antyk pochodzi od antiquus, czyli dawny, epoka wielkich myślicieli i artystów, zręby kultury europejskiej
STAROŻYTNOŚĆ
„wynalazki” ludzkości jak demokracja, teatr, początki myśli naukowej i jednocześnie jej dojrzałe rozwinięcie w systemie Arystotelesa, refleksja etyczna
POCZĄTEK EPOKI: VIII w. p.n.e.(z uwagi na kulturę antyczną Grecji i Rzymu),
koniec drugiego tysiąclecia przed Chrystusem (z uwagi na Biblię)
KONIEC EPOKI: upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego w 476 r.,
zamknięcie Akademii Platońskiej, symbolu myśli starożytnej w 529 r.
XIX – VII w.p.n.e. - tradycja judaistyczna
powstanie pierwszych cywilizacji: Mezopotamia, Egipt, Hetyci, Fenicja, Asyria, Babilon
Stary Testament
malowidła ścienne z ruin pałacu w Knossos (najbardziej znane miasto kultury minojskiej)
Starożytna Grecja – cywilizacja minojska (Kreta – szczyt rozwoju 3tyś.lat p.n.e.) i mykeńska (szczyt do końca XIIIw.p.n.e.)
VIII – VI w. p.n.e. – okres archaiczny Romulus
Aojdowie – wędrowni śpiewacy opiewający dokonania bohaterów i bogów kształtowaniem się epiki:
anakreontyki – poezja lekka, czasami żartobliwa, sławiąca miłość i wino
epitalamia (Safona - tworzone z okazji wesel swoich licznych przyjaciółek)
hymny: peany (na cześć Apolla), dytyramby (Dionizosa)
Homer: Illiada , Odyseja
Hezjod
Anakreont – poezja okolicznościowa
Tyrteusz – zagrzewająca do walki
Pindar – sławiąca bogów (Apolla, Dionizosa)
Safona – miłosna
Ezop – bajki zwierzęce
Pierwsze znane porządki architektoniczne: dorycki (kolumna nie posiada bazy, jest masywna, zakończona głowicą o prostym, geometrycznym kształcie), joński (delikatniejszy, kolumna posiada już bazę i jest profilowana) - od greckich plemion: Dorów i Jonów
Etruski sarkofag (późny VI wiek p.n.e.)
waza z lat 560-550 p.n.e. przedstawiająca walczących hoplitów
Italia przedrzymska - Etruskowie
776 p.n.e – pierwsze ku czci bogów igrzyska olimpijskie
753 p. n. e. - legendarna data założenia Rzymu przez Romulusa, wg niej Rzymianie liczyli czas (ab urbe condita = od założenia miasta)
750 p.n.e. - kolonizacja grecka. Grecy rozszerzają wpływy w regionie krajów śródziemnomorskich i w Azji Mniejszej, wiele nowych miast np. Milet w Jonii, (Tales)
VII-VI w. p.n.e. - kształtowanie się demokracji ateńskiej.
594 p.n.e.- reformy Solona.
509 p.n.e. - Rzym staje się republiką arystokratyczną.
