Margul T. - Mity z pięciu stron świata.pdf

(31868 KB) Pobierz
Tadeusz
Margul
'
z
Plf
cm.,_
CZ~ŚCI
s
Państwowe
Wydawnictwo
Wiedza Powszechna
·Warszawa
1989
PRZED\.10\VA 0() l)Rl Cill
·CiO
\~\' DA
llX
Od
picn~szego
wydania.
M116i.
z
p11:c1u
części Śk
iata
uplync;ly
1u1
d\\ 1c dekady
.
Jak na
k~1;vko;
/
d11cdz1ny nauk
ścisłych
1 przyrodn1-
c1ych by loby to
dużo,
na
~zczc;'c1c
filologia nie podlega tuk ''}bk1c-
mu rytmo,vi zmian
A
JUŻ
specjalnie mitoznawstwo po\\„zcchne nic
zmieniło się
tak znacznie, aby po dwudziestu latach
~tara
wcrs1a str
1·
ci
la
na
akrualności.
Oczywi\c1c. uc1cni
podejmują
i.1«: nO\\)Ch 1ntcr-
prctac1i, a 'vydobywanc z bibliotek nie znane przedtem teki.ty, .1
/
zic1ni nic znane
posągi
bogów
rzucaią
nowe
światło
na v. yobr:11cni11
religijne
ludzkości.
Tak
sic; JCdnak
składa, że
naszego pn.c\\o<lni-
ka
po mitach wybranych cy,vilitacii odkrycia
tego rodi.aju
nic doty·
czyly.
W
drugim wydaniu autor
roz<;zcrz)ł
książkę
o dwa
nowe
rozdz.1uły
Trasa wycieczki
w
lrainę
mitów narodov.ych
nic
pomija 1uz
teraz Pa-
lestyny
Róv.·nież
Celto\v1e doczekali
się
Z\\ic;zlego
V.)kładu
S\\)Ch
bardzo S\\Oistych i
pełnych
polotu
W)
tworó'' fantazji
m1tologicmc1
Rozdział
o
Żydach.
sprtymicnonych
\\.edlug ich przekonaniu
Z
Je-
dynym
Bogiem,
potraktO\\an}
zo,tał
nieco
odmiennie.
Ich
bo\\1em
mit}
"Y'"arł)
t!"ał)
i dalekos1c;1ny
v.i>ływ
na
C}"'ńiłizacj~
zachodnią,
jcJ
moralność,
posta\\.) zyc1owe. ocen}.
pogląd
na
cz
low icka,
i
ego
dolę
i przeznaczenie.
No~nik1cm
tych idei
było wy,,·odzącc
'1c; z juda-
izmu
chrześcijaństwo.
Położono
\vic;lszy nacisk na
runkcj~ -.polc~-zną
rnitów
żydowskich
ważną
nie tylko dla
własnego
narodu. ale dla
\V\tystkich narodó\v
cy\\.1ltzac1i zachodniej.
U
Celtów
nie ma
ciągłej
narracji z innego powodu
Sk~~
źródła
nic
poz\vala1ą
na
nią.
S\voist}
na~tróJ
musi tu
z~tąpic 7'\.1rto~t
1
d,,.
\ht\
..
\htolog1a
..•
h!lniJ...O\\ dz11,:\\
c;o.:uziC"ięau pom~
;ij
~IC
od
razu O
na-
Z\\
1,kach 1na\\CÓ\\
ant)J...u
"iic
pomm:i na
pewno
Jana
Paranciov>:stJie
!!O
z
jego
populam~. pu:l..n~m
JliZ)-L.iem
napi:,aną \/~.
\\spoi•~
o
\\1ell.:1m filologu
ll~)CZO)m
.
Tadeus.zu
Zieliń-kim
,
uutorze
cz:aru-
'\a
\tU C2)
jucej
i
\\iernej
Staru:'.}tnosc-i
bajec:r.~
·
Sło\\em.
na
dź\\i
i
"')TaZU
..mitologia"
ogromna
\\i~k-.;zo-ć
\\)kmalcon}ch
Poł:U.6
prttllOSl
"~
"\
ohrazn1'ł
do
'taro~
tnej
Hellad)
Ona bo\\iem.
<.lonn-ma
Hel-
lada,
JC't
przecież
u\\azana za
ojczyznę
m1cologii.
j~1i
JUZ
nie 1ed)-
ncj. to
najpi~lnteJ~CJ. prze\\)'"lSZ.ająceJ
mne
barrorz)'ll
kk
a
nieudol-
ne próh\ opo,,iadan o
bogach
i
prad.t\\D)Ch l'Ohaterncti
Do
poróll-
n;1n
'IUŻ\
Rz,
m.
l\tl'>T)
rzeCZ)"\\l~1e
nie
miał
fantazji"
t
J
na
poi)
re-
ligijnej.
na
poi)
an)'l)czncj dziedzinie
•
.\f11ologia
'tarorzym-
a to
'''or
łll.td).
bezkn'i't)
1
hardzo ubogi.
Pooobn1!."
os.ądza
' ,
na
<>gC)I
"'2,,tk1c
inn(' mnolocie.
.
Przekonanie.
że
1'1nicje
1cdn3 godna
U\\
-P
mnologia.
a
milm0\\i-
c1e
nlll<'l<'gia 't:t.r\,grec
:i.
O:".L.."'U1e
'IC: "
'"'etle
bJJ.:ui
"'półCZ"C"S­
n\ch
'ądcm
z gruntu
fal~'')~
'-3\\et
'"~od.nt<: ,,z~ ,formułM1,-:m:1e.
1c
jcd)
nie "
Hcll:idzic
po"
,1
•.
la
najlx)gat..;;x:i
,
"'.'i·
b.mirie
l\\Ón:zo,t
n11tol\'gi..."Zlla.
nie
l"1po\\iad3
rra'lldzie.
EtnografU
\\C~Lll
z rchgj,,zn3"
''"en1
('l'fO"'Dll\\"CZ~
m
zgodnie
t\\1erdz.ą.
z
nżd:l
'l1lu1nic
kaida\~"
1hzacja
trad,.._~jna.
10
.::n.icr.
~''
1
i~-•
.i
op:uu
\\7.or,
\"h
i
rcgula.:h zacrcrpru
•t,
eh
z
przc~ox"l.
mu,.
'l1 ,
mi:tOJ\l-
!!1~.
Jc,11,,
'"''i,ta
hi,t,1na
1
k\"1ck' H1,t,1n.i
0~'"1„JJ
,,
J.'0"„1.truu
~\\
i313,
1.icnu,
\'21\'"
icka
i
jcgll
i..ułtu11.
a
Jll
h1-t...
'nll
JlnhP'C'
t\
-
l'
, .1 1
1..oncu
-.wiata. Kodeks
zaś
P<>u
C74
·7f(l\\
ll'I\•
b h
6
....
1
•Ó\\
1 da,vnych
o
ater \V
należy
po„.. •
17
czn;1c1•'111U
c
r
·
.
h
1YOÓ\I
'" ~
·
-· · •
·h
.
k b d ·
·
n\,\.
-
O
1.1ort'
z
'ncll..1c
c
.
1
ć
d/(l.:fo sil
"y1s1yc •
Ja ie o
rzę
)
maJą
Pr1 ·.
l7<lĆ.
all)
1.on1ynuo"•
0
hlogo,/a\\.ionych
~la na~odu. os1ągnięcia~h
p<'Olinać
p<>!Onln) mz·1rÓWl10
parllC
h1~tOt)CZOe
• Jak
I
prawne
łllito..
"iclkich
prz~ki)\\
·
;.
:c.
cia ,polecznego 1
C\vórezośe1
plastyczne
1'
Iogii
,1a
110
"
1
ą pod~t~. ę·mbohl.ę
.
l;tórcJ
dają
1cn1:H\
~
r ')k. rn1icn1al\
~1ę poglądy
na mny. mitolog·
1
\\'raz
z
roz\\OJCffi
n~u
za
pr7\
i..iadem
Creuzera, holdo\.\ano
~
:\a
n.xzątku
\.I'\.
\\llC u.
""J·m
0
~,ać
Jako
przenośnie, kryJące
"""
•
I
•
.
I
na
CZ\
t''"
•
•
hl>
"""
glądO\\I,
ze m1)
,,16\\
rowlol..ą jakieś głęb?kie
I
a
t1'.11'~Jne
Pra\.\.
pl7)
,1ępnól
dla zm.
k
iami iaJ...iej filozofii dla
mas
m1cb
być
ucze
.
d\ filozoficzni!.
Fabr)
an
n1
kapłani.
.
.
k
nil!
była
i
nie
mogla
być
jedynie
etykietą
nauki
r-.111ol?g1a
!~dna
eh.
,~iadancj
przez
sz~plc
.grono
kapłańskie.
dla ''1a1cmnilzon)
~,,·o<lu. że
stano" 1. Jak
się rzekło,
zja"isko
choćby
z 1cgo
pro~ieg~ż
"rcdza
oparta na badaniach
przyTody nie
3
pow..zl!chne. _
prze~szechn}m·
Jej
zaczątki
is1nia1y wpra1vdzie
"
1
b)ła ZJa" s~e:Ur~u
1
T)grysu. w
Kaanani~
..
któ~ego część
s1anowi
m1ędzyrzccz
aroż}lnym
Egipcie.
ale
nic 1stn1a1y
szkoły
nauko.
Palest) na.
CZ)
"c~I
Słowian.
Germanów
czy
Finó1v, a
.wszę~zie
tam,
we
u
sra~oz)
t~).
.
wyrosły
bujne
konary
drze\va
m1tologicznego i
Jak
i
gdzie
in
;e~~
k\viecicm
jak i
wilczymi
odroślami.
1
0
P
Czyz )
\\1ęc
m1
"-'Y .>bsię
~ar
"'·iologia
stano,ivila
wryt\vór \VOlnej i niczym nie
skrę.
. . .
.
·
obraźni''
Byłyby
to
sny
na Jawie 1 marzerua z Ot\varty-
powanCJ
~~Yp'vye•"ne
prz_;,_\'idzenia
senne, oparte
na warunkach
życio-
rru
oczami .
„
;·
kl
·
b
· ; ·
wvch ludzi danej
cy\vilizacji.
które urze y 1":nyc
swoją z~c1owo.
• •
Ś
c1ą
1
pom) s
łow·os'ci"
przekazywane
z pokolenia
na
pokołerue stały·
·
„.
h
k. h
by
się
miiami
przyJętym1
w
zasadniczych rysac przez wszyst 1c ro.
daków
I
„
Otóż
gd)b)
się
1ak is1otn1e rzecz
nuała
~
_pochodzeruem .milo
0~1,
10 nic
różnilab\
się
ona
niczym
od Z\vykleJ
hteratu~
u_stneJ czy
p1sa·
nej. A
przecież
mitologia
jest
drog~ 1vierzącemu
w
ruą
1
dla niego 1es1
święta.
A
l'.ierzyć
1v
ułud)
senne niepodobna.
.
.
„
\V
do1ychC7a'O"'Jch
roZ\\ażan~ach ~ad ~chodzeniem. rrutol?gi~
przcOCZ}li~mv
tak
samo
zresztą,
1ak
działo
się
to w
XIX
\v1eku.
1ed
ną podstal'.o~'ą
rzeC7, rzec-z
oczywistą
Skoro mity
występo"'ał)
"'
l'.SZ}Stkich
C}'Wi)izacjach, skoro
stanowiły
po~sze~hny przedml~
wiary i
obrzędowej
dramaturg1zac1i, to widocznie mity.
b)
ł
y
potne .
ne.
I
rzCCZ)'l'.i<cie,
można
ostatecznie
żyć
na niewysokim stopniu C)
„
.
·
·
\\ ili1acJi
h.:1
\\
''clk1c1 nauki
,
bc1 w-.lclkicj literatur}, bc1 V.'!<lclk1ego
'Y'h:1nu pra,vncgo. ale niepodobna
1.yl
bez mitologii.
.
,\.l11oloi1a
t~l picrwo~na
pod<,taw·a <=>wih1acyjna w,zclk1c1 organiza-
CJI
'polcc1.nl!.J, "''.:.lk1cgo
p<~glądu
na
~v.iat, moralności,
ideologu,
prawa.
To
n1cl'ról'.n1cow·ana JC<.1.cze prafihizofia. a zarazem prapra-
\\tl,.
p1act)'ka. pra1dcolng1a.
P~.a!itcratura.
Rola
mitologii .,., spole-
c-1cn,1,~ach
tlpartych
na tradycji 1e"1 ogromna Nie da
,j~
jej
poró\\-
nać
z
n1cz}m
we
wspólcze„nym, zról.nicov.anym funkcjonalnie spole-
c1cń"t'\
ie.
·ro.
p<i-.luguJąc
'>it:
prl'cnośnią
z
Klubu Pick..,, icka.
hak. na
i.1óryn1 zav.
i\ła cała
picn\Otna kultura
.
Gd~
hy
jakieś plcn1ię
czy
nawet naród.
pozo„tający
na poziomic
C)·
wili1acji tradycyjnej,
~tracił wiarę
w
'woją
mitologu; wówcza,
na~t:t·
piłaby
nieuchronnie zbiorowa
<imicrć spoleczeństw·a
Znam} takie
p17) padki <lobro\\olnego
i
zbiorov.ego
'><łmobójstv.a
pl7} braku
W!>Zclkich
do~1r1cgalnych
przyczyn
Bo
'połee1cń,hva
tradycyjnt
żyją
przez i
dla
mitologii. Bez. niej
nie
umiałyby
i.yć
A tr1eba
przecież długiego
procesu rozwoju
nauki
1 1cchn1k1. aby
doJ.;Ć
<lo odkrycia obickty.wnych
praw
rozwoiu ,poh:-
czc1\~t,...-a
i na nich
budo"ać
l)'cie 1
prz)'>Złość
ludzkośCJ
\V
tym nlicjscu dochodzimy do sprawy stosunku mitologii
do reli-
gii. Otó.i:
należy zaznaczyć, że
ten
stosunek zachodzi btotnie. ale je-
dynie
w granicach pewnci grupy
religii.
zwanych
religiami narodow)-
mi
.
Bowicn1 religie dzielimy
na
religie narodowe,
czyli
trad)C}Jnc, i
na
religie
założone.
czyli
powszechne. Pierwszych religii nikt nie po-
\VOlal do
życia
specjalnyn1 aktem czy
specjalną
nauką
Ot. roZ\\iJaly
si~
same od
nicpan1iętnych
czasów razem z ronvojem "''OJCJ maetc·
r1ystcj cywilizacji.
Nic
łączą
się
one
specjalnie
z
żadn:i hi,to~a.ną
postaci~.
z
żadnyn1
nazwiskiem. Natomiast religie
założone zryv."ajił
świadon1ic
z
cia~n}
mi
dla
nich tradyc)
JO)
mi
ramami narodt)I'.} mi
i
'ił
dziełem
"ielkich
indy"
idualnośc1.
Z\\'anych
zał oż~
cielami religii
1\fitologia
~tanowi
nieodzo1\ny
składnik każdej
religii narodov.cJ.
tak11:J JaJ.. starogrecka,
s1aroe!?Jp,ka
cz~
polinez)]ska. Opowiada
ona. jak po1\-.1al
Ś\\
iat.
poJmO\\an~
iako 1eren
i}ciov.·~
danej C)'\\'lh
zacji, jak
pl•Ja"'ili sic.: lud11e, <lziclen1 na "'\Oich
i
obc)ch, jak
doszło
do zdobyczy kulturalnych, któl)mi d)sponuje to
:.połec:zensl\\o,
Ja
kin1i pr1cpisan1i
obwar01\ałi
bogowie
ła:.kę
dla swego nart>du Tego
rodz...'lJU opo,\iC'>l;1
zazdrośnie
s1rzezone \\ S\\ojej zasadn1cze1
t~ma­
tycc
-.1ano"'
ią treść
licznych
obrlędów
i scenariuo;;z przebogat\ch
urocZ)stości
s1\1ątecLn}ch
l
prlcdsta\\'ieniami
mistcl)jn~mi
na czele
Nic
popełni -.ię
1\1..;c
\\iell.;ic~o
uprl)szczenia
''yrokując,
ze mitologia
8
'
nimaln:i
al~
nic
·fko
C)'\\ili~acją.
prczento~vane
'" nich
spojne~~
1crwaln1~
z
Jedną
t?
one
najbliżsi
nav.:et
sąMedz1 są
powierzeni
b
0
~
na
św1;11
iest
ogra~i~an b~gicn
1
Hyksosów
byl.~ctcc~.
•
gom
zła:
np. u
EgipcJmHologic;
miejsce 11•
religu
załozoncj
musi i·ed
o
p
rózn1ooe przez w:itek narracyjny.
B
ez opowie
ś
c1,
bez
świ~tych
·
·
·
·
.
.
ki~
inny
na.k
za1ą~ j~
moze
być
obrzQdów, a bez
obrzędów
tr_aci
rację
bytu
'')?~eo
-~'~r
anizatorka
życia obrzę?o1vego
łudno~c1.
.
religia.
