23 poradnik zaburzenia odzyw(1).pdf

(76 KB) Pobierz

PrACE POgLąDOWE

Piel. Zdr. Publ. 2011,

2, 169–175

ISSN 2082-9876

Edyta Kędra

Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów

Eating Disorders – Sign of Our Times

Wyższa Szkoła Medyczna LZDZ w Legnicy

Streszczenie

Zaburzenia odżywiania nie występują w krajach, w których panuje głód, są natomiast piętnem kultury zachodniej,

wynikiem ogromnej presji społecznej, zmuszającej do zachowania zgrabnej sylwetki. Socjologowie podkreślają, że

we współczesnej kulturze dochodzi do zderzenia dwóch tendencji: z jednej strony społeczeństwa zostają zarzuco-

ne różnymi produktami spożywczymi, z drugiej jest promowane bycie szczupłym. Te dwa sprzeczne przesłania

nakazują współczesnemu człowiekowi korzystanie z dostępnych dóbr, które mogą się przyczynić do jego lepszego

samopoczucia, a zarazem nakazują zwiększenie samokontroli nad tym, co się robi. Nie każdy jednak jest w stanie

z tym się zmierzyć, dlatego większość młodych kobiet – rzadziej mężczyzn – prędzej czy później decyduje się na

kontrolowanie diety. Może się to przejawiać w rezygnacji z kalorycznych potraw, w ograniczeniu słodyczy lub

w uprawianiu sportu. Może także przybierać bardziej groźne dla zdrowia i życia formy: anoreksji, bulimii czy

ortoreksji. Skutki tych zaburzeń są nieco inne, ale wspólna jest dla nich chorobliwa koncentracja na jedzeniu (Piel.

Zdr. Publ. 2011, 1, 2, 169–175).

Słowa kluczowe:

zaburzenia odżywiania, ortoreksja, bulimia, anoreksja.

Abstract

Nutritional disorders do not occur in countries where there is hunger, but they are marked by the culture of the

West, due to the enormous social pressure to stay slim. Sociologist stress that contemporary culture is a collision

of two trends: on one hand, of society are shelved abundance of various food products, of the other being slim is

promoted. These two contradictory beliefs, require contemporary man use the available goods, since they can con-

tribute to better well-being and increase self-control. However, not everyone is able to face it. Most young women

– less frequently men – sooner or later decide to control diet. This may be in reducing sweets or practising sport.

It may also have more dangerous for the health and life forms: anorexia nervosa, bulimia nervosa, or orthorexia

nervosa. The effects of these disorders are slightly different, but food obsession is common in them (Piel.

Zdr.

Publ. 2011, 1, 2, 169–175).

Key words:

nutritional disorder, orthorexia nervosa, bulimia nervosa, anorexia.

Wiele się mówi i pisze o różnych uzależnie-

niach, jakie dotykają współczesne społeczeństwa.

Oprócz takich nałogów, jak: uzależnienie od niko-

tyny, alkoholizm, narkomania, coraz więcej ludzi

zmaga się z innym, bardziej współczesnym uzależ-

nieniem – uzależnieniem od jedzenia. Często sły-

szy się o anoreksji (jadłowstręt psychiczny), buli-

mii (żarłoczność psychiczna), nawet o tanoreksji,

która oznacza uzależnienie od opalania. Kolorowe

magazyny, telewizja, billboardy pokazują uśmiech-

niętych, wzorcowo szczupłych, bardzo szczęśli-

wych ludzi. Mimo wielu głosów sprzeciwu nadal

jest lansowany ideał człowieka, do którego każdy

powinien dążyć. Czy aby na pewno?

Choroba zaczyna się całkiem niewinnie, jak

wszystkie uzależnienia. Obsesyjne i systematyczne

liczenie spożywanych kalorii, odmawianie sobie

wszystkiego, co tuczy, zapewnianie, że nie tknie się

nigdy więcej niczego, co jest niezdrowe. Oczywiście

wszystkim tym poczynaniom służy szlachetny cel,

którym jest zdrowe życie. Dochodzi do stopniowego

eliminowania z diety coraz większej liczby produk-

tów, pozostają jedynie te, które wydają się niczym

nie skażone. A stąd już tylko krok do ortoreksji –

obsesji na punkcie zdrowego żywienia.

