leki-a-zywnosc.pdf

(1099 KB) Pobierz

Leki

a żywność

Tycie, kołatanie serca, zawroty głowy, nudności

i bóle brzucha…, czyli jak unikać groźnych

interakcji i zadbać o skuteczność leczenia

www.zdrowiewpraktyce.pl

Leki a żywność

Drodzy Czytelnicy i Czytelniczki

Ostatniej zimy jedna z naszych czytelniczek cier-

piała na bolesną infekcję dróg moczowych. Lekarz

przepisał jej antybiotyk o nazwie Trimethoprim.

Jako że należy do ludzi dbających o swoje zdro-

wie, nie chciała polegać wyłącznie na działaniu

otrzymanego leku. Próbowała dodatkowo spoży-

wać możliwie jak najwięcej dobrych dla zdrowia

produktów.

Jadła więc chleb pełnoziarnisty, płatki owsiane,

suszone owoce, orzechy oraz bardzo dużo wa-

rzyw i owoców. O czym wówczas nie wiedziała:

właśnie te produkty spożywcze mogą osłabiać

skuteczność antybiotyku. Dzieje się tak, ponie-

waż obecne w nich znaczne ilości substancji ba-

lastowych (np. błonnika) neutralizują substancję

czynną. Zostaje ona wydalona z organizmu bez

spełnienia swojej roli. Nic więc dziwnego, że w jej

przypadku na powodzenie leczenia trzeba było

trochę poczekać.

Substancje balastowe mają wpływ na działanie

wielu leków – dokładnie tak, jak wiele innych pro-

duktów, które spożywamy. W niniejszym specjal-

nym raporcie znajdziecie przegląd najważniejszych

interakcji. Dowiecie się z niego, jakie produkty spo-

żywcze i leki wpływają na siebie wzajemnie. Opi-

sane są tu również interakcje między poszczegól-

nymi lekami oraz przyczyny, dla których niektóre

z nich powodują przyrost wagi – jesteśmy pewni,

że każdy z Was znajdzie tu dla siebie coś intere-

sującego!

SP IS T RE Ś C I

Jak żywność wpływana leki

Uwaga na interakcje!

Sok grejpfrutowy – w przypadku

połowy wszystkich leków

jego wpływ jest znaczący

Produkt, który utrudnia

rozkład wielu leków

Co trzeba wiedzieć o mleku,

kawie i wodzie mineralnej

Nie każdy napój nadaje się

do popijania lekarstw

Dobór leków może zapobiec nadwadze

Uwaga: Te leki wzmagają apetyt

Redakcja

Zdrowie w Praktyce

Tych leków nie należy ze sobą łączyć!

Interakcje między lekami

STOPKA REdAKCyjnA

ISBN:

E-book nr:

Wydawnictwo:

Adres:

Kontakt:

NIP:

Numer KRS:

978-83-269-6951-5

2ZG1

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka Sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a

Telefon 22 518 27 22, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl

526-19-92-256

0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy

XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017

Leki a żywność

Uwaga Na INTerakcje!

Jak żywność wpływa

na leki

Na SkuTecZNOść TakIch LekóW Jak aNTybIOTykI, LekI Na NaDcIśNIeNIe TęTNIcZe cZy OSTeOPO-

ROZę WPŁyW maJą OkReśLONe SkŁaDNIkI POżyWIeNIa. cO GORSZa: ZaLeDWIe NIeWIeLka GRuPa Te-

GO TyPu INTeRakcJI byWa RZecZyWIścIe WymIeNIaNa W uLOTkach INfORmacyJNych LekóW. W NI-

NIeJSZym RaPORcIe PReZeNTuJemy PRZeGLąD NaJcZęSTSZych INTeRakcJI.

Lewodopa, środek wykorzystywany w leczeniu cho-

roby Parkinsona, „rywalizuje” w organizmie z wyso-

kobiałkowymi składnikami pożywienia: oba muszą

pokonać w jelicie tę samą drogę, aby zostać prze-

transportowane dalej. Szczególnie posiłki zawierają-

ce mięso i ryby mogą znacznie opóźnić wchłanianie

lewodopy do krwi. efekt: lek jest mniej skuteczny.

To tylko jeden z wielu przykładów: istnieje ponad

300 substancji czynnych (zawartych w ponad 50 000 le-

ków), które mogą wchodzić w interakcję ze skład-

nikami żywności.

Występuje przy tym ryzyko, że

pewne produkty spożywcze mogą osłabić, a nawet

całkowicie zahamować działanie danego leku.

Sy-

tuacja bywa też odwrotna – składniki żywności mo-

gą zwiększać skuteczność leku lub potęgować jego

skutki uboczne.

kwaśne, więc panują tu niskie wartości ph (na czczo

poziom ph w żołądku wynosi około 1,6).

celem tej „ochrony przed rozpuszczeniem” jest za-

bezpieczenie wrażliwych ścian żołądka przed działa-

niem substancji czynnych. Jednakże

60 do 90 minut

po posiłku wartość pH w żołądku wzrasta z pozio-

mu 3 do 6.

Skutek: leki odporne na działanie kwasów

żołądkowych, które powinny rozpuszczać się dopiero

w jelicie cienkim, już w tym momencie tracą części

swoich substancji czynnych.

MoMent zażycia Leku jest bardzo

ważny dLa jego skuteczności

Do tego dochodzi fakt, że po spożyciu gorącego

lub tłustego posiłku czas, w którym lek opuszcza żo-

łądek, może wydłużyć się nawet do 11 godzin. Dla

porównania: po zażyciu leku na czczo pozostaje on

w żołądku maksymalnie 2 godziny.

Zażycie takiego leku w trakcie czy po tłustym po-

siłku oznacza to, że drażetki z założenia odporne na

działanie kwasów żołądkowych są niestety przez dłu-

gi czas wystawione na działanie wysokiego ph i pod-

dawane procesowi rozpuszczania.

Z tego względu leki odporne na działanie kwa-

sów żołądkowych, jak preparaty zawierające diklo-

fenak na bóle i stany zapalne, bisakodyl na zaparcia

lub preparaty enzymowe typu Wobenzym N, stoso-

wany w zapaleniach zatok przynosowych, należy

przyjmować zawsze 1-2 godziny przed lub 2-3 go-

dziny po posiłku.

Leki rozpuszczaLne w tłuszczach

potrzebują pełnego żołądka

Rozpuszczalność leku w tłuszczach decyduje

o tym, czy lepiej jest przyjmować go z jedzeniem

czy na czczo. beta-blokery

celiprolol

i atenolol nie

rozpuszczają się w tłuszczach, przy pełnym żołądku

działają więc mniej efektywnie. Z kolei rozpuszczalne

w tłuszczach beta-blokery

metoprolol

oraz

propra-

nolol

rozpuszczają się dopiero w tłuszczach jadal-

nych i dzięki temu mogą zostać bardziej efektywnie

wchłonięte przez ścianę jelita cienkiego.

Beta-blokery

jEdzEnIE mA nAjCzęŚCIEj wPływ

nA nASTęPująCE lEKI

•

środki przeciwbólowe

antybiotyki

beta-blokery

Leki na rozrzedzenie krwi

Leki na osteoporozę

antydepresanty

Zanim lek trafi po połknięciu do krwiobiegu, a na-

stępnie dotrze do danego obszaru działania, musi naj-

pierw pokonać drogę prowadzącą przez nasz układ

pokarmowy, jelito cienkie i wątrobę. Jego działanie

może zostać zakłócone w wielu miejscach.

Już samo pH przewodu pokarmowego decydu-

je o wchłanianiu zażytego lekarstwa.

uwalnianie

substancji czynnej z danej postaci leku, np. drażetki,

w znacznej mierze regulowane jest przez ph w prze-

wodzie pokarmowym.

