Historyczne Bitwy - 52 p.n.e Alezja.pdf

(3455 KB) Pobierz
HISTORYCZNE BITWY
TOMASZ ROMANOWSKI
ALEZJA 52 p.n.e.
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa
WSTĘP
Jakieś trzydzieści kilometrów na zachód od Dijon, w depar­
tamencie Cóte d’Or we Francji, położona jest niewielka
mieścina Alise-Sainte-Reine. Powstałe w średniowieczu
miasto jest kontynuacją galorzymskiej osady, którą archeo­
lodzy odsłaniają krok po kroku. To małe i senne francuskie
miasteczko może pochwalić się chlubną przeszłością, gdyż
to właśnie ono jest spadkobiercą galijskiej osady, która
zapisała swoją nazwę w historii wielkimi literami. Tam
właśnie w starożytności znajdowała się Alezja. W roku 52
p.n.e.
1
rozegrały się w niej wydarzenia, które zadecydowały
o przyszłości, nie tylko zrywu antyrzymskiego pod wodzą
młodego króla Arwernów Wercyngetoryksa, ale w ogóle
Galów i Galii, a które były istotne także dla Rzymu. Walki,
które toczyły się wówczas o Alezję i ich ostateczny wynik,
miały ogromny wpływ na dalsze losy Galii, którą od
sześciu lat Rzym próbował podbić i wcielić w swoje
granice. W walkach o Galię powstanie pod wodzą króla
Arwernów, które wybuchło w styczniu lub lutym 52 r.,
zajmuje bardzo ważne miejsce. Było ono ostatnią próbą
Galów, i to na tak wielką skalę, wyparcia legionów Cezara
1
W datach zamieszczonych w książce, a dotyczących lat przed naszą
erą. pominięto skrót p.n.e.
z ich ziemi, odzyskania wolności i niezależności. Oblężenie
i zdobycie Alezji miało doniosłe skutki polityczne. Klęska
Wercyngetoryksa pociągnęła za sobą upadek powstania
i przesądziła właściwie o losach Galii, która ostatecznie
dostała się pod panowanie zaborczej republiki znad Tybru.
Chociaż walki toczyły się jeszcze w 51 roku, nie miały one
już właściwie ani żadnych szans na sukces, ani wpływu na
ostateczny triumf Rzymu. Galia została definitywnie pod­
porządkowana Rzymowi, a lokalne ogniska oporu zlik­
widowane. Kraj ten stał się częścią potężnego państwa
rzymskiego, tak bardzo zintegrowaną z nim, że w czasach
cesarstwa uważany był za jedną z niewielu prowincji
niemal całkowicie zromanizowanych. W czasach Drugiego
Cesarstwa we Francji pewien architekt (A. Delacroix),
w swoich naiwnych i nieco niedorzecznych książkach,
porównywał bitwę pod Alezją do bitwy pod Arderyd,
podczas której — jak głosi legenda — miał postradać
zmysły Merlin
2
.
Bitwa pod Alezją zasługuje jeszcze z jednego powodu
na uwagę. Chodzi mianowicie o prace ziemne zarządzone
przez Cezara podczas oblegania tego
oppidum.
Sztuka
zdobywania miast i twierdz czy innych miejsc oporu stała
u Rzymian już od dawna na wysokim poziomie, jednak
prace fortyfikacyjne przeprowadzone pod Alezją osiągnęły
niespotykane do tej pory rozmiary. Ich ogrom i zakres
przewyższał wszystko to, co do tej pory Rzymianie w tej
dziedzinie osiągnęli. Nic dziwnego, że Cezar tak dokładnie,
a i z trudno ukrywaną dumą, opisywał swoje obwarowania
podczas zmagań o twierdzę Galów.
Pisząc o wydarzeniach z 52 r., nie sposób nie korzystać
ze wspaniałego dzieła, jak i cennego źródła, pióra naocznego
świadka i zdobywcy Galii, Gajusza Juliusza Cezara. Jego
Commentarii de bello Gallico,
czyli
Wojna gałlicka
lub też
2
J. M a r k a l e ,
Wercyngetoryks,
Warszawa 1988. s. 221.
Pamiętniki o wojnie gallickiej
jest wielce wartościowym
i cennym, wprost nieocenionym źródłem
3
. Powstało ono
zaraz po opisanych zdarzeniach, zaś informacje pochodzą
od dość wiarygodnej osoby, jaką był sam autor wydarzeń.
Bez tego źródła niewiele byłoby nam wiadome o zmaga­
niach nie tylko o Alezję, ale również o całą Galię w latach
58-51. Do pisania pamiętników Cezar przystąpił zaraz po
stłumieniu powstania Wercyngetoryksa zimą 52/51 r. Jego
Comnientarii de bello Gallico
składa się z siedmiu ksiąg,
a każda z nich opisuje wydarzenia podczas wojny w Galii,
które miały miejsce w danym roku. Cezar w swojej relacji
doszedł do roku 52. Zamieścił opis powstania Wercyn­
getoryksa oraz walk pod Alezją. Jego dzieło zostało
w późniejszych latach uzupełnione o ósmą księgę opisującą
walki toczone w 51 roku
4
.
Relacja z wojny powstała w bardzo krótkim czasie, co
być może zadecydowało o czystym stylu, w którym brak
kwiecistych ozdobników, w jakich wielce lubowali się
starożytni pisarze. Cezar unikał również, w przeciwieństwie
do antycznych historyków, konstruowania mów i zamieścił
ich bardzo niewiele. Jednym z nielicznych wyjątków jest
Informacje o dziele Cezara z literackiego punktu widzenia znajdują
się oczywiście przede wszystkim w pracach poświęconych literaturze.
Zoh. min.: M. B r o ż e k .
Historia literatury łacińskiej. Zarys,
Wroc-
ław-Warszawa-Kraków 1969.; M. C y t o w s k a. H. S ze 1 e s t.
Literatura
grecka i rzymska w zarysie.
Warszawa 1981.; S. Stab r y ł a,
Historia
literatury starożytnych
/
Greków i Rzymian,
Wrocław-Warszawa-Kraków
•
r
2002.
4
Ostatnią księgę, ósmą, dopisał nieco później jeden z jego dowódców
— Aulus Hircjusz. Był to przyjaciel Cezara, szef jego kancelarii oraz
uczestnik wielu kampanii podczas walk w Galii, którego jednak prokonsul
nigdzie nie wymienił w swoich pamiętnikach. Hircjusz zerwał z zasadą
poświęcania oddzielnej księgi na każdy rok. jakiej hołdował zdobywca
Galii. Zamieścił on wydarzenia z dwóch lat — 51 i 50 — w jednej
księdze. Swój krok argumentował tym, iż w roku 50 „nie było w Galii
żadnych godnych specjalnej uwagi wydarzeń”. Praca jego weszła do
zbiorów tzw. dopełnień do dzieł Cezara
(Suplementa Caesar is).
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin