Zajęcia plastyczne w pracy rewalidacyjnej z uczniem ze złożoną niepełnosprawnością psychofizyczną.
W procesie edukacyjnym zajęcia plastyczne zajmują ważne miejsce. Stanowią jedne z bardziej interesujących i lubianych form pracy ucznia. To właśnie te zajęcia w znaczącym stopniu przyczyniają się do kształtowania jego sprawności i umiejętności manualnych, rozwijają jego wyobraźnię, podnoszą koncentracji uwagi, doskonalą pamięć a poprzez to uczestniczy w sposób aktywny w pogłębianiu swojej wiedzy o sobie samym i o świecie pojmowanym bardzo szeroko. Na przykład rysując sylwetki ludzi, roślin, zwierząt, itp. uczeń utrwala ich budowę i cechy charakterystyczne. Uczeń rysując: ćwiczy rękę i oko, poznaje nowe, utrwala poznane, pogłębia swoją wiedzę. Dla ucznia sprawnego zajęcia plastyczne są sposobem na relaks i na utrwalanie wiedzy. A czym są te zajęcia dla ucznia ze złożoną niepełnosprawnością, kiedy to właśnie one wymagają przede wszystkim sprawności, mniejszej lub większej, ale jednak sprawności, aby być twórcą? Uczeń, który jest ogólnie niesprawny, z porażeniem cztero - kończynowym spastycznym i głęboko zaburzoną mową werbalną, wbrew pozorom może być także twórcą. Prawdą jest, że zaburzenia rozwojowe stanowią poważne ograniczenia techniczne. Jednak to tylko ograniczenia, które nauczyciel w pracy rewalidacyjnej powinien stopniowo eliminować do minimum. Zadaniem nauczyciela jest, więc stwarzanie uczniowi warunków umożliwiających bycie twórcą w takim zakresie, w jakim to tylko możliwe. Technicznie nauczyciel może wspomóc ucznia fizycznie, manipulując jego dłonią. Jednakże rzeczywista praca ucznia podczas tej czynności jest znikoma. Znacznie większą aktywność własną uczeń może wykazać tworząc własną wizję plastyczną. Nauczyciel wykorzystując na przykład obrazkową metodę komunikacyjną buduje wspólnie z uczniem strukturę pracy plastycznej. Podczas tego procesu uczeń decyduje, co i gdzie będzie narysowane, jaką przyjmie barwę, itp. Nauczyciel w tym procesie jest tylko przewodnikiem ucznia , pomaga mu za pomocą różnych metod urealnić jego wizje plastyczne a uczeń staje się prawdziwym twórcą i może w pełni poczuć satysfakcje z tego faktu. Nauczyciel umożliwiając uczniowi realizację jego wizji plastycznej odwołuje się do jego pamięci i wyobraźni, pozwala mu dokonać syntezy swojej wiedzy i umiejętności.
Scenariusz zajęć plastycznych.
Temat: Pan Marzec-ilustracja treści wiersza E. Szelburg-Zarembiny „Marzec”.
Cele rewalidacyjne:
- doskonalenie percepcji słuchowej i wzrokowej,
- usprawnianie kończyn górnych: prostowanie - zginanie, przenoszenie w płaszczyźnie poziomej i pionowej,
- kontrolowanie własnych ruchów ręki, autokontrola nad napięciem mięśni kończyn górnych,
- bierne ćwiczenia koordynacji wzrokowo – ruchowej,
- rozwijanie wyobraźni i wrażliwości plastycznej,
- rozwijanie umiejętności dostrzegania, kojarzenia i zapamiętywania elementów związanych z tematem zajęć,
- rozwijanie umiejętności dokonywania własnych wyborów i samooceny.
- umożliwienie uczniowi doświadczania pozytywnych i estetycznych przeżyć i wrażeń.
Forma: indywidualna.
Czas: 45 min.
Metody: wzrokowa, słuchowa, manipulacyjna – prowadzenie dłoni ucznia, obrazkowa metoda komunikacyjna – piktogramy.
Technika: pisak, farba plakatowa.
Środki dydaktyczne: tekst wiersza E.Szelburg – Zarembiny: ”Marzec”
Marzec siadł u płotu,
Czeka na wiosenkę,
A deszcz drobny prószy.
... zmoczył mu sukienkę.
ołówkowy kontur pracy plastycznej, tablica z piktogramami, tablica kolorów, luźne kartony z piktogramami i kolorami, stojak na kartony, pisak, farby plakatowe, pędzel z uchwytem, pojemnik na wodę, podkładka, taśma klejąca.
Uwagi wstępne:
1. zajęcia plastyczne nawiązują do zajęć z kształtowania mowy – analiza treści wiersza „Marzec” E.Szelburg – Zarembiny zakończona przygotowaniem schematu pracy plastycznej – rysunek ołówkiem,
2. charakterystyka ucznia: porażenie cztero-kończynowe spastyczne, niepełnosprawność intelektualna w stopniu znacznym, głębokie zaburzenie mowy werbalnej,
3. uczeń komunikuje się bogatą mimiką twarzy, wzrok wykorzystuje jako „wskaźnik”,
4. fizycznie uczeń wymaga ogólnego wspomagania, akceptuje bezpośredni dotyk i manipulowanie swoimi kończynami,
5. jest uczniem chłonnym wiedzy, lubi poznawać nowe i doświadczać, dlatego też stosowane są w pracy z uczniem obrazkowe metody komunikacyjne, między innymi piktogramy.
Ogólny tok zajęć:
1. Ustalenie kolejnych czynności wykonywanych podczas zajęć plastycznych.
2. Czytanie i analiza tekstu wiersza „Marzec” pod względem plastycznym.
3. Rysowanie pisakiem po ołówkowym konturze szkicu pracy plastycznej.
4. Dobieranie kolorów do poszczególnych elementów plastycznych.
5. Malowanie wewnątrz konturów farbą i pędzlem.
6. Zakończenie zajęć: uporządkowanie miejsca pracy, podsumowanie pracy, ocena pracy ucznia.
Szczegółowy tok zajęć.
l.p.
Etapy zajęć:
Cele ogólne:
Cele operacyjne:
1.
2.
3.
4.
Ustalenie kolejnych czynności wykonywanych podczas zajęć plastycznych:
- czytanie,
- mówienie,
- rysowanie,
- malowanie,
- porządkowanie.
Czytanie i analiza tekstu wiersza pod względem plastycznym.
Rysowanie pisakiem po ołówkowym szkicu pracy plastycznej.
Dobieranie kolorów do poszczególnych elementów plastycznych.
Ćwiczenia kojarzenia czynności z piktogramami.
Ćwiczenia percepcji wzrokowo – słuchowej. Kojarzenie słowa z obrazem.
Doskonalenie percepcji słuchowej i wzrokowej.
Rozwijanie umiejętności kojarzenia słowa z obrazem.
Rozwijanie wyobraźni.
Bierne ćwiczenia koordynacji wzrokowo – ruchowej.
Ćwiczenia autokontroli nad napięciem mięśni kończyn górnych: rozluźnienie obniżające napięcie umożliwiające swobodne prowadzenie dłoni ucznia z przyborem po liniach konturowych.
Rozwijanie umiejętności dokonywania wyborów, podejmowanie prostych decyzji – dobieranie barw do wyróżnionych elementów plastycznych.
Ćwiczenia kojarzenia barwy z elementem.
Ćwiczenia wrażliwości plastycznej na barwy.
Nauczycielka ustawia przed uczniem tablice z piktogramami, określa przebieg ze szczególnym podkreśleniem czynności i kolejności ich występowania.
Uczeń po określeniu czynności wyszukuje jej symbolicznego odpowiednika na tablicy i wskazuje właściwy rysunek.
Nauczycielka układa kolejno wybrane piktogramy.
Uczeń uważnie słucha czytany tekst wiersza.
Uczeń obserwuje tablicę z piktogramami i wyróżnia karty z symbolami zgodnie z treścią wiersza. W wyborze elementów ułatwiają mu pytania nauczycielki, jaka jest pogoda w wierszu?/deszcz, chmury/, o kim jest wiersz?/marzec, pan/, Jak jest ubrany?/płaszcz, spodnie, kapelusz, buty/, Co robi?/ siedzi/,Gdzie?/płot, kamień/.
Nauczycielka układa wyróżnione karty w poziomym szeregu, w stojaku. Podczas układania krótko charakteryzuje wymienione elementy.
Nauczycielka prezentuje konturowy szkic pracy. Uczeń określa, które elementy nie występują w wierszu/drzewo – wierzba, kamień/.
Praca plastyczna ustawione jest w płaszczyźnie pionowej. Takie ustawienie umożliwia swobodne manipulowanie wyciągniętą dłonią ucznia. Podczas pracy w takiej płaszczyźnie nauczycielka ujmuje jedną swoją ręką dłoń ucznia z przyborem a drugą lekko podtrzymuje w łokciu umożliwiając tym samym swobodne jego prowadzenie. Uczeń ma również możliwość uważnego śledzenia ruchów swojej dłoni.
Nauczycielka umieszcza gruby pisak w dłoni ucznia i wspólnie z nim, przez prowadzenie jego dłoni, odwzorowuje ołówkowy kontur pracy plastycznej.
Nauczycielka ustawia przed uczniem tablicę z kolorami i stojak z wybranymi kartami piktogramów.
Zadaniem ucznia jest dobranie kolorów do kolejno ułożonych kart.
Uczeń z tablicy kolorów dobiera według własnej koncepcji barwy do elementów plastycznych, wskazuje wybrany kolor wzrokiem, nauczycielka układa kolor pod danym elementem.
5.
6.
Malowanie – wypełnianie farbą wewnątrz konturów.
Zakończenie zajęć:
- uporządkowanie miejsca pracy,
- przypomnienie tekstu wiersza,
- ocena pracy/samoocena ucznia i ocena nauczycielki/.
Ćwiczenia doskonalące percepcję wzrokową.
Ćwiczenia bierne koordynacji wzrokowo – ruchowej.
Usprawnianie kończyn górnych: prostowanie – zginanie, przenoszenie w płaszczyźnie poziomej i pionowej.
Rozwijanie umiejętności dokonywania samooceny.
Umożliwienie uczniowi doświadczenia pozytywnych i estetycznych wrażeń.
Nauczycielka przygotowuje przybory do malowania.
Uczeń wypełnia kontury zgodnie z dokonanym wyborem kolorystycznym – nauczycielka manipuluje całą ręką ucznia: nabiera farbę na pędzel, maluje. Uczeń maluje płaszczyzny duże, nie wymagające precyzji ruchów. Pozostałe uzupełnia nauczycielka.
Uczeń współpracuje z nauczycielką w czynnościach porządkowych:
- podczas wkładania pojemników z farbą do pudełka : pojemniki ustawione są w zasięgu wyciągniętej ręki, uczeń chwyta pojemniki i przenosząc na odległość 20 cm, wkłada z pomocą nauczycielki do pudełka,
- podczas wycierania blatu stołu: uczeń wilgotną rękawicą nałożoną na dłoń wyciera blat wykonując obszerne poziome ruchy, lekko prowadzony przez nauczycielkę, która nadaje mu kierunek i tempo wykonywanych ruchów.
Podczas podsumowania zajęć nauczycielka przypomina tekst wiersza a uczeń ogląda wykonaną pracę plastyczną.
Na postawione pytania: Czy jest zadowolony z wykonanej pracy? Czy podobają mu się kolory, które wybrał? Uczeń odpowiedział: TAK.
Na zakończenie nauczycielka również oceniła prace ucznia chwaląc go za ciekawy dobór kolorów i staranne wykonanie pracy, rozluźnienie rąk ułatwiające lekkie prowadzenie, zainteresowanie pracą i zadowolenie z jej wykonania.
Przygotowała:
mgr Teresa Nawojska,
nauczycielka Punktu Filialnego
Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego
w Międzyrzeczu.
harpia88