kOZIERADKA.odt

Rodzaj kozieradka, ang. Fenugreek - Trigonella obejmuje około 80 gatunków. 
1. Kozieradka pospolita, czyli koniczyna grecka - Trigonella foenum-graecum L. to roślina jednoroczna dorastająca do 60 cm wys.; korzeń długi, palowy; łodyga słabo rozgałęziona, wznosząca się; liście trójlistkowe; listki odwrotnie jajowate lub podługowate, od spodu szarawe; kwiaty żółte lub bladożółte wyrastają z kątów liści. Kwitnie od czerwca do lipca, miododajna. Owoc - żółtobrunatny równowąski, sierpowato wygiety strąk z dziubkiem na końcu, długości 3-10 cm. 1 strąk zawiera  12-20 nasion. Dziko rośnie  w Azji.  Uprawiana w wielu krajach. W Polsce nasiona dojrzewają we wrześniu lub na początku października. Przeciętny plon nasion: 1 t/ha.
2. Kozieradka błękitna - Trigonella coerulea L. (Trigonella caerulea /Desr. ex Lam./ Ser.) - roślina jednoroczna dorastająca do 100 cm długości; liście trójlistkowe, długoogonkowe, brzegiem drobno ząbkowane; kwiaty jasnoniebieskie, do 8 mm dł., zgromadzone w wielokwiatowych główkach; kwiaty motylkowe; pręcików 10, z tego 9 zrośniętych, 1 wolny; słupek 1. Owoc - strąk do 6 cm długości. Roślina uprawiana, w Polsce niekiedy dziczejąca przy polach i gospodarstwach. Dziko (naturalnie) rośnie w Krajach Śródziemnomorskich. Roślina miododajna. Przy roztarciu w dłoniach roślina wydziela silny zapach. Pokrojem przypomina nostrzyk. 
Ziele odpędza mole, ponadto stosowana jako przyprawa do serów. 

Surowiec

Surowcami leczniczymi są: nasiona i kwitnące ziele kozieradki: Semen et Herba Trigonellae (seu Foenugraeci). Ziele należy wysuszyć w temperaturze do 50 stopni. 
Nasiona są romboidalne, brunatne lub zółtozielone, do 4 mm długości, twarde. 
W sklepach zielarskich można zakupić mielone i całe nasiona kozieradki. Ze względu na dużą twardość nasion polecam kupować do celów leczniczych zmielone nasiona kozieradki. Surowiec wydziela silny przyprawowy zapach. 

Skład chemiczny

Nasiona kozieradki zawierają śluzy - do 40% (mannogalaktany), saponiny sterydowe (diosgenina - 0,3%, tigogenina, yamogenin, gitogenina) , witaminy (np. witamina PP, czyli amid kwasu nikotynowego - 5 mg/100 g, witamina H, karoten, witamina F, witamina B1), biopierwiastki (żelazo, fosfor, potas, wapń), tłuszcze - do 10%, białka - do 30%, gorycze, flawonoidy (witeksyna, wicenina, izowiteksyna, luteolina, orientyna, kwercetyna), kumaryny, olejek eteryczny (0,014%), fosfolipidy (lecytyna - 2%), aminy biogenne (cholina, trimetyloamina), metylobetaina kwasu nikotynowego (trigoneline = trigonelina, o charakterze alkaloidu - 0,4%), kwas fitynowy, alkohole cukrowe i cyklitole (inozytol), sitosterole, alkaloidy (karpaina, gencjanina), 3-hydroxy-4,5-dimethyl-2-furanone (3-hydroksy-4,5-dwumetyl-2-furanon), e-muurolene (e-murolen), B-elemene (B-elemen), B-selinene (B-selinen), dihydroactinidiolide (dwuhydroaktynidiolidyna), dihydrobenzofuran.

Działanie

odżywcze, przeciwzapalne, żółciopędne, rozkurczowe, poprawiające samopoczucie, żółciotwórcze, pobudzające wydzielanie soku trzustkowego, żołądkowego i jelitowego, wzmacniające, usprawniające wchłanianie pokarmów, regulujące wypróżnienia, pobudzające regenerację wszystkich tkanek, aktywujące hemopoezę (kozieradka to naturalny aktywator procesów wytwarzania krwinek), mlekopędne, moczopędne, przeciwalergiczne, anaboliczne. Obniża poziom glukozy we krwi zwiększajęc jej przenikanie do komórek, podobnie jak insulina. 
Wodno-alkoholowe wyciągi z kozieradki pobudzają miogenezę (rozwój tkanki mięśniowej), wzrost tkanki mięśniowej, chrzęstnej, kostnej i łącznej właściwej. Saponiny sterydowe kozieradki są prekursorami w syntezie horomonów sterydowych o działaniu anabolicznym (estrogeny, dehydroepiandrosteron, testosteron). Kozieradka zwiększa syntezę kortykosteroidów w nadnerczach. Zwiększa retencję azotu w ustroju, pobudza syntezę białek, dostarcza związki aminowe i aminokwasy, które mogą być wykorzystane w procesach anabolicznych (asymilacji). W wielu krajach kozieradka uważana jest za skuteczny afrodyzjak. 
Lecytyna i inne fosfolipidy zawarte w kozieradce działają psychotonicznie i pobudzająco na motorykę mięśni. Wodno-alkoholowe przetwory z kozieradki zwiększają wydolność fizyczną (o 30-60%, zależnie od diety) i psychiczną (nawet o 80%). 
Dzięki zawartości fosfolipidów, choliny i betainy oraz sitosterolu kozieradka działa lipotropowo i przeciwmiażdżycowo. Zapobiega marskości wątroby, przyśpiesza procesy detoksykacji (odtruwania) i eliminacji toksyn z ustroju. Zapobiega także zastojom żółci i rozwojowi kamicy żółciowej. Chroni wątrobę przed wpływem niektórych ksenobiotyków (leków, węglowodorów). 
Preparaty kozieradkowe podane doustnie wywierają również wpływ przeciwkaszlowy i przeciwdepresyjny. 
Zastosowanie zewnętrznie (okłady, płukanki) działają przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, przeciwwysiękowo, przeciwświądowo, zmiękczająco, pobudzająco na regenerację. 
Kompresy i częste przemywanie wodnymi oraz wodno-alkoholowymi wyciągami z kozieradki działają przeciwtrądzikowo. Przyśpieszają resorpcję ropni i gojenie krostek. Zauważyłem także właściwości przeciwplamicze kozieradki (usuwa plamy po ropniach, stłuczeniach, ukąszeniach owadów). 
Obecnie w niektórych krajach kozieradka jest wykorzystywana do produkcji hormonów sterydowych. 

Wskazania

osłabienie fizyczne i psychiczne, wychudzenie, zanik mięśni, choroby reumatyczne i zwyrodnieniowe stawów, złamania kości, niedokrwistość, zaparcia, kamica żółciowa, stłuszczenie serca, nerek i wątroby, choroby alergiczne, kaszel, nieżyty układu oddechowego; stany zapalne powiek, spojówek i gałki ocznej (okłady + zażywanie doustne); troficzne choroby skóry (zewnętrznie + doustnie), owrzodzenia skóry, ropnie, przetoki ropne skórne, plamy na skórze, krwiaki, sińce, owrzodzenia błon śluzowych, stany zapalne jamy ustnej, gardła i narządów płciowych, oparzenia, rany, odleżyny; choroba wrzodowa, ostre nieżyty przewodu pokarmowego z bolesną biegunką i bólami brzucha; uprawianie kulturystyki bez wyraźnych efektów przyrostu mięśni, zaburzenia koncentracji i zapamiętywania, niedobór estrogenów, niedoczynność kory nadnerczy. 
Do lewatyw: zaparcia, hemoroidy, stany zapalne odbytu.
Do irygacji i nasiadówek: stany zapalne pochwy i warg sromowych, świąd sromu.
Za granicą przetwory z kozieradki zalecane są przy impotencji (niemocy płciowej) oraz w okresie przekwitania (menopauzy), bowiem działają estrogennie. 

Działania niepożądane

U niektórych osób pod wpływem przetworów z kozieradki pot i łój przybiera kozi zapach. 

Odwar - Decoctum Trigonellae: 3 łyżki nasion mielonych zalać 2 szklankami wody, gotować 5 minut, odstawić pod przykryciem na 30 minut, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance. W razie schorzeń układu oddechowego i pokarmowego przyjmować 4-6 razy dziennie po 100 ml. Taki odwar używa sie także do okładów, płukanek, lewatywy, irygacji i przemywania. 

Wyciąg wodno-alkoholowy: 4 łyżki mielonych nasion zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić na 60 minut pod przykryciem, następnie dolać 200 ml alkoholu 40-60%, przelać do słoja i szczelnie zakręcić. Odstawić na 3 dni, po czym przefiltrować, dodać miód spadziowy (200 ml), wymieszać. Preparat zażywać 3-4 razy dziennie po 4-6 łyżek. 

Intrakt kozieradkowy - Intractum Trigonellae: pół szklanki mielonych nasion kozieradki zalać 250 ml gorącego alkoholu 40-60%, zamknąć w słoju i macerować 7 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dziennie po 1-2 łyżki. Intraktem można przemywać schorzałą skórę.

Alkoholmiód kozieradkowy pobudzający i wzmacniający - Alkoholmel Trigonellae tonicum: na każde 100 ml intraktu kozieradkowego Intractum Trigonellae dać 100 ml miodu spadziowego (mel), 30 ml nalewki z miłorzębu Tinctura Ginkgo oraz 30 ml Cardiol C - krople, 10 ml kropli Cardiamid-Coffein - krople  lub 30 ml koraminy - krople, wymieszać. Zażywać 2-3 razy dziennie po 1 łyżce. Maksymalna dawka jednorazowa - 2 łyżki. Dla wzmocnienia działania można dodać na przepisaną proporcję 1 łyżkę pyłku kwiatowego granulowanego i 10 kropli nalewki miętowej. Uwaga! Preparat silny!, ale bezpieczny.
Alkoholmel Trigonellae stosować przy zaburzeniach koncentracji, myślenia, osłabieniu fizycznym i psychicznym, osłabieniu serca, przy depresji. 

Tonik przeciwdepresyjny i psychotoniczny - Tonicum antidepressivum et psychotonicum: intrakt z kozieradki 100 ml, nalewka lub sok z dziurawca - 30 ml, nalewka lub intrakt z miłorzębu - 30 ml, nalewka z arniki - 30 ml, pyłek kwiatowy - 2 łyżki, witamina B6 w tabletkach - 5 tabletek 50 mg rozkruszonych (lub 5 ampułek 50 mg), cardiamid-coffein krople - 20 ml, Cardiol C lub koramina - krople - 30 ml, miód spadziowy lub wielokwiatowy płynny - 100 ml, wszystko starannie wymieszać. Dla wzmocnienia działania można dodać 60 ml francówki Alpa.
Działanie: pobudza psychicznie i fizycznie, zwiększa zdolność zapamiętywania, zwiększa wydolność fizyczną i psychiczną, zwiększa percepcję wrażeń słuchowych i wzrokowych, poprawia kojarzenie.  Preparat jest naturalny i bezpieczny w stosowaniu. Dawkowanie: 2-3 razy dziennie po 1 łyżce. Maksymalna dawka jednorazowa 2 łyżki.

Naturalna mikstura anaboliczna Mixtura anabolica: nasiona kozieradki - 2 części, nasiona wiesiołka - 1 część, korzeń żywokostu - 1 część, korzeń mydlnicy - 1 część, ziele rdestu ptasiego - 1 część, ziele lebiodki - 2 części, ziele lucerny (lub nasiona soi) - 2 części, plecha morszczynu Fucus lub listownicy Laminaria - 1 cz. Surowce wymieszać, w razie potrzeby przemielić. Na każde pół szklanki mieszanki roślinnej dać 200 ml gorącego alkoholu 40-60% (rozcieńczony spirytus, wódka czysta). Odstawić w zamkniętym słoju na 7-10 dni, przefiltrować. Na każde 100 ml uzyskanego wyciągu ziołowego dać 100 ml miodu, 4 łyżki pyłku kwiatowego,  4 rozgniecione drażetki Vitaralu, 2 żółtka jaja kurzego oraz witaminę E w kroplach (10 ml). Składniki wymieszać bardzo starannie. Zażywać 2 razy dziennie po 3 łyżki. Równocześnie przyjmować odżywkę aminokwasową (np. Salvimulsin MCT 800, ProSobee 1, 2, Proten Plus). Do preparatu można dodać także płynny wyciąg z aloesu (lub sok aloesowy), albo też sok (nalewkę) z babki lub pokrzywy, które działają stumulująco i aktywująco na układ immunologiczny i procesy syntezy białek (na podaną proporcję - 50 ml) oraz procesy hemopoezy (tworzenia krwi). 
Mikstura pobudza syntezę białek tkanki łącznej i mięśniowej, zwiększa retencję azotu, przyśpiesza regenerację wszystkich tkanek, działa odżywczo, wzmacniająco i odtruwająco. Składnikami czynnymi są prekursory sterydowe, flawonoidy, sitosterole, aminy, aminokwasy, fosfolipidy, terpenowe i sterolowe aktywatory uwalniania liberyn oraz hormonów sterydowych. Nie wywołuje objawów ubocznych. U kobiet nasila laktację. 

Kozieradka (papki z mielonych nasion) mogą być wykorzystane do leczenia wrzodów, dermatoz, trudno gojących się ran i oparzeń. Kozieradka reguluje przemianę materii, przy czym nasila anabolizm (procesy syntezy i budowania ciała). Poprawia czynności układu pokarmowego, osłania nabłonek żołądka i jelit. Leczy nieżyt przewodu pokarmowego. Zalecana jest przy chorobie wrzodowej. 
Do lewatyw przy zapaleniu odbytu (około 200-300 ml do odbytu za pomocą gruszki). 
Do irygacji i nasiadówek przy zapaleniu krocza, narządów płciowych żeńskich i męskich. Skuteczne są wywary z kozieradki w leczeniu zapaleniu gałki ocznej, powiek i spojówek (okłady 20-30 minutowe). 
Znakomicie działają maseczki i okłady z wywaru kozieradkowego przy cerze suchej, trądzikowej, z trądzikiem różowatym, z plamami i dermatozą. Oczyszcza, odżywia i odświeża skórę. 
Kozieradka uznana jest w ziołolecznictwie za roślinę zapobiegającą niedokrwistości i krzywicy. Ogólnie wzmacnia organizm i aktywuje procesy odnowy i odtruwania, wzmaga też odporność organizmu.