analiza psychologiczna rodziny alkoholowej.pdf

(744 KB) Pobierz
Andrzej MARGASIŃSKI
ANALIZA PSYCHOLOGICZNA SYSTEMÓW RODZINNYCH
Z CHOROBĄ ALKOHOLOWĄ
Wydawnictwo WSP
Częstochowa 1996
Recenzenci:
Maria Braun-Gałkowska
Ks. Czesław Cekiera
Barbara Harwas-Napierała
Andrzej Strzałecki
Redaktor
Stanisław Podobiński
Skład i
łamanie
komputerowe
Jacek Kukułka
Okładka
Jerzy Piwowarski
Prace subsydiował Komitet Badań Naukowych
ISBN 83-7098-078-3
Copyright by Wydawnictwo WSP Częstochowa
and Andrzej Margasiński
SPIS TRESCI:
WSTĘP.................................................................................................................. 5
Rozdz.I. WPROWADZENIE TEORETYCZNE................................................. 10
1. Rodzina systemem - podstawowe pojęcia ........................................................ 11
a) Zasada całości................................................................................................ 13
b) Sprzężenia zwrotne, homeostaza, ekwifinalizm............................................ 13
c) Granice, przymierza, koalicje........................................................................ 16
2. Komunikacja..................................................................................................... 18
3. Rodzina w Modelu Kołowym Olsona .............................................................. 24
4. Choroba alkoholowa......................................................................................... 33
a) Fazy choroby alkoholowej............................................................................ 36
b) Przegląd koncepcji etiologicznych i badań................................................... 38
5. Systemy rodzinne z chorobą alkoholową..................................................... 46
a) Doświadczanie stresu i mechanizmy homeostatyczne.................................. 46
b) Procesy cyrkularne w rodzinie alkoholowej................................................. 57
c) Komunikacja i normy.................................................................................... 59
d) Struktura........................................................................................................ 62
f) Sytuacja i role dzieci; syndrom „Dorosłych Dzieci Alkoholików”........ 66
g) Syndrom współuzależnienia.......................................................................... 76
h) Badania rodzin alkoholowych z zastosowaniem kwestionariuszy Olsona.. 80
Rozdz.II. STRATEGIA BADAŃ WŁASNYCH................................................. 86
1. Problemy badawcze i hipotezy.......................................................................... 86
2. Opis zastosowanych metod............................................................................... 90
a) Skala Oceny Adaptacyjności i Spójności Rodziny - FACES III................ 91
b) Skala Komunikowania się Rodziców z Dorastającymi Dziećmi......... 92
c) Skala Zmagania się z Kryzysem Rodziny - F-COPES.............................. 94
d) Schematyczny Rysunek Rodziny............................................................... 96
e) Wywiad ustrukturalizowany własnej konstrukcji....................................... 98
3. Charakterystyka badanych rodzin i strategia przeprowadzenia badań......... 99
a) Sposób przeprowadzenia badań................................................................ 99
b) Charakterystyka badanych rodzin............................................................ 100
Rozdz.III. WYNIKI BADAŃ............................................................................ 115
1. Charakterystyka badanych rodzin w ramach Modelu Kołowego............ 115
a) Poziom spójności badanych rodzin............................................................ 120
b) Poziom adaptacyjności badanych rodzin................................................... 122
2. Jakość komunikacji w badanych rodzinach..................................................... 124
3. Stosowane strategie radzenia sobie ze stresem................................................ 128
4. Relacje w badanych systemach rodzinnych.................................................... 132
Rozdz. IV. INTERPRETACJA WYNIKÓW..................................................... 150
1. Podsumowanie badań....................................................................................... 150
2. Wnioski............................................................................................................. 167
3. Zakończenie...................................................................................................... 172
SPIS LITERATURY....................................................................................... 176
ANEKS............................................................................................................ 188
WSTĘP
Choroba
etiologii, faz
alkoholowa pomimo licznych badań ciągle pozostaje przedmiotem
analiz i naukowych kontrowersji. Literatura przedmiotu jest dość obfita w zakresie
i terapii alkoholizmu, jednak w większości badania skoncentrowane są
społecznych
bezpośrednio na chorym, jednostkowo. Pomimo licznych uwarunkowań
wywodzące się z psychoterapii. Niniejsza praca jest
i najważniejszego dla osoby uzależnionej.
W tradycyjnych ujęciach psychologicznych rodzina zasadniczo traktowana była
jako zbiór jednostek, a
podświadomość,
zachowania
i
w zależności od
obronne
korekcję
ich
teorii akcent kładziono bądź na instynkty,
/psychoanaliza/,
uwzględniającą
jednostki
w
jej
bądź
na
indywidualne
zachowania innych
samorealizacji
i
mechanizmy
ewentualnie
na
brak jest szerszych empirycznych opracowań w tym zakresie, dominują obserwacje
próbą badania roli i znaczenia
choroby alkoholowej ojca dla funkcjonowania rodziny, otoczenia społecznego najbliższego
/behawioryzm/. Z kolei „trzecia szkoła”,
przede wszystkim
psychologowie humanistyczni koncentrowali się
akceptację siebie i innych,
wspólną:
wspomaganiu
samodoskonaleniu, co w efekcie przynieść miało większą
a tym samym uelastycznienie
różnic
i rozwój rodziny. Nietrudno zauważyć,
że
pomimo istotnych
teoretycznych klasyczne już nurty psychologii mają jedną cechę
koncentrację w pierwszym rzędzie na jednostce.
Zmiana tego paradygmatu nastąpiła w wyniku aplikacji na grucie poszczególnych
dyscyplin ogólnej teorii systemów /OTS/, której fundamenty stworzył L.von Bertalanffy.
W szeroko
rozumianym obszarze psychologii i psychoterapii szczególnie
sferze
cenne
okazało się zastosowanie podejścia systemowego w
zaowocowało powstaniem
mianem
problematyki rodziny, co
praktycznie odrębnego nurtu psychoterapii określanego
W
Polsce do pierwszych
Rodzinnej Kliniki
„systemowej terapii rodzin” /Ackerman,1958; Bowen,1978; Minuchin,1975;
podejścia do rodziny zalicza się ośrodek Synapsis powstały
Krakowie,
teoretyczny zespół „Heureka” w
1987)
i
M.Braun-Gałkowskiej
ośrodek w Palo Alto; Szkoła Mediolańska, i inni/.
inicjatorów systemowego
wokół K.Jankowskiego w Warszawie, Ambulatorium Terapii
Psychiatrii Dzieci i Młodzieży AM w
Instytucie Psychologii UJ skupiony wokół K.Mudynia, zaś na gruncie badawczym do
pionierskich należą prace M.Radochońskiego (1984,
Zgłoś jeśli naruszono regulamin