Teorie zmian spo+éecznych (8) 11.12.2007.doc

Teorie zmian społecznych (8)                                                                                                   11.12.2007

àTeorie, które opierają się na metaforach wzrostu, starają się zarysować sekwencję przemian, nawiązywać do organizmu, ewolucji, przestrzeni. Pierwsze ewolucyjne teorie zawierają optymistyczny ładunek postępu. Przyszłość to doskonalenie się różnych jej aspektów.

àW dalszym etapie założenia tych teorii zostają podważone, zwłaszcza progresywizm, determinizm (tendencje tu zachodzą pod pewnymi warunkami). Podważono zasadę unilinaernościà takiego toru , który miałby przebiegać na rzecz multilineranych.

àSamo pojęcie zmiany jest konwencją, jednak w sensie ontologicznym ona nie istnieje.

àMówiąc o procesie demokratyzacji, urbanizacji, zubożenia, można mówić również o pewnych konkretnych procesach (zmianach).

àPojawia się pomysł zbudowania nowej koncepcji ewolucji, sięgając po różne jej czynniki.

àtendencjami powstałymi po II wojnie światowej są teorie modernizacji.

MODERNIZACJA:

Modernizacja-oznacza ulepszanie, unowocześnianie, korzystną i pożądaną zmianę. To pojęcie bliskie pojęciu nowoczesności. To ogół zjawisk i procesów, które przekształciły społeczeństwo tradycyjne w nowoczesne. Początki tego nowego kształtu społeczeństwa pojawiają się od początku XVI wieku, w XIX wieku natomiast zaczyna się jego budowa. 

I Modernizacja (po II wojnie światowej) dotyczyła próby opisu, wyjaśnienia i zinterpretowania pewnych niezbędnych wysiłków, jakie muszą poczynić niektóre społeczeństwa, aby nadgonić inne. zaczęto podważać mechanizm zmian o charakterze endogennym. W tych nowych perspektywach zaczęto zwracać uwagę na czynniki egzogenne (zewnętrzne, które okazały się być bardzo ważne).

Świat został ponumerowany na:

-          I świat- najbardziej rozwinięte kraje gospodarczo i kapitalistycznie (USA, Europa Zachodnia, Japonia).

-          II świat- Modernizacja stymulowana odgórnie przez nakazowe tendencje (kraje bloku radzieckiego, Chiny, Kuba).

-          III świat- kraje zacofane, eufemizm.

I Modernizm odnosi się zatem do relacji zachowań między krajami I  a III świata.  Starano się pokazać jak kraje III świata należy wspomóc, aby weszły na drogę rozwoju.

Zaczyna dominować jeden czynnik- technologiczny, jako samonapędzająca się sfera, który w sposób samorzutny zmienia rzeczywistość.

àWALT ROSTOF „manifest nie komunistyczny”. Starał się opisywać pewne warunki i formułować pewne stadia.:

1)     Jeżeli społeczeństwo jest tradycyjne, to muszą pojawiać się warunki niezbędne do startu.

2)     Należy przenieść te idee i przekonać ludzi do nich, do ich istytuowania.

3)     Pojawia się start, czyli inwestowanie.

4)     Pojawia się właściwy rozwój

àDruga grupa teorii, która opisywała relacje między światem I i II, to teorie konwergencji. Starały się zinterpretować rzeczywistość, zakładały samoistną logikę technologiczną. Zakładała, że rzeczywistość przestała być konstruowana przez czynniki ideowe, a tylko przez czynniki technologiczny jest to możliwe.

àW tym czasie pojawiają się prace: „Koniec ideologii” i „koniec wieku ideologii”.  Miało to świadczyć, że socjalizm miał być lepszy od kapitalizmu. Idea socjalistyczna miała zbudować świat lepszy.

àTeorie konwergencji chciały abstrahować od kwestii ideologicznych i mówiły o zlaniu się kapitalizmu i socjalizmu. Uważano, iż socjalizm pływa na łagodzenie zjawisk w kapitalizmie.

