Henryk Zamojski - Polacy i Żydzi. Historia stosunków polsko-żydowskich.pdf

(2206 KB) Pobierz
Polacy i Żydzi
Dzieje sąsiedztwa - dzieje waśni
Henryk Zamojski
Historia stosunków
polsko-żydowskich
BELLONA
Warszawa
2
Projekt okładki i stron tytułowych
Roman Kirylenko
Redaktor merytoryczny
Zofia Majcherowicz
Redaktor prowadzący
Zofia Gawryś
Redaktor techniczny
Beata Jankowska
Korekta
Hanna Rybak
© Copyright by Bellona Spółka Akcyjna, Warszawa 2012
© Copyright by Henryk Ryszard Zamojski, Warszawa 2012
Bellona SA prowadzi sprzedaż wysyłkową
wszystkich swoich książek z rabatem.
www.ksiegarnia.bellona.pl
Nasz adres: Bellona SA
ul. Bema 87, 01-233 Warszawa
Księgarnia i Dział Wysyłki: tel. 22 457 03 02,
22 457 03 06, 22 457 03 78
faks 22 652 27 01
e-mail: biuro@bellona.pl
www.bellona.pl
ISBN 978-83-11-12224-6
3
Spis treści
Wstęp
Rozdział I Rodowód
Na polskiej ziemi
Rozdział II Polska w okresie zaborów
Kształtowanie się nowej tożsamości Żydów
Narodziny antysemityzmu i jego skutki
Rozdział III Odrodzenie niepodległego państwa polskiego
Rozważania na temat własnego kraju
Życie w nowym państwie polskim
Nowe zagrożenie w postaci niemieckiego faszyzmu
Aktywizacja działalności politycznej
Narastanie antysemityzmu w Polsce
Żydokomuna
Rozdział IV Trudne czasy dla Europy
Żydowski opór przeciwko Niemcom
Żydzi w powstaniu warszawskim
Ostateczna likwidacja Żydów w Polsce
Sytuacja Żydów na ziemiach wschodnich Polski
Działania polskich władz na rzecz ratowania Żydów w Polsce
Wrogość do Żydów w czasie II wojny światowej
Rozdział V Żydzi w odrodzonym kraju
Tworzenie nowych form organizacyjnych
Rozwój instytucji religijnych i kulturalnych
Nowe relacje pomiędzy społecznościami żydowską i polską
Nawrót wystąpień antyżydowskich w kraju
Znaczna poprawa relacji polsko-żydowskich nie w pełni jed-
nak wykorzystana
Zakończenie
Słowniczek niektórych pojęć
Indeks
Bibliografia
4
Wstąp
Ponad osiem wieków historii Polaków i Żydów to temat pasjonujący, ciągle
aktualny i jeden z najważniejszych w dziejach obu narodów. Jeden i drugi łączy
bowiem wiele podobieństw, chociaż kraje i miejsca, w których uformowały się
ostatecznie, są znacznie od siebie oddalone, odmienne są też korzenie ich kultury,
język, zwyczaje i obyczaje. Oba kraje wielokrotnie traciły niepodległość i musiały
walczyć o jej odzyskanie z sąsiadami i wrogami, a nieraz także z nieprzychylną opi-
nią światową. Obydwie społeczności były w różnych okresach swojej historii pod-
dawane bolesnym próbom mającym na celu ich osłabienie, wynarodowienie, a
nawet fizyczną likwidację. Tak Polacy, jak i Żydzi doznawali upokorzeń ze strony
okupantów, którzy perfidnymi metodami zmuszali ich do opuszczania własnych
krajów. Stało się to powodem wielkiej, przymusowej emigracji na skalę światową.
Dostosowywanie się do nowych warunków politycznych, społecznych, ekono-
micznych i kulturowych nie było łatwe i wiązało się z licznymi dramatami. Być
może te wspólne doświadczenia nauczyły zarówno Polaków, jak i Żydów pokory i
szacunku dla innych, zmusiły do przeanalizowania powodów i skutków utraty
niepodległości oraz wyboru bezkompromisowej walki o jej odzyskanie, niejedno-
krotnie z poświeceniem własnego życia. Wprawdzie oba narody wybrały różne
drogi do osiągania własnych celów, ale wiązało się to z odmiennymi warunkami, w
jakich się znalazły.
Silne więzy społeczne i ekonomiczne łączyły obydwie społeczności na prze-
strzeni lat 1100-1900, kiedy to znaczna grupa Żydów przez długi czas wiodła życie
na terenach I Rzeczypospolitej. W ówczesnej Europie Polska była uważana za oazę
tolerancji, gdyż zapewniała napływającej do niej licznie społeczności żydowskiej
warunki przetrwania, podczas gdy wiele innych krajów odwracało się od niej, a
nawet odnosiło wrogo. Wydawało się, że narody tak okrutnie doświadczone przez
historię, będą po wieczne czasy odnosić się do siebie z pełnym zrozumieniem i sza-
cunkiem. Tak się jednak nie stało. W XIX wieku, kiedy świat wkraczał na drogę
wolności, demokracji i samostanowienia, drogi Polaków i Żydów zaczęły się roz-
chodzić, a narastające sprzeczności wyraźnie pogłębiać. Dziś wiemy, że o pogorsze-
niu się wzajemnych relacji zadecydowały różnorakie przyczyny. Za te o charakterze
5
Zgłoś jeśli naruszono regulamin