Ortoreksja została odkryta przez lekarza Ste-

vena Bratmana, u którego jako pierwszego rozpo-

znano tę chorobę. Ze względu na to, że w dzieciń-

170

stwie chorował na alergię, jego rodzice dbali o to,

aby unikał niektórych produktów, w tym mleka

i glutenu. Jednocześnie zakorzenili w nim prze-

świadczenie, że zdrowa dieta jest gwarantem

dobrej kondycji człowieka. Wraz z upływem lat

narastała w nim obawa przed jedzeniem, które

mogłoby mu zaszkodzić, przeradzając się w obse-

sję. Po kilka godzin dziennie przygotowywał sobie

skrupulatnie posiłki, zaczytywał się w nowoczes-

nych dietach, trendach żywieniowych. Jadł tyl-

ko żywność ekologiczną, a każdy kąsek, jak sam

to określał, przeżuwał po 50 razy. Pracował także

nad stworzeniem tzw. diety cud, która pozwoliła-

by na zachowanie młodości i uniknięcie chorób.

Unikał spotkań towarzyskich, ograniczył do mi-

nimum kontakty ze znajomymi. Dopiero kiedy

schudł, osłabł i zaczął chorować uświadomił sobie,

ze cudowna dieta mu szkodzi. Ukończył medycy-

nę i rozpoczął prywatną praktykę, gdzie poznał

pacjentów, którzy tak rygorystycznie przestrzegali

diety, że zamiast zapewnienia sobie zdrowia, do-

prowadzili się do stanu chorobowego. Wówczas

też zauważył, że obsesja tych ludzi jest identyczna

z jego problemem, a nową jednostkę chorobową

określił mianem

orthorexia nervosa.

Napisał także

w 1997 r. książkę o ortoreksji, pt.: „W szponach

zdrowej żywności” [1].

Ortoreksja (orthorexia) jest naukowym okre-

śleniem patologicznej obsesji na punkcie spoży-

wania właściwego jedzenia. Najczęściej ofiarami

tej patologii padają kobiety, daje się ją ponadto za-

obserwować w społeczeństwach bogatych. rodzaj

spożywanych produktów przez ortorektyków jest

indywidualny dla każdego z nich, ale każdy cier-

piący na ortoreksję przykłada obsesyjną uwagę do

tego, aby jadać jedynie pokarm, który jest uznawa-

ny za zdrowy. Ortorektyk coraz więcej czasu spę-

dza na myśleniu o jedzeniu, o tym, w jaki sposób

zaplanować swoje posiłki, narzuca sobie bardzo

dużą dyscyplinę, a każde złamanie ustanowionych

zasad zostaje przez niego ukarane [2].

Faktyczna granica między zdrowym odży-

wianiem a obsesją na jego punkcie jest prawie

niewidoczna. Ortorektycy wierzą, że jeżeli będą

przestrzegać rygorystycznej diety, nie doświadczą

chorób nękających współczesne społeczeństwa.

Często wydaje im się, że są lepsi od ludzi, którzy

nie zwracają uwagi na to, co jedzą, mają poczucie

misji, chcą zarazić swoim zapałem do zdrowego ży-

wienia innych ludzi. Na pierwszy rzut oka różnice

między ortoreksją a anoreksją są niewielkie, choć

jest ich sporo. Najważniejszą z nich jest to, że lu-

dzie chorujący na ortoreksję nie pragną obsesyjnie

zrzucić wagi i być szczupłymi, nie koncentrują się,

jak anorektycy, na ilości spożywanego pożywienia,

ale głównie na jego jakości. Tak naprawdę nie jest

to choroba, która może być łatwo zdiagnozowana.