JOHN KEYNES

àKapitalizm pozostawia sam sobie i nie jest w stanie wytworzyć odpowiedniego kapitału rynku, dlatego musi być sterowany przez kogoś. Te poglądy bardzo mocno oddziaływały.

àPo II wojnie światowej mówiono o socjalizmie i jego znacznym wpływie na rozwój (pozytywnym) różnych sektorów gospodarki. W kwestii socjalizmu zaczyna wprowadzać element polityki rynkowej.

àZwolennikiem teorii konwergencji był Huntington. Kwestia dobrobytu wymuszała na ludziach rezygnację z tych ideologicznych odniesień i w tym sensie technika miała mieć dużo większe znaczenie.

àTeorie modernizacji miały dwojaki charakter:

-          modernizację utożsamił z westernizacją-uważał, że powinna mieć charakter initacyjny, naśladowczy, a w krajach opóźnionych powinna wprowadzać odpowiednie instytucje wspierające rozwój.

-          Epicentrie nowoczesności nie mają charakteru mono-zachodniego, jest ich wiele i przesuwają się (kiedyś: Grecja, Rzym, Zachód, Daleki Wschód).

àPojawia się grupa koncepcji, które umożliwiają, że tak zarysowane koncepcja modernizacji służyć ma tylko Zachodowi.

Pojawia się grupa teorii zależności w ramach teorii modernizacji oraz dependyści

àDependencja-to teoria zakładająca pojawienie się podziału świata na centrum i peryferie. W gronie tych teorii pojawia się pewna grupa, która zaczyna mówić o zależności rozwoju od zachodu, który może mieć pozytywny aspekt. Pojawiają się tendencje inwestycyjne, które mogą wprowadzić zacofane kraje na drogę szybszego rozwoju.

Mówiono o elitach konpradorskich, które należą do elit krajów peryferyjnych, ale wchodzą w pewne układy z niektórymi krajami centrum godząc się na określone warunki. Elity zdradzają interesy kraju rodzimego w imię własnego interesu i jednocześnie utrudniają jego rozwój (własnego kraju).

IMMANUEL WALLERSTEIN

àPorusza kwestie imperiów (Egipt, Rzym: XVIII w.p.n.e.- XVI w.n.e.)

àOd XVI wieku następuje pewna zmiana. W imperiach opartych na czynnikach agrarnych zanika rolnictwo, a pojawia się gospodarka i system. Świat chce pokazać w jaki sposób następuje zorganizowanie rzeczywistości. Wszystkie sprawy zostają podporządkowane gospodarce produkcyjnej, a wszyscy zostają wkomponowani min. w system zależności gospodarczych (ale i w inne).

àWallerstein zgadza się z dependentami w kwestii rozwoju zależnego. Świat systemu i gospodarki światowej dzieli się na: centrum, peryferie i semiperyferie.

àzależność między państwami rdzennymi , a peryferyjnymi zależy od tego, kto ma na celu eksploatowanie państwa peryferyjnego. Pomiędzy nimi znajduje się państwo półperyferyjne, którego istnienie powoduje, że jeżeli państwa peryferyjne przy pewnych warunkach nie mogą dostać się do państwa semiperyferyjnego, wówczas trafiają do niego (półperyferyjnego).  System ten może wywoływać konflikty. Owy imperializm stanowi wielość klas.

àwskaźniki końca świata kapitalistycznego :

-          deruralizacja- zanikanie terenów rolniczych i kruszenie sił ludności rolniczej (zasobów siły roboczej).

-          Demokracja i demokratyzacja- to czynnik, który kieruje ludzi w stronę równości. Ludzie chcą coraz lepiej i godniej żyć i domagać się dostępnej i taniej edukacji dla swoich dzieci oraz ochrony zdrowia. Wszystko to jednak kosztuje, dlatego wszelkie zyski musza być przenoszone w stronę tych żądań.

-          Kryzys państwa- państwo służy kapitałowi, wyrównuje wszelkie dysproporcje. Państwo pobiera pieniądze i rozdziela.

-          Kryzys ekologiczny- ekologia dopomina się ochrony środowiska, a na to potrzebne są olbrzymie fundusze, które niejednokrotnie przekraczają możliwości państwa.