Rębnia V przerębowa
Rębnia przerębowa, zwana też rębnią ciągłą, jest intensywnym postępowaniem uwzględniającym potrzeby hodowlano odnowieniowe i przyrostowo-pielęgnacyjne, które mają na celu osiągnięcie możliwie największej wartości produkcji przy utrzymaniu optymalnego zapasu i zachowaniu lub dążeniu do struktury przerębowej.
W rębni przerębowej ciągle dąży się do uzyskania równowagi pomiędzy procesami odnawiania (dorastanie), wzrostu (awansu do wyższych klas pierśnic) oraz ubywania (pozyskiwania i zamierania drzew).
««Elementy przestrzenne Las zagospodarowany sposobem przerębowym charakteryzuje się podziałem przestrzennym na jednostki kontrolne, w których jest wykonywany okresowy pomiar cech drzewostanu. Jednostki kontrolne powinny być odgraniczone od sąsiednich jednostek podziału przestrzennego naturalnymi granicami, drogami leśnymi lub liniami oddziałowymi, a ich wielkość nie powinna przekraczać 35 ha.
W przerębowym sposobie zagospodarowania w skład gospodarstwa, czyli jednostki regulacyjnej w urządzaniu lasu, może wchodzić praktycznie dowolna liczba jednostkek kontrolnych (w tym również pojedyncza jednostka).
Nieodłącznym elementem ładu przestrzennego w jednostce kontrolnej są szlaki technologiczne (dawniej zrywkowe). Odległość szlaków zrywkowych nie powinna przekraczać podwójnej wysokości drzewostanu (50-80m), a szerokość szlaku powinna być dostosowana do sposobu zrywki. Odległość zrywki nie powinna przekraczać 200 m, dlatego konieczna jest gęsta sieć dróg wywozowych.
««Wielkość jednostki kontrolnej Na wielkość jednostki kontrolnej wpływa dynamika procesu odnowienia. Minimalna powierzchnia lasu przerębowego wchodzącego w skład jednej jednostki kontrolnej powinna wynosić - zależnie od gatunku: 5-10 ha dla świerka, buka i jodły, 10-15 ha dla jesionu i jaworu, 20-40 ha dla sosny oraz 20-30 ha dla dębu.
Jednostki kontrolne nie mogą być jednak zbyt duże, ponieważ zbyt duża powierzchnia może utrudniać planowanie i wykonywanie zabiegów gospodarczych. W warunkach nizinnych naszego kraju wielkość jednostki kontrolnej powinna oscylować w granicach 20-30 ha, a granice jednostki kontrolnej powinny pokrywać się z granicami oddziałów.
««Elementy czasowe Nawrót cięć, czyli czas pomiędzy kolejnymi cięciami przerębowymi w lesie przerębowym, jest określany mianem obiegu cięć.
Cięcia przerębowe wykonuje się cyklicznie najczęściej co 6-10 lat w zależności od składu gatunkowego, dynamiki procesów odnawiania, wzrostu i ubywania, oraz założeń gospodarczych (np. odnośnie struktury pozyskiwanych sortymentów). W jednostkach kontrolnych złożonych z kilku gatunków powinno się wykonywać cięcia częściej, przez co zachowuje się większą kontrolę nad procesami wzrostu i konkurencji. Dłuższy obieg cięć można zastosować w drzewostanach jednogatunkowych lub z gatunkami o podobnej biologii.
Znane są przypadki stosowania obiegu cięć bardzo krótkiego (3-letniego, dla światłożądnych gatunków sosen w Ameryce Północnej) lub bardzo długiego (ponad 20-letniego, w borealnych drzewostanach sosnowo - świerkowych w Skandynawii).
Wielkość obiegu cięć jest ściśle związana z optymalnym zapasem a miąższość pozyskiwanego drewna w wyniku cięć przerębowych rośnie wraz z wydłużaniem obiegu cięć.
««Inwentaryzacja struktury i zapasu w lesie przerębowym
W gospodarstwie z rębnią przerębową można stosować jeden z dwóch dostępnych systemów inwentaryzacyjnych: klasyczny szwajcarski oraz statystyczno-matematyczny.
Ważnym kryterium wyboru metody inwentaryzacji jest wielkość jednostki kontrolnej. W jednostkach małych, o powierzchni do kilku hektarów można stosować klasyczną metodę kontroli, w większych należy stosować metodę opartą na zasadach statystyczno-matematycznych.
System klasyczny polega na pomiarze wszystkich pierśnic drzew w jednostce kontrolnej. Pomiary kontrolne wykonuje się co 6-10 lat. W międzyczasie prowadzi się tzw. rejestr skreśleń, obejmujący naturalne ubytki podczas obiegu cięć. Okresowy przyrost miąższości oblicza się z różnicy zapasu na końcu i początku okresu kontrolnego, z uwzględnieniem ubytków i dorostów.
Ze względu na duży nakład pracy i kosztów oraz konieczność systematycznego prowadzenia rejestru skreśleń, klasyczny system inwentaryzacji został zastąpiony statystyczno-matematycznym systemem inwentaryzacji i kontroli lasu.
W statystyczno-matematycznym systemie inwentaryzacji pomiar cech taksacyjnych drzewostanu odbywa się na próbnych powierzchniach kołowych. Na pojedynczej powierzchni kołowej wyznaczanych jest kilka współśrodkowych powierzchni kołowych o różnym promieniu.
Na większych powierzchniach mierzy się cechy, dla których wymagana jest szczególna dokładność pomiaru, a przy tym nie są szczególnie pracochłonne w pomiarze. I tak np. inwentaryzację nalotów wykonuje się w kole o najkrótszym promieniu, natomiast inwentaryzację najgrubszych drzew w drzewostanie - w kole o najdłuższym promieniu.
Główne problemy w statystyczno-matematycznym systemie inwentaryzacji to odwzorowanie i rozmieszczenie oraz ustalenie liczby powierzchni próbnych.
Przy wyborze sposobu rozmieszczenia w grę wchodzą kwadraty, prostokąty i trójkąty równoboczne. Wybór jednego z tych sposobów ma znaczenie raczej drugorzędne. Gęstość powierzchni próbnych to liczba powierzchni próbnych przypadających na jednostkę powierzchni. Gęstość ta może być stała lub zmienna (czyli różna w różnych fazach rozwoju albo w różnych jednostkach kontrolnych).
Przewaga statystyczno-matematycznego systemu inwentaryzacji wynika z jego oparcia na gruntownych podstawach naukowych, sprawdzalności i powtarzalności pomiarów, możliwości oszacowania stopnia dokładności wyników inwentaryzacji i możliwości dostosowania zakresu prac inwentaryzacyjnych do pożądanego stopnia dokładności.
««Metody regulacji użytkowania Wśród stosowanych dawniej i obecnie metod regulacji użytkowania w rębni przerębowej można wyróżnić dwie kategorie, zależnie od tego czy przewidują regulujację struktury pierśnic w gospodarstwie.
Główne metody użytkowania nie regulujące struktury pierśnic to:
· metoda pierśnicy docelowej
· metoda kontrolna Gurnaud-Biolleya
· metoda VGDL (Volume-Guiding Diameter Limit)
Do metod regulujących strukturę pierśnic w gospodarstwie należą:
· programowanie rozwoju zasobów leśnych, tzw. "metoda krakowska"
· metoda BDq, oparta na idealnej strukturze pierśnic (stosowana w praktyce w USA oraz niektórych krajach europejskich).
««Schemat rębni V w Zasadach Hodowli Lasu Wskaż poniższy symbol prezentacji, aby zobaczyć powiększoną, barwną i opatrzoną komentarzami wersję schematu tej rębni, włączonego do ostatniego wydania Zasad Hodowli Lasu.
Rębnia jednostkowo-przerębowa
Stosowanie rębni jednostkowo-przerębowej jest zalecane w drzewostanach z panującymi gatunkami cienioznośnymi lub umiarkowanie cienioznośnymi: jodłą, świerkiem lub domieszkowym bukiem.
Można tę rębnię stosować również w drzewostanach sosnowych na najuboższych, nie zachwaszczających się siedliskach - Bs, Bśw (rozwój roślinności zielnej ogranicza kiełkowanie i wzrost siewek sosny w drzewostanach o strukturze przerębowej).
««Reguła Assmanna dla struktury przerębowej W wyniku pozyskiwania pojedynczych drzew w rębni jednostkowo-przerębowej uzyskuje się strukturę drzewostanu zgodną z tzw. regułą Assmanna.
Według tej reguły, las ma idealną strukturę przerębową tylko wtedy, gdy wiek drzew będzie dostatecznie zróżnicowany, a drzewa różnego wieku będą ze sobą tak wymieszane w przestrzeni, aby na obszarze koła o średnicy odpowiadającej wysokości starodrzewu wystąpiły drzewa 3 różnych klas wieku i średnicach typowych dla tych klas wieku.
Użyta przez Assmanna kategoria klas wieku wywodzi się od jednego z twórców naukowych podstaw rębni przerębowej - H. Biolley'a. W swoich analizach wykorzystywał on tylko trzy szerokie klasy wieku (odpowiadające pierśnicom z zakresu 17-32 cm, 32-52 cm i ponad 52 cm), z pominięciem drzew najcieńszych.
Rębnia grupowo-przerębowa
Rębnia ta zwana jest również rębnią kępowo-przerębową. Dopuszcza się w niej cięcia kilku drzew występujących obok siebie (cięcia w grupach, kępach) co powoduje że las nie zachowuje reguły Assmanna, a obok siebie mogą występować grupy (kępy) drzew o różnej wielkości i w wyrównanym wieku.
Rębnia grupowo-przerębowa znajduje zastosowanie najczęściej w drzewostanach mieszanych z udziałem gatunków umiarkowanie światłożądnych lub światłożądnych. Można z jej pomocą kształtować i utrzymywać strukturę przerębową w drzewostanach jesionowych z domieszką olszy i świerka, także dębowych z domieszką klonu, lipy, świerka, wiązu, olszy lub jesionu, oraz drzewostanach sosnowych.
rzabqa