Jak
„
greliaiami
powszechnym•, po1volanym1
do
zycia
prlcz
I
tu
w
raz
„
wkracza
na
arenę
re
1·
1g1jną
po
d
anie
o za
J
o;:yc1elu
reh.
„.
„
·
· ·
.
11 .
h
d.zi
"!CtAIC
1
U
•
·
f
k
'
aJ
.
d
'
..
J
śc··I"
odpowiednik un
CjOn
ny mitu, o
noszący si~
do
gu
„
est
ro "
,
.
.,„echnej'.
Mitologia
opow1a
d
a
o
b
ogac
h
,
b
o
h
aterach naro.
re
I1gu pow....
d
·
I
·
· I
·
dow-ych
i
przeznaczeniu narodu
-
po anie o za
ozyc1e
u
religii
z.as
donosi
0
zyciu.
powo~a~1u.
i
nauce
Buddy
~
Chrystusa czy
Mahometa
oraz 0
przeznaczeniu jUZ rue narodu, a.
pojedyncze~? wy~n~wcy.
r
znów jak
w
mitologu. jalcO
narrac~j~Y~
składniku
~eltgn
narodo-
wej. tak 1
w
podaniu~
załoo/c1elu
rel~gu,
Jako narracyjnym
składni­
ku
religii powszechnej.
będzie.chodził~
o
te
s~me
spra1v.y.
Na
no-
W)'m,
międzynarodowym
teren1~
po.danie
spełnia
wszystkie zadania
mirologii. staje
się
biograficzn1c
Ujętą filo;,ofią,
prawodawstwem,
et)
ką
.
'«jologią. nauką,
tyle tylko,
że
bez
zawężeń
kulturowych
CZ)
etnicznych
.
.
\V
niniejszej
książce,
Mitach
z
pięciu
części
ś~viata,
będzie ~a_s
inte·
rc)owała
wyłącznie rrutołogia
Podania
o
założycielach
rcltgn,
jakko-
lwiek
bliż~ze
o
tyle Polakom,
że chrześcijaństwo
stanowi
przy.kład
re·
łig1i
założonej, odłożymy
na
później
ze
względów
chronologicznych
PO$tać
założyciela
rehg11 wyra!>ta zaws1e
na tle
za~tanej
poez 01cgc
rel'gu narodowej Jako
świadomy
protest, nic pozbawiony
zresztą ~
:"raktyce wielu kompromisów
Najpierw
tedy \vypada
zapo!na~
\lt; ·
m1tołogiam1,
aby
móc
potem
ocenić
rolę zało7ycicła
reltg11,
uJęl~"
0
,
piirt)n11
su1no,v1 1asadn1c1.y l>J..latlni·k
.
·i· ··
"rat'
obrtc;d•tn11
na 111eJ
o
San1a rcligH•
w
C)"V•.
•zac11
o~ancj
na rei·•
.
ne·
.
.:ii
c~
'"Jizac)I 1r.id}C)
J
,,~ pricszło~c1
10 wlil\n1e
organ1zacia
ka nic
-,olnKr.m ll7)man1u na
celu
,,jcc1ne
~ta\v1an1c
przed
ocza1,...Plij.
·
h
· maJ:ica
rzez
urz:idzantc
Ś\V1Qt
1 na
b
ozcnst\v.
·
· ·
· ·
"
1
na
·
'
nó" 1 "icm)C
..'
n>Ju
1cgo
mitologu
~~eligiami zało1on)
m1.
z
bud.d)zmem.
chr-lc<ci
A
jak
Mę
riccz
m
ieb)
ograniczyć
sic; do
naJ\\ u;kszych
ŚWi·
·
jaust1,cn1
CZ)
isl~menlh?
Otói
mity,
'vyroslc
na
gruncie cywili
Uto'.
""eh
religii zalozon )C
1 "''·oh powszechnemu
zba,vicniu
zanego'ac11
.
e·
1
asn
„.
·
·
J.tor;J
.
''
·ciel
religu,
odg~1V~Ją
\V
re
1·
1g1~
z~
I
oz?ncj
rotę
"al
·
·
·
ni.
na:o'1o"eJ.
kazdy w1el"1
uiłoZ)d
IJ'vają ż:idnej
roh.
Są
pr7cc1c;:
związane
nie 1
1lolQ
legend~
podania
o
jego .iyc1u.