Wartość ph pokazuje, jak kwaśny jest roztwór. Leki

odporne na działanie kwasów żołądkowych uwalniają

swoje substancje czynne powyżej poziomu ph 3. Dla-

tego też drogę przez nasz żołądek powinny pokonać

„nieotwarte”, ponieważ z reguły jest to środowisko

Leki a żywność

rozpuszczalne w tłuszczach najlepiej zatem przyjmować

zawsze w trakcie posiłku.

Również

gryzeofulwina,

stosowana w infekcjach grzybi-

czych, czy moczopędny

spironolakton

mają lepsze dzia-

łanie w połączeniu z pokarmem zawierającym tłuszcze.

mimo tak istotnych szczegółów wielu lekarzy (oraz ulo-

tek informacyjnych) zaleca jedynie zażywanie określonych

leków „przed” lub „po” jedzeniu. Wielu pacjentów błędnie

interpretuje to zalecenie i przyjmuje leki wówczas, gdy do-

piero zaczyna lub kończy posiłek, postępując tym samym

zupełnie odwrotnie.

Hasła „przed” i „po” oznaczają bo-

wiem, że między jedzeniem a zażyciem leku powinno

minąć co najmniej 30 minut (o bardziej szczegółowych

wskazówkach odnośnie tej kwestii można przeczytać na

stronie 7).

uwaga! substancje baLastowe

Mogą „zatrzyMywać” substancje

czynne w jeLicie

Należy nieustannie pamiętać, jak zdrowe jest spo-

żywanie

błonnika pokarmowego.

błonnik pokarmo-

wy pęcznieje w jelicie, neutralizuje tam płyny oraz

substancje szkodliwe, które w przeciwnym razie prze-

dostałyby się do krwi i całego organizmu przez ścia-

nę jelita. Jednakże: substancje czynne wchodzące

w skład leków również są neutralizowane i dlatego

nie docierają do obszaru swojego działania.

Substancje balastowe mogą wpływać negatywnie

na skuteczność następujących leków:

•

kwas acetylosalicylowy (np. w aspirynie)

•

Penicylina, antybiotyk Trimethoprim (przy infek-

cjach dróg moczowych)

•

Lewotyroksyna (przy niedoczynności tarczycy)

•

antydepresanty (np. doksepina)

Nie oznacza to rzecz jasna, że powinniśmy całkowi-

cie zrezygnować z przyjmowania błonnika pokarmo-

wego.

między posiłkiem zawierającym błonnik (np. mu-

esli pełnoziarniste lub rośliny strączkowe), a przyjęciem

leków należy zachować odstęp wynoszący 2-3 godziny.

jak powstaje niepożądany skutek

uboczny – nadciśnienie tętnicze

Produkty spożywcze o dłuższej dacie przydatności do

spożycia zawierają przeważnie dużą ilość

tyraminy

– sub-

stancji powodującej wzrost ciśnienia krwi. Przykładem jest

piwo, wino, ser dojrzewający, marynowane śledzie i kiełba-

sa salami. Tyramina rozkłada się w organizmie z reguły dzię-

ki enzymowi o nazwie monoaminooksydaza (maO). Jeżeli

jednakże musimy zażywać inhibitory maO, wówczas utrud-

niają one rozkład tyraminy. ciśnienie krwi wzrasta.

Na kolejnej stronie znajduje się tabela z zestawie-

niem wzajemnych interakcji leków ze składnikami po-

żywienia.



ProdUkT, kTóry UTrUdNIa

roZkład wIelU leków

Sok gReJpfRuTowy –

w pRzypaDku połowy

wSzySTkiCh leków Jego

wpływ JeST znaCząCy

NIeWażNe, cZy mamy DO cZyNIeNIa Z LekamI Na ObNIżeNIe chOLeSTeROLu cZy NaDcIśNIeNIe TęT-

NIcZe: SOk GReJPfRuTOWy mOże WZmOcNIć Ich DZIaŁaNIe.

Podczas spożywania soku grejpfrutowego należy

być szczególnie ostrożnym! Zawarte w nim

związki

flawonowe utrudniają pracę enzymu wątroby CY-

P3A4.

enzym ten uczestniczy w procesie rozkładu

ponad 50% wszystkich leków. Skutek: leków przyjmo-

wanych w towarzystwie soku grejpfrutowego orga-

nizm nie może dostateczne dobrze usunąć, wskutek

czego pozostają w nim na wiele godzin. W efekcie

Leki a żywność

działanie leku ulega wzmocnieniu lub utrzymuje się

przez dłuższy czas. Zwiększa się tym samym również

ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.

minimum na 2 godziny przed i po przyjęciu tych le-

ków należy zrezygnować z picia soku owocowego.

W tabeli niżej zestawiono informacje o innych, równie

częstych interakcjach między lekami a pożywieniem.

Jeżeli mamy wrażenie, że jakiś lek na nas nie działa

lub powoduje zbyt silne skutki uboczne, wówczas na-

leży porozmawiać z lekarzem na temat możliwych in-

terakcji danego preparatu ze składnikami pożywienia.

Prawdopodobnie pomoże zmiana na inną substancję

czynną, która nie będzie wchodziła w konflikt z na-

szymi nawykami żywieniowymi.

Sok grejpfrutowy wpływa na działanie następu-

jących leków:

•

blokery kanału wapniowego (np. leki na nadciśnie-

nie – pochodne nifedypiny jak felodypina lub am-

lodypina)

•

Leki na obniżenie cholesterolu (statyny, np. sym-

wastatyna)

•

Immunosupresanty (np. cyklosporyna)

•

Dziurawiec



w SKRóCIE: nAjCzęŚCIEj wySTęPująCE InTERAKCjE

Rodzaj pożywienia

Substancje balastowe (np. w muesli,

pieczywie pełnoziarnistym, roślinach

strączkowych)

białka (np. jaja, mięso, rośliny strącz-

kowe)

Garbniki (np. w zielonej i czarnej

herbacie, kawie)

Sok grejpfrutowy

Napoje zawierające kofeinę (np. kawa,

cola, zielona i czarna herbata)

Napoje zawierające kofeinę (np. kawa,

cola, zielona i czarna herbata), gorzka

czekolada

Lukrecja

leki

środki przeciwbólowe i przeciwgo-

rączkowe, hormony tarczycy, anty-

depresanty, antybiotyki

Leki na chorobę Parkinsona (lewo-

dopa)

Neuroleptyki (np. alimemazyna, ben-

perydol, chloropromazyna, melperon),

tabletki z żelazem

Leki na nadciśnienie, leki na obniżenie

cholesterolu, immunosupresanty

antybiotyki (inhibitory gyrazy)

interakcja

Zmniejszenie działania

Zwiększenie działania i skutki uboczne

Przyśpieszone bicie serca, zaburze-

nia snu

Zwiększenie działania i skutki uboczne

klozapina (atypowy neuroleptyk)

Leki o działaniu moczopędnym (diu-

retyki)

Leki na osteoporozę

(bisfosfoniany),

antybiotyki

(cyprofloksacyna, nor-

floksacyna, doksycyklina),

fluorek

sodu

(np. w profilaktyce próchnicy),

hormony tarczycy

jak lewotyroksyna

antydepresanty (inhibitory maO, np.

tranylcypromina, moklobemid)

Zwiększenie działania

Zmniejszenie działania

Poza tym: Antybiotyki takie jak peni-

cylina lub erytromycyna nie stanowią

problemu w odniesieniu do mleka.

mleko, produkty mleczne, produkty

spożywcze zawierające wapń

Wino, sery dojrzewające, kiełbasa

salami, kiszona kapusta, śledź ma-

rynowany

Produkty spożywcze zawierające wi-

taminę k (np. sałata, szpinak, brokuły

i różne gatunki kapusty)

Nadciśnienie tętnicze, bóle głowy

Działanie polegające na hamowa-

niu krzepnięcia krwi może zostać

osłabione w wyniku zwiększonego

spożycia pokarmów zawierających

witaminę k.

antagoniści witaminy k (fenprokumon

„marcumar“, warfaryna)

leki-a-zywnosc.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: