Szutowicz A, Raszeja-Specht A - Diagnostyka laboratoryjna. T 2.pdf

(5558 KB) Pobierz
Gdański Uniwersytet Medyczny
DIAGNOSTYKA
LABORATORYJNA
TOM II
pod redakcją
Andrzeja Szutowicza i Anny Raszei-Specht
Gdańsk 2011
Wydano za zgodą
Senackiej Komisji Wydawnictw
Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
Recenzent
prof. dr hab. Wiesława Łysiak-Szydłowska
© Copyright by Medical University of Gdańsk
ISBN 978-83-602537-7-9
Wydawca: Gdański Uniwersytet Medyczny
Zlecenie KW/282/11
3
SPIS TREŚCI
1. MOCZ JAKO MATERIAŁ DIAGNOSTYCZNY. BADANIA
PRZYŁÓŻKOWE (POINT
OF CARE TESTING)
.......................................... 9
1.1. Badanie ogólne i złożone moczu ............................................................ 9
1.2. Rodzaje próbek moczu ............................................................................ 9
1.3. Badanie ogólne moczu .......................................................................... 10
1.3.1. Skład moczu i objętość moczu ................................................... 11
1.3.2. Właściwości fizyczne moczu ...................................................... 11
1.3.3. Właściwości chemiczne moczu .................................................. 13
1.4. Badania specjalistyczne moczu ............................................................. 15
1.4.1. Ocena funkcji filtracyjnej nerek na podstawie 24-godzinnej
zbiórki moczu ............................................................................. 16
1.5. Laboratoryjna diagnostyka stanów nagłych .......................................... 22
1.5.1. Przyczyny zlecania badań laboratoryjnych w trybie pilnym ...... 23
1.5.2. Zalecenia ogólne dotyczące stosowania badań
przyłóżkowych (rozproszonych) ................................................ 24
1.5.3. Zespoły chorobowe wymagające obsługi laboratoryjnej
w trybie pilnym ........................................................................... 24
1.5.4. Dokumentacja badań POCT ....................................................... 26
1.6. Ćwiczenie.............................................................................................. 26
2. LABORATORYJNE WSKAŹNIKI ZABURZEŃ METABOLIZMU
BIAŁEK ........................................................................................................ 28
2.1. Podział białek osocza ............................................................................ 28
2.2. Funkcje białek osocza ........................................................................... 29
2.2.1. Ciśnienie onkotyczne .................................................................. 29
2.2.2. Funkcje transportowe.................................................................. 30
2.2.3. Aktywności enzymatyczne i regulatorowe ................................. 30
2.2.4. Odporność swoista i nieswoista .................................................. 31
2.3. Podstawowe parametry metabolizmu białek osocza ............................. 31
2.3.1. Dystrybucja białek osocza .......................................................... 31
2.3.2. Synteza i degradacja ................................................................... 32
2.3.3. Wartości referencyjne dla białek surowicy ................................. 34
2.4. Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki białkowej ................. 35
2.4.1. Hipoproteinemie – hipoalbuminemie ......................................... 35
2.4.2. Ocena niedoborów białek osocza ............................................... 37
2.4.3. Hiperproteinemie ........................................................................ 37
2.4.4. Szybkość opadania krwinek czerwonych (odczyn
Biernackiego; ESR,
erythrocyte sedimentation rate)
................. 38
2.5. Prawidłowy obraz rozdziału elektroforetycznego białek surowicy
krwi ....................................................................................................... 40
2.6. Indywidualne białka osocza – znaczenie diagnostyczne ...................... 43
2.6.1. Albumina .................................................................................... 43
2.6.2. Białka ostrej fazy ........................................................................ 46
4
2.6.3. Białka związane z ostrymi uszkodzeniami narządowymi. ......... 55
2.7. Inne białka indywidualne osocza .......................................................... 59
2.7.1. Alfa
2
-makroglobulina (AMG) .................................................... 59
2.7.2. Transferryna (TF) ....................................................................... 60
2.7.3. Transtyretyna (TTR, prealbumina) ............................................. 61
2.8. Immunoglobuliny.................................................................................. 61
2.8.1. Budowa, klasy i zmienność immunoglobulin ............................. 62
2.8.2. Właściwości klas immunoglobulin ............................................. 63
2.8.3. Zaburzenia układu immunologicznego ....................................... 66
2.9. Białka moczu ........................................................................................ 75
2.9.1. Białkomocz przednerkowy ......................................................... 76
2.9.2. Białkomocz kłębkowy – albuminuria ......................................... 77
2.9.3. Białkomocz kanalikowy ............................................................. 78
2.9.4. Białkomocz pazanerkowy ........................................................... 80
2.10. Znaczenie diagnostyczne białek surowicy krwi.................................... 80
2.11. Przypadki kliniczne ............................................................................... 81
3. LABORATORYJNE WSKAŹNIKI CHORÓB NOWOTWOROWYCH ... 86
3.1. Patomechanizmy chorób nowotworowych ........................................... 86
3.1.1. Wpływ środowiska i warunków życia ........................................ 86
3.1.2. Rola czynników genetycznych ................................................... 88
3.1.3. Mechanizmy immunologiczne.................................................... 96
3.2. Efekty metaboliczne i endokrynne nowotworów.................................. 97
3.2.1. Hiperkalcemia ............................................................................. 99
3.2.2. Hiponatremia (zespół nieodpowiedniego wydzielania ADH) .. 100
3.2.3. Hipokalemia (hiperkortyzolemia) ............................................. 100
3.2.4. Hipoglikemia i hiperglikemia ................................................... 101
3.2.5. Anemia i policytemia................................................................ 102
3.2.6. Serotonina ................................................................................. 103
3.2.7. Aminy biogenne ....................................................................... 103
3.2.8. Gastryna .................................................................................... 104
3.2.9. Kalcytonina ............................................................................... 104
3.2.10. Zespoły mnogiej gruczolakowatości endokrynnej ................... 105
3.2.11. Erytropoetyna ........................................................................... 106
3.2.12. Krew utajona w kale ................................................................. 106
3.3. Markery nowotworowe ....................................................................... 107
3.3.1. Znaczenie markerów w diagnostyce i obserwacji leczenia
nowotworów ............................................................................. 107
3.3.2. Indywidualne markery nowotworowe ...................................... 112
3.4. Podsumowanie .................................................................................... 123
3.5. Opis przypadków ................................................................................ 126
4. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA WYBRANYCH ZABURZEŃ
HEMATOLOGICZNYCH .......................................................................... 131
4.1. Niedokrwistości (Anaemiae) ............................................................... 131
4.1.1. Niedokrwistość z niedoboru żelaza .......................................... 134
5
5.
6.
7.
8.
4.1.2. Niedokrwistość makrocytowa .................................................. 136
4.1.3. Niedokrwistość hemolityczna ................................................... 139
4.1.4. Niedokrwistość aplastyczna...................................................... 142
4.2. Nadkrwistości (Polycythemiae) .......................................................... 143
4.3. Zaburzenia układu granulocytowego .................................................. 144
4.3.1. Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne (chronic
myeloproliferative neoplasms,
MPN) ....................................... 144
4.3.2. Czerwienica prawdziwa (PRV) ................................................ 146
4.3.3. Białaczki ostre .......................................................................... 148
4.4. Nowotworowy rozrost układu limfatycznego ..................................... 151
4.4.1. Przewlekła białaczka limfocytowa B-komórkowa (B-CLL) .... 151
4.4.2. Szpiczak plazmocytowy (Plasmocytoma) ................................ 153
4.5. Wybrane przypadki kliniczne ............................................................. 154
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ KRZEPNIĘCIA ... 163
5.1. Błąd przedlaboratoryjny...................................................................... 163
5.2. Wrodzone skazy krwotoczne .............................................................. 165
5.3. Nabyte skazy krwotoczne ................................................................... 171
5.4. Badania laboratoryjne hemostazy przed zabiegami operacyjnymi ..... 174
5.5. Trombofilia ......................................................................................... 177
5.6. Monitorowanie leczenia przeciwzakrzepowego doustnymi
antykoagulantami ................................................................................ 182
5.7. Monitorowanie leczenia heparyną ...................................................... 185
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ
WODNO-ELEKTROLITOWYCH, KWASOWO-ZASADOWYCH I
WAPNIOWO-FOSFORANOWYCH ......................................................... 188
6.1. Parametry pomiarowe gospodarki wodno-elektrolitowej ................... 188
6.2. Albumina jako wskaźnik nawodnienia. .............................................. 189
6.3. Znaczenie diagnostyczne oznaczania jonów potasu w surowicy ........ 190
6.4. Znaczenie diagnostyczne oznaczanie jonów sodu w surowicy........... 191
6.5. Znaczenie diagnostyczne oznaczania jonów chlorkowych
w surowicy .......................................................................................... 195
6.6. Obliczenia ........................................................................................... 197
6.7. Przypadki kliniczne ............................................................................. 198
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ
METABOLIZMU LIPOPROTEIN OSOCZA............................................ 207
7.1. Lipidowe czynniki ryzyka w ocenie ryzyka
sercowo-naczyniowego ....................................................................... 207
7.2. Zaburzenia metabolizmu lipoprotein nie ujęte w raporcie
ATP III – opis przypadku nasilonej hipertriglicerydemii ................... 213
7.3. Homozygotyczna postać rodzinnej hipercholesterolemii ................... 218
BIOCHEMICZNE MARKERY ZAWAŁU SERCA ................................. 222
8.1. Uniwersalna definicja zawału ............................................................. 222
8.2. Biomarkery w wykrywaniu dorzutu zawału ....................................... 223
8.3. Problemy analityczne pomiarów cTn ................................................. 224
Zgłoś jeśli naruszono regulamin