Młody.Technik.1973.05.pdf

(24691 KB) Pobierz
Nieżelaznych w Szopienicach
rozpoczął się rozruch jednej z
najnowocześniejszych w Europie
walcowni bruzdowej miedzi. Za­
kupiono ją w amerykańskiej fir­
mie Morgan, która zleciła wy­
konanie poszczególnych agre­
gatów renomowanym firmom
z kilku krajów. Obiekt ma zdol­
ność przeróbczą 80 tys. ton miedzi
elektrolitycznej rocznie.
>IMAUWt
I.UI 31.III.1973 r.
Z KRAJU:
A
2.III. 1973 r. W stoczni w Ust­
ce zbudowano z laminatów pierw­
szą w Polsce kilkumetrową łódź
o napędzie strugowodnym. Łódź
o nazwie „Jesion” , wyposażona
w silnik „Fiata 125p”, uzyskuje
prędkość do 27 węzłów.
A
12.111. 1973 r. Powołana zo­
stała Rada Główna Nauki, Szkol­
nictwa Wyższego i Techniki —
organ opiniodawczy i doradczy
ministerstwa. Zadaniem rady bę­
dzie opiniowani^ i wnioskowanie
w sprawach: programów i reali­
zacji polityki naukowej, metod,
warunków i środków prowadze­
nia badań naukowych, rozwoju
szkolnictwa wyższego, rozwoju
kadry naukowej itp. Na prze­
wodniczącego rady został powo­
łany wiceprezes PAN prof. dr Jan
Szczepański.
A
18.III. 1973 r. W największym
w kraju zagłębiu rud cynkowo-
ołowiowych koło Olkusza odda­
no do użytku główny szyb wy­
ciągowy „Chrobry” . Przekazanie
do eksploatacji pierwszych ko­
palń zagłębia ma nastąpić w po­
łowie przyszłego roku.
A
20.III. 1973 r. Rozpoczęto
rozruch technologiczny czwartego
pieca cementowni „Chełm 2” .
Po osiągnięciu pełnej zdolności
produkcyjnej będzie on dostarczał
rocznie 360 tys. cementu marki
„400” .
A
21.III. 1973 r. W porcie szcze­
cińskim podniesiono banderę na
32-tysięczniku m/s „Narwik II”,
zbudowanym w Stoczni im. A.
Warskiego. Motorowiec został
wyposażony w zautomatyzowaną
siłownię wraz z układem cen­
tralnej rejestracji danych oraz
nastawczą śrubę napędową, ste­
rowaną zdalnie ze sterowni na­
wigacyjnej. Zautomatyzowanie si­
łowni zmniejszyło liczbę załogi
statku z 41 do ok. 20 osób.
wodorów w gazach spalinowych.
Dzięki temu pojazdy z silnikami
Diesla mogą być używane w ko­
palniach nie zagrażając zatruciem
spalinami pracujących górników.
A
24.III. 1973 r. W hucie „Bę­
dzin” przekazano d o eksploatacji
nowoczesną ciągarnię i wykoń-
czalnię precyzyjnych, cienkościen­
nych rur z miedzi i jej stopów dla
potrzeb przemysłu motoryzacyj­
nego i elektromaszynowego.
A
30.III. 1973 r. W Wojskowej
Akademii Medycznej w Łodzi
skonstruowano ap arat „radio-ko-
lor-skop” do kolorowej radio­
grafii. Urządzenie daje wielo­
barwne, przestrzenne obrazy rent­
genowskie, które ujawniają wiele
szczegółów, niewidocznych za­
zwyczaj na kliszach czarno-bia­
łych.
ZE ŚWIATA:
• 6.III. 1973 r. W Szwajcarii
oddano do użytku eksperymen­
talną fabrykę odsalania wody.
Zastosowano w niej niskociśnie­
niowe agregaty o wydajności
150 ton słodkiej wody na dobę.
• 19.111. 1973 r. We Francji zbu­
dowano największy w świecie
wehikuł transportowy długości
59 m. Pojazd ma 96 kół osa­
dzonych na 24 osiach; może
on przewozić ciężar do 480 ton.
Wehikuł, napędzany czterema sil­
nikami „Volvo-Benta” , o mocy
300 KM każdy, ma być używany
do transportu wielkich transfor­
matorów; zbudowany został na
zamówienie szwedzkiej admini­
stracji energetycznej.
• 20.III. 1973 r. W Houston
(USA) rozpoczęło się kolejne
spotkanie kosmonautów radziec­
kich i amerykańskich w związku
z przygotowaniami do wspólnego
lotu orbitalnego, który ma odbyć
się w połowie 197$ r. Został już
ustalony i ogłoszony skład ekipy,
któru weźmie udział w tym locie.
0 28.III. 1973 r. W stoczni w Gó-
teborgu (Szwecja) spuszczono na
wodę największy na świecie ma­
sowiec do przewozu ładunków
suchych o nośności 288 000 to a
Statek ma długości 338 m, sze­
rokości 54,5 m, napędzany będzie
silnikiem
Diesla
o
mocy
41000 KM i będzie rozwijał
prędkość ok. 17 węzłów.
A
22.111. 1973 r. Po rekordowo
A
13.1 II. 1973 r. Rozpoczął się krótkim, 10-dniowym okresie
rozruch pierwszych urządzeń no­
wo zbudowanej, trzeciej z kolei
w woj. kieleckim, cementowni
„Nowiny 2” , która produkować
będzie rocznie 860 tys. ton ce­
mentu portlandzkiego.
A
15.III. 1973 r. Budowę komina
przemysłowego wys. 250 m, jed­
nego z największych na świecie,
ukończyły zakłady Bytomskiego
Przedsiębiorstwa Pieców Prze­
mysłowych w elektrowni „Ha-
genwerde 3” w NRD.
A
15.III. 1973 r. W kombinacie
„Siarkopol” w Machowie ruszył
drugi zakład produkcji siarki.
Zakład produkuje siarkę metodą
flotacyjno-rafinacyjną z rudy siar­
kowej wydobywanej w kopalni
„Machów” .
A
16.III. 1973 r. w Hucie Metali
rozruchu, drugi turbozespół elek­
trowni „Kozienice” osiągnął peł­
ną, planowaną moc 200 MW.
W roku bieżącym mają w tej elek­
trowni zostać oddane do użytku
jeszcze trzy bloki energetyczne,
każdy o mocy 200 MW.
A
22.III. 1973 r. W kopalni siarki
w Jeziórku rozpoczęto eksploa­
tację piątego z kolei pola górni­
czego. Zaczęto
równocześnie
przygotowania do podjęcia wy­
dobycia na następnym polu. Do­
tychczas w kopalni wydobyto już
10 tys. ton płynnej siarki.
A
23.III. 1973 r. Naukowcy z za­
kładu doświadczalnego kombina­
tu miedziowego w Lubinie opra­
cowali wydajny oczyszczacz ka­
talityczny powodujący dopalanie
ponad 80% tlenku węgla i węglo­
MAJ
1973
N R 5 (298)
R O C Z N IK
XXIII
POPULARNY MIESIĘCZNIK NAUKOW O-TECHNICZNY
T re i ć
A r ty k u ły :
G ŁÓ W N E KIERUNKI R OZW OJU N AU K FIZYCZ­
N Y C H — prof. dr Józef W e rle .................................
FO TO C H R O M IA I J E J ZA S TO S O W AN IA — mgr
inż. Jan L e s k i..............................................................
POLSKIE TR A M W A JE W PARYŻU — dr Marian
G a j e w s k i ........................
KO NSTR UK TOR ZY ŻYW YCH O RG AN IZM Ó W —
doc. dr Edmund N o w a c k i.......................................
S A M O L O T ZW ALCZA G RADOBICIE I W Y W O ­
Ł U JE DESZCZ — dr inż. Zdzisław Brodzki . . .
JA K PIERZE D ETER G EN T — mgr Leonard No­
wakowski ...................................................................
„K O M A R A M I" DO IR A K U — Andrzej Kępa .
RZECZY O CZYW ISTE —
.
.
8
16
24
46
56
64
33
28
R e p o rta ż:
F e lie to n :
O p o w ia d a n ia :
S y lw e tk a m ie sią ca :
N auka i tech nika
na znaczkach p o c z to w y c h :
F o to -n o w o ś c i:
Poznajem y s a m o c h o d y :
K lu b W y n a la z c ó w :
Sensacja te ch n iczn a
sprzed
260
la t:
Na w a rs zta c ie :
Bogusław Kitzmann .
R EK O N STR U K C JA — Andrzej Czechowski . . .
55
M YŚLI U LO TN E — Dariusz F ila r ................................. 72
PLINIUSZ STARSZY (23— 79) —
(b o ) .
. . .
1
69
TR ZY WIEKI NA DNIE BAŁTYKU — mgr inż. Jan
B a rc zy k .........................................................................
A P A R A T W ID ZĄ CY W CIEM NOŚCI — inż. Ry­
szard Kreyser-..............................................................
80
A L FA S U D — Zdzisław Podbielski.........................
BASEN KĄPIELOWY — zadanie 282 ....................
KROKOMIERZ — rozwiązanie zadania 277 . . .
KOLEBKA R EW O LU C JI PRZEM YSŁOW EJ — mgr
inz. Bolesław O r ło w s k i............................................
84
86
86
92
M EC H AN IC ZN A
POLEWACZKA —
Ludwik
O s s o w s k i...................................................................
97
ELEM ENTY I PODZESPOŁY ELEKTRONICZNE
— ELEM ENTY PÓŁPRZEW ODNIKOW E (częśćfl)
— mgr inż Wiesław Kuźm icz......................................100
CZERNIENIE ŻELAZA I STALI — mgr Stefan Sę­
kowski ............................................................................ 105
O ZD O B N A ZABAW KA Z D R U TU — Anna Her­
man ................................................................................. 108
W IATR OW E SILNIKI R O TA C Y JN E — inż. Jęrzy
Brdulak
....................................................................... 112
M OD ELARSKI SILNIK ELEKTRYCZNY
Z RED UKTO REM ( j p ) ................................................ 113
R ozm aitości m a te m a tyczne:
Pra w a fiz y k i:
Chem ia na co d zie ń :
A stro n o m ia dla w s z y s tk ic h :
D z ia ły :
O P EW NYCH K O N S TR U K C JA C H G E O M E TR Y C Z ­
N Y C H (cd.) — Alef Z e r o ........................................... 114
Ł U K I ISKRA —
dr Jerzy Rogaczewski .
. .
.
117
INNE TE M P E R A TU R Y C H A R AK TER YSTYC ZN E
— mgr Stefan S ę k o w s k i............................................119
G W IAZD O ZBIÓ R P AN N Y — dr Sławomir
Ruciński..............................................................................122
M O N ITO R
.................................................................
4
M IESZANKA N A U K O W O -T E C H N IC Z N A
30
DO I O D R E D A K C J I .................................................
70
P O M YSŁY G EN IALN E. ZW A R IO W AN E I TAKIE
S O B I E .........................................................................
90
SĘDZIW Y T E C H N I K .................................................
95
DLA KAŻDEGO COŚ I N N E G O ..................................126
31 B I T Ó W .................................................................... 128
M IN ISTA TK I Z M I N I S T O C Z N I ...............................
27
F O TO -K O N K U R S : TE C H N IK A KOŁEM SIĘ T O ­
CZY ..............................................................................
81
F O T O -W Y S T A W A : TE C H N IK A I Z I M A ...................
82
NO W E K S IĄ Ż K I............................................................... 127
H U M O R ......................................................................... 127
I str „TE C H N IK A KOŁEM SIĘ TO C ZY". S PO DZIE­
W A M Y SIĘ, ŻE D O F O T O -K O N K U R S U O G ŁO S ZO
NEG O POD T Y M T Y T U Ł E M N A STR. 81 PRZY­
S TĄ P IĄ LICZNIE NASI C ZYTELN ICY. Fot. kolor.
— Władysław P. Jabłoński
II str. KRONIKA N AU K I I TEC H N IK I 1.III— -31.111.1973 r.
III i IV str. SKRZYNIA BIEGÓ W FIA TA 126p — mgr
inż. Andrzej Moldenhawer
Przemysław Bytoński. Jerzy Flisak, Rajmund Gawkowski,
Władysław P. Jabłoński, Włodzimierz Terechowicz
T. Bukowski, CAF, „Electrical World". „Electronics",
„Hobby", W. P. Jabłoński. J. Leski. „Popular Mecha-
nics", „Science et Avenir", ze zbiorów Redakcji.
R óżne :
O kła d k a :
R y s u n k i:
F o to g ra fie :
„ M ło d e g o T e c h n ik a " w y d a je In s ty tu t W y d a w n ic z y „N a s z a K sięgarnia"
R edaktor n a c ze ln y: Z b ig n ie w P rzy ro w s k i
Zespól re d a k c yjn y : Tadeusz Bukowski (fotoreporter). Mikołaj Dubrawski (red. techniczny),
Tatiana Jezierska (kier. działu łączności z czytelnikami), Władysław P. Jabłoński (red. graficzny),
Bogusław Kitzmann (red. działu „Pomysły"). Jerzy Pietrzyk (red. działu „Na warsztacie"). Urszu­
la Sianko (sekretarz redakcji). Wiktor Szafijański (oprać, językowe).
A D R E S R E D A K C J I: ul Spasowskiego 4. 00-389 Warszawa lub skr pocz. 380. 00-950 Warszawa
T E L E F O N Y : Redakcja 26-24-31 do 36. wewn. 47 i 87. Dział Łączności z Czytelnikami 26-24-31 do 36. wewn,
60, Redaktor naczelny 26-26-27.
Nie zamówionych artykułów, rysunków, fotografii Redakcja nie zwraca.
W A R U N K I P R E N U M E R A T Y : Kolportażem i przyjmowaniem prenumeraty zajmuje się Centrala Kolportażu
Prasy i Wydawnictw „Ruch" Warszawa, ul. Towarowa 38, skr. poczt. 726. teł. 20-12-71. Cena prenumeraty
krajowej wynosi: prenumerata kwartalna 18 zł, prenumerata półroczna 36 zl, prenumerata roczna 72 zł. Zamó­
wienia i przedpłaty na prenumeratę przyjmowane są do 15 dnia miesiąca poprzedzającego okres kwartału.
Bliższych informacji dotyczących prenumeraty udzielają oddziały i delegatury PPK „Ruch" oraz urzędy poczto­
we i listonosze. Prenumeratę „Młodego Technika" ze zleceniem wysyłki za granicę przyjmuje Biuro Kolportażu
Wydawnictw Zagranicznych „Ruch", Warszawa, ul. Wronia 23. konto PKO nr 1 -6-100024. Przy dokonywaniu
wpłaty należy do ceny krajowej czasopisma doliczyć 40 % .
Zakłady Graficzne „D O M SŁOW A PO LSKIEGO ". Zam. 10585/c. Nakład 150 315 egz A -4 2
P L IN IU S Z
S T A R S Z Y
(
23
—
79
)
1950 lat temu. w 23 r.n.e. storycznej „Wojen z Germa­
w Novum Comum (Come) nami ksiąg dwadzieścia", bio­
w Galii Transpadańskiej, w za­ grafii Pomponiusza Sekundu­
możnej rodzinie należącej do sa, a także rozpraw retorycz-
stanu ekwitów (szlachty) uro­ no-gramatycznych „Studiują­
dzi! się Gaius Plinius Secun- cy retorykę" i „Rozważania
dus, zwany też dla odróżnienia 0 wątpliwych formach grama­
od swego siostrzeńca. Pliniu­ tycznych". Po upadku Nerona
szem Starszym.
bezpiecznie mógł zająć się
tematyką sobie współczesną,
Wcześnie przybył do Rzymu
(przed 37 r.). gdzie pobierał którą najbardziej się intereso­
nauki u najlepszych nauczy­ wał — owocem tego było
cieli. Przez pewien czas prak­ obszerne dzieło „Kontynuacja
tykował jako adwokat. Na­ Aufidiusza Bassusa", nawią­
stępnie służył w wojsku w zująca do pracy opisującą
Germanii. W 47 r„ dowodząc dzieje wczesnego cesarstwa
kohortą jazdy, brał udział do ok. 50 r.
Po wstąpieniu na tron
w wyprawie Domicjusza Ker-
bulona do kraju Chauków. Wespazjana (69 r.), z którym
leżącego nad Morzem Pół­ pozostawał w zażyłych sto­
nocnym daleko poza granica­ sunkach, Pliniusz na nowo
mi imperium. Na przełomie rzuca się w wir działalności
50 i 51 r. uczestniczył w ekspe­ publicznej. Jest niemal pew
dycji darzącego go względami ne, że w latach 6 9 — 70 pełnił
Pomponiusza Sekundusa w funkcję kwatermistrza, za­
góry Taunus (Badenia). Po stępcy szefa sztabu armii
52 r. odwiedził Italię, gdzie Tyberiusza Aleksandra oble­
oglądał zakończenie prac nad gającej Jerozolimę. Potem
osuszaniem jeziora Pucino. wystąpił z programem odno­
w y państwa i piastował sta­
Potem następuje kilkuna­ nowisko prokuratora (zarządcy
stoletnia luka w naszych wia­ finansów)
w
kilku pro­
domościach o działalności wincjach, m in. w Syrii, Galii
Pliniusza. Wszystko wskazuje 1 Hiszpanii.
na to, ze za rządów Nerona
W 77 r. ukończył Pliniusz
(54— 68), którego nie znosił,
największe ze swych dzieł
stronił od stolicy i życia
i jedyne, jakie się dochowało
publicznego albo też został
do naszych czasów — „Histo­
usunięty na prowincję przez
rię naturalną", którą dedyko­
władcę. Przypuszczalnie w
wał ówczesnemu następcy
tym czasie zajmował się głów
tronu, Tytusowi. W pracy tej
nie pracą naukową.
przedstawił wyniki swych wie­
Pliniusz byt ogromnie cie­ loletnich studiów, obejmujące
kawy świata. Interesowały go całokształt ówczesnej wiedzy
niemal wszystkie dziedziny 0 świecie, zjawiskach przyro­
wiedzy i zjawiska. Bardzo dy i działalności ludzkiej.
wiele czytał, podczas lektury
Krytycyzm naukowy nie był
sporządzał notatki i własne najsilniejszą stroną umysłu Pli­
uwagi dotyczące poznanego niusza, toteż selekcja poda­
dzielą (zapisków tych pozo­ nych wiadomości może budzić
stawił 160 tomów). Twierdził, wątpliwości. Niemniej „Histo­
że m e ma
książki tak lichej, ria naturalna" była dziełem
z której by nie można wynieść wybitnym, jedną z pierwszych
jakiegoś pożytku".
1 najpełniejszą z encyklopedii
Spod ręki Pliniusza wyszły starożytnych. Spełniła wielką
dzieła o bardzo różnej tema­ rolę popularyzatorską. Wywar­
tyce. Był autorem traktatu ła też silny wpływ na kształto­
„O taktyce jazdy", pracy hi­ wanie się poglądów nauko­
wych w dobie średniowiecza
i odrodzenia.
Podaje w swym dziele Pli­
niusz dowody na kulistość
Ziemi, próbuje, z różnym
skutkiem, dociec przyczyn ta­
kich zjawisk, jak pływy mor­
skie i trzęsienie ziemi, podaje
historię wynalazków. Jest zro­
zumiałe, że popełnia błędy.
Dla nas jego praca jest nie­
ocenioną kopalnią wiadomo­
ści o jego epoce i ówczesnym
stanie wiedzy.
W 79 r. Pliniusz osiada w
Rzymie jako bliski współpra­
cownik Wespazjana. Po jego
śmierci, w czerwcu tego roku,
zostaje mianowany przez Ty­
tusa dowódcą bazy morskiej
w Misenum koło Neapolu.
Tutaj zastaje go 24.VIII.79 r.
wybuch Wezuwiusza, który
zniszczył Pompeje i Herkula­
num. Wyrusza na czele floty,
aby nieść pomoc zagrożonej
ludności. Sam, gnany pasją
badacza, udaje się w pobliże
wulkanu, żeby dokładnie za­
obserwować niezwykłe zja­
wisko. Podczas ogólnej paniki
imponuje spokojem. Zażywa
nawet kąpieli i drzemki w
opuszczonych
przez
mie­
szkańców Stabiach. Następ­
nego dnia, kiedy deszcz po­
piołów i kamieni stał się
groźny. Pliniusz poleca swym
towarzyszom, by umocowali
sobie poduszki na głowach.
Udają się na wybrzeże, aby
odpłynąć. Niestety jednak,
serce tęgiego i cierpiącego
na astmę Pliniusza nie w y­
trzymało
przedzierania się
przez zatrutą wyziewami wul­
kanu atmosferę.
Zmarł na podwójnym po­
sterunku. w służbie nauki
i współobywateli, którym nio­
sła pomoc jego flota.
(bo)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin