FILOZOFUJ_4(2015).pdf

(11109 KB) Pobierz

Rozwiążemy „zagadkę umysłu”,

gdy wyzwolimy się od błędnych założeń

Wywiad z prof. Johnem Searle’em

Ucieleśnione

umysły

Marcin Miłkowski

„Ona”

filozoficznie

Susan Schneider

2 015

nr 4

Czasopismo popularyzujące filozofię

www: filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Cena 10 zł (w tym 5% VAT).

Nakład 1000 egz.

Gdzie jest

mój

umysł?

Stanisław Judycki

ISSN 2392-2249

Niematerialna

dusza

Wydawnictwo

Academicon

Autoreklama

Od redakcji

Academicon

wydawnictwo naukowe

Zapraszamy

AUTORÓW

monograi, prac

doktorskich, habilitacyjnych

i innych prac naukowych,

popularnonaukowych

i dydaktycznych do wydania

książki w

nowoczesnym

wydawnictwie.

Zapraszamy także do

współpracy wydawniczej

REDAKTORÓW

czasopism,

serii wydawniczych i prac

zbiorowych.

Drodzy Czytelnicy,

tym razem przyszła kolej na problem umysłu – jeden z naj-

częściej dyskutowanych problemów we współczesnej filo-

zofii. Nic dziwnego, bez umysłu nie moglibyście filozofo-

wać, zastanawiać się nad sensem życia czy przejmować się

problemem wolności słowa, o czym pisaliśmy w poprzed-

nich numerach. Ba! Bez umysłu zachód słońca nie mógłby

być szkarłatny, szum morza – kojący, cytryna – kwaśna,

zapach Chanel nr 5 – powabny, jedwab – gładki, miękki

i delikatny w dotyku. Umysł sprawia, że rzeczy „przema-

wiają do nas” bogactwem jakości zmysłowych, kształtów

i znaczeń oraz że my możemy reagować na nie zachwy-

tem, pragnieniem, lękiem, możemy o nich mówić, rozmy-

ślać, wyobrażać je sobie, wspominać je, marzyć o nich,

podejmować decyzje co do nich, na ich bazie wymyślać

nowe twory, różne ich układy, sytuacje z ich udziałem,

tworzyć całe światy jak w dziełach literackich, możemy

też żywić emocje i uczucia względem nich, kochać je, nie-

nawidzić, jak również wszystko to poddawać refleksji na

nieskończenie wielu poziomach. Dzięki umysłowi wresz-

cie każdy z nas ma swoją pierwszoosobową perspektywę,

swoje „ja” – podmiot, z którym się utożsamia, centrum ży-

cia psychicznego, z którego wypływają wszystkie przeży-

cia. Krótko mówiąc: nasze umysły to coś tak bardzo na-

szego, coś, co tak bardzo kształtuje to, kim jesteśmy, że

często mówimy, że jesteśmy po prostu naszymi umysłami.

Gdyby ktoś Cię spytał, gdzie jest Twój umysł, z pew-

nością odpowiedziałbyś – tu, gdzie ja jestem, i być może

wskazałbyś na swoją głowę. Ale gdyby ten ktoś mógł

oglądać bardzo drobiazgowo Twój mózg, widziałby w nim

każdy przepływ impulsu nerwowego oraz całe ich układy,

to czy zobaczyłby, o czym myślisz, marzysz, pamiętasz,

jakie filmy, potrawy lubisz, kogo lub co kochasz? Nie wy-

daje się to możliwe. Gdzie jest więc Twój umysł? Czym on

jest? Czym jest świadomość? Jaka jest relacja umysłu do

mózgu i całego ciała? Do refleksji nad tymi pytaniami za-

chęcamy na łamach czwartego już numeru „Filozofuj!”. Dla

ułatwienia zrozumienia treści w nim zawartych, w szcze-

gólności poglądów prezentowanych przez autorów teks-

tów, dołączyliśmy mapę głównych stanowisk filozoficz-

nych w kwestii umysłu (s. 13).

Prócz części tematycznej nie mogło oczywiście zabrak-

nąć naszych stałych działów. Wzbogaca się i pięknieje

nasze kalendarium wydarzeń filozoficznych, które z tego

powodu umieściliśmy na początkowych kartach numeru,

a nie – jak poprzednio – końcowych. W ramach działu lo-

gika Krzysztof Wieczorek wskazuje na potrzebę definiowa-

nia. Artur Szutta oferuje Wam kolejną dawkę eksperymen-

tów myślowych, tym razem zapraszając do zapoznania się

z umysłami nietoperzy oraz z debatą mieszkańców pew-

nej wyspy dotyczącą „umysłu” radia. Jest także następny

odcinek filozofii po grecku, w którym Michał Bizoń pre-

zentuje różne terminy i starożytne ujęcia umysłu. Nina

Budziszewska zaprasza Was do kolejnej podróży po filo-

zofii indyjskiej, tym razem śladami poglądów Hindusów

na temat umysłu. Hanna Urbankowska przyjrzy się prze-

łomowej idei, którą w kwestii umysł–świat zaproponował

Immanuel Kant. Do filozoficznej podróży, tym razem do

odmiennych kulturowo umysłów, namawia Arkadiusz Gut.

Z kolei kontynuując dział „Filozofia a literatura”, Adam Fi-

tas chce Was przekonać, że filozofia ma wiele wspól-

nego z eliksirem młodości. Nowo utworzony dział etyki

otwiera artykuł Nataszy Szutty wskazujący na potrzebę

etyki. W ramach działu „Filozofia prawa” Michał Urbań-

czyk zastanawia się nad filozoficzno-prawnymi konse-

kwencjami klonowania. Jest także kontynuacja rozważań

Agnieszki Lekkiej-Kowalik nad sensem życia. Kolejny od-

cinek z serii „Who is who w filozofii polskiej” napisał Pa-

weł Rzewuski – tym razem bohaterem jest Kazimierz Ajdu-

kiewicz. Niezmiernie interesujący jest także artykuł Nicka

Bostroma, który stara się nas przekonać, że żyjemy w sy-

mulacji komputerowej. Nie mogło oczywiście zabraknąć

kolejnej recenzji filmu – Susan Schneider dokonuje filozo-

ficznej refleksji nad filmem

Her

[Ona]. Zachęcamy także

do lektury impresji z XI Zlotu Filozoficznego oraz zapo-

znania się z odpowiedziami Czytelników na ankietę doty-

czącą umysłu (s. 12, 46, 52).

Miłej lektury! Jak zawsze liczymy na Wasze listy i reflek-

sje oraz pomoc w upowszechnianiu numeru. „Filozofujcie!”

Redakcja

Grupa Academicon

Usługi dla

środowiska

akademickiego i biznesowego

ego

Wydawnictwo

Studio DTP

Księgarnia

Webmastering

Telewizja

Portal

Publikuj

z nami!

www:

http://wydawnictwo.academicon.pl/,

e-mail:

wydawnictwo@academicon.pl,

tel.:

603 072 530

Wydawnictwo

2015

nr 4

Czasopismo popularyzujące filozofię

Filozofuj!

›

2015

›

nr 4



lozofuj.academicon.pl

www:

filozofuj.academicon.pl



lozofuj@academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

www:

filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Filozofuj!

›

2015

›

nr 4

Kalendarium

Rozwiążemy „zagadkę umysłu”,

gdy wyzwolimy się od błędnych założeń

Wywiad z prof. Johnem Searlem

Ucieleśnione

umysły

Marcin Miłkowski

„Ona”

ﬁlozoﬁcznie

Susan Schneider

2 015

nr 4

1 września 1914 r.

–

Ludwig Wittgen-

stein

zaczyna lekturę

Krótkiego wyjaśnie-

nia Ewangelii

Lwa Tołstoja. Książka stała

się dla niego prawdziwym objawieniem

i swoistym talizmanem, który nosił za-

wsze przy sobie. Został nawet przez to

nazwany „ten z Ewangelią”.

dzieło. Heidegger popierał narodowy so-

cjalizm i był członkiem NSDAP.