V – IV w. p.n.e – okres klasyczny
Partenon – świątynia Ateny na AkropoluPartenon świątynia Ateny na Akropolu
apogeum rozkwitu kultury greckiej: V w. p.n.e. to epoka tragedii, IV w. p.n.e. – filozofii
zaczęto uprawiać filozofię, na ateńskim Akropolu pojawił się Pantenon
światopogląd: ludzkim życiem rządzi fatum, od którego nie sposób się uwolnić, a sam świat jest tragiczny, tzn, iż niejednokrotnie zdarzają się sytuacje, kiedy to dobro walczy z dobrem, a człowiek nie jest w stanie wybrać żadnego rozwiązania
Tragedia antyczna (funkcja religijna: widowisko odbywało się jedynie w czasie świąt tzw. Dionizji Wielkich; oczyszczająca - katharsis), wywodzi się najprawdopodobniej od dytyrambów
Fidiasz, Poliklet i trzech wielkich tragików: Ajschylos
Sofokles: Antygona, Król Edyp
Eurypides
Arystoteles: Poetyka
pierwsi filozofowie: podstawowym pytanie dotyczy arche – zasady:
Tales (wszystko pochodzi z wody)
Heraklit (ognia)
Sokrates (uporządkowanie refleksji filozoficznej, sam nie stworzył żadnego systemu. Wskazywał swoim rozmówcom, że pierwszą rzeczą, którą musi wykonać porządny myśliciel, jest określenie, czego tak naprawdę namysł będzie dotyczył, a więc chociażby zdefiniowanie pojęć)
Platon (rzeczywisty świat idei i pozorny świat rzeczy)
Arystoteles (idee istnieją w rzeczach materialnych)
porządkiem koryncki (charakterystyczna bogato zdobiona, smukła kolumna)wielcy rzeźbiarze i architekci:
Fidiasz: ozdobienie Panteonu, Zeus
Poliklet (kanon rzeźby greckiej, proporcje ciała)
Myron: Dyskobol (dynamizm rzeźb)
V w. p.n.e. - panowanie Peryklesa w Atenach, tzw. „złoty wiek” demokracji ateńskiej
490-479 p.n.e. - okres wojen perskich. Pierwsza wojna perska zakończona zwycięstwem Greków pod Maratonem powoduje, że Ateny urastają do rangi wielkiego mocarstwa. Druga wojna (najazd księcia perskiego Kserksesa) po zaciętych bitwach w wąwozie Termopilskim i pod Salaminą przynosi ostatecznie zwycięstwo Grekom.
434-404 p.n.e. - wojny peloponeskie kończą konflikt zbrojny pomiędzy Atenami i Spartą. Ateny wprawdzie ponoszą porażkę, ale Sparta nie jest w stanie zachować swych wpływów
IV – II w. p.n.e. – okres hellenistyczny
tzw. Źródło Peirene - miejsce, gdzie wedle mitu Bellerofon miał okiełznać Pegaza
Grecja przeżywa kryzys, rośnie potęga Rzymu
Podboje Aleksandra Wielkiego przyczyniły się do rozszerzenia kultury greckiej na wschód. Jednak w II w. p.n.e. dominacja Rzymu w basenie Morza Śródziemnego była niezaprzeczalna.
Grupa Laokoona – rzeźba z okresu hellenistycznego
wykształciły się kierunki filozoficzne, których przedmiotem refleksji była przede wszystkim ludzka egzystencja:
epikurejczycy (najważniejsze dla człowieka jest szczęście, wiec powinien szukać przyjemności, a unikać bólu)
hedoniści (dodawali, że chodzi tu o przyjemność fizyczną)
stoicy (podkreślali, że należy utrzymywać swój umysł w równowadze i nie narażać się na przeżywanie gwałtownych emocji. Człowiek nie powinien się ani za bardzo cieszyć, ani zbyt mocno smucić, bo i tak nie ma wpływu na to, co mu się przytrafia. Szczęście widzieli więc w spokoju ducha)
334-327 p.n.e. - podboje Aleksandra Macedońskiego, zwanego Wielkim. Podbój Imperium Perskiego i ogromnych połaci ówczesnego cywilizowanego świata.
264-146 p.n.e. - trzy wojny punickie pomiędzy Kartaginą a Rzymem. Zakończone ostatecznym podbojem i zburzeniem Kartaginy.
I w. p.n.e. – V w. n.e. – okres rzymski
ołtarz Pergamoński (poświęcony Zeusowi i Atenie powstał dla uczczenia bitwy pod Magnezją w 190 r., w której Rzymianie wraz z Pergamończykami dokopali Antiochowi III)
Rzymianie chętnie czerpią z dorobku kultury greckiej (np. wiele rzeźb rzymskich to jedynie kopie greckich oryginałów; Rzym zaakceptował greckich bogów - zmieniając im w zasadzie tylko imiona, architekturę, struktury polityczne, cenił literaturę)
literatura rzymska epoki Cezara Augusta (I w. p.n.e. – I w. n.e.): Owidiusz: Metamorfozy...
riochin