Bo
„koro religia narodowa
zYJe
pr1ez i dla
~1tolog1i,
to religia
pow~Lechna
')'JC
dl!ł
1 pr1e<'
biografie;
~\vego 1ał0Lyc1ela,
od którego b1er1.e te1 na1t.-zc;<c1e1 nazwc:. tak
jak
religia narodowa
bicr1e
imię
od
~wego
narodu
Układ
k,1ążki
.
.tasygnalizowany
JU/
w samym
t}
tułt'.
JC:.t 1cudn)
z
geografią
Cbod/i o
umy~ln1e
po7.bicrane z róznych e}'\' ilizac11 prze·
\Vodnic
\Vl)lk1
mitologic-/ne,
którymi
żyly,
a po
czę<ci
i
ży1ą je~ZC7C
dane
cywilizacje. Geografia '>pclnia tu
wyląonie
zadanie
po17.ądko­
wc
Po~uwać
sic;
będziemy
od
najdal„1cgo
w~hodu pohnez)J~k1ego,
do
na1dalszego
zachodu
~taroamerykańskiego.
Abstrahujemy
umy~l­
nic
od
c-1asu
i
LWiązków międzycywilizacyjnych.
aby
pokazać,
u:
pic:k·
nc
i bogate mity
1vystępu1ą
na
całej
kuli
ziem„kiej i 1c
~ą
zjawiskiem
organicznie
uwarunkowanym
przez
ka1dą
tradycyjną
cywilizację.
Autora
zafascynowała my~I. że
oto wszystkie plemienne 1
"'ielkie
narodowe kultury
były
i niekiedy
pozostają
urzeczywistnieniem
po·
zornie
fantastycznych i
zupełnie
dowolnych
podań,
1eby
nie
rzec
-
majaczeń
.
Czyż
to nie
1est
rewelacyjne,
że całe
\\ieki V.)'Silkó...,.·
i
o-.ią·
gnięć
kulturowych
za1v1~ły
od
opo1V1eści
k"'alifiku1ących się niekied~
do
rzędu
bajek dla
dzieci?
l
czy
my, kulturalni ludzie
XX
wieku.
\Yyzbyłiśmy
się całkowicie
mitów, tak na
co
dzień.
jak i
od
~v.ięta'?
Czy
w ogóle
obrzędO\\iOŚć
jest do
pomyślenia
bez
pev.nego
świeckie·
. go
bodaj mitu?
Książka
ma na
celu nie tylko zapoznanie czytelnika
z
urLekającym
ś1viate1n
mit61v wybranych z mitologu
\\Szy~tkich zamieszkan~ch
CZ<;·
ści ś1viata.
Pragnie
ona
pobuuzić
do refleksji.
która
niechaj ma d\\a
nurty: por61vna1vczy,
doszukujący
się
pe1\nych stal\'ch mol)-v.óv.
i
stałych
tcmató\v
\V
m11ologiach 1vsz) 'tkich omóv.1onych tu
C)'\\
ihza·
cji,
i filozoficzny, to
znaczy
poz1\alający
na
\\-ycn1gn1ęc1c
ogól n) eh
1vnioskó1v
z
zestawionego
po
raz pien,szy 11
piśmicnnict\\
1c pol,kim
tak
różnorodnego
i zarazem tak
zbieżnego materiału.
To,
że zabrakło
\1
opraco\\aniu
mitologii mitó1" -.101\1an-.kich, nie
1vyniklo
z
jakiegoś \\')łamania
-.ie:
Sło\\1an
z .,zeregu
~1teJt,m\
na
("C\\·
no
mitologię,
bo1vicm
n1ieliśn1y religię
slo11
łańską
typu
religii
ple-
miennej. iestCI),
zdaniem
autora. poza
l1lku
imionami
nic
po
niej
nic
pozostało.
A szkoua, bo1\1cm
m1tolog1a to
klucz
do
du'~
n:Hll-
du.
Wszelkie
Lechy, Czechy
i
Rusy. \.Vandy.
Pop1ćlc
i 1'..raku''
''~
tci Boruty, to tylko
n1it)
n1itó".
to
późniCJ'7e
S1tUl'ZnC
11\t\\Or. lite-
rackie nic
opartć
na narodo11Cj glchic.
bez
zasług
kulturot\\órcz,ch.
'I'ymczasem
cały
\\
ysilek autora
szedł
\\
kierunlu
odt\1
l)l7Cn1a
i
L1lustro11ania Or}ginalnymi
\\sta11 l,1n1i
autent\(1n1ch
n11tO\\ pie-
li
IO

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin