SYSTEM PREZYDENCKI
SYSTEM PARLAMENTARNY
SYSTEM MIESZANY
SYSTEM PARLAMENTARNO - KOMITETOWY
Stany Zjednoczone
Włochy
Anglia
Niemcy
Francja
Szwajcaria
GŁOWA PAŃSTWA
- czteroletnia kadencja
- wybory powszechne, pośrednie
- wiek - ukończone 35 lat
- mieszka, co najmniej 14 lat w USA
-nie jest obywatelem naturalizowanym1
- nie popełnił przestępstwa uniemożliwiającego pełnienie funkcji
- max. dwie kadencje
- siedmioletnia kadencja
- wybierany na posiedzeniu Parlamentu (obydwie izby) z udziałem delegatów rad regionalnych
- wiek – ukończone 50 lat
- posiadanie pełnych praw politycznych
- dziedziczny monarcha
- pięcioletnia kadencja
- wybierany przez Zgromadzenie Związkowe (deputowani do Bundestagu oraz taka sama ilość członków powoływanych przez parlamenty krajowe (Landstagi))
- wybory powszechne, bezpośrednie
- 1 roczna kadencja
- wybierany przez Zgromadzenie Związkowe spośród członków Rady Związkowej
- głowa państwa, szef rządu
- stoi na czele administracji federalnej
- powołuje sekretarzy stanu (administracja), dyrektorów CIA, FBI, ambasadorów, sędziów Sądu Najwyższego
-kierowanie polityką zagraniczną
- naczelny dowódca sił zbrojnych (prawo użycia i dowodzenia siłami zbrojnymi)
- brak prawa inicjatywy ustawodawczej
- prawo weta wobec ustaw Kongresu (weto obalone 2/3 ilością głosów)
- nie może rozwiązać parlamentu
- ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za działania sprzeczne z prawem
- w razie niemożności => wiceprezydent
- głowa państwa
- mianowanie osób na określone stanowiska państwowe, mianowanie sędziów
- ratyfikowanie umów międzynarodowych
- przyjmowanie przedstawicieli dyplomatycznych innych państw
- prawo łaski
- głównodowodzący sił zbrojnych
- wyznacza termin wyborów do obu izb
- może zarządzić przedterminowe rozwiązanie każdej z izb
- sankcjonuje projekty rządowe oraz zatwierdza uchwalone ustawy
- powołuje premiera oraz skład gabinetu (na jego wniosek)
- nie ponosi odpowiedzialności politycznej (stan oskarżenia tylko w wypadku oskarżenia o zdradę stanu lub złamanie konstytucji)
- W razie niemożności => Przewodniczący Senatu
- głowa państwa, głowa Kościoła anglikańskiego i prezbiteriańskiego, symbol więzi Wspólnoty Narodów
- dowództwo nad siłami zbrojnymi
- zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu
- prawo weta wobec wobec ustaw
- mianowanie ministrów, sędziów, lordów
- prowadzenie spraw zagranicznych
- jednak wszystkie akty woli panującego wykonywane są bezpośrednio przez ministrów w imieniu monarchy, bądź przez monarchę, ale za radą i zgodą ministrów i wymagają każdorazowo kontrasygnaty2 (król nie może działać sam”
-prawo do udzielania rad
- prawo do zachęcania
-prawo do ostrzegania
- zawieranie umów międzynarodowych
- na wniosek rządu może rozwiązać parlament
- nie ponosi odpowiedzialności politycznej
- wskazuje kandydata na kanclerza
- brak politycznej odpowiedzialności (wyjątek zdrada stanu)
- powołuje i odwołuje rząd
- szef rządu
- zwierzchnik sił zbrojnych
- mianuje premiera
- kierowanie orędzie do parlamentu
- prawo odwołania się do społeczeństwa poprzez referendum
- prawo rozwiązania Zgromadzenia Narodowego
EGZEKUTYWA
Rada Ministrów:
Premier, Zastępca, Ministrowie
- uczestniczenie w procesie legislacyjnym (możliwość sprawowania kompetencji prawodawczych)
Rząd – cały aparat administracyjny => gabinet (~20) – powoływani spośród Izby Lordów i Izby Gmin
- kieruje polityką państwa
- zwierzchnia kontrola nad administracją
- koordynacja pracy resortów
- siedziba premiera – Downing Street 10
Rząd związkowy:
Kanclerz związkowy – wybierany na wniosek prezydenta przez Bundestag, ministrowie
-indywidualna odpowiedzialność tylko wobec kanclerza
Rząd
- mianowany przez prezydenta i od niego zależny
- odpowiedzialność przed Zgromadzeniem Narodowym
- pełni funkcje prawodawcze (również)
Rada Związkowa
7 równorzędnych wobec siebie ministrów (3 wspólnoty językowe – francuska, niemiecka, retoromańska; 4 partie polityczne)
- tworzenie rządu na zasadzie przyjacielskiego porozumienia
- brak odpowiedzialności przed parlamentem
LEG ISLATYWA
KONGRES:
Izba Reprezentantów (435 – podział mandatów w zależności od liczby mieszkańców stanu); Ukończone 25 lat; kadencja – 2 lata; przewodniczący - speaker
Senat (100); bezkadencyjność, co 2 lata wymiana 1/3 składu; ukończone 30 lat; przewodniczący - wiceprezydent
-- -- -- --
- uchwalanie ustaw
- prawo inicjatywy ustawodawczej tylko dla członków Kongresu
- uchwala ustawę budżetową
- ustala podatki, przyznaje kredyty rządowi
- zatwierdza nominacje prezydenckie i traktaty
PARLAMENT
Izba Deputowanych (630 deputowanych0 – kadencja 5 lat; wybory proporcjonalne
Senat (izba wyższa) (315 + byli prezydenci + 5 dodatkowych obywateli wybranych przez prezydenta) – kadencja 5 lat
- zatwierdzanie projektu budżetu
- ogłaszanie stanu wojny
- upoważnienia prezydenta do ratyfikacji umów międzynarodowych, prawie łaski i aktów amnestii
- kontrola pracy rządu
PARLAMENT:
Izba Lordów – skład zróżnicowany; lordowie duchowni (26 biskupów), lordowie świeccy (dożywotnio mianowani)
- prawo weta wobec ustaw Izby Gmin
- rola Sądu Apelacyjnego w sprawach cywilnych i karnych
Izba Gmin – wybory powszechne; skład zmienny (646 obecnie); bierne prawo wyborcze -21 lat; kadencja nie dłuższa niż 5 lat; przewodniczy obradom – speaker; spośród partii, która zdobyła większość w wyborach tworzony jest rząd Jej Królewskiej Mości
- ustawodawstwo i kontrola
- Gabinet cieni <– tworzy partia opozycyjna (‘oczekiwanie na władzę’)
Izba Związku (Bundestag) (reprezentacja ogólnonarodowa) (669) – kadencja 4 lata; wybory powszechne
- zmiana konstytucji
-uchwalanie budżetu
- kontrola nad rządem
- współudział w wyborze kanclerza
Rada Związkowa (Bundesrat) – złożony z członków (w zależności od liczby mieszkańców landu) rządów krajowych
Zgromadzenie Narodowe – kadencja 5 lat; wybory powszechne i bezpośrednie
Senat – kadencja -9 lat, co 3 lata zmiana 1/3 składu; wybory pośrednie
- ograniczenie uprawnień ustawodawczych (prawa obywatelskie, pracy, obrony, budżet, ratyfikacja umów międzynarodowych)
- kontrola rządu
ZGROMADZENIE ZWIĄZKOWE
Rada Narodowa (200 posłów) – kadencja 4 lata; wybory powszechne
Rada Kantonów (przedstawiciele kantonów)
- wybór rządu, organów prawodawczych
- rozstrzyganie sporów pomiędzy organami państwowymi
- nie możność ogłoszenia wotum nieufności w stosunku do rządu
INNE
- konstytucja z 1787 roku
- konstytucja z 22 grudnia 1947
- główne źródła prawa: prawo stanowione, prawo precedensowe oraz konwenanse konstytucyjne
- system kanclerski
- konstytucja z 1958
- V Republika
- zasada federalizmu i demokracji bezpośredniej
- federacja => kantony
- referenda: fakultatywne (dotyczące ustaw) obligatoryjne (zmiany konstytucji)
Głowa państwa – ...
pati021