2 października 1948 r.

– katastrofa lot-

nicza Bukken Bruse. Tym samolotem

Ber-

trand Russell,

szanowany filozof i logik, le-

ciał na wykład dla studentów. Był jedną

z osób, która przeżyła katastrofę. Jak sam

później mówił, uratowało go palenie papie-

rosów, zażądał bowiem miejsca w strefie

dla palących, w której było znacznie wię-

cej ocalałych niż w strefie dla niepalących.

Tę historię przedstawiono obok w formie

obrazkowej.



12 października 1811 r.

– uzyskanie

tytułu doktora filozofii przez

Feliksa Ja-

rońskiego.

Ubiegał się on bezskutecznie

o profesurę filozofii na Uniwersytecie War-

szawskim. Uchodzi za jednego z pierw-

szych w Polsce zwolenników i populary-

zatorów Immanuela Kanta.

14 października 1806 r.

– gdy Napo-

leon wjeżdża do Jeny, po bitwie z pruskimi

żołnierzami,

Georg W.F. Hegel

dokonuje

ostatnich poprawek w

Fenomenologii Du-

cha

– jego pierwszym i obecnie najbardziej

znanym dziele. Hegla bardzo zainspiro-

wało i zachwyciło spotkanie z Napoleo-

nem, o którym napisał, że niemożliwe jest

go nie podziwiać.

14 października 1933 r.

– niemiecka fi-

lozof pochodzenia żydowskiego

Edyta Stein

wstępuje do karmelu w Kolonii i przyjmuje

imię Teresa Benedykta od Krzyża. Dzień

wcześniej pożegnała się z rodziną. Z jej

decyzją nie potrafiła pogodzić się jej matka.

20 października 1859 r. w Burlington

(USA)

– urodził się

John Dewey,

amery-

kański filozof i pedagog. Stworzył koncep-

cję szkoły pracy, której jednym z założeń

było to, aby dać dziecku swobodę rozwoju

i działania. Dewey uważał ponadto, że

o wychowaniu decyduje w równym stop-

niu czynnik indywidualny, co społeczny.

21 października 1966 r.

– przełomowa

data w życiu polskiego filozofa

Leszka Ko-

łakowskiego.

Wygłosił on wtedy na Uni-

wersytecie Warszawskim wykład pod ty-

tułem „Rozwój kultury polskiej w ostatnim

10-leciu”, upamiętniający przełom paździer-

nikowy. Był to kulminacyjny punkt prze-

myśleń filozofa dotyczących zależności

między marksizmem a religią.

30 października 1866 r.

–

Fiodor Do-

stojewski,

znakomity i dogłębnie dotykający

duszy czytelnika pisarz, kończy po nieca-

łym miesiącu pracę nad powieścią Gracz.

Autor był uzależniony od hazardu, podob-

nie jak główny bohater powieści. Za zarobki

z książki Dostojewski spłacił karciane długi.

Opracowały Katarzyna Cygan i Martyna Święcicka

Poproszę

o miejsce

w strefie dla

palących.

Czasopismo popularyzujące filozofię

www: ﬁlozofuj.academicon.pl, e-mail: ﬁlozofuj@academicon.pl

ISSN 2392-2249

Cena 10 zł (w tym 5% VAT).

Nakład 1000 egz.

Fot. na okładce: Some rights reserved

by Comfreak, CC0

Gdzie jest

mój

umysł?

Niematerialna

dusza

Stanisław Judycki

Wydawnictwo

Academicon

Narzędzia filozofa

Logika:

Kiedy człowiek przestaje być biedny, czyli

o potrzebie wyznaczania granic, cz. 2

〉

Krzysztof

A. Wieczorek

Eksperyment myślowy:

Gdzie jest umysł?

〉

Artur Szutta

8 września 1968 r.

–

Ryszard Siwiec,

żołnierz AK i filozof, dokonuje samospale-

nia w proteście przeciwko inwazji na Cze-

chosłowację. Miało to miejsce na Stadionie

Dziesięciolecia w Warszawie w obecności

szefów partii, dyplomatów i 100 tysięcy wi-

dzów. Protest był skrzętnie zaplanowany.

Po śmierci Siwca jego córka znalazła do-

kładne notatki z planem działania.

12 września 1921 r. we Lwowie

– uro-

dził się

Stanisław Lem,

wybitny pisarz

fantastyczno-naukowy, którego dzieła są

ogromną kopalnią wiedzy filozoficznej,

a jego powieści wciąż zdumiewają nie-

zwykle trafnymi przewidywaniami. Nie

sposób z jego twórczości wybrać najważ-

niejsze pozycje, pozostawiamy więc cieka-

wostki: Lem uwielbiał marcepan i chałwę,

znał sześć języków, słuchał muzyki kla-

sycznej i Beatlesów.

14 września 1970 r. w Santa Monica

(Kalifornia, USA)

– zmarł

Rudolf Car-

nap,

najwybitniejsza postać Koła Wie-

deńskiego – grupy filozoficznej założonej

w 1922 r., której poglądy ogniskowały się

wokół pozytywizmu logicznego (neopo-

zytywizmu), czyli poglądu, że cała wie-

dza opiera się na doświadczeniu, że należy

opisać ją za pomocą narzędzi logicznych

oraz że wszystkie nauki da się sprowa-

dzić do fizyki.

26 września 1889 r. w Meßkirch

– uro-

dził się

Martin Heidegger,

niemiecki filozof,

jeden z najbardziej wpływowych filozo-

fów XX wieku. Wznowił zainteresowanie

filozofią egzystencjalną. W 1927 r. uka-

zało się

Bycie i czas

– jego najważniejsze

Problemem

jest dziś, jak

przekonać

ludzkość,

by zechciała

przeżyć.

Gdzie jest

mój umysł?

Czy jesteśmy tylko mózgami?

James Tartaglia

Greka z wielkimi klasykami:

Greckie koncepcje

umysłu

〉

Michał Bizoń

Ilustracja: Katarzyna Baranowska

Filozofia indyjska

Materialny umysł, czyli co Indie myślą o sferze

mentalnej i jej ponadmaterialnej genezie

〉

Nina

Budziszewska

Przełomowe idee

Immanuel Kant i kwiat wiesiołka

〉

Hanna Urbankowska

Podróże filozoficzne

Filozofia a literatura

Kulturowe odkrywanie innych umysłów

〉

Filozof i eliksir młodości

〉

Arkadiusz Gut

〉

Adam Fitas

Etyka

Dlaczego etyka jest potrzebna?

〉

O godności ludzkiego klona

〉

Natasza Szutta

Jeśli świadomość jest czymś fizycznym, to mamy dobre powody,

aby uważać, że jesteśmy tylko mózgami. Jeśli jednak nie jest ona

czymś fizycznym, istnieją inne możliwości jej zrozumienia.

Ucieleśnione umysły

〉

Marcin Miłkowski

Filozofia prawa

Poznające podmioty to nie tylko mózgi, to ucieleśnione

stworzenia oddziałujące z otoczeniem.

Michał Urbańczyk

Mapa stanowisk w filozofii umysłu

Zombi kontra materializm

〉

Jacek Jarocki

Historia

świata jest

sumą tego,

czego można

było uniknąć.

Echa poprzednich numerów

-Kowalik

Budowanie lepszego świata, cz. 2

〉

Agnieszka Lekka-

Zombi kojarzone są zazwyczaj z krwiożerczymi bohaterami hollywoodzkich

filmów grozy. Okazuje się jednak, że i w filozofii znalazło się dla nich

miejsce. I to nie byle jakie – zombi to jedne z najpopularniejszych

postaci współczesnych argumentów w filozofii umysłu.

Who is who w polskiej filozofii

Kazimierz Ajdukiewicz

〉

Paweł Rzewuski

Niematerialna dusza

〉

Stanisław Judycki

Analiza filozoficzna

Filozofia w filmie

W ostatnich czasach wyraźnie daje się zauważyć niemalże propagandę

na rzecz przekonania, że człowiek jest „czysto” materialny, a za wszystko,

co robi, odpowiedzialne jest wyłącznie jego ciało, w szczególności

zaś mózg: to mózg myśli, czuje, chce czegoś, przeżywa stany radości,

depresji itd. Jednak są mocne racje, by włożyć to między bajki.

Czy żyjemy w symulacji komputerowej?

〉

Nick Bostrom

Ona

filozoficznie

〉

Susan Schneider

Wywiad

Ilustracje: Joanna Gruszka

Relacje z wydarzeń

Z półki filozofa...

Rozwiążemy „zagadkę umysłu”,

gdy wyzwolimy się od błędnych

założeń

〉

Wywiad z prof. Johnem Searle’em

Wydawnictwo

Po XI Zlocie Filozoficznym

〉

Błażej Gębura

Filozofia z przymrużeniem oka

Wydawnictwo

Filozofuj!

›

2015

›

nr 4

www:

filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

www:

filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Filozofuj!

›

2015

›

nr 4

Wsparcie / Crowdfunding

Szanowna

Czytelniczko,

czasopismo „Filozofuj!” powstaje wysiłkiem kilku osób, któ-

rym leży na sercu popularyzacja filozofii. Chcemy, aby było

ono

dostępne bezpłatnie online

i dzięki temu mogło do-

cierać do jak najszerszego kręgu czytelników. Jego przygoto-

wywanie rodzi jednak niemałe koszty (skład i korekty, utrzy-

manie strony czasopisma). Twoje wsparcie pozwoliłoby nam

rozwijać czasopismo.

Szanowny

Czytelniku,

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł

lub inną), kliknij poniższy przycisk przekierowujący na naszą

stronę http://filozofuj.academicon.pl/wsparcie/:

Chcę wsprzeć „Filozofuj!”

Z góry

dziękujemy!

Gdzie jest mój umysł?

Czy jesteśmy tylko mózgami?

zwierzętami pewnego rodzaju, tak jak

jesteśmy studentami, księgowymi itd.,

jednak te przypadłości, zgodnie z filo-

zoficznym ujęciem naszego istnienia,

nie należą do

istoty

naszego istnienia.

Tak więc w świetle powyższych za-

strzeżeń twierdzenie, iż jesteśmy na-

szymi mózgami, nie brzmi już tak nie-

wiarygodnie. To przecież w mózgach

powstają nasze doświadczenia i to

one wydają się wszystkim, co istotne

dla naszego istnienia.

podobieństwo, prawda? Zatem po-

wiedzenie, że doświadczenie i zda-

rzenie mózgowe to jedno i to samo,

ma mniej więcej tyle sensu, co stwier-

dzenie, że Bronisław Komorowski jest

tym samym, co rzeka Wisła! Nasze

pojęcia byłego już prezydenta Polski

oraz najdłuższej polskiej rzeki są tak

radykalnie odmienne, że jest dla nas

oczywiste, iż nie mogą być tym sa-

mym. Podobnie rzecz wygląda z do-

świadczeniami i zdarzeniami w mózgu.

Odmienność ta może pchnąć was do

myślenia, że zdarzenia mózgowe nie są

przyczyną doświadczenia, ale wtedy

będziemy mieli dwie odrębne rzeczy,

o odrębnej naturze, powiązane ze

sobą przyczynowo w sposób tajem-

niczy. To zaś oznacza powrót na po-

zycje dualistyczne.

Jest to problem, z którym fizykali-

styczna filozofia umysłu boryka się od

połowy poprzedniego stulecia. Filozo-

fowie

Gilbert Ryle

(1949) oraz

Ullin

Place

(1956) zaproponowali pewne

sposoby jego rozwiązania, których

w różnych wersjach fizykaliści się trzy-

mają. Pierwsze rozwiązanie polega na

stwierdzeniu, że doświadczenie jest

iluzją, twierdzimy, że mamy doświad-

czenia, ale jedyne co istnieje, to nasze

twierdzenia. Zgodnie z drugim roz-

wiązaniem należy przyjąć, że nasze

pojęcia doświadczeń są wysoce nie-

precyzyjnymi pojęciami zdarzeń móz-

gowych. Tak więc pojęcie doświad-

czania łyku kawy, jakie się w nas

pojawia, jest w zasadzie poję-

ciem zdarzenia mózgowego

opisanego jedynie z innej per-

spektywy niż w przypadku

obserwacji tego zdarzenia

za pomocą urządzeń ska-

nujących mózg.

Do niedawna zakładałem,

że któreś z tych wyjaśnień

musi być poprawne, bo ina-

czej musielibyśmy stawiać fi-

lozofię w absurdalnej opozycji

względem nauki. Byłem zwolen-

nikiem jednej z wersji fizykalizmu.

Zmieniłem jednak zdanie po tym,

jak uświadomiłem sobie dwie rzeczy.

Dalszy ciąg na str. 8

James

Tartaglia

Wykładowca na

Uniwersytecie

w Keele (Wielka

Brytania), znawca

filozofii Richarda

Rorty'ego (autor

trzech książek

na jego temat),

specjalizuje się też

w filozofii umysłu,

a ostatnio napisał

książkę poświęconą

filozofii i sensowi

życia. Uwielbia

komponować i grać

na saksofonie.

Nagrał już kilka

własnych płyt

jazzowych.

Czy jesteśmy

tylko mózgami?

Dualizm w filozofii umysłu

to pogląd, że umysł i ciało to dwie

radykalnie odmienne w swych własnościach rodzaje bytów.

Fizykalistyczna filozofia umysłu

(fizykalizm) – zespół

poglądów, których wspólnym mianownikiem jest przekonanie

o tym, że umysł jest czymś czysto fizycznym, material-

nym (fizykaliści – ci, który akceptują takie przekonanie).

Gilbert Ryle

(ur. 1900, zm. 1976) – filozof brytyjski, przed-

stawiciel filozofii analitycznej, wieloletni redaktor naczelny

czasopisma „Mind” – jednego z najbardziej wpływowych

czasopism filozoficznych. Krytyk dualizmu kartezjańskie-

go, twórca behawioryzmu logicznego – poglądu, zgodnie

z którym wyrażenia językowe odnoszące się do stanów

i zjawisk umysłowych są w istocie opisami aktualnych bądź

potencjalnych zachowań (The

Concept of Mind,

1949).

Ullin Place

(ur. 1924, zm. 2000) – filozof i psycholog brytyj-

ski, jeden z twórców teorii identyczności typów – odmiany fi-

zykalistycznej teorii umysłu, utożsamiającej typy stanów umy-

słowych z typami stanów centralnego układu nerwowego.

Zob. mapę stanowisk w filozofii umysłu na s. 13.

Między dualizmem

a fizykalizmem

Filozofowie dualiści zaprzeczają

takiemu ujęciu naszego bytu. Uwa-

żają, że doświadczanie jest możliwe

nawet bez mózgu. Łatwo sobie taką

możliwość wyobrazić (spróbujcie!)

– w końcu doskonale ona pasuje do

naszego rozumienia życia po śmierci.

Jednak dziś ujmowanie nas jako niema-

terialnych umysłów zamieszkujących

nasze ciała nie brzmi już wiarygodnie.

Nie teraz, gdy nauka dowiodła istnie-

nia zależności naszych doświadczeń

od określonych regionów mózgu. Nie

po tylu wiekach filozoficznej krytyki

idei współoddziaływania tego, co nie-

fizyczne (dusza), z tym, co fizyczne

(ciało). Bez względu na to, co dzieje

się po śmierci, przynajmniej w trak-

cie normalnego życia mamy więcej

niż dość racji za tym, aby odrzucić

przekonanie, że będziemy kiedykol-

wiek w stanie zgodnie z prawdą po-

myśleć sobie: „O nie! Straciłem/łam

mój mózg!”. Raz jeszcze zatem wra-

camy do twierdzenia, że jesteśmy na-

szymi mózgami.

Problem jednakże polega na tym,

że takie twierdzenie ma sens jedy-

nie przy założeniu, że świadomość

jest czymś fizycznym, że nasze do-

świadczenia to zdarzenia mózgowe.

Jeśli jednak zastanowić się nad tym,

czym jest doświadczenie, oraz nad

tym, czym jest zdarzenie mózgowe,

pomysł, że te dwie rzeczy są tym sa-

mym, wydaje się wykluczony. Weźcie

łyk kawy i zastanówcie się nad jego

doświadczeniem. A teraz wyobraźcie

sobie aktywność neuronalną w swoim

mózgu. Trudno dostrzec jakiekolwiek

Wydawnictwo

Jeśli świadomość jest czymś fizycznym, to mamy dobre powody,

aby uważać, że jesteśmy tylko mózgami. Jeśli jednak nie jest

ona czymś fizycznym, istnieją inne możliwości jej zrozumienia.

Słowa kluczowe: mózg, świadomość, umysł

a pierwszy rzut oka odpo-

wiedź przecząca na t ytu-

łowe pytanie jest oczywista.

„My” odnosi się do członków gatunku

homo sapiens,

a jego przedstawiciele

nie są przecież mózgami. Z drugiej

jednak strony filozoficzne rozważa-

nia mogą nas doprowadzić do zwąt-

pienia w słuszność takiej odpowie-

dzi. Przecież mógłbym stracić ręce

i nogi, a nadal istnieć. Może nawet

mógłbym stracić całą resztę. Jeśli był-

bym w stanie doświadczyć, że stra-

ciłem swoje ciało („O rany! Gdzie

jest moje ciało?”), nie mógłbym być

martwy. Przynajmniej w sensie filo-

Być może jednak tak

zoficznym (a nie czysto medycznym),

w którym śmierć oznacza ustanie

wszelkiego doświadczenia (nie na-

leży go sobie wyobrażać jako całko-

witej ciemności, ponieważ w takim

przypadku nadal mielibyśmy jakiś

rodzaj doświadczenia). A powinni-

śmy śmierć (nieistnienie) ujmować

filozoficznie, ponieważ takie ujęcie

jest bardziej podstawowe. Ujęcie

medyczne jest tylko próbą zidenty-

fikowania kryteriów tego pierwszego.

Zawsze istnieje obawa, że doświad-

czanie przez osobę trwa pomimo

ustania akcji serca czy oddechu. Stąd

lekarze uznają rozróżnienie między

śmiercią kliniczną a śmiercią mózgu.

Zatem to śmierć mózgu musi być

tym kluczowym momentem naszej

śmierci. Skoro warunkiem naszego

istnienia jest nasze doświadczanie,

a wszystko, czego nam trzeba, aby

doświadczać, to aktywność mózgu,

to może jednak mimo wszystko my

to nasz mózg.

Nawet jeśli uznajecie śmierć za przej-

ście do innego rodzaju doświadczania,

to nadal uważacie doświadczanie za

element, który zapewnia wasze dalsze

istnienie. Gdyby Bóg zdecydował za-

kończyć wasze niebiańskie doświad-

czanie, wówczas należałoby uznać, że

bylibyście martwi – tym razem osta-

tecznie. Aktualnie oczywiście jesteśmy

Wydawnictwo

Filozofuj!

›

2015

›

nr 4

www:

filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

www:

filozofuj.academicon.pl

e-mail: filozofuj@academicon.pl

Filozofuj!

›

2015

›

nr 4

Fot.: Some rights reserved by jarmoluk

Plik z chomika:

piwowar3

FILOZOFUJ_4(2015).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: