Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz. II.pdf

(1417 KB) Pobierz
See discussions, stats, and author profiles for this publication at:
https://www.researchgate.net/publication/262802537
Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz. II
Article
· January 2012
CITATIONS
READS
0
4 authors,
including:
Agnieszka Gryszczyńska
81
PUBLICATIONS
   
168
CITATIONS
   
SEE PROFILE
515
Bogna Gryszczyńska
Poznan University of Medical Sciences
25
PUBLICATIONS
   
47
CITATIONS
   
SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
Yield and level of phenolic compounds in the inflorescence of yellow everlasting Helichrysum arenarium (L.) Moench collected from natural sites
View project
Comparison of extracts from root of rhodiola rosea inhibitory action on EtOH tolerance development in rats
View project
All content following this page was uploaded by
Agnieszka Gryszczyńska
on 04 June 2014.
The user has requested enhancement of the downloaded file.
Borgis
*Agnieszka Gryszczyńska
1
, Bogna Gryszczyńska
2
, Bogna Opala
1
, Zdzisław Łowicki
1
Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz. II
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu
Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. Grzegorz Spychalski
2
Zakład Chemii Ogólnej, Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Kierownik Zakładu: dr hab. Maria Iskra prof. UM
1
The use Of medicinAl plAnTs in The
menOpAuse. pArT ii
summAry
This article is a second part of article about herbs which are
used in menopause symptoms treatment. This article contains
information about current research on herbs such as soy, maca
and clover grass in combating outbreaks include hot flashes,
mood swings, herbs impact the hormonal balance that is dis-
turbed during menopause, as well as reducing the prevalence of
breast cancer and endometrial cancer. Article consists informa-
tions about main bioactive compounds for example isoflavons
or flavonolignans which are responsible for the protective effect
on the human body.
Key WOrds: menOpAuse – isOflAVOns – TrifOlium
prATense – mAcA – lAdy’s milK – KAVA KAVA
– pAnAX GinsenG – eVeninG sTAr
Poniżej przedstawione zostaną kolejne rośliny,
które znajdują zastosowanie w leczeniu chorób ko-
biecych.
Koniczyna łąkowa – koniczyna czerwona
(Trifolium
pratense
L.)
Do głównych związków czynnych zawartych w ko-
niczynie łąkowej (ryc. 1) zaliczyć można następujące
fitoestrogeny: genisteinę, daidzeinę, biochaninę A
i formononetynę (ryc. 2) (1, 2). Koniczyna łąko-
wa zawiera najwyższą zawartość fitoestrogenów ze
wszystkich roślin z gatunku
Trifolium
(1). Izoflawony
w koniczynie wiązane są tylko przez malonylo-β-
-glikozydy, w przeciwieństwie do izoflawonów pocho-
dzących z soi, które wiązane są jeszcze przez inne
cukry. Związane izoflawony nie wykazują działania
estrogennego.
Biochanina A metabolizowana jest w układzie po-
karmowym do genisteiny, natomiast formononetyna
do daidzeiny, z kolei ta do 4’,7-izoflawandiolu. Meta-
bolizm tych związków zależny jest od indywidualnych
zdolności organizmu ludzkiego. Sprzężone izoflawony
nie są aktywne chemiczne, a ich metabolizm zachodzi
w jelitach (3).
Ryc. 1.
Koniczyna łąkowa (Trifolium
pratense
L.).
Podejrzewa się, że wpływ koniczyny czerwonej na
endometrium wynika z jej zdolności antyprolifera-
cyjnej. Wyciągi z tej rośliny wykazują słabe działa-
nie estrogenne na szczury po owariektomii, ale nie
stymulują proliferacji komórek gruczołu sutkowego.
Z kolei inne doniesienia naukowe mówią, że u zdro-
wych kobiet można zauważyć wpływ izoflawonów nie
tylko na receptory estrogenowe, ale również na oś
podwzgórzowo-przysadkowo-gonadową (3).
Z badań
in vitro
wynika, że daidzeina reguluje róż-
nicowanie osteoklastów poprzez interferencję apopto-
zy i szlaku kapsazy-3. Izoflawony oraz ich metabolity
oddziałują na 17β-oksydoreduktazę hydroksysteroido-
wą, aromatazę oraz sulfotransferazę (3).
Baber i wsp. (4) w 1999 roku badali wpływ stosowa-
nia preparatu z koniczyny czerwonej na 51 kobietach.
Pacjentki przyjmowały Promensil w dawce 40 mg/dobę
oraz placebo przez 12 tygodni. Przed rozpoczęciem
173
Postępy Fitoterapii 3/2012
Agnieszka Gryszczyńska i wsp.
Ryc. 2.
Struktury podstawowych substancji czynnych zawartych w koniczynie łąkowej.
badań przez 1 miesiąc wszystkie kobiety przyjmowały
placebo. W badaniach nie zaobserwowano statystycz-
nie istotnych zmian pomiędzy grupami w przypadku
częstotliwości uderzeń gorąca. Zanotowano jednak
zmianę poziomu izoflawonów w moczu u pacjentek
z grupy placebo po zakończeniu eksperymentu. Na-
suwają się pytania dotyczące wpływu stosowania diety
na skład moczu.
Liu i wsp. (5) w 2001 roku opublikowali wyniki swo-
ich badań prowadzonych na 8 ze 150 roślin o działaniu
estrogennym i progestagennym. W badaniach wyko-
rzystane zostały metanolowe wyciągi z arcydzięgla
chińskiego, koniczyny czerwonej, pluskwicy gronia-
stej, niepokalanka pospolitego, lukrecji, chmielu oraz
żeń-szenia azjatyckiego i północnoamerykańskiego.
Wyciągi badane były pod kątem aktywności (IC
50
)
wobec receptorów ERα i ERβ. Potencjał wiązania
receptorów przez najaktywniejsze wyciągi można usze-
regować w następującej kolejności: koniczyna czerwo-
na >> chmiel > niepokalanek pospolity. Dodatkowo
różnice powinowactwa tych wyciągów do ERα i ERβ
nie były statystycznie istotne. Arcydzięgiel oraz lukre-
cja wykazywały słabą aktywność, natomiast żeń-szeń
azjatycki i północnoamerykański oraz pluskwica gro-
niasta nie wykazywały żadnej zdolności wiązania tych
receptorów (< 20% przy stężeniu 200 μg/ml).
Przebadano również substancje porównawcze z
grupy izoflawonów zawartych w koniczynie czerwonej
wobec receptorów ERα i ERβ. Efektywność konku-
rencyjnego potencjału wiązania uszeregować można
w następujący sposób: genisteina > daidzeina > bio-
chanina A > formononetyna. Wszystkie te izoflawony
wykazują wyższą aktywność wobec receptorów ERβ
niż ERα. Podjęto dodatkowe badania mające na celu
174
wyjaśnienie wyższej aktywności substancji porównaw-
czych izoflawonów niż wyciągu z koniczyny łąkowej.
Dlatego przeprowadzono próbę rozfrakcjonowania
wyciągu z koniczyny i weryfikację substancji najbar-
dziej aktywnych. Wykorzystano takie rozpuszczalniki,
jak chloroform, eter naftowy, butanol i wodę. Naj-
lepszym wyciągiem pod względem aktywności wobec
receptorów ERβ, w skład którego wchodzą genisteina,
daidzeina i biochanina A, był wyciąg chloroformowy.
W eksperymencie z fosfatazą alkaliczną wyciąg z ko-
niczyny łąkowej wykazał zdolność indukcji IC
50
przy
stężeniu 1 μg/ml. Frakcje chloroformowe również wy-
kazywały taką zdolność wobec komórek Ishikawy.
Wyciąg z chmielu wykazał silne właściwości cytotok-
syczne, efekt estrogenny IC
50
widoczny był przy stęże-
niu 13,1 μg/ml. Niepokalanek pospolity odznaczał się
słabą aktywnością (40%) przy stężeniu 20 μg/ml. Po-
zostałe wyciągi były nieaktywne. Ekspresja receptora
progesteronowego (PR) była znamienna w przypadku
wyciągu z koniczyny czerwonej. W odniesieniu do ar-
cydzięgla i lukrecji zanotowano słabą aktywność wobec
omawianego receptora przy zastosowaniu takiego sa-
mego stężenia. W przypadku obu gatunków żeń-szenia
i pluskwicy groniastej nie zanotowano aktywności wo-
bec receptora PR. Wyciąg chloroformowy z koniczyny
łąkowej, który wykazywał najwyższą aktywność wobec
receptora ER, był też najaktywniejszy wobec receptora
PR. W kolejnym etapie badań sprawdzany był wpływ
wyciągów na ekspresję receptora
ps2
estrogenowego
linii komórek raka sutka MCF-7.
Na podstawie uzyskanych wyników można stwier-
dzić, że wszystkie wyciągi, z wyjątkiem pluskwicy gro-
niastej, indukują ekspresję
ps2
przy stężeniu 20 μg/ml.
Co istotne, żeń-szeń azjatycki i północnoamerykański
Postępy Fitoterapii 3/2012
Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz. II
nie wykazywały aktywności w trzech wymienionych
testach (test komórek Ishikawy, stymulacja receptora
PR mRNA i receptora
ps2
mRNA). Reasumując, w
4 różnych modelach badań
in vitro
najwyższą aktyw-
ność wykazywał wyciąg z koniczyny łąkowej. Chmiel
również cechuje aktywność estrogenna, jednak wyka-
zuje on także działanie cytotoksyczne wobec komórek
Ishikawy. Najbardziej aktywnym związkiem w sto-
sunku do receptora ERβ z koniczyny czerwonej była
genisteina, która może być również odpowiedzialna
za indukcję fosfatazy alkalicznej oraz za ekspresję
receptorów
ps2
i PR (5).
Tice i wsp. w 2003 roku (4) prowadzili badania na
252 kobietach, u których tygodniowo występowało mi-
nimum 35 uderzeń gorąca. W eksperymencie pacjentki
przyjmowały dwa preparaty izoflawonowe z koniczyny
czerwonej: Promensil (82 mg/dobę) oraz Rimostil
(57 mg/dobę), trzecia grupa pacjentek przyjmowa-
ła placebo. Doświadczenie prowadzone było przez
12 tygodni. Nie zauważono różnic w liczbie wyrzutów
gorąca w przypadku stosowania preparatów w porów-
naniu do placebo. U pacjentek przyjmujących Pro-
mensil początkowo zaobserwowano gwałtowny spadek
liczby wyrzutów gorąca w porównaniu do pozostałych
grup. Jednak po upływie 12 tygodni redukcja wyrzutów
gorąca była na podobnym poziomie: 41% Promensil,
34% Rimostil, a w przypadku placebo – 36% (4).
Nie zaobserwowano też żadnych poważnych skutków
ubocznych stosowania preparatów zawierających wyciąg
z liści koniczyny czerwonej. W 12-miesięcznych bada-
niach prowadzonych przez Atkinson i wsp. (cyt. za 4)
na kobietach stosujących Promensil (43,5 mg/dobę) w
wieku 49-65 lat oraz placebo, nie zanotowano zmiany
gęstości tkankowej gruczołów piersiowych. Nie za-
obserwowano również statystycznie istotnego efektu
estradiolowego czy zmiany zawartości enzymów FSH
i LH. W innych badaniach prowadzonych przez zespół
Clifton-Blight (cyt. za 4), po 6 miesiącach stosowania
izoflawonów w ilości 85,5 mg/dobę, nie zanotowano
wzrostu grubości endometrium. Zespół Baber (cyt.
za 4) nie znalazł statystycznie istotnej różnicy w po-
ziomie estradiolu w surowicy, enzymu FSH, globulin
wiążących hormony płciowe, cytologii oraz grubości
endometrium po 3-miesięcznym stosowaniu preparatu
Promensil. Koniczyna czerwona ma zdolność spowal-
niania metabolizmu leków przez oddziaływanie na cy-
tochrom P450, enzymy CYP1A1, CYP1B1 i CYP2C9,
jednak nie zaobserwowano oddziaływania pomiędzy
koniczyną czerwoną a lekami (4).
ki o pierwszych hodowcach tej rośliny w Andach sięgają
ok. 2000 r. p.n.e., a w czasach kolonizacji przez Hiszpanów
była uznawana za walutę (6). Pochodzi ona z wysokich
partii Andów Peruwiańskich (powyżej 4000 m n.p.m.)
(7-10). Plemiona peruwiańskie spożywają jej hipokotyle w
ilościach większych od 20 g/dzień; świeżo zebrane części
są gotowane przed konsumpcją, ponieważ inaczej mogą
wywołać skutki uboczne. Z badań na 600 pacjentach
wynika, że zagotowanie nie powoduje żadnych skutków
ubocznych, nawet po zjedzeniu ok. 17 g wysuszonych
hipokotyli/kg (8).
Ryc. 3.
Maca (Lepidium
meyenii
Walp.).
Maca (Lepidium
meyenii
Walp.) (ryc. 3)
Jedną z częściej wykorzystywanych roślin w leczeniu
symptomów menopauzy w Australii jest maca. Wzmian-
W Peru maca tradycyjnie stosowana jest jako roślina
zwiększająca płodność oraz jako afrodyzjak (7-9). Moż-
na odnaleźć doniesienia naukowe, które potwierdzają
zwiększenie płodności mężczyzn po zażywaniu tej ro-
śliny (8). Maca stosowana jest do zwalczania wyrzutów
gorąca, drażliwości gruczołów piersiowych, wysuszenia
pochwy czy osteoporozy (7). Jej wodne wyciągi często
testowane są w licznych badaniach dotyczących sperma-
togenezy, płodności, nastroju, pamięci, metabolizmu czy
różnego rodzaju nowotworów (9). Badania prowadzone
na szczurach po owariektomii sugerują, że spożywa-
nie tego produktu zwiększa masę kości oraz przywraca
strukturę beleczkowatą w odcinku lędźwiowym kręgo-
słupa, zmniejszając prawdopodobieństwo wystąpienia
osteoporozy. Badania te dają dużą szansę na skuteczne
wykorzystywanie jej w zwalczaniu groźnych objawów
menopauzy u kobiet (8). Najlepszymi właściwościami
wśród różnych odmian charakteryzuje się czarna maca.
Jedną z jej właściwości jest obniżenie aktywności enzymu
acetylocholinesterazy oraz brak aktywności wobec enzy-
mu oksydazy monoaminowej u samców myszy; tak więc
może wpływać na proces uczenia się i zapamiętywanie
u myszy po owariektomii (10).
175
Postępy Fitoterapii 3/2012
Agnieszka Gryszczyńska i wsp.
Za działanie fitoestrogene tej rośliny odpowiada
β-sitosterol.
Można odnaleźć wzmianki, które mówią
o wpływie wyciągu z maca na proliferację komórek
MCF-7. Alkaloidy, izocyjaniany oraz glukozynolaty
zawarte w maca mają również wpływ na jej aktyw-
ność (8). Izotiocyjaniany redukują ryzyko wystąpie-
nia raka sutka, żołądka czy wątroby (6). Niektórzy
naukowcy sugerują, że wyciąg z tej rośliny działa
endokrynologiczne nie za sprawą hormonów roślin-
nych czy fitoestrogenów, ale za sprawą alkaloidów
oddziałujących na oś podwzgórzowo-przysadkową i
nadnercza. Jeden z obecnych w maca glukozynola-
tów – glukobrassyicyna, wykazuje aktywność andro-
genną; w procesach enzymatycznych hydrolizowany
jest do 3,3-diindolilometanu – antagonisty receptora
androgenowego. Jak dotąd jest to jedyna poznana
roślina, która wykazuje taką właściwość (8). Skład
chemiczny maca prawdopodobnie odpowiada za jej
aktywność afrodyzjakalną, adaptogenną, anabolicz-
ną, immunostymulacyjną oraz równowagę hormo-
nalną (2, 7). Oprócz organicznych związków można
znaleźć w maca takie pierwiastki, jak wapń, żelazo,
miedź, cynk oraz potas (9). Struktury podstawowych
substancji wykazujących właściwości fitoestrogenne
ilustruje rycina 4.
Zhang i wsp. (7) sprawdzali działanie etanolo-
wego wyciągu z maca na osteoporozę u szczurów
po owariektomii przez 28 tygodni. Badaniom pod-
dano 40 szczurów, które podzielono na 4 grupy po
10 osobników. Pierwszą grupą były szczury, u których
wykonano operację Shama, tzw. operację rzekomą
(mającą na celu manipulację chirurgiczną polegającą
na rozcięciu skóry, warstwy mięśniowej i otrzewnej),
drugą – szczury po owariektomii (grupa kontrolna
OVX), trzecią i czwartą – szczury po owariektomii
otrzymujące etanolowy wyciąg z maca w różnych
dawkach (0,096 g/kg oraz 0,24 g/kg). Z badań wynika,
że długotrwałe pozbawienie dojrzałych samic szczurów
jajników wpływa na spadek zawartości wapnia w kości
udowej, pomimo stosowania diety zawierającej wapń.
Stosowanie wyciągu maca 0,24 g/kg spowodowało
wzrost gęstości mineralnej kości (BDM) odcinka
lędźwiowego, natomiast BDM trzonu kości udowej
nieznacznie zmieniła się w stosunku do kontroli.
Zależność ta wskazuje, że maca ma wpływ na ko-
ści gąbczaste, a nie na kości korowe. Zastosowanie
maca w ilości 0,24 g/kg spowodowało zmniejszenie
redukcji zawartości wapnia, czyli miało wpływ na ab-
sorpcję wapnia w kościach. Wyciąg z maca wykazuje
właściwości przeciwosteoporozowe bez statystycznej
zmiany masy macicy. Własność ta wyróżnia maca od
hormonalnej terapii zastępczej, wykazując mniejsze
ryzyko proliferacji endometrium. W badaniach wyciąg
z maca nie wykazywał również statystycznej zmiany
składu markerów osteoporozy w surowicy krwi i in-
nych jej składników biochemicznych. Istnieje więc
prawdopodobieństwo, że wyciąg nie bierze udziału
w metabolizmie kości (7).
Brooks i wsp. (8) prowadzili badania na 14 post-
menopauzalnych kobietach (w wieku 50-60 lat), u
których określono poziom hormonów płciowych (LS
i FSH), poziom globulin wiążących hormony płciowe
(SHBG) oraz skalę Greene (GCS) przed rozpoczę-
ciem badań (t = 0) oraz po 6 i 12 tyg. eksperymen-
tu. Kobiety zostały podzielone na dwie grupy po
7 osób. Pierwsza grupa przyjmowała najpierw przez
6 tyg. metanolowy wyciąg z maca (3,5 g/dzień), potem
przez kolejne 6 tygodni badań placebo, w drugiej
grupie zastosowano odwrotną kolejność podawania
preparatów. Na przestrzeni prowadzonych badań
nie zanotowano statystycznie istotnych zmian składu
hormonalnego surowicy. Tak więc nie potwierdzono
Ryc. 4.
Podstawowe substancje zawarte w maca wykazujące właściwości fitoestrogenne.
176
Postępy Fitoterapii 3/2012

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin