Prawo karne Roz. III

Nauka o Karze, środkach karnych i środkach zabezpieczających

Pojęcie kary – Kara kryminalna to osobista dolegliwość ponoszona przez sprawcę jako odpłata za popełnione przestępstwo wyrażająca potępienie popełnionego przez niego czynu i wymierzana w imieniu państwa przez sąd. Karą nie są środki zabezpieczające.

Teorie kary:

·         Teoria bezwzględna (absolutna)- kara jako odpłata za przestępstwo, sprawiedliwa odpłata. Zwrócone na przeszłość – karzemy bo pop przest.

·         Teorie względne (utylitarne) – akceptują celowy charakter kary która powinna zmierzać do osiągnięcia pewnych rezultatów głównie zapobieżeniu popełnienia przestępstw. Zwrócone na przyszłość – karzemy żeby przest nie pop.

·         Teorie mieszane – próbują pogodzić koncepcję kary jako odpłaty i kary celowej. Kara jako sprawiedliwa odpłata w znaczeniu ogólno prewencyjnym (powstrzymanie innych niż sprawca osób od pop przest) i indywidualno prewencyjnym (zapobieganie pop przest przez skazanego – tutaj spór czy ma to sprawcę resocjalizować czy też ma go odstraszać od ponownego pop przest.)
 

System kar

Katalog kar :

1. Grzywna. Może być jako grzywna samoistna ( zagrożenie tą kara w sankcji ustawowej za dane przestępstwo) bądź może być wymierzona  mimo że nie jest przewidziana w sankcji jeśli sąd odstępuje od wymierzenia kpw lub nadzwyczajnie łagodzi karę. Może być wymierzona obok kpw terminowego do 15 lat gdy sprawca dopuścił się przest z korzyścią majątkową. Dodatkowo można orzec grzywnę przy kpw lub kow podczas warunkowego zawieszenia wykonywania kary. – 2 zasadnicze formy :
2. 1. Grzywna kwotowa – sąd wskazuje w wyroku wysokość kary pieniężnej, którą skazany ma obowiązek uiścić na rzecz Skarbu Państwa
   2. Grzywna w stawkach dziennych. Ustala się ją w oderwaniu od położenia majątkowego skazanego, natomiast wielkość stawki dziennej powinna być dostosowana do zamożności sprawcy. – dwa etapy jej orzekania:
   3. 1. I etap – sąd określa lp stawek dziennych
      2. Sąd określa w jednostkach pieniężnych wysokość stawki dziennej.
3. Kara ograniczenia wolności –w założeniu miała ograniczyć stosowanie kpw i oddziaływać na skazanego wychowawczo. Orzekana najkrócej na miesiąc nie dłużej niż 12 miesięcy. Obowiązki skazanego podczas kow:
4. 1. Nie może bez zgody sądu zmienić miejsca stałego pobytu
   2. Obowiązek do nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne (albo od 20 do 40 godzin miesięcznie, albo w stosunku do osób zatrudnionych potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na wskazany przez siebie cel społeczny)
   3. Obowiązek udzielenia wyjaśnieni dotyczących przebiegu odbywania kary.
5. Kara pozbawienia wolności – w pl występuje w postaci jednolitej, bez podziału na poszczególne jej rodzaje. Trwa najkrócej miesiąc a najdłużej 15 lat.
6. Kara dożywotniego pozbawienia wolności i 25 lat pozbawienia wolności – obie te kary mają charakter głównie izolacyjny, zabezpieczający społ przed niebezpiecznymi sprawcami przestępstw. Możliwe jest staranie o ułaskawienie bądź przedterminowe warunkowe zwolnienie po odbyciu 25 lat kary w przypadku dożywocia. Kdpw nie stosuje się wobec sprawcy który w czasie pop przest nie ukończył 18 lat.

Środki karne

Można je podzielić na wymierne w czasie i jednorazowe.

1. Pozbawienie praw publicznych – moralne potępienie sprawcy. Sąd może skazać na ten środek karny w razie skazania na kpw od 3 lat za przest pop w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie. 2 grupy traconych przez skazanego uprawnień :
2. 1. I grupa – uprawnienia związane z działalnością w sferze publicznej – czynne i bierne prawo wyborcze; prawo do udziału w wymiarze sprawiedliwości (utrata możliwości pełnienia f-kcji sędziego, prokuratora); prawo do pełnienia f-kcji w organach i instytucjach państwowych. Skazany traci też posiadany stopień wojskowy i powraca do stopnia szeregowego – degradacja
   2. II grupa – utrata orderów, odznaczeń i tytułów honorowych; utrata zdolności do ich odzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.
3. Zakaz zajmowania stanowisk, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.- sąd może orzec jeżeli sprawca przy pop przest nadużył stanowiska lub zawodu albo okazał że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom prawnym
4. Zakaz prowadzenia określonej działalności w stosunku do małoletnich – sąd na zawsze w razie skazania na kpw za przest przeciwko wolności seksualnej na szkodę małoletniego.
5. Obowiązek powstrzymania się od określonych działań. –zakaz zbliżania i kontaktowania się z określonymi osobami, przebywania w określonych miejscach lub nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym. Może być połączony z obowiązkiem stawiania się do Policji w określonych odstępach czasu.
6. Zakaz wstępu na imprezę masową – orzeka się jeśli przy pop przest zachowanie sprawcy wskazuje że jego udział w imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawnie. Może być połączony z obowiązkiem stawiania się na Policji podczas imprez masowych
7. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych
8. Zakaz prowadzenia pojazdów. – orzeczony w razie skazania za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji,  w szczególności jeśli okoliczności pop przest wynika że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Obligatoryjnie orzeka się w przypadku gdy sprawca był w stanie nietrzeźwości, naćpał się lub spierdolił z miejsca wypadku.
9. Przepadek przedmiotów lub korzyści majątkowych – dotyczy :
10. 1. Przedmiotów które służyły lub były przeznaczone do pop przest – znaczenie porządkowo-symboliczne
    2. Przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przest
    3. Przedmiotów których wytwarzanie posiadanie obrót przesyłanie jest zakazane
    4. Przepadek korzyści majątkowych pochodzących chociażby pośrednio z pop przest.
11. Podanie wyroku do publicznej wiadomości – sąd ze względu na publiczne oddziaływanie wyroku, jeśli uzna to za słuszne. Obligatoryjnie gdy wnosi o to pokrzywdzony przest zniesławienia.
12. Nawiązka i świadczenie pieniężne :
13. 1. Nawiązka – obowiązek uiszczenia na rzecz pokrzywdzonego kwoty (do 100 000 zł) podwójnej wysokości w stosunku do wyrządzonej szkody. Orzeczona w razie skazania za umyślne przest przeciwko zdrowiu lub życiu którego skutkiem jest śmierć bądź ciężki uszczerbek na zdrowiu, jeśli sprawca był pod wpływem nietrzeźwości i uciekł z miejsca zdarzenia sąd może orzec nawiązkę na rzecz Funduszu pomocy pokrzywdzonym oraz pomocy postpenitencjarnej. Za przestępstwo przeciwko środowisku nawiązka na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej. Nawiązka ma charakter odszkodowawczy, w mniejszym stopniu represyjny
    2. Świadczenie pieniężne – wpłacenie określonej kwoty (do 60 000zł) na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Sąd orzeka gdy odstępuje od wymierzenia kary albo przy np. warunkowym umorzeniu postępowania

11.   Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Zwrot Korzyści

a.       Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia – sąd traktuje naprawienie szkody, starania o jej naprawienie lub zapobieżenie albo uzgodnienie z pokrzywdzonym sposobu naprawienia szkody jako istotną przesłankę nadzwyczajnego złagodzenia kary. Obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przest jako odrębny środek karny orzekany w wyroku skazującym.

b.      Zwrot korzyści – w razie skazania za przest przynoszące korzyść majątkową do jej zwrotu w całości lub w części na rzecz Skarbu Państwa chyba ze korzyść ta uległa zwrotowi innemu podmiotowi. Środek ten dotyczy innych niż sprawca przestępstwa (niekoniecznie osoby fizyczne)

Zaniechanie ukarania sprawcy

Niepodleganie Karze – przewidziana w sytuacjach takich jak czynny żal, ukrywanie sprawcy przestępstwa będącego osobą najbliższą. Niepodleganie karze ma zachęcić sprawcę do określonego zachowania (czynny żal) albo stanowi konsekwencje uznania że czyn sprawcy stanowi przypadek złamania prawa w mniejszym niż zwykle stopniu nagannym. W razie stwierdzenia niepodlegania karze nie wszczyna się postępowania a wszczęte umarza.

Abolicja – ustawodawcze darowanie pewnych przestępstw określonych przez wskazanie ich typów lub zagrożeń karnych oraz daty przed którą zostały popełnione. Abolicja pełna – przestępstwa te się przebacza i puszcza w niepamięć – wszczęte postępowania się umarza, nie wszczyna nowych a skazania ulegają zatarciu. Przy zwykłej abolicji jeśli ustawodawca używa zwrotu „nie wszczyna się postępowania a wszczęte umarza” to nie dotyczy to zatarcia skazania.

Odstąpienie od wymierzenia kary – w wypadkach wskazanych w ustawie sąd może odstąpić od wymierzenia kary. Odmiennie do niepodlegania karze sprawca nie jest automatycznie na mocy ustawy zwolniony z poniesienia kary tylko może to nastąpić na mocy decyzji sądu.
Przesłanki:

·         Sprawca współdziałał z innymi osobami w pop przest, ujawnił on wobec organu ścigania informacje dotyczące współuczestników oraz istotne okoliczności jego popełnienia (zwłaszcza gdy rola sprawcy była podrzędna)

·         Dotyczy tylko przestępstw zagrożonych kpw do lat 3 albo kara łagodniejszego rodzaju. przy czym społ szkod czynu nie jest znaczna

·         Przepisu tego nie stosuje się do sprawcy występku o charakterze chuligańskim.

Warunkowe umorzenie postępowania karnego – stosuje sąd, na okres próby od roku do 2 lat. Sens instytucji – uniknie wymierzenia sprawcy kary i wyroku skazującego  i znacznej części samego postępowania karnego. Umarzając w-kowo post można nałożyć na sprawcę pewne obowiązki : informowanie sądu lub kuratora o przebiegu próby; obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego; obowiązek alimentacyjny; nienadużywanie alkoholu; niekontaktowanie się z pokrzywdzony; opuszczenie lokalu zajmowanego z pokrzywdzonym. Jeśli sprawca w okresie próby pop przest umyślne, za które został skazany, rażąco narusza porządek prawny pop inne przest albo uchyla się od dozoru, uchylasię od środka karnego albo nie przeprasza pokrzywdzonego sąd podejmuje postępowanie karne.

Przesłanki :

1. Przest jest zagrożone karą do 3 lat kpw, albo do kpw do 5 lat gdy sprawca pojednał się z pokrzywdzonym, naprawił szkodę
2. Sprawca niekarany dotychczas za przest
3. Okoliczności pop czynu nie budzą wątpliwości
4. Wina i społ szkod czynu nie są znaczne
5. Istnieje pozytywna prognoza (ocena postawy sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia) co do tego że sprawca pomimo umorzenia będzie przestrzegać porządku prawnego i nie pop nowego przest

Sądowy wymiar kary

Przez sądowy wymiar kary rozumie się orzeczenie kary przez sąd konkretnemu sprawcy w konkretnej sprawie karnej.

Zasady sądowego wymiaru kary i środków karnych

1.       Zasada swobodnego uznania sędziowskiego w ramach ustawy

2.       Zasada indywidualizacji winy

3. Zasada oznaczalności kary co do rodzaju i wysokości. (wyroki nieoznaczone – kpw od 2 do 4 lat a w trakcie wykonywania kary określa się ile dokładnie pod wpływem zachowania się sprawcy – tak nie ma w Polsce)

Dyrektywy sądowego wymiaru kary

1. ...