FILOZOFUJ!_3(2015).pdf

(11323 KB) Pobierz

Brak edukacji filozoficznej odbija się na jakości

życia politycznego

Wywiad z prof. Justyną Miklaszewską

Absolut

czy frazes?

Michał Urbańczyk

Filozofia

flirtowania

Carrie Jenkins

2 015

nr 3

Czasopismo popularyzujące filozofię

www: filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

ISSN 2392-2249

Cena 10 zł (w tym 5% VAT).

Nakład 1000 egz.

Wolność

słowa

John Horton

Je suis

Charlie?

Wydawnictwo

Academicon

Autoreklama

Od redakcji

Academicon

wydawnictwo naukowe

Zapraszamy

AUTORÓW

monograi, prac

doktorskich, habilitacyjnych

i innych prac naukowych,

popularnonaukowych

i dydaktycznych do wydania

książki w

nowoczesnym

wydawnictwie.

Zapraszamy także do

współpracy wydawniczej

REDAKTORÓW

czasopism,

serii wydawniczych i prac

zbiorowych.

Drodzy Czytelnicy,

numerze o filozofii jako takiej

i numerze

o sensie życia

proponujemy Wam rozważania na temat wolności słowa,

którą również, chociaż w nieco innym sensie, można

uznać za kwestię fundamentalną dla filozofii i nie tylko fi-

lozofii. Cóż bowiem byłoby nam po filozofii, z centralnym

dla niej zagadnieniem sensu życia, gdybyśmy nie mogli

swobodnie komunikować innym owoców swoich docie-

kań? A przecież wolność słowa nie tylko stanowi waru-

nek uprawiania filozofii i innych nauk, ale umożliwia także

rozwój takich dziedzin kultury, jak sztuka, religia, obycza-

jowość czy moralność. Warto też podkreślić, że wolność

słowa ma szczególną doniosłość polityczną. Stanowi je-

den z fundamentów demokracji i jest niejako papierkiem

lakmusowym, za pomocą którego możemy określić kon-

dycję danego systemu politycznego.

Jeśli zatem wolność słowa jest tak ważna, warto pochy-

lić się nad tą kwestią i podjąć wysiłek jej zrozumienia. Jest

to także cel filozofii, filozofii społecznej w szczególności.

Pośród kwestii związanych z wolnością słowa należy wy-

mienić całą gamę pytań: na czym polega wolność słowa?

Co uzasadnia nasze prawo do wolności słowa? Czy abso-

lutna wolność słowa nie ma także zgubnych konsekwencji?

Czy powinniśmy wytyczyć jej jakieś granice? A jeśli tak,

to jakie? Jakie są konsekwencje takiego nakreślenia granic?

Jak wolność słowa powinna być chroniona prawnie? Za-

chęcając Was do refleksji nad tymi pytaniami, proponu-

jemy Wam, Drodzy Czytelnicy, sześć artykułów składają-

cych się na korpus tematyczny numeru.

Ponadto zachęcamy Was do lektury tekstów w ramach

naszych stałych działów. Jest ich z coraz więcej. Tekstem

Adama Fitasa otwieramy dział „Filozofia a literatura”. Au-

tor porównuje twórczość filozoficzną i literacką, doszu-

kując się zasadniczych różnic, ale i podobieństw między

nimi. Pewnym

novum

jest również artykuł Carrie Jenkins,

prezentujący analizę flirtu. Zachęcamy też do dalszych

refleksji na temat sensu życia, tym razem w towarzy-

stwie znanych już Wam autorów Agnieszki Lekkiej-Ko-

walik i Jerzego Gałkowskiego. Nie zabraknie także reflek-

sji z zakresu filozofii przyrody. Marek Woszczek zaprasza

Was do namysłu nad przypadkowością zdarzeń kwanto-

wych. Oczywiście kontynuujemy naszą przygodę z lo-

giką. Oferujemy Wam kolejny odcinek

Predatoryzacji logiki

autorstwa Rafała Urbaniaka. Mamy nadzieję, że atrak-

cyjne oblicze logiki ukaże Wam także artykuł Krzysztofa

Wieczorka, poświęcony zadziwiającym paradoksom. Jak

w każdym numerze, nie mogło zabraknąć eksperymentu

myślowego. Tym razem autor tego działu zabiera nas na

wycieczkę do Republiki Bezhejtu i Lajklonii. Zapraszamy

także do kolejnej lekcji filozoficznej greki z Andrzejem

Stefańczykiem, tłumaczem tekstów klasycznych. Dalej

czeka na Was słów kilka na temat prowadzenia lekcji filo-

zofii, portret kolejnego polskiego filozofa, a także kolejna

nowość – duet recenzji na temat bardzo filozoficznego

filmu.

Zapraszamy także do zapoznania się z raportem na te-

mat finału XXVII Olimpiady Filozoficznej oraz tematami

esejów do kolejnej edycji Olimpiady, a także z relacją z fi-

nału III Konkursu Logicznego.

Miłej lektury! Oczywiście, liczymy na Wasze listy, w któ-

rych podzielicie się swoimi przemyśleniami na temat „spot-

kań” z naszymi artykułami. Filozofujcie!

Redakcja

Grupa Academicon

Usługi dla środowiska akademickiego i biznesowego

ego

Wydawnictwo

Studio DTP

Księgarnia

Webmastering

Telewizja

Portal

Publikuj

z nami!

www:

http://wydawnictwo.academicon.pl/,

e-mail:

wydawnictwo@academicon.pl,

tel.:

603 072 530

Wydawnictwo

2015

nr 3

Czasopismo popularyzujące filozofię

Filozofuj!

›

2015

›

nr 3

lozofuj.academicon.pl

www: filozofuj.academicon.pl

lozofuj@academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

www: filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Filozofuj!

›

2015

›

nr 3

jest

miejsce

(i nie tylko tu)

Fot. na okładce: Some rights reserved

by Comfreak, CC0

Wywiad

Brak edukacji filozoficznej odbija się na jakości życia

politycznego

〉

Wywiad z prof. dr hab. Justyną Miklaszewską

Filozofia indyjska

Upaniszady i Mahabharata, czyli joga w drodze ku

wyzwoleniu

〉

Nina Budziszewska

Ja piszę, ty filozofujesz

〉

Filozofia a literatura

Adam Fitas

TWOJĄ

reklamę

Kontakt:

e-mail:

filozofuj@academicon.pl,

tel.:

603 072 530,

www:

http://filozofuj.academicon.pl/reklama/

Wydawnictwo

Wolność

słowa

O dobre słowo

〉

Adam Grobler

〉

Artur Szutta

– Pani jest bardzo brzydka. – A pan jest pijany. – Ale jutro będę trzeźwy!

Analiza filozoficzna

Filozofia flirtowania

〉

Carrie Jenkins

Warto pytać o sens życia?

〉

-Kowalik

Echa poprzednich numerów

Jerzy W. Gałkowski

Agnieszka Lekka-

W poszukiwaniu sensu życia, cz. 1

〉

Filozofia a nauka

Metafizyka w ogrodzie anarchii

〉

Marek Woszczek

Narzędzia filozofa

Logika:

Predatoryzacja logiki,

cz. 2

〉

Rafał Urbaniak

Logika:

Od Eubulidesa do Gortata, czyli jak

udowodnić, że koszykarze są niscy, a milionerzy

biedni, cz. 1

〉

Krzysztof A. Wieczorek

Eksperyment myślowy:

Republika Bezhejtu

i Lajklonii

〉

Artur Szutta

Greka z wielkimi klasykami:

Tukidydes i Platon

o wolności i rozsądku

〉

Andrzej P. Stefańczyk

Trzy słowa o wolności słowa

Je suis Charlie?

〉

John Horton

Wszelka dyskusja dotycząca wolności słowa powinna zacząć się

od uświadomienia sobie, czego ta wolność dotyczy, wskazania

argumentów, dlaczego nam się należy, oraz zakreślenia jej granic.

Jesteśmy oburzeni okrutnym atakiem na redakcję „Charlie Hebdo”,

a wolność słowa jest dla nas jedną z podstawowych wartości

i należy jej bronić. Jednak hasło „Je suis Charlie” niepokoi, zbyt łatwo

prowadzi do pomylenia akceptacji dla publikowania obraźliwych

treści z uznaniem, że jest to postępowanie słuszne.

Nauczanie filozofii

Jak mądrze bronić wolności

słowa?

〉

Glen Newey

Nasz stosunek do wolności słowa jest ambiwalentny. Z jednej strony

uznajemy ją za podstawową wartość i domagamy się jej jak najszerszego

zakresu, z drugiej jednak strony obwarowujemy nasze praktyki wyrażania

słowa wieloma ograniczeniami i zakazami. Jak wyjaśnić tę ambiwalencję?

Dialog – dyskusja – debata

〉

Joanna Maria Chrzanowska

Jan Łukasiewicz

〉

Who is who w filozofii polskiej

Paweł Rzewuski

Filozofia w filmie

Ex machina, czyli test Turinga w filmowej

fabule

〉

Robert Kryński, Monika Wojciechowicz

Absolut czy frazes?

〉

Michał Urbańczyk

Wolność słowa w teorii często jawi się jako absolutnie niezbędny element

społeczeństwa obywatelskiego i demokratycznego państwa. Równie

często jednak w praktyce okazuje się, że jej istota rozumiana jest

pobieżnie jako „wytrych” pozwalający na wszystko. Wskutek tego ta jedna

z najważniejszych swobód staje się nie do końca rozumianym frazesem.

Relacje z wydarzeń

Finał XXVII Olimpiady Filozoficznej

〉

Magdalena Gawin

Finał III Konkursu Logicznego

〉

Bożena Czernecka-Rej

O cenzurze w PRL

-Masiota

〉

Aleksandra Bagieńska-

Z półki filozofa...

List – kalendarium – wydarzenia

Filozofia z przymrużeniem oka

W Polsce przed 1990 rokiem wolność słowa była bardzo ograniczona.

Istniał bowiem system cenzury, czyli zorganizowanej przez aparat

państwowy kontroli wypowiedzi. Jak działał i co obejmował?

Wydawnictwo

Filozofuj!

›

2015

›

nr 3

www: filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

www: filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Filozofuj!

›

2015

›

nr 3

Wsparcie / Crowdfunding

Szanowna

Czytelniczko,

czasopismo „Filozofuj!” powstaje wysiłkiem kilku osób, któ-

rym leży na sercu popularyzacja filozofii. Chcemy, aby było

ono

dostępne bezpłatnie online

i dzięki temu mogło do-

cierać do jak najszerszego kręgu czytelników. Jego przygoto-

wywanie rodzi jednak niemałe koszty (skład i korekty, utrzy-

manie strony czasopisma). Twoje wsparcie pozwoliłoby nam

rozwijać czasopismo.

Szanowny

Czytelniku,

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł

lub inną), kliknij poniższy przycisk przekierowujący na naszą

stronę http://filozofuj.academicon.pl/wsparcie/:

Chcę wsprzeć „Filozofuj!”

Z góry

dziękujemy!

Wolność słowa

O dobre słowo

innych sprawców. Dla mnie będą one

miały mniejszą

utility

od dóbr, które

sam chcę zdobywać. Pod warunkiem

wszakże, że będę wybierał rozważnie.

Rozważnie znaczy zaś – ważąc różne

za i przeciw.

Tu właśnie dochodzimy do wartości

wolności słowa.

John Stuart Mill

pisał:

porozumienie, jest jak zażywanie le-

karstw w celach samobójczych. J.S. Mill

napisał: „Najgorszym wykroczeniem […]

w polemice jest piętnowanie zwolenni-

ków opinii przeciwnej jako ludzi złych

i niemoralnych”.

Krytyka ma

służyć popra-

wie, a nie po-

tępianiu. Bę-

dąc w USA,

często słyszałem od moich rozmów-

ców: „Your

English is very good”.

Za-

raz potem mówili mi, gdzie zrobiłem

błąd. Podobnie pijak, po otrzeźwieniu,

zamiast „Pani jest bardzo brzydka”, po-

winien powiedzieć: „Spróbuj zmienić fry-

zurę, może będzie ci bardziej do twa-

rzy”. W ten sposób przyczyni się do

upiększenia świata, czyli wzrostu do-

bra. Wolność słowa to wolność wyboru

między słowem lepszym i gorszym.



O dobre

Adam

Grobler

Profesor, dyrektor In-

stytutu Filozofii Uni-

wersytetu Opolskiego

i wiceprzewodni-

czący Komitetu Nauk

Filozoficznych PAN.

Zajmuje się metodo-

logią

nauk, teorią

po-

znania, filozofią ana-

lityczną i dydaktyką

filozofii. W wolnym

czasie gra w brydża

sportowego. Wdo-

wiec (2006), w po-

wtórnym związku (od

2010), ojciec czwórki

dzieci (1980, 1983,

1984, 1989) i dzia-

dek, jak na razie, pię-

ciorga wnucząt.

Mieszka w Krakowie.

WWW: http://grobler.

artus.net.pl, e-mail:

adam_grobler@in-

teria.pl.

Ilustracja: Hanna Urbankowska

Warto

doczytać

J.S. Mill,

Utylitaryzm.

O wolności,

PWN,

Warszawa 2005

(oryg. 1863 i 1859).

słowo

John Stuart Mill

(ur.

1806, zm. 1873)

– filozof brytyjski,

empirysta, twórca

zasad rozumowa-

nia indukcyjnego zwanych

„kanonami Milla”, utylitarysta. Rozwinął

utylitaryzm J. Benthama. Najważniejsze

dzieła:

System logiki dedukcyjnej i induk-

cyjnej, Utylitaryzm

O wolności.

Znane

powiedzenie: „Lepiej być niezadowolo-

nym Sokratesem niż zadowoloną świnią”.

− Pani jest bardzo brzydka.

− A pan jest pijany.

− Ale jutro będę trzeźwy!

Słowa kluczowe: wolność słowa, liberalizm, utylitaryzm

Wydawnictwo

Ilustracja: Hanna Urbankowska

Utylitaryzm

– stanowisko

w etyce, zgod-

nie z którym

kryterium

moralnej słusz-

ności czynu jest

jego użytecz-

ność. Działanie

moralnie dobre

to takie, które

przyczynia się

do jak najwięk-

szej korzyści

jak największej

liczby osób.

ormalne Polaków rozmowy nić. Wolność słowa jest jedną z form wistnia największe dobro. Jeśli więk-

brzmią o wiele gorzej. W imię wolności politycznej, głównej warto- szym dobrem jest skłonić czytelnika

wolności słowa posłowie lżą ści klasycznego liberalizmu. Wolność do namysłu niż pozwolić mu na za-

siebie wzajemnie na sali sejmowej wszakże nie jest wartością autono- bijanie czasu, to pisanie do „Filozofuj!”

i przed kamerami telewizji. Za ich przy- miczną, jest środkiem realizacji zasady jest działaniem użytecznym. Chociaż

kładem na różnych forach internauci utylitaryzmu. Głosi ona: „jak najwięcej nie dostanę ani grosza wynagrodzenia,

wylewają kubły pomyj na głowę pań- dóbr dla jak największej liczby osób”. nie wpiszę sobie tego artykułu do do-

stwa i inne członki ciała politycznego. Termin

„utylitaryzm”

ma nie najlepszą robku naukowego, nie zdobędę sławy

I na wszystkich innych, którzy ośmielają reputację. Pochodzi bowiem od łaciń- Kuby Wojewódzkiego.

się myśleć inaczej, czy w ogóle myśleć. skiego

utilis

(użyteczny), przez co nie-

„Jak najwięcej” zakłada, że dobra mogą

Na kolegów i koleżanki z klasy. Propo- którzy opacznie sądzą, że utylitaryzm być mniejsze lub większe, że można je

zycje kontroli internetowych trolli trak- propaguje podejmowanie działań wy- między sobą porównywać. Miarą dobra

towane są jako zamach na podstawowe łącznie użytecznych, czyli dla korzy- jest

utility,

która nie jest tym samym, co

swobody obywatelskie. Co w nich jest ści. Mówiąc potocznie o korzyściach, „użyteczność” w potocznym znaczeniu

tak świętego, żeby nimi grzmocić bez mamy na ogół na myśli korzyści finan- tego słowa. Tę miarę każdy definiuje so-

umiaru? Że nie krzywdzi fizycznie? sowe lub majątkowe. Natomiast zasada bie sam, według własnego pojmowania

A to rany duszy są mniej śmiertelne? utylitaryzmu mówi o maksymalizacji dobra. Dlatego potrzebuję wolności: re-

Zanim wolność słowa wyniesiemy na dobra. Działanie użyteczne w tym ro- zygnując z niej, mogę w najlepszym ra-

ołtarze, rozważmy, za co należy ją ce- zumieniu to działanie, które urzeczy- zie liczyć na dobra będące nimi w opinii

www: filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

jeśli zmuszamy jakąś opinię do

milczenia, nie możemy być pewni,

że nie jest ona prawdziwa.

Zaprzeczać temu oznacza

zakładać swoją własną

nieomylność

i dalej:

ogólna lub panująca opinia

w jakimkolwiek przedmiocie

rzadko lub nigdy nie jest całą

prawdą, reszta prawdy może do

nas dotrzeć tylko dzięki kolizji

między przeciwnymi opiniami.

Dochodząc do prawdy, można roz-

ważniej działać i osiągać więcej dobra.

Do tego jest potrzebna wolność słowa.

Według utylitaryzmu dobro każdego

człowieka jest jednakowo ważne. Toteż

utility

każdego mojego czynu jest sumą

utilities,

jakie mój czyn ma dla mnie i dla

wszystkich innych ludzi. Dlatego uży-

wanie wolności słowa do poniżania in-

nych, nawet jeśli w moim mniemaniu

mnie wywyższy, jest niedobre: użytecz-

ność mojej złośliwej satysfakcji trzeba

pomniejszyć o ujemne użyteczności cu-

dzych upokorzeń. Korzystanie z wol-

ności słowa po to tylko, by w debacie

sejmowej, telewizyjnej czy internetowej

pognębić przeciwnika, a nie wypraco-

wać mądrzejsze decyzje lub osiągnąć

www: filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

Filozofuj!

›

2015

›

nr 3

Filozofuj!

›

2015

›

nr 3

Plik z chomika:

piwowar3

FILOZOFUJ!_3(2015).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: