Młody.Technik.1973.04.pdf

(27638 KB) Pobierz
z
X
o
LU
>NAUK!t
I-II — 28.11. 1973 r.
Z KRAJU:
A
1.II. 1973 r. W Szczecinie od­
była się próbna emisja pierwszego
kolorowego programu inaugu­
rująca regularne nadawanie dru­
giego programu TVP dla miesz­
kańców tego regionu.
A
5.II. 1973 r. Ogólnopolskie ko­
lokwium na temat wykorzystania
sztucznych satelitów w nawigacji
rozpoczęło się w Łodzi. Podczas
dwudniowych obrad wygłoszono
10 referatów naukowych.
A 14.11.1973 r. Warszawski In­
stytut Elektrotechniki przystąpił
do opracowywania modelu sa­
mochodu elektrycznego przy wy­
korzystaniu konstrukcji Polskie­
go Fiata 125p combi. Prototyp
takiego samochodu ma być wy­
konany w FSO na Żeraniu w po­
łowie 1974 r.
A
14.11.1973 r. W
Chojnicach
rozpoczął produkcję nowy zakład
„M ostostalu” który po całkowi­
tym uruchomieniu wytwarzać
będzie rocznie 60 tys. ton kon­
strukcji stalowych do budowy
zakładów przemysłowych.
A
16.11.1973 r. Warszawskie Za­
kłady Elektroniczne im. Franka
Zubrzyckiego podjęły produkcję
tzw. osobistego górniczego na­
dajnika radiowego „Gong” . Jest
to miniaturowy aparat umożli­
wiający porozumiewanie się na
terenie kopalni.
A
18.11.1973 r. W hucie miedzi
„Głogów” przekazano do roz­
typu OBO. ropo-rudo-masowca.
przeznaczonego dla armatora ra­
dzieckiego.
A
28.11.1973 r. W Fabryce Sa­
mochodów Osobowych na Żera­
niu z taśm montażowych Hali 7
zjechał pojazd nr 255 119 — osta­
tni wyprodukowany tutaj samo­
chód marki „Warszawa” . W cią­
A
18.11.1973 r. W
przeddzień gu 21 lat, od listopada 1951 r.,
500 rocznicy urodzin wielkiego samochód ten przyczyniał się za­
polskiego astronoma zainauguro­ sadniczo do rozwoju i upowszech­
wano w Toruniu obchody koper­ niania motoryzacji w Polsce.
nikowskie, będące ważnym ogni­
n a
ś w ie c ie
wem trwającego Roku Nauki
Polskiej. Na uroczystą akademię • 4.II.1973 r. W ZSRR skon­
z tej okazji przybyli przedstawi­ struowano nowy typ samolotu
wojskowego, myśliwca o zmien­
ciele najwyższych władz.
nym układzie skrzydeł. Jego za­
A
19.11.1973 r. W Olsztynie ot­ letą jest możliwość natychmia­
warto jedyne w Polsce i jedno stowego startu i dużych przy­
z nielicznych w Europie plane­ spieszeń.
tarium lotów kosmicznych. Sko­ • 5.II. 1973 r. Wraz z urucho­
mplikowaną aparaturę imitującą mieniem siódmego i ostatniego
lot w przestrzeni kosmicznej wy­ turbozespołu zakończono budo­
produkowała firma 'Carl Zeiss wę Ust-Chatańskiej Elektrowni
Jena.
wodnej na rzece Chatanga, na
A
21.11.1973 r. Do Polski przy­ półwyspie Tajmyr. Najbardziej
był radziecki kosmonauta — w świecie na północ położona
gen. Gieorgij Bieriegowoj. Pod­ elektrownia wodna osiągnęła za­
czas 7-dniowego pobytu w na­ planowaną moc 441 MW, a jej
szym kraju kosmonauta odbył roczna produkcja wyniesie 2 mld
wiele spotkań z przedstawicielami kWh energii elektrycznej.
środowisk naukowych, a także • 14.11.1973 r. W ZSRR opu­
odwiedził rodzinne miasto Ko­ blikowano niektóre rezultaty lo­
tu stacji kosmicznej „Wenus-8”.
pernika — Toruń.
Wynika z nich, że na powierzchni
A
22.11.1973 r. W Katowicach Wenus znajdują się naturalne
podpisano umowę na dostawę pierwiastki promieniotwórcze, jak
do Polski z NRD nowoczesnych uran, tor, potas. Gęstość gruntu
linii galwanizacyjnych dla War­ w miejscu lądowania stacji wy­
szawskich Zakładów Telewizyj­ nosiła 1.4 g/cm3.
nych i dzierżoniowskiej „Diory”. • 19.II. 1973 r. W Paryżu odbyła
Zainstalowanie tych urządzeń się
zorganizowana
przez
pozwoli na znaczne unowocze­ UNESCO uroczystość inaugu­
śnienie produkowanych przez te rująca Międzynarodowy Rok
zakłady odbiorników radiowych Kopernikowski. W tym samym
i tv.
dniu i w dniach następnych w
A
22.11.1973 r. W Hucie im. Bie­ wielu krajach świata obchodzono
ruta w Częstochowie urucho­ bardzo uroczyście 500-lecie uro­
miono szóstą z kolei baterię ko­ dzin naszego wielkiego rodaka.
ksowniczą. Będzie ona wytwarzać • 27.11.1973 r. Amerykańscy u-
388 tys. ton koksu opałowego czeni z uniwersytetu w H a z a r­
dzie zakończyli pierwszą serię
rocznie.
udanych eksperymentów polega­
A
24.11.1973 r. W Stoczni im. jących na zastąpieniu krwi w ży­
Komuny Paryskiej w Gdyni roz­ wym organizmie (szczury) spe­
poczęła się obróbka blach kadłu­ cjalnym płynem. Naukowcy przy­
ba największego budowanego gotowują kolejną serię ekspery­
w Polsce statku 105-tysięcznika mentów— tym razem na małpach.
ruchu pierwszy ciąg technologicz­
ny nowego wydziału wlewków.
W ten sposób huta będzie miała
możność poddania otrzymywanej
miedzi elektrolitycznej procesem
uszlachetniającym oraz formo­
wania jej w odpowiednie bryły
wygodniejsze do transportu, niż
dotychczasowe ciężkie płyty.
K W I E C I E Ń
1973
Ń R 4 (297)
ROCZNIK
POPULARNY
M IE SIĘ C ZN IK
XXIII
N A U K O W O -T EC H N IC ZN Y
Treść
A r t y k u ły :
GŁÓW NE KIERUNKI ROZW OJU N A U K R O LN I-
CZYCH — prof. dr hab. Jerzy H e r s e ................
W A H A D ŁO W C E NA K O SM IC Z N Y C H SZLA KAC H
' — dr Olgierd W ołczek..........................
iy
„PTERODAKTYL” i „ S IG M A ” — Andrzej Stach . 34
B A LAN SJER Y . SZ Y B O W C E PO DW IESZANE. ŚLI-
ZGOW CE — dr inż. Jerzy W o l f ........................ J
M A S Z Y N A
MYŚLĄCA
— mgr inż. Krzysztof Mali­
nowski, mgr inż. Antoni W o ls k i.....................
O B R Ó B K A NO W OCZESNA, CH O Ć S T A R A JA K
ŚW IAT — dr inż. Mieczysław M a rc in ia k ............ 64
M ETRO POD I N A D D U N A J E M (Korespondencja
własna z Budapesztu) — Zdzisław Kazimierczuk
SZCZĘŚC IE Z ELEKTROW NI M IE JSK IE J — Bogu-
sław Kitzm ann.............................................
KARIERA JA K U B A P IN B A N K A — Adam Jaromin
JA C O U E S A. C. C H A R L E S (1746— 1823)— (bo)
A U D I 80 — Zdzisław P o d b ie ls k i.....................
W K ŁA D A N IE FILM U FO RM A TU 6 X 9 cm DO KO-
REKSU (w p j ) .............................................
A P A R A T FO TO G RAFICZNY „ZENIT 1 5” (rk). A P A ­
RAT DO FO TO G R AFO W A N IA PO N A D G Ł O W A ­
MI T ŁU M U (rk) ......................................
G ENERATO R P R Z Y JEM N EG O H A ŁA SU (zadanie
2 8 1 ) ...............................................
P O JEM N IK NA PO PIÓ Ł (rozwiązanie zadania nr
.................................................................................
R e p o rtaż:
F e lie to n :
O p o w ia d a n ie :
S y lw e t k a m ie sią c a :
P o zn a je m y sa m o c h o d y
F o to -p o ra d y :
F o t o - n o w o ś c i:
56
^
76
1
72
74
K lu b W y n a la z c ó w :
^
S e n sa c ja te ch n icz n a
sp rz e d 110 lat:
N a w a r sz ta c ie :
R o z ip a it o ś c i m ate m a ty cz n e
KOLEJ ZSTĘPU JE POD ZIEM IĘ — mgr inz. Bole- ^
sław O rło w sk i.............................................
C H EM IC ZN E PO LERO W AN IE M ETALI — mgr Ste-
fan Sękowski ........................................
JAK W Y K O N Y W A Ć I U R U C H A M IA Ć U KŁA D Y
ELEKTRONICZNE — mgr inz. Witold Kozak . . . . 1UJ
NOŻYCE D Ź W IG N IO W E — Ludwik Ossowski . . 108
ELEM ENTY I PO D ZESPO ŁY ELEKTR O NICZNE —
ELEMENTY PÓ ŁPR ZEW O D N IKO W E (część I) —
mgr inż. Wiesław Kuźmicz .............................112
O PEW NYCH K O N ST R U K C JA C H G E O M E T R Y C Z ­
N Y C H — Alef Z e r o ...................................... 11b
P r a w a fiz y k i:
C h e m ia na c o dzień:
A s t r o n o m ia d la w s z y s t k ic h
D z ia ły :
ATO M i JON — dr Jerzy R o g a c ze w sk i..............
1*13
0 P O M IA R A C H T EM PERA T U RY — mgr Stefan Sę-
120
k o w s k i...................................
G W IAZD O ZBIÓ R R AKA - dr Sławomir Ruciński 124
M O N IT O R ............................
4
M IE SZ A N K A N A U K O W O -T E C H N IC Z N A .........
30
c S ^ , r SŁY G EN ,A LN E, ZW AR IO W A N E I TAKIE
^ U B I E ...................................
qq
SĘDZIW Y T E C H N I K .....................
95
DLA KAŻDEGO C O Ś INNEG O . . .
115
22 B I T Y ......................................................
Różne:
T pl ArJ|N M A ° A £ iVY OTW ARTY K O N K U R S Ll-
MR
T
n ia u
S
ova
^ A O B A D A N I E FANTASTYCZNO-
N A U K O W E ..........................
N A G R A SN (miniaturowy magnetofon do nagrań
zawodowych) — r k ...................
O k ła d k a
27
62
z b OŻOWY „BIZON", P R O D U K O W A ­
NY
f a b r y KĘ M A SZ Y N ŻN IW N YC H
w
PŁO C ­
KU- O P R O B LE M A C H ZW IĄ ZAN YC H Z RO LNICTW EM
TYKli e
Jo G° R 0 Z W 0 J U PISZEM Y W AR
E
Jabłoński NA STR
8— 1
7' Fot' kolor— Władysław P.
II str. KRO NIKA NAUKI I TECHNIKI 1.11 — 28,11 1973 r
i n , ' IV^str . SILNJK S A M O C H O D U FIAT 126p — mgr
mz. Andrzej Moldenhawer
y
R y s u n k i:
F o to g ra fie :
Bytoński Jerzy Flisak, Rajmund Gawkow-
ski, Władysław P. Jabłoński, Janusz Stanny.
T. Bukowski CAF, „Hobby”, W. P. Jabłoński, Z. Kazi­
mierczuk, „Popular Science”, „Science et Vie”,
„Sciences et Avenir”, „Scientific American”, „Semi-
conductors”, ze zbiorów Redakcji.
„ M ł o d e g o T e c h n ik a ” wydaje In s ty t u t W y d a w n ic z y „ N a s z a Księ ga rn ia "
R ed a kto r naczelny: Z b ig n ie w P rzyrow ski
Z e s p ó ł redakcyjny:
Tadeusz Bukow ski (fotoreporter), Mikołaj Dubrawski (red techniczny),
Tatiana Jezierska (kier. działu łączności z czytelnikami). Władysław P Jabłoński (red. graficzny)
Bogusław Kitzmann (red. działu „Pom ysły"). Jerzy Pietrzyk (red. działu .,Na warsztacie"). Urszu­
la Sianko (sekretarz redakcji), Wiktor Szafijański (oprać, językowe).
A D R E S R E D A K C J I :
ul. Spasow skiego 4, 00 -38 9 Warszawa lub skr. pocz. 380, 00-950 Warszawa
T E L E F O N Y :
Redakcja 26-24-31 do 36, wewn. 47 i 87, Dział Łączności z Czytelnikami 26-24-31 do
36,
wewn
60. Redaktor naczelny 26-26-27.
Nie zamówionych artykułów, rysunków, fotografii Redakcja nie zwraca.
W A R U N K I . P R E N U M E R A T Y :
Kolportażem i przyjmowaniem prenumeraty zajmuje się Centrala Kolportażu
Prasy i W ydawnictw „ R u c h " Warszawa, ul. Towarowa 38, skr. poczt. 726, tel. 20-12-71. Cena prenumeraty
krajowej wynosi: prenumerata kwartalna 18 zł, prenumerata półroczna 36 zł, prenumerata roczna 72 zł. Zamó
wienia i przedpłaty na prenumeratę przyjmowane są do 15 dnia miesiąca poprzedzającego okres kwartału.
Bliższych informacji dotyczących prenumeraty udzielają oddziały i delegatury PPK „Ruch” oraz urzędy poczto­
we i listonosze. Prenumeratę „M.odego Technika" ze zleceniem wysyłki za granicę przyjmuje Biuro Kolportażu
W ydawnictw Zagranicznych „Ruch”, Warszawa, ul. Wronia 23, konto PKO nr 1 -6-100024. Przy dokonywaniu
wpłaty należy do ceny krajowej czasopisma doliczyć
40%
Zakłady Graficzne „ D O M S Ł O W A P O L S K IE G O ”. Zam. 10585/c. Nakład 150 315 egz. A 42
J A C a U E S A. C. C H A R L E S (1746— 1823)
7 kwietnia br. mija 150 lat
od śmierci Charlesa, wybit­
nego uczonego i wynalazcy
francuskiego.
Jacques Alexandre Cesar
Charles urodził się 12.XI.
1746 r. w Beaugency (Loiret).
Wcześnie przybył do Paryża.
Początkowo miał skromną
posadę w administracji finan­
sów. Rozgłos wokół osoby
Beniamina Franklina skiero­
wał zainteresowania Charlesa
ku sprawom naukowym. Za­
jął się studiami z dziedziny fi­
zyki i zaczął kompletować
swój gabinet fizyczny, który
z czasem miał zasłynąć w całej
Europie i przyciągać wielu
zagranicznych
uczonych.
Charles skonstruował wiele
pomysłowych
przyrządów,
dokonał licznych udoskona­
leń istniejących aparatów, a
nawet wynajdywał nowe. Od
1780 r. posługiwał się tzw.
megaskopem własnego po­
mysłu, którym dokonywał pro­
jekcji powiększonych i ostrych
obrazów przedmiotów. Aparat
ten, wyposażony w soczewkę
i dające się regulować lustra
skupiające promienie słonecz­
ne, był jak się wydaje, pra-
wzorem epidiaskopu. Wyna­
lazł też hydrometr termome-
tryczny, skonstruował gonio-
metr refleksyjny, udoskonalił
hełiostat Gravesada oraz aero
metr Fahrenheita.
Charles
udzielał lekcji i dokonywał
publicznych demonstracji na­
ukowych, m.in. potężnego
mikroskopu i aparatury elek­
trycznej, za pomocą której po­
rażał zwierzęta wyładowania­
mi imitującymi działanie pio­
runów.
Kiedy do Akademii Nauk
w Paryżu dotarła wieść o uda­
nym wzlocie balonu braci
Montgolfierów (wydarzenie to
miało miejsce w Annonay
w pobliżu Lyonu 5.VI.1783 r.),
gremium uczonych zleciło
zbadanie tego nowego wyna­
lazku młodemu, dobrze zapo­
wiadającemu się koledze —
Charlesowi. Charles nie kwa­
pił się do odbycia uciążliwej
podróży na południe. Na pod­
stawie ogólnikowych relacji
doszedł do wniosku (jak się
potem okazało całkowicie
błędnego), że balon napeł­
niono jedynym podówczas
znanym gazem znacznie lżej
szym od powietrza, który moż­
na było otrzymać w znacznej
ilości — wodorem (odkrytym
przez Cavendisha w 1766 r.).
Niezwłocznie więc przystąpił
z pomocą braci Robert do bu­
dowy takiego balonu, nieświa­
domie stając się w ten sposób
twórcą statków powietrznych
nowego typu, zwanych od je­
go nazwiska szarlierami. dla
odróżnienia od montgolfier.
Ów niewielki balon, mający
4 m średnicy, wypuszczono
z Champ de Mars w Paryżu
27.VI 11.1783 r. Wydarzenie to
obserwowały tłumy widzów,
których nie odstraszył nawet
deszcz.
1 .XII. tego roku Charles od­
był podróż balonem wodoro­
wym (wyprzedzili go Pilatre
de Rozier i d'Arlandes na
montgolfierze, którzy latali
21 .XI) już niemal nowocze­
snego typu. Jego powłoka,
wykonana z gumowej tkani­
ny, opleciona była siatką, na
której zawieszono kosz (kosz
ten - - niebieska łódeczka —
znajduje się obecnie w M u ­
zeum Lotnictwa w Meudon
pod Paryżem). Balon wyposa­
żony był nadto w klapę umoż­
liwiającą wypuszczanie gazu
z powłoki podczas lotu, w ba­
last i barometr, służący do
pomiarów wysokości.
Pierwszy wzlot Charles od­
był wraz ze starszym z braci
Robertów, a następnie wzle-
ciał sam. W g ówczesnego
sprawozdania: „Przed tym
doświadczeniem zaszedł roz­
kaz królewski, aby P. Charles
życia swego lataniem nie
exponował, ale on odpowie­
dział, ze albo swą Banią musi
lecieć, albo w łeb sobie
strzeli, i tak otrzymał żądane
koniecznie pozwolenie..."
Charles zresztą nieraz dawał
dowody odwagi — podczas
zajścia, które miał z Maratem,
będąc bez broni, przewrócił
atakującego go szpadą prze­
ciwnika i złamał mu szpadę.
Na szczęście dla uczonego
Marat nie mścił się na nim
po dojściu do władzy w czasie
Rewolucji.
W 1785 r. powołano Char­
lesa do Akademii. Otrzymał
też mieszkanie w Luwrze, w
galerii Apollina. Zajął się te­
raz badaniami zjawisk ciepl­
nych i ok. 1787 r. doszedł
doświadczalnie do znanego
prawa określającego rozsze­
rzalność cieplną gazów. Nie­
które źródła podają, że sfor­
mułował je w 1798 r. W każ­
dym razie uczynił to przed
Gay-Lussakiem (1802 r.).
Po Rewolucji był członkiem
Instytutu i Akademii, wykładał
fizykę w Conservatoire des
Arts et Metiers. Z funduszów
państwowych odtworzono je­
go słynny gabinet fizyczny,
który uległ dewastacji podczas
burzliwych wydarzeń.
Charles publikował głównie
prace matematyczne w komu­
nikatach Akademii oraz w y­
dawnictwach encyklopedycz­
nych.
Ożenił się późno, dopiero
w 1804 r„ z młodziutką Julie
Franęoise
Bouchaud
des
Herettes z San Domingo, ma­
jącą kreolską krew w żyłach.
Jego małżonka przeszła do
historii literatury, stając się
Elwir.ą, bohaterką poematów
znakomitego poety, Alphon-
se a de Lamartine’a.
Pod koniec życia Charles
cierpiał na kamicę i zmarł na
skutek operacji 7.IV.1823 r
.
(bo)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin