Franus E. - Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym, 4, 5 i 6 rok życia.pdf

(24443 KB) Pobierz
EDWARD
FRANUS
,.
Czwarty,
piąty
i szósty rok
życia
Album
zawierający
1676 fotografii
wraz z opisem i
interpretacją
NASZA
KSIĘGARNIA•
WARSZAllA-1975
OD AUTORA
ta obejmuje wiek przedszkolny dziecka od czwartego do szóstego ro-
ku
życia włącznie.
Stanowi ona
kontynuację
wydanych
już książek
„R o z w
ó
j n ie-
m o w
I
ę
ci a" (1963, 1968) i „R o z w ó j
małego
dziecka" ( 1972), posia-
da
wzęc
taki sam format
i
podobny
układ treści.
Wykonana
została
w Instytucie Psy-
chologii Uniwersytetu
Jagiellońskiego
w Krakowie.
Praca
składa się
z trzech
części
i
dodatku. Pierwsza
część
obejmuje czwarty rok
życia
dziecka, druga
-
piąty,
trzecia-szósty. We wszystkich
częściach została
zachowa-
na
ząsada
systematycznej synchronizacji tekstu z
materiałem ilust~acyjnym,
co
ułatwia
odbiór
upoglądowionych,
a przez to bardziej
zrozumiałych
informacji· o rozwoju
psychicznym i fzzycznym dziecka przedszkolnego. Fotografie dzieci, których w tym
tomie jest 1676,
pochodzą
zarówno z domów rodzinnych, jak i przedszkoli.
Więk­
szość
z nich to
zdjęcia
seryjne,
przedstawiające
przebieg opisywanych zjawisk.
Tekst jest integralnie
związany
z
materiałem
ilustracyjnym. Zawiera nie tylko
opisy
zdjęć,
lecz
także
interpretacje psychologiczne ilustrowanych faktów, a nawet
obszerniejsze informacje,
jeżeli
problem tego wymaga.
Ponieważ
zasada systema-
tycznej synchronizacji tekstu i ilustracji nie pozwala na
pełniejsze
omówienie teore-
tyczne danego problemu w jednym miejscu (np. zabaw, o których mowa
już
w pierw-.
szej
części
albumu),
więc
autor dzieli informacje teoretyczne i podaje je w
różnych
częś~iach
albumu w
powiązaniu jednakże
ze
zdjęciami należącymi
do tego samego
tematu.
Opisana konstrukcja tekstu wymaga od czytelnika nieco innego sposobu korzy-
stania z
książki,
mianowicie czytania jej nie tylko szeregowo, czyli po kolei, ale i rów-
·
nolegle, czyli problemowo. Aby
ułatwić
czytanie problemowe, wprowadzono identycz-
ny
porządek
omawiania
zagadnień
we wszystkich trzech
częściach
albumu. Czyta-
nie problemowe ma
tę zaletę, że
ukazuje lepiej zmiany rozwojowe danej cechy u dzie-
ci.
Studiując
na
przykład
rozwój motoryki w 4
r.ż.
i zaraz potem w 5 i 6
r.ż.,
zdajemy
sobie lepiej
sprawę
z tendencji rozwojowych, czyli lepiej rozumiemy poziom rozwo-
ju w 4
r.ż.
oraz znaczenie tego etapu rozwojowego dla form, które po nim
nastąpią.
Jeśli
natomiast
kogoś
interesuje szczególnie 6
r.ż.,
to powinien
poznać
najpierw wcze-
śniejszy
okres.
Podobnie jak poprzednie dwa tomy
również
ta
książka
odbiega od tradycyjnej
formy monografii psych_ologicznych. Nie opisuje
bezpośrednio
i po kolei takich pro-
cesów
i
cech psychicznych dziecka, jak spostrzeganie,
myślenie, wyobraźnia,
pa-
mięć,
uczucia, temperament,
zdolności
itp., lecz
ilustruję
i
objaśnia
formy zachowa-
nia
się,
w które wymienione procesy i cechy
są uwikłane. Dzięki
temu na
każdej
stro-
nie poznajemy po prostu dziecko takim, jakie ono jest w
ży~iu
realnym, nie
zaś
ab-
stlakcyjne
pojęcia
procesów i cech psychicznych, za którymi dla osób nie
znających
psychologii kryje
się
zawsze pewne
niebezpieczeństwo błędnego
rozumienia pozna-
wanych faktów, a co za tym idzie,
błędnego
rozumienia samej
dziecięcej
istoty,
róż­
niącej się
od
człowieka dorosłego.
Trzeba
zaznaczyć, że
tom ten nie zawiera wszyst-
kich informacji o dziecku, nie jest
encyklopedią
.. ·Ukazuje jedynie to, co w sposób
chQ_rakterystyczny, ale
dostępny
obserwacii, wyznacza
drogę rozwojową·
dziecka.
Studiując.
ten album, czytelnicy
zauważą, że
wiele cech rozwojowych
wykształca
się
stopniolVO i powoli, przez wiele
miesięcy
i lat, przy czym w rozwoju tym nie ma
„
Książka
\
•
i '
tli
'~~
l
;1'·:
'
'
'
'
.
'
i
i
I!
1
punktów zwrotnych i jednoznacznie wymiernych. Tak prosie cechy,
jak wzrost i waga
ciała, można
z
łatwością dokładnie
wymierzyc:, ale
już
pomiar
sprawności
fizycznych wymaga bardziej
złożonych
metod, nie
mówiąc
o pomiarze
cech psychicznych, których
złożona
struktura, dynamika rozwojowa
i
dynamika
przejawianja
się
zmusza badaczy do stosowania specjalnych metod, którymi
mogą
się posługiwać
jedynie
specjaliści
-
psychologowie.
Z wymienionych powodów w albumie zastosowano takie
środki
opisu i oceny po-
ziomu rozwoju dzieci, które
mogą być dostępne
dla rodziców
i
wychowawców, a mia-
nowicie ilustracje i opisy typowych form zachowania,
zastępujące
znane tylko spe-
cjalistom symbole i
wskaźniki.
Ten obrazowy
język
zostal
już
wypróbowany w po-
przednich dwóch tomach i pozytywnie
przyjęty
przez czytelników.
Na podstawie
współczesnej
iiteratury psychologicznej,
własnych badań
autora
i
badań
przeprowadzonych pod jego kierunkiem
została sporządzona
lista cech cha-
rakterystycznych dla
każdego
roku
życia
dziecka, co z kolei
stało się podstawą
gro-
madzenia materia/u
zdjęciowego.
W ten sposób fotografie zebrane w tej
książce
na-
brały
podwójnego znaczenia:
1)
konkretyzują
typowe i naukowo stwierdzone cechy
rozwojowe dziecka,
2)
stanowią
niezbity dokument
i
dowód,
że
dana cecha rzeczy-
wiście występuje
i jest
dostępna
obserwacji w danym wieku.
Opisane w tej
książce
cechy
mają
charakter typowy, co znaczy,
że występują
one
u
większości
dzieci w danym okresie
życia.
Czytelnic_v zapewne
zechcą porównać
cechy rozwojowe wlasnych dzieci z cechami opisanymi
w
tej
książce.
Zrozumiale,
że
indywidualny rozwój ich dziecka nie zawsze
będzie się pokrywał
z obrazem typowym,
wtedy
należy się kierować
raczej stopniem
podobieństwa
ni±
identyczności.
Pewną
pomoc przy ocenie poziomu rozwoju dzieci zapewni czytelnikowi
zalą­
czony na k012cu
książki
„Dodatek". Zamieszczono w nim proste
i
łatwe
do =asto-
sowania sprawdziany rozwoju fizycznego
i
psychicznego dzieci w poszczególnych
•
latach
życia.
Za
pomocą
tej prostej „metody szacunkowej" rodzice
mogą
ogólnie
zorientować się,
czy rozwój ich dzieci przebiega
prawidłowo.
W
razie
wątpliwości
moi-
na
się zwrócić
do psychologa, który przeprowadzi
dokładniejsze
badanie
i
udzieli
bliższych wyjaśnień
oraz porad wychowawcz.vch. Sens sprawdzianów stanie
się
le-
piej zrozumialy po zapoznaniu
się
z
treścią całej ksią±ki.
Mam
nadziej"ę, że książka
ta adresowana do rodziców, wychowawczJ'll przedszkoli,
pielęgniarek dziecięcych
w
służbie
zdrowia, studentów psychologii
i
pedagogiki po-
zwoli lepiej
poznać
i
zrozumieć
dziecko w wieku przedszkolnym, jego
możliwości
rozwojowe
i
ograniczenia, czynniki rozwoju
i
hamulce, a tak±e
obowiązki dorosłych.
Nie ma
ksiąiki,
która by mogla
zaspokoić
w_vmagania wszJ'stkich czytelników,
jeśli
chodzi o sprawy wychowqnia
małych
dzieci.
Również
w tym wypadku na wie-
le
pytań
musi
szukać
odpowiec/zi sam wychowawca. Po prostu dlatego,
że
w pozna-
waniu
i
wychowywaniu dzieci
istnieją
pewne zasad_v. ale nie ma
stałych
recept.
Książka
mo±e
stanowić
jedynie
pewną
pomoc w wychowaniu dziecka
i
o to
właśnie chodziło
autorowi
przygotowującemu
ten album.
Milo mi
na
tym miejscu serdecznie
podziękować
prof dr Marii Przetac::nikowej
za
gotowość
przejrzenia tej pracy i
życzliwe
uwagi, które
niewątpliwie przyczyniły
się
do
udoskonalenia jej
treści,
Serdecznie
dziękuję również
licznym osobom, które
pomogly mi przy bardzo
czasochłonnym
zbieraniu materia/ów
zdjęciowych
na te-
renie przedszkoli, w tym mgr Krystynie
Kędrze,
kierownic::ce przedszkola nr
85
w Krakowie, wychowawczyniom Marii Stawowiak, Annie Kustrze,
Bożenie
Kawali,
Marii Kolanowskiej i Ewie Glpgowskiej, a
również
mgr
Elżbiecie
Doniec-Piwowar-
skiej i studentkom psychologii za pomoc i
udział
w badaniach.
Gorąco dziękuję
star-
szemu laborantowi
Michałowi Łysiakowi
za
niestrudzoną
pomoc przy pracy
w
labo-
ratorium fotograficznym.
Kraków, luty 1972
jakichś wyraźnych
EDWARD FRANUS
j
i
I
l
ł
l
l
'
~
1
CZĘŚĆ
PIERWSZA
CZWARTY
ROK
ŻYCIA
A
czwartego roku
życia przyjęło się utożsamiać
z po-
czątkiem
nowego okresu w
życiu
dziecka - okresu przedszkol-
nego. Ustalenie tego punktu jest sztuczne,
ponieważ
rzeczywisty
rozwój dziecka przebiega w sposób
ciągły
i nie ma
żadnej wyją­
tkowo
ważnej
i
nagłej
zmiany,
którą
na pograniczu trzeciego
i czwartego roku
życia można
by
uznać
za punkt zwrotny
bądź
to w rozwoju fizycznym,
bądź
psychicznym. Nie znaczy to jed-
nak,
że
nie ma
żadnych
zmian,
że
ustalenie tego punktu jest zu-
pełnie
dowolne.
W tym
właśnie
okresie dziecko jest
już
na
ogół
na tyle rozwi-
nięte
fizycznie i psychicznie,
że może przekroczyć
próg przed-
szkola, tj.
opuścić
codziennie na wiele godzin rodzinny dom
i
dostosować się
do innego trybu
życia
w przedszkolu, podpo-
rządkować się
-nowym wymaganiom,
wykazać pewną
samo-
dzielność,
a przede wszystkim
przezwyciężyć
ujemne stany emo-
cjonalne wyzwalane przez te wszystkie
różne
zmiany. Nie wszy-
stkie co prawda trzyletnie dzieci
są
jednakowo
dojrzałe
do
ży­
cia w przedszkolu
(zależy
to od
różnych
czynników), jednak
większość
trzylatków przystosowuje
się
do zmienionych warun-
ków bez
trudności.
Cechy charakterystyczne dla dziecka w czwartym roku
życia
poznamy
dokładniej
na
następnych
stronach.
Już
jednak tu na
wstępie należy zasygnalizować
niektóre z nich ..
W zakresie motoryki wszystkie dzieci
poruszają się
swobod-
nie po schodach, nje
trzymają się poręczy
i
stawiają
nogi na
przemian (A).
·
W zakresie
samoobsługi potrafią
same
rozebrać się
i jako
tako
ubrać, umyć ręce
i twarz,
donieść wodę
w
dłoniach
do
twarzy
(B).
Potrafią rozwiązać
proste zadania
wymagające
orientacji,
spostrzegawczości
i
pamięci,
np.
przypomnieć
sobie, jaki przed-
miot nakryto
pudełkiem
(C).
Potrafią także zbudować według
wzoru proste, ale wymaga-
jące myślenia
konstrukcje z klocków
(D).
Il
Początek
B
c
~
-
.
;.~'-.·-"·'
-
"''
„
;·
\
'
--·-_::1
;
...
i~
~;~~~ :~--~
.l
__,,,,.,
D

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin