być zamknięta i jasno dla wszystkich określona
- wszyscy jej członkowie muszą się znać
- grupa musi funkcjonować od pewnego czasu
- grupa musi mieć zaufanie do prowadzącego badanie
- w grupie nie mogą zachodzić gwałtowne zmiany
- w czasie badania obecna powinna być większość członków grupy ( elementem badań socjometrycznych jest poznanie nieformalnej struktury społecznej grupy, czyli układu małych podgrup, które tworzą się spontanicznie w wyniku uczuciowego przyciągania i odrzucania się jednostek oraz układu pozycji, jakie zajmują w grupie jej członkowie. Narzędziem socjometrii są techniki socjometryczne, szczególnie przydatne w zakresie wychowania i nauczania ,dzięki temu, że pozwalają na dokonanie w miarę szybko i możliwie dokładnego badania dynamiki grupy uczniów.
v Techniki socjometryczne:
- technika moreno – pozwala nam poznać:
- gwiazdy socjometryczne - czyli osoby o największej liczbie wskazań pozytywnych, najbardziej popularne, lubiane etc.
-odrzuconych -czyli osoby nielubiane, darzone niechęcią
- izolowanych - czyli osoby przez nikogo niewybrane, jakby obojętne
- pary - czyli osoby wzajemnie wybierające się
- paczki - czyli grupa osób wzajemnie wybierających się tworzących zamknięty krąg
- kliki, – czyli hermetyczne grupy, które nie dopuszczają do swego kręgu innych osób
- łańcuch socjometryczny - czyli układ wyborów wzajemnych niezamykających się w kręgu.
v Przedstawienie graficzne wyników badań socjometrycznych to Socjogram
- technika ,,zgadnij, kto”
- plebiscyt ,, życzliwości i niechęci”
2. Przedstaw elementy programu wychowawczego ukierunkowanego na ułatwienie
integracji dziecka z problemami rozwojowymi w grupie rówieśniczej formalnej (klasie).
v Poznanie się członków grupy
v Kształtowanie umiejętności komunikacji
v Rozwijanie umiejętności współpracy
v Wzmacnianie poczucia własnej wartości
v Budowanie zaufania do członków grupy
v Rozwijanie empatii i zrozumienia innych ludzi
v Kształtowanie szacunku do inności w tym inności członków grupy
v Wyrażanie własnego zdania ( zachowania asertywne)
v Konstruktywne rozwiązania problemów
Rola nauczyciela w budowaniu relacji polega na :
- przygotowaniu nauczycieli, rodziców oraz uczniów do integracji
- planowanie i organizacja zajęć ułatwiających integrację społeczną grupy:
* ćwiczenia kształtujące poczucie wspólnoty
* ćwiczenia kształtujące szacunek do inności członków grupy
* ćwiczenia rozwijające relacje społeczne i umiejętności komunikacji
* ćwiczenia kształtujące umiejętność konstruktywnego rozwiązywania problemów
3. Istota i znaczenie metody terapii przez zabawę A.M. Jernberg.
Terapia przez zabawę przeznaczona jest dla dzieci, u których występują różne problemy emocjonalne, zaburzenia zachowania oraz trudności w przystosowaniu społecznym. Mogą w nim uczestniczyć dzieci agresywne, lękowe i wycofujące się, nadpobudliwe i z zaburzeniami somatycznymi, dzieci autystyczne, schizofreniczne, nerwicowe. Biorąc pod uwagę różnorodność wszystkich tych dzieci autorka ma tylko jeden główny cel- zastąpienie niewłaściwego rozwiązywania problemów i patologicznych zachowań takimi, które są zdrowe, twórcze i odpowiednie do wieku dziecka. Wszystkie techniki stosowane w terapii wywodzą się z obserwacji normalnych zachowań matek podczas codziennych interakcji z dzieckiem.
W gabinecie terapeutycznym nie powinny sie znajdować żadne przedmioty, które mogłyby rozpraszać dziecko. Gabinet terapeutyczny powinien sprawiać wrażenie pustego. Znajduje się tam tylko materac gimnastyczny i duże ścienne lustro. Inne sprzęty potrzebne do prowadzenia zajęć są wnoszone i używane jedynie w związku z zaplanowanymi aktywnośćami. Należy pamiętać, że jedzenie nigdy nie jest nagrodą za wykonanie jakiejś czynności.
v Każda terapia ma sześć faz:
1. Wprowadzenie
2. Eksploracja
3. Tymczasowa akceptacja
4. Reakcje negatywne
5. Rozwój i zaufanie
6. Zakończenie
a. Przygotowanie
b. Zapowiedź rozstania
c. Przyjęcie pożegnalne
Obowiązują tutaj następujące reguły:
- sesja powinna być zabawna
- przebiegiem spotkania kieruje terapeuta
- spotkanie nastawione jest przede wszystkim na działanie, a nie uzyskanie przez dziecko wglądu w swoje przeżycia
- należy wyraźnie określić czas i miejsce spotkań oraz rolę dziecka i terapeuty
Terapeuta pierwszy podchodzi do dziecka i się z nim wita. Każde jego działanie skierowane w stronę dziecka powinno być szybkie i ekscytujące dla dziecka. Nie powinno mieć ono czasu na zastanowienie się i zwerbalizowanie wątpliwości. Nie zawsze jednak uda się przeprowadzić radosne powitanie. Przeszkodą może być obecność opiekunów dziecka, jego możliwości fizyczne bądź po prostu brak pozwolenia na kontakt fizyczny z obcą osobą.
2. Faza eksploracji
Dziecko i terapeuta w trakcie tej fazy poznają się wzajemnie. Poznają swoje cechy fizyczne, np., kto ma większe uszy albo, kto potrafi dłużej skakać na jednej nodze. Autorka poleca w tej fazie stosować metodę paradoksalnej intencji wg., Frankla. Stosując ją możemy negatywne zachowania wykorzystać do ukazania dziecku bardziej optymistycznych stron., np. ostre 'nie' dziecka można sprowadzić do melodyjnego 'o nie, nie, nie', któremu towarzyszy udawanie przez terapeutę, że podskubuje usta dziecka. Najważniejsze jest to, aby dziecko miało poczucie, że jest ważne, kochane, pomimo swojego sprzeciwiania się.
Pod koniec fazy eksploracyjnej dziecko staje się świadome osoby terapeuty, jego wyglądu i głosu. Osiągamy sukces, jeśli dziecko zaczyna dostrzegać terapeutę, jako różnego od siebie, wszechobecnego i zabawnego. Terapeuta musi stać się kimś ważnym w życiu dziecka.
3. Faza tymczasowej akceptacji
Dziecko akceptuje prawie wszystkie proponowane mu zabawy, jednak najczęściej jest to pseudo włączanie się. Jego reakcje są niedojrzałe i przedwczesne, nie mogą być, więc wskaźnikiem rzeczywistego zrelaksowanego angażowania w relacje z drugim człowiekiem.
4. Faza negatywnych relacji
Dziecko stawia opór wszelkim próbom spoufalenia się, sprzeciwia się. Zaczyna odrzucać współpracę. Terapeuta jednak cały czas kontynuuje swoją pracę, toleruje każde negatywne zachowanie dziecka. Taki sprzeciw może trwać od kilku do nawet kilkunastu sesji i przybierać różne formy.
5. Faza rozwoju i zaufania
W tej fazie dziecko doświadcza przyjemności, którą dostarcza bliska relacja z drugim człowiekiem. Musi minąć jednak trochę czasu, aby zaistniała prawdziwa zażyłość i szczery śmiech. Z czasem można włączać w spotkania inne osoby, można iść z dzieckiem do jego szkoły i poprawić jego samoocenę.
a. przygotowanie- nauczyciele i rodzice zaczynają dostrzegać pozytywne zmiany w zachowaniu dziecka, zażyłość między dzieckiem i terapeutą jest tak duża, iż należy dziecko zacząć przygotowywać na rozstanie
b. zapowiedź rozstania- terapeuta musi zacząć tłumaczyć dziecku, iż niedługo ich spotkania się zakończą; z każdym kolejnym spotkaniem podaje liczbę spotkać, które im jeszcze pozostały
c. przyjęcie pożegnalne- służy ono utrwaleniu związków pomiędzy dzieckiem a jego rzeczywistym światem, dlatego zapraszamy na nie przyjaciół, rodzinę i nauczycieli; w trakcie tego przyjęcia 'oddaje się' dziecko rodzicom.
Niektóre dzieci potrzebujące obecnie pomocy terapeutycznej miały kiedyś zbyt dużo lub zbyt mało doświadczeń sprzyjających powstawaniu przywiązania i osiągnięciu autonomii. Spotkania należy dostosować do dziecka. Część z nich wymaga czynności opiekuńczych, a nie prowokowania i narzucania się. Uczestniczące w terapii dzieci mają różne trudności i różne doświadczenia życiowe, różnią się stylem zachowania i stwarzają podczas zajęć różnorodne problemy, których zwalczanie wymaga różnych rodzajów aktywności terapeutycznej.
Każda aktywność powinna być dokładnie zaplanowana podczas sesji. Pomiędzy rozpoczęciem a zakończeniem spotkania jest czas na zabawy ruchowe, jak również na relaks. Nie zawsze udaje nam się jednak utrzymać nasz plan. Musimy zwrócić uwagę na to, jakie potrzeby w danym momencie ma dziecko i dostosować się do nich. Niezależnie jednak od zaplanowanych aktywności, powitanie i bliskość fizyczna są najważniejszym elementem każdej sesji.
Przywitanie- celem przywitania jest przekazanie dziecku naszego podziwu i zachwytu dla jego osoby, naszym zachowaniem (ekspresją twarzy, głosem) komunikujemy dziecku, że cieszymy się z ponownego spotkania z nim; każde powitanie powinno być intensywne, pogodne, nie może być ono formalne lub symboliczne;
Czynności kontrolne- na początku każdej sesji możemy wprowadzić mierzenie wzrostu dziecka bądź jego wagi
v Właściwa sesja.
A. Aktywności strukturalizujące- celem tych aktywności jest wyraźne określenie czasu i przestrzeni oraz wprowadzenie dziecka do mistrzostwa w jakiejś dziedzinie dzięki internalizacji reguł.
B. aktywności prowokujące- wprowadzenie tych aktywności pozwala zrealizować dwa cele: minimalna frustracja prowadzi do tego, że dziecko zaczyna doświadczać siebie, jako kogoś oddzielnego i samodzielnego oraz uczy je, że walka, współzawodnictwo i konfrontacja mogą przebiegać bez lęku i złości, w bezpieczny, kontrolowany i zabawny sposób
C. narzucanie się- celem tej aktywności jest pokazanie dziecku gdzie jest ono a gdzie reszta świata, uświadamia mu, że jest kimś samodzielnym
D. aktywności opiekuńcze- uczą, że nie należy wypierać się potrzeb oraz że zakomunikowanie potrzeby nie zostanie odrzucone
4. Przedstaw główne cele i zadania wychowania dziecka z głęboką niepełnosprawnością
intelektualną.
Podstawowym zadaniem jest maksymalne uspołecznienie dziecka w takim kierunku i zakresie, by je maksymalnie uniezależnić od stałej opieki i pomocy ze strony innych. Dzieci z głębszą niepełnosprawnością mogą z powodzeniem opanować samodzielność w zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych, samodzielność w zakresie prostych czynności codziennych jak np. ubieranie się, mycie czy inne proste prace domowe.
v Osiąganie celów pracy edukacyjno – wychowawczych sprowadza się do zadań:
o Usprawniania niezaburzonych funkcji psychicznych i fizycznych
o Korygowanie nieprawidłowości rozwojowych
o Kompensowanie braków w rozwoju psychicznym i fizycznym
o Stworzenie warunków do uzyskania wiadomości o przyrodzie i środowisku
o Stworzenie warunków do adaptacji społecznej, wyrabianie umiejętności i nawyków niezbędnych do kontaktów i współżycia z innymi ludźmi
o Przygotowanie ( na miarę możliwości) do udziału w gospodarce i kulturze, wdrażanie do poszanowania mienia społecznego, do dbania o własne zdrowie i bezpieczeństwo
v Spośród wielu zasad terapeutycznych można wymienić kilka podstawowych
o Zasada wczesnej diagnozy i normalizacji życia, czyli tworzenie optymalnych warunków rozwojowych
o Zasada poszerzania autonomii osób wychowywanych
o Zasada akceptacji i tolerancji
o Zasada podmiotowości i indywidualności, czyli dostosowania pozytywnych postaw i działań terapeutyczno – wychowawczych do kategorii upośledzeń i charakteru osób wychowywujących
o Zasada wielospecjalistycznego podejścia i współpracy z rodziną
o Zasada refleksyjności – systematyczne analizowanie podejmowanych działań, modyfikacji przyjętych programów i stosowanych metod
o Zasada systematyczności i konsekwencji
o Zasada komfortu psychicznego – podkreślająca pozytywny stosunek osoby niepełnosprawnej z terapeutą
o Zasada terapii pedagogicznej – polega na poznawaniu dziecka i opracowaniu diagnozy wspólnej współpracy ze środowiskiem, stosowanie środków terapeutycznych, leczenie, terapii
o Zasada całościowego, komplementarnego, wszechstronnego, zintegrowanego podejścia do człowieka niepełnosprawnego.
5. Zasady wychowania dzieci z głębszą niepełnosprawnością intelektualną w rodzinie.
v Zasada akceptacji - pierwsza i najistotniejsza zasada. Zaakceptowanie takiego dziecka to akceptacja jego ograniczeń, jak i możliwości rozwojowych, a także przemyślenie celów, jakie najbliższy okres stawia sobie rodzina w jej codziennym funkcjonowaniu.
v Zasada refleksyjności – rodzice powinni wyobrazić sobie cele, do których dążą i w swojej pracy w codziennym życiu znajdować chwilę na to, by z dystansu spojrzeć na to, co robią, zastanowić się czy to, co robią jest właściwe, czy nie trzeba czegoś zmienić. Analizowanie zachowania dziecka, dostrzeganie swoich sukcesów i porażek.
v Zasada nagród i kar – nagrodą dla dziecka jest wszystko to, co sprawia mu przyjemność, radość, co dziecko odczuwa, jako stan zadowolenia. Karą natomiast jest wszystko to, co dziecku sprawia przykrość, wywołuje w nim lęk, niezadowolenie, smutek. Może zdarzyć się tak, że rodzice nagradzają dziecko czymś, co nagrodą dla niego nie jest lub karzą czymś, co nie jest karą. Nagrody i kary powinny być stosowane przez osob...
harpia88