E. Kędra

Jest to całkiem nowy i kontrowersyjny termin, nad

którym nadal trwają badania.

Z psychologicznego punktu widzenia ortorek-

sja jest bardzo podobna do anoreksji. Zapadają na

nią szczególnie ludzie skupieni na sobie, perfek-

cjoniści, którym ograniczanie spożywania okre-

ślonych produktów daje poczucie kontroli nad

własnym zdrowiem i ciałem. Uciekają oni przed

bylejakością życia, a jednocześnie nie potrafią cie-

szyć się drobnymi przyjemnościami. Mają zasady,

których bardzo sztywno się trzymają, analizują

swoje błędy, a gdy coś ułoży się nie po ich myśli,

mają ogromne wyrzuty sumienia. Obsesyjnie kon-

trolując, co i jak jedzą, wypełniają pustkę życiową,

próbując zapomnieć o swoich codziennych kłopo-

tach [1].

W pierwszej kolejności ortorektycy wykreśla-

ją ze swojego jadłospisu kilka produktów, które

uważają za niezdrowe. Z czasem zaczynają usuwać

kolejne, aż dochodzą do kilku produktów, które

uważają za najzdrowsze. Każdy kęs pokarmu jest

przeżuwany przez nich kilkakrotnie. Ostatecznie

mogą dojść do momentu, w którym stwierdzą, że

zdrowe jest tylko picie wody, oczywiście tej spe-

cjalnie wyselekcjonowanej. Można pokusić się

o stwierdzenie, że pokarm przeznaczony do spoży-

cia jest oglądany przez ortorektyka niemalże przez

lupę. Nie robią oni zakupów w popularnych skle-

pach, super- lub hipermarketach, ale zaopatrują się

prawie wyłącznie w ekologicznych gospodarstwach

i sklepach ze zdrową żywnością. Z czasem tracą za-

ufanie nawet i do tych miejsc i sami zaczynają piec

chleb wieloziarnisty lub hodować rozmaite kiełki.

Jeśli natomiast robią zakupy w „normalnym” skle-

pie, to najczęściej z dużą uwagą studiują etykietki,

skupiając swoją uwagę zwłaszcza na informacjach

dotyczących konserwantów i sztucznych barwni-

ków. Każdy posiłek jest przygotowywany niemal

z aptekarską precyzją, według tabel z kaloriami

i informacji na temat wartości odżywczych danego

produktu. W kręgu jego zainteresowań leży wszel-

kiego rodzaju literatura i czasopisma dotyczące

zdrowego odżywiania się [3].

Ortorektyk unika kontaktów z innymi ludźmi,

z rodziną, ze znajomymi, nie chodzi do kawiar-

ni, restauracji, pubów. Nieustanne myślenie o je-

dzeniu i przygotowywanie posiłków zajmuje mu

niemal cały czas, nawet ten przeznaczony na inne

czynności. Jeśli natomiast podejmie decyzje o wyj-

ściu, to tylko i wyłącznie ze swoim posiłkiem.

ryzyko zdrowotne jest zależne od preferowa-

nego przez ortorektyka sposobu odżywiania się.

Zwykle konsekwencje diet ortorektyków nie niosą

za sobą większego ryzyka niż dieta wegetariańska

lub wegańska. U chorych zaobserwowano wiele

problemów natury społecznej, np. trudniej jest tym

ludziom unikać rozmów na temat jedzenia, izolują

Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów

171

ją lęk przed przytyciem, który powoduje znaczne

zmniejszanie ilości przyjmowanego pożywienia.

Stan ten nie jest spowodowany organicznymi

zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym ani

chorobą somatyczną, ale w miarę trwania proce-

su ograniczania pożywienia może prowadzić do

poważnych zmian neurologicznych oraz zagraża-

jących życiu zaburzeń somatycznych, ze śmiercią

włącznie [6].

Klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa

Psychiatrycznego przedstawionego w DSM-IV

(APA-2000) wyodrębniła następujące kryteria

diagnostyczne anoreksji: odmowę utrzymywania

ciężaru ciała co najmniej na poziomie minimal-

nym dla wieku i wzrostu (np. chudnięcie prowa-

dzące do spadku masy ciała poniżej 85% wartości

należnej lub trudność w przybieraniu na wadze

w okresie wzrostu, co prowadzi do utrzymywania

się masy ciała poniżej 85% wartości należnej), in-

tensywny lęk przed przybieraniem na wadze lub

otyłością, mimo utrzymywania się rzeczywistej

niedowagi, zaburzenie sposobu widzenia kształtu

i masy własnego ciała, u dziewcząt nieobecność

trzech kolejnych cyklów menstruacyjnych [7]. Ta

sama klasyfikacja wyodrębnia typ niebulimiczny

i typ bulimiczny anoreksji. W typie niebulimicz-

nym („restrykcyjnym”) nie dochodzi do epizodów

objadania się. Osoby ograniczają spożywanie po-

karmów do minimum oraz stosują intensywne

ćwiczenia fizyczne. W typie bulimicznym nato-

miast („żarłoczno-wydalającym”) dochodzi do re-

gularnych epizodów niekontrolowanego objadania

się oraz stosowania środków przeczyszczających

i wywoływania wymiotów [7].

Anoreksja dotyka najczęściej dziewcząt w okre-

sie dojrzewania między 12. a 19. r.ż. Chłopcy sta-

nowią niewielki odsetek populacji osób chorują-

cych. Jadłowstręt psychiczny rozpoczyna się u nich

około 15–16 r.ż., a jego przebieg jest cięższy niż

u dziewcząt [8].

Mechanizm powstawania anoreksji jest trudny

do określenia na podstawie jednej teorii. Więk-

szość psychiatrów i psychologów wymienia wiele

czynników, które powodują występowanie ano-

reksji. Należą do nich m.in. cechy indywidualne

jednostki, takie jak: odpowiedzialność, solidność,

obowiązkowość, pilność, niska samoocena, wyso-

kie ambicje i wzmożona potrzeba sukcesu, trudno-

ści w kontaktach z rówieśnikami, trudności w ak-

ceptowaniu własnego wyglądu [8]. Anorektycy to

osoby, które są bardzo obowiązkowe. Odczuwają

silną potrzebę sukcesów i jednocześnie pomniej-

szają wartość swoich dokonań i możliwości in-

telektualnych. Występują u nich trudności w na-

wiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, większość

czasu spędzają w samotności. W dużym stopniu

starają się spełniać oczekiwania innych. Nadmier-

się, spożywają posiłki w samotności i wielkim sku-

pieniu, poświęcają mnóstwo czasu na odpowiedni

dobór produktów i wyszukiwanie najlepszej ich

jakości [4].

Oczywiście nie ma nic niezdrowego w tym,

że człowiek stara się zdrowo odżywiać. Problem

zaczyna się, gdy zbyt dużą uwagę przywiązuje do

jakości pożywienia i uporczywie trzyma się myśli,

że maksymalnie zdrowe posiłki uczynią go lep-

szym, rozwiążą wszystkie jego życiowe problemy.

Po pewnym czasie organizm pozbawiony wielu

mikroelementów i witamin zaczyna się buntować.

Wraz z trwaniem tego niekorzystnego zjawiska

i jego pogłębianiem się dają się zaobserwować na-

stępujące dolegliwości: bóle i zawroty głowy, nud-

ności, ciągłe zmęczenie, anemia, osteoporoza, za-

burzona praca jelit oraz zwiększona podatność na

zakażenia. Pojawiają się kłopoty z pamięcią i kon-

centracją, ustaje miesiączka, ponieważ organizm

nie wytwarza wystarczającej ilości estrogenów nie-

zbędnych do zachowania regularnych cykli. Wzra-

sta zagrożenie nadciśnieniem, chorobą serca, poja-

wiają się huśtawki nastroju, depresja. Pogarsza się

stan fizyczny i psychiczny, a nieleczona ortoreksja,

podobnie jak anoreksja, może doprowadzić nawet

do śmierci [1, 2, 5].

Nie jest znana dokładna liczba ortorektyków.

Jest spowodowane to tym, że chorzy na ortorek-

sję rzadko zgłaszają się na leczenie lub leczą się

w kierunku innych chorób. Na ogół jednak nie są

to osoby bardzo młode, jak ma to miejsce w przy-

padku anoreksji. rzadko także zgłaszają się do psy-

chologów, raczej narzekając na zły stan zdrowia

odwiedzają lekarza i są leczeni pod kątem konkret-

nej dolegliwości. Ważnym zadaniem jest uświado-

mienie choremu, że pozornie zdrowa, dieta może

wyrządzić wielkie spustoszenie w organizmie, a dla

uzupełnienia powstałych niedoborów należy wpro-

wadzić suplementację witamin i minerałów [5].

Podstawą leczenia tego zaburzenia jest sto-

sowanie racjonalnej diety ułożonej przez lekarza

lub specjalistę ds. żywienia. W pierwszym okre-

sie należy skupić się na wyrównaniu niedoborów,

następnie na dyscyplinowaniu chorego. Jeśli orto-

rektyk nie jest w stanie zaakceptować diety zapro-

ponowanej przez lekarzy, powinien jak najszybciej

trafić do psychoterapeuty. Ortoreksja, podobnie

jak anoreksja lub bulimia, jest „chorobą duszy”

i często okazuje się, że pomoc specjalisty jest nie-

zbędna [4].

Jadłowstręt psychiczny (anorexia

nervosa)

na-

leży do swoistych zaburzeń odżywiania. Anoreksja

jest zaburzeniem, w którym chorzy osiągają bardzo

małą masę ciała, mimo to czują się otyli i boją się

nawet najmniejszego jej przyrostu. Chorzy dążą

do zmiany masy ciała poniżej przyjętych norm,

nieprawidłowo oceniają własny wygląd i odczuwa-

172

nie koncentrują się na kształcie własnej sylwetki

i widzą ją jako nienaturalnie grubą.

Następnym czynnikiem, który może wyzwolić

anoreksję jest okres dojrzewania. Okres ten charak-

teryzuje się zmianami fizycznymi, emocjonalnymi,

poznawczymi i społecznymi. Zmiana proporcji

w sylwetce i przyrost masy ciała oraz osiągnięcie

dojrzałości płciowej mogą być powodem niepokoju

młodych ludzi. Młodzież nadmiernie koncentruje

się na kształcie swojej sylwetki, przesadnie troszczy

o estetykę i higienę ciała. Dużo czasu poświęca na

mierzenie i ważenie się, niekiedy na stosowanie diet

odchudzających. Porównuje swój wygląd z rozpo-

wszechnianym przez media ideałem urody [8].

W uruchamianiu jadłowstrętu psychicznego

bardzo istotną rolę odgrywają czynniki rodzinne.

Nieprawidłowości relacji w systemie rodzinnym

dotyczą dwóch poziomów: relacji między rodzi-

cami oraz relacji między osobą chorą i każdym

z rodziców z osobna. Cechy rodzin, w których

występują zachowania anorektyczne, to sztyw-

ność relacji wewnątrzrodzinnych, brak sposobu

na rozwiązywanie konfliktów, posługiwanie się

w relacjach rodzice–dziecko nadmiernym wiąza-

niem oraz blokowanie procesu autonomii przez

potencjalną pacjentkę. Odchudzanie hamuje wte-

dy rozwój i pozwala unikać konfliktów związanych

z dojrzewaniem [9]. Inną cechą rodzin, w których

występuje anoreksja jest współzawodnictwo w po-

święcaniu się i rezygnowaniu z własnych potrzeb

na rzecz innych członków oraz nadmierne aspira-

cje. Jedynym obszarem wolności dla osoby chorej

na anoreksję staje się przestrzeń własnego ciała,

nad którą stara się sprawować kontrolę. Zmiany

w zachowaniu i wyglądzie osoby chorej są impul-

sem dla rodziny do wzmocnienia kontroli, co pod-

trzymuje i nasila objawy zaburzenia [10].

Dużą rolę w powstawaniu anoreksji odgry-

wają determinanty społeczno-kulturowe. Cha-

rakterystyczną cechą współczesnej kultury jest

nadmierna dbałość o sylwetkę wyrażająca się

modą na rozmaite diety, ćwiczenia modelujące

sylwetkę, kluby fitness. Socjologowie wskazują,

iż kultura popularna przekazuje liczne komu-

nikaty odnoszące się do sposobów odżywiania,

kreowania i kontroli ciała, sylwetki oraz wyglądu

[11, 12]. Zgodnie z teraźniejszą modą na szczupłe

ciało coraz więcej młodych osób ma obsesję na

punkcie jedzenia, stosowania różnych diet i kon-

trolowania masy ciała, np. przez: głodzenie się,

zażywanie środków przeczyszczających, zmniej-

szających łaknienie, wywoływanie wymiotów,

uprawianie intensywnych ćwiczeń fizycznych.

Takie postępowanie może przyczynić się do wy-

stąpienia anoreksji [8].

Bulimia psychiczna charakteryzuje się napada-

mi objadania się, w czasie których osoby zjadają

E. Kędra

olbrzymie ilości różnych pokarmów. Podczas ta-

kiego napadu doświadczają uczucia utraty kon-

troli nad tym, co i w jakich ilościach jedzą. Jedzą

bardzo szybko i najczęściej pokarmy wysokoka-

loryczne. Po napadzie przez jakiś czas odczuwają

ulgę związaną ze spadkiem napięcia, od którego

zaczyna się epizod, a jednocześnie mają poczucie

winy, wstydu i wyrzuty sumienia z powodu utraty

kontroli. Epizod bulimiczny dla niektórych osób to

nie tylko pojedynczy napad obżarstwa, ale nastę-

pujące po sobie w krótkim czasie kolejne napady

objadania się, które mogą kończyć się dopiero po

kilku dniach, a nawet tygodniach. Podczas epi-

zodów żarłoczności, jak i między nimi, osoby są

zaabsorbowane myśleniem o jedzeniu i nadmier-

ną kontrolą masy ciała. Próbują przeciwdziałać

tyciu, stosując takie metody, jak: prowokowanie

wymiotów, zażywanie środków przeczyszczają-

cych, moczopędnych, leków zmniejszających łak-

nienie, stosowanie okresowych głodówek. Tego

typu aktywność związaną z kontrolowaniem masy

ciała nazywa się zachowaniem kompensacyjnym.

Chorzy na bulimię mogą mieć mniejszą lub więk-

szą nadwagę, być bardzo chude lub okresowo tyć

i chudnąć. Bulimicy chorobliwie boją się utyć, dla-

tego określają nieprzekraczalną dla siebie granicę

masy ciała, którą wszystkimi możliwymi sposoba-

mi próbują utrzymać. Od utrzymania wagi zależy

ich samoocena, która zmniejsza się w przypadku

stwierdzenia minimalnego przekroczenia wyzna-

czonej granicy. Masa ciała ustalona przez chorego

jest znacznie mniejsza niż ta określona na przykład

przez lekarza [14].

W klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa

Psychiatrycznego DSM-IV-Tr (APA 2000) wyróż-

niono następujące kryteria do rozpoznania bulimii:

powtarzające się epizody gwałtowanego objadania

się charakteryzujące się jedzeniem w określonym,

krótkim czasie takiej ilości jedzenia, która dla

większości ludzi jest zdecydowanie za duża oraz

poczucie braku kontroli nad jedzeniem w czasie

epizodu objadania; stosowanie powtarzających się

zachowań kompensacyjnych chroniących przed

przyrostem masy ciała w postaci prowokowania

wymiotów, nadużywania środków przeczyszczają-

cych i/lub odwadniających, lewatyw, a także gło-

dówek, uprawianie intensywnych ćwiczeń fizycz-

nych; epizody objadania się powinny występować

co najmniej średnio dwa razy w tygodniu przez

trzy miesiące. Samoocena osoby jest wyznaczona

głównie przez kształt i masę ciała. Zaburzenie to

nie występuje w przebiegu

anorexia nervosa

[15].

Wyodrębniono także dwa typy bulimii psy-

chicznej: typ przeczyszczający i nieprzeczyszcza-

jący [15]. W przebiegu bulimii o typie przeczysz-

czającym regularnie są prowokowane wymioty,

dochodzi do nadużywania środków przeczysz-

Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów

173

Zawsze przedkładają oczekiwania otoczenia nad

własne uczucia i potrzeby, przez co czują się coraz

bardziej samotni i opuszczeni. Taki ciąg zachowań

dostosowanych do innych powoduje coraz więk-

sze napięcie, które dla osoby chorej staje się nie do

zniesienia i pojawiają się zachowania impulsywne.

Także chorzy na bulimię stawiają sobie wysokie

wymagania oraz duże znaczenie przypisują osią-

gnięciom szkolnym. Chorzy mają poczucie małej

autonomii, trudności z niezależnym funkcjono-

waniem oraz kontrolą wielu wymiarów swojego

życia. Osoby chore na bulimię wykazują większą

zależność od innych, wyrażającą się m.in. potrze-

bą opieki lub bycia kontrolowanym. U pacjentów

z bulimią często (u około 1/3 osób) diagnozuje się

osobowość borderline (typ pograniczny osobowo-

ści chwiejnej emocjonalnie). Osobowość borderline

cechują pozory dobrego przystosowania społecz-

nego, przewlekłe obniżenie nastroju lub skrywana

wrogość, poczucie cierpienia, niestabilne związki

interpersonalne – od intensywnej zależności połą-

czonej z manipulowaniem [17]. U osób z bulimią

występuje wiele zachowań impulsywnych, takich

jak: próby samobójcze, samookaleczenia, naduży-

wanie leków, alkoholu, narkotyków, kradzieże. Są

to zachowania charakterystyczne także dla osobo-

wości borderline [17].

W powstawaniu bulimii, podobnie jak jadło-

wstrętu, duże znaczenie mają czynniki rodzinne.

Sposób funkcjonowania rodziny różnicuje rodzi-

nę anorektyczki i bulimiczki. W rodzinie, w której

rozwinęła się anoreksja przeważa sztywność i za-

leżność, w rodzinie bulimicznej natomiast chaos

i wrogość [18]. rodziny bulimiczne są targane

konfliktami, skłócone, chaotyczne, nie dają swo-

im członkom oparcia, wiary ani pewności siebie.

Nie uczą racjonalnego rozwiązywania konfliktów,

gdyż przeważa w ich obrębie komunikacja nie

wprost, często prowadzona w zupełnie innych sty-

lach. W rodzinie tej występuje większa konflikto-

wość oraz obowiązują mniej bezpośrednie wzorce

komunikowania się. Brak jest wsparcia, jakiego

członkowie mogą oczekiwać od siebie, mniejsze

jest przykładanie uwagi do autonomii jednostki

i poczucia jej wartości. rodzice są na ogół skłó-

ceni, atmosfera w domu jest wypełniona stresem.

Matki osób cierpiących na bulimię są agresywne

i wykazują większą skłonność do depresji, ojcowie

są nerwowi i impulsywni, nie mają kontaktu z oto-

czeniem [19].

Od dzieciństwa wiele potrzeb przyszłego bu-

limika nie znajduje zaspokojenia, szczególnie po-

trzeba miłości, wsparcia, zaufania i rozwoju. Wy-

rażane przez dziecko pragnienia i uczucia są często

przyjmowane sarkastycznie i z ironią. W miejsce

emocjonalnej intymności pojawiają się spory, bę-

dące obroną przed bliskością. W rodzinach takich

czających, odwadniających lub lewatyw. W typie

nieprzeczyszczającym osoba stosuje zachowania

kompensacyjne, takie jak ćwiczenia fizyczne lub

głodówki, ale regularnie nie wymiotuje, nie sto-

suje środków przeczyszczających, odwadniają-

cych lub lewatyw [15]. Klasyfikacja przedstawiona

w DSM-IV-Tr precyzyjnie określa różnice między

anoreksją, zwłaszcza o typie bulimicznym, a buli-

mią, co ułatwia rozpoznanie [15].

Choroba ta dotyka 1–3% młodych dziewcząt

i kobiet między 15–24 r.ż. Większość z nich przed

wystąpieniem objawów bulimicznych głodziła się

lub stosowała diety odchudzające bez oczekiwane-

go powodzenia. Podobnie jak w przypadku ano-

reksji, chłopcy stanowią niewielki odsetek popu-

lacji osób chorujących na bulimię [8]. Z literatury

wynika, że bulimia występuje częściej u chłopców

i mężczyzn o orientacji homoseksualnej. Za przy-

czynę występowania zaburzeń odżywiania w tej

grupie mężczyzn uważa się koncentrację na ciele

i wyglądzie, która może powodować przecenianie

wartości fizycznej atrakcyjności i być źródłem nie-

zadowolenia z siebie i swojego wyglądu [7].

Bulimia jest uwarunkowana wieloczynni-

kowo, podobnie jak anoreksja. W porównaniu

z mechanizmem anoreksji, w bulimii większą rolę

odgrywają czynniki biologiczne związane z nie-

prawidłową czynnością układu serotoninergicz-

nego. Obserwuje się zwiększoną liczbę napadów

żarłoczności w okresie jesienno-zimowym, która

wiąże się z ograniczeniem aktywności serotoni-

nergicznej. Także środki lecznicze o działaniu

serotoninergicznym powodują spadek apetytu na

pokarmy wysokokaloryczne. Istotny wpływ na to

zaburzenie mogą mieć także inne neuroprzekaź-

niki i neuromodulatory, takie jak: leptyna, neuro-

peptydy, cholecystokininy, noradrenalina i dopa-

mina. Interakcje między tymi przekaźnikami mają

znaczenie w regulacji łaknienia [16].

Za przyczynę powstawania zachowań buli-

micznych można uznać cechy indywidualne jed-

nostki, takie jak: niestabilność emocjonalna, ni-

ska samoocena, trudności w akceptowaniu siebie

(szczególnie własnego wyglądu), brak samokon-

troli, wysokie ambicje połączone z brakiem sukce-

su [8]. Osoby chorujące na bulimię mają obniżoną

samoocenę, która opiera się na opiniach innych,

zwłaszcza ważnych dla nich osób: rodziców, ró-

wieśników, nauczycieli, a później partnerów. Nie-

jednokrotnie mówią o sobie z lekceważeniem, nie

mają do siebie szacunku, są do siebie wrogo na-

stawione, prezentują postawę odrzucania samych

siebie. Kolejną cechą tych osób jest bardzo silna

potrzeba akceptacji i uznania ze strony otoczenia.

Bulimicy uważają, że dobre wypełnienie oczeki-

wań innych oznacza bycie doskonałym i że jest

warunkiem koniecznym, by inni ich doceniali.

Plik z chomika:

Nisa

Inne pliki z tego folderu:

Zaburzenia odżywiania.docx (52 KB)
23 poradnik zaburzenia odzyw(1).pdf (76 KB)
Zaburzenia odżywiania - prezentacja na fakultet dla studentów V roku(1).ppt (1801 KB)
1335273793_badz-skutecznym-motywatorem-materialy-pdf.pdf (366 KB)
Zaburzenia odżywiania się - Andrzej Rajewski(1).pdf (273 KB)

23 poradnik zaburzenia odzyw(1).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: