Grzegorz Motyka - Cień Kłyma Sawura.pdf
(
5605 KB
)
Pobierz
Grzegorz
Motyka
Kłyma
Sawura
r
Grzegorz
Motyka
Kłyma
Sawura
Polsko-ukraiński konflikt pamięci
W YDAW NICTW O
•O SK AR-
G d ań sk 2 0 1 3
Min
Muzeum II Wojny Św iatow ej
Recenzent: dr Sławomir Poleszak
Redakcja: Hanna Maciejewska-Gracz
Korekta: Beata Różańska
Projekt okładki i stron tytułowych: Magdalena Błażków KreacjaPro
Na okładce wykorzystano fotografię pomnika Kłyma Sawura w miejscowości
Równe na Ukrainie
Fotografie reprodukowane w książce pochodzą ze zbiorów Grzegorza Motyki
Copyright for the Polish edition © by the Author and Muzeum II Wojny
Światowej w Gdańsku
Publikacja książki została dofinansowana
przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
ISBN 978-83-63709-23-5
ISBN 978-83-63029-17-3
W y d a w n ictw o O sk ar sp. z o.o.
ul. O tw arta 5A , 8 0 -1 6 9 G d ań sk
tel. 58 710 58 11, fa x 58 712 63 09
e-m a il: o sk a r@ w y d a w n ictw o o sk a r.p l
w w w .w y d a w n ic tw o o sk a r .p l
W y d a n ie p ie r w sz e
S kład: W y d a w n ictw o O sk ar sp. z o.o. ( K r z y s z t o f P a łu b ick i)
Spis treści
Zamiast wstępu:
Pamięć historyczna Polaków i Ukraińców w przeddzień siedemdziesiątej
rocznicy rzezi wołyńsko-galicyjskiej. Zarys krajobrazu ....................................6
Cień „K łym a Sawura” ........................................................................................... 13
W łodzimierzec i Parośla: dwie strony pierwszej akcji U P A ............................21
Polsko-ukraiński konflikt pamięci. Czy m ożliwy jest wspólny
podręcznik historii? ............................................................................................... 33
II wojna światowa w polsko-ukraińskich dyskusjach historycznych
40
Polskie spory wokół oceny stosunków polsko-ukraińskich
w latach 1939-1947 ................................................................................................ 50
Co ma Katyń do Wołynia? Problem rzezi wołyńskiej w rosyjskiej
historiografii ........................................................................................................... 61
Sekrety odsłaniane czy dalej wypierane ze świadomości? Wokół książki
Oksany Zabużko
Muzeum porzuconych sekretów
........................................... 71
Przestrogi i napomnienia. Parę słów o metropolicie Andrzeju
Szeptyckim ................................................................................................................78
Rany Wołynia. O książce Władysława i Ewy Siemaszków
Ludobójstwo
dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia
1939-1945
................................................................................................................ 85
Nieudana książka. O książce Wołodymyra Wiatrowycza
D ruhapolśko-ukrajinśka wijna 1942—
1947
....................................................... 94
Post scriptum ........................................................................................................ 107
S u m m ary ................................................................................................................ 113
Indeks osobowy .................................................................................................... 115
Indeks geograficzny............................................................................................. 119
5
Z am iast wstępu:
P am ięć historyczna
Polaków i U kraińców w przeddzień
siedem dziesiątej rocznicy rzezi
wofyńsko-galicyjskiej. Zarys krajobrazu
W dniu 9 lutego 2013 r. m inęła siedemdziesiąta rocznica wymordowania
mieszkańców polskiej wsi Parośla na Wołyniu. Napad na tę miejscowość nale
ży uznać za rozpoczęcie „antypolskiej akcji” Ukraińskiej Powstańczej Armii,
której celem było „usunięcie” Polaków ze wszystkich ziem uznawanych przez
nacjonalistów za ukraińskie. Ta krwawa czystka etniczna w pierwszej kolej
ności ogarnęła przedwojenne województwo wołyńskie (największa fala napa
dów miała tam miejsce 11 lipca 1943 r„ kiedy to wymordowano mieszkańców
blisko stu polskich miejscowości), by następnie na przełomie 1943 i 1944 r.
objąć też Galicję W schodnią i ziemie dzisiejszej Polski.
Choć pierwsze rozkazy dowództwa UPA nakazujące wstrzym ać zorganizo
wane czystki wydano we wrześniu 1944 r„ a więc zaraz po przejściu frontu, to
jednak m asakry cywilów zdarzały się jeszcze na początku 1945 r. Tak jak na
pad na Paroślę wyznacza początek „antypolskiej akcji” UPA, tak za jej zakoń
czenie należy uznać rajd sotni „Wowki” („Wilki”), w trakcie którego w maju
1945 r. w kilku miejscowościach na Lubelszczyźnie - niemal w przededniu
podpisania w tym regionie zawieszenia broni z poakowskim podziemiem!
- zamordowano kilkadziesiąt osób1. W sumie, w wyniku działań UPA oraz
bojówek Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów poniosło śmierć około stu
tysięcy Polaków.
Rzeź w ołyńsko-galicyjską(bo tak często określa się te wydarzenia) w okre
sie istnienia PRL spychano na margines historii. Tymczasem była ona nie tyl
ko jednym z najbardziej krwawych polskich epizodów XX w., ale zarazem
1 M. Z ajączkow ski,
D zia ła ln o ść O rg a n iza cji U kraiń skich N a cjo n a listó w i U k raiń skiej
P o w sta ń c ze j A rm ii na L u b e lszc zyźn ie 1939-1947,
ISP PAN 2012, s. 4 2 3 -4 2 5 , 4 9 6 -4 9 7 (mps
rozpraw y doktorskiej).
jed n ą z największych m asakr ludności cywilnej, jaka m iała miejsce w czasie
II wojny światowej w Europie. Po najbardziej bezprecedensowym ludobój
stwie w historii ludzkości, jakim była zagłada Żydów, oraz masowym mordzie
dokonanym przez Niemców na jeńcach A rm ii Czerwonej (w latach 1941-1943
naziści zgładzili około 2-3 min wziętych do niewoli czerwonoarmistów) na
leży ją zaliczyć do następnych w kolejności tragicznych wydarzeń - europej
skich „małych ludobójstw”, wśród których znajduje się obok masowych pa
cyfikacji białoruskich wsi przez niemieckie formacje policyjne czy m asakr
Serbów dokonanych przez Chorwatów. Szczególnie ta ostatnia analogia w y
daje się jak najbardziej odpowiednia; tra f chciał, iż nawet liczba polskich ofiar
rzezi jest zbliżona do ilości Serbów zgładzonych przez ustaszy w słynnym
obozie w Jasenovacu.
Dziesięciolecia panowania komunistycznego w Europie uniemożliwiały
otw artą rozmowę pom iędzy Polakami i Ukraińcami o tej tragedii. Dopiero
upadek ZSRS pozwolił na to, by polscy i ukraińscy historycy mogli rozpocząć
„jak wolni z wolnymi, jak równi z równymi” dyskusję także na ten temat. Klu
czowy w tym względzie okazał się rok 2003, kiedy to doszło, bardziej nawet
na Ukrainie niż w Polsce, do debaty na tem at tej zbrodni. W trakcie dyskusji
padły ostatnie tabu, sztucznie utrudniające do tego momentu wymianę poglą
dów, jednocześnie jednak obnażyła ona radykalnie odm ienną pamięć o tych
wydarzeniach w Polsce i na Ukrainie. To, co dla polskiej opinii publicznej
jest przerażającą i niczym nieusprawiedliwioną zbrodnią, dla wielu U kraiń
ców pozostaje świadectwem brutalizacji obustronnej wojny partyzanckiej lub
zgoła może nawet przykrym , ale w gruncie rzeczy usprawiedliwionym aktem
zem sty za lata narodowych i społecznych upokorzeń. Niestety, w ciągu na
stępnych lat niewiele zrobiono dla przełam ania tego konfliktu pamięci. Moż
na wręcz odnieść wrażenie, że przepaść wzajemnego niezrozum ienia została
jeszcze pogłębiona, czego widocznym znakiem była decyzja prezydenta Wik
tora Juszczenki o przyznaniu tytułu „Bohatera Ukrainy” Stepanowi Banderze
i towarzyszący temu całkowity brak refleksji, że ma się to nijak do deklarowa
nych europejskich aspiracji państwa ukraińskiego - przywódca OUN repre
zentuje bowiem niemal wyłącznie te wartości,
w proteście przeciw ko którym
Unia Europejska powstawała i jednoczyła się.
Dziś, niemal w przeddzień siedemdziesiątej rocznicy rzezi wołyńsko-ga-
licyjskiej, polska i ukraińska pamięć historyczna są równie od siebie odległe
jak dziesięć lat temu, a co gorsza uczestnicy dialogu polsko-ukraińskiego
w ykazują znacznie mniej ochoty do jego dalszego prowadzenia. Korzystają
na tym skrajne środowiska po obu stronach granicy, które próbują wykorzy
stać sytuację do narzucenia społeczeństwom swojej zideologizowanej wizji
7
6
Plik z chomika:
EVEREST8844
Inne pliki z tego folderu:
Grzegorz Motyka - Wołyń 43 (pdf).rar
(4984 KB)
Kto tego nie widział, nigdy w to nie uwierzy. Zbrodnia Wołyńska. Historia i pamięć. Materiały edukacyjne.rar
(3924 KB)
Grzegorz Motyka - Od Rzezi Wołyńskiej do Akcji Wisła. Konflikt polsko-ukraiński 1943-1947 (epub+mobi+pdf).rar
(28293 KB)
Lucyna Kulińska, Czesław Partacz - Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na Polakach w latach 1939-1945. Ludobójstwo niepotępione (pdf).rar
(10253 KB)
Krzesimir Dębski - Nic nie jest w porządku. Wołyń - Moja Rodzinna Historia (epub+mobi+pdf).rar
(10539 KB)
Inne foldery tego chomika:
Askenazy Szymon
Baliński Michał
Cat-Mackiewicz Stanisław
Cenckiewicz Sławomir
Chodakiewicz
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin