Wykład 13 – 14.06.2012 r.
Głosy Anura – modyfikacja oddychania
· Krtań,
· rezonatory,
· worki powietrzne
Tympanum:
· Papilla amphibionum – plamka płazie wrażliwa na dźwięki
· Papilla basilaris
Słyszą dźwięki powyżej 1000 Hz
Musculus operalaris - <1000 Hz
W taki sam sposób słyszy Urodela.
Płazy nie mają klatki piersiowej
Worki powietrzne (rezonatory)
Eleutherodactylus cogi – niewielki płaz mający pojedynczy worek powietrzny.
Hyperolius, Afryka – mały płaz mający duży worek powietrzny.
Epidalea (Bufo) viridis.
Kumaki mają odmienny mechanizm wydawania dźwięków:
º Kumaki nizinne mają bardzo małe płuca, silne mięśnie, zamknięty pysk
º Podczas wpychania powietrza do płuc następuje wydawanie dźwięków. Nie są one w stanie szybko kumkać.
º Rana catesbeiana - żaba byk – Ameryka – ma duże błony bębenkowe. Dźwięki wydostają się przez uszy! (okryto to niespełna 10 lat temu)
Urodela:
· Budowa i lokalizacja odziedziczona po dalekich przodkach
· Specjalizacje lokomocyjne nieliczne.
o Redukcja kończyn u form wodnych – od redukcji palców – całkowity brak kończyn tylnych i pasa miednicowego u Sirenidae, Amphiumidae – szczątkowe kończyny.
o Ogon chwytny i przylgi – połączone place błoną – nadrzewna Balitogloss S.l.
o Ciało wydłużone – wydłużenie kręgów > liczba kręgów, Nieznaczna liczba kończyn u form podziemnych Thorius.
· Pedomorfoza - wielokrotnie powstała, różny stopień, adaptacja do życia w wodzie.
· Zapłodnienie – pierwotnie zewnętrzne Hynobiidae i Cryptobranchidae (? Sirenidae)
· Adaptacje do zapłodnienia wewnętrznego:
o Gody
o Spermatofory
o Spermateka
o Nieznana przyczyna adaptacyjna (? Oddzielenie w czasie i przestrzeni zapłodnienia i skąłdania jaj)
· Zdolności regeneracyjne
o U traszek kończyny odrastają.
Traszki „duże”
ü Triturus cristatus
ü Tritutus marmoratus
Traszki „małe”
ü Lissotriton boscai
ü Lissotriton Helvetius
ü Lissotriton vulgaris
Gody traszki zwyczajnej są bardzo skomplikowane
§ Wzrok, węch i bodźce mechaniczne
§ Jeśli samica jest receptywna (zdolna do godów) samiec wachluje ogonem przesyłając zapach feromonów.
§ Następuje część statyczna
§ Samiec się odsuwa
§ Składa spermatofr na podłożu i czeka czy samica postępuje za nim.
§ Spermatofor dotyka warg kloaki samicy – dochodzi do zapłodnienia
Gatunki japońskie:
º Cynops ensicauda SIPSKDALLIK
º Cynops pyrrhogaster
Samice reagują tylko na feromony własnego gatunku.
Gody na lądzie:
· Plethodon Shermanie – nie posiadają płuc, brak stadium larwalnego.
· Samice mają specjalne gruczoły podbródkowe
· Samiec nosi samicę na plecach, od czasu do czasu dotykając ją plackiem.
Najmniejszy płaz – Eleutherodactylus
AMNIOTA:
Sauropsida – gadzio kształtne
Synapsida – te, z których powstały ssaki.
Amniota:
· Zmodyfikowany sposób rozrodu – błony płodowe zarodka kury.
· Zarodek otoczony różnymi strukturami, w których są naczynia krwionośne.
Ptaki i krokodyle – grupa siostrzana
Ptaki, krokodyle i żółwie - >brak żyworodności.
Squamata -> należą do niej węże.
Formy wcześniejsze:
Archosauria (krokodyle, dinozaury) - > (Tetrapoda - > wśród nich ptaki – Aves)
Owodniowce – Amniota
· Obecność błon płodowych
o Rozwój bardzo podobny do współczesnych gadów, ptaków i ssaków.
· Tłumaczenie tradycyjne – adaptacja do rozwoju zarodkowego na lądzie.
· Ale – płazy – wielokrotne pojawienie się składania jaj na lądzie [różne Anura, Plathodontidae, Gymnophiona] rozwój bez błon płodowych
· Jaja zakopywały w ściółce/glebie (jak wiele gadów) - ……. Wody mała (brak,)
o Zarodki hiperosmotyczne dno wody w glebie; nawet półpustynne – sporo wody.
· Wiele gadów – osłonki jaja przepuszczalne dla wody (np. półpergaminowe u węży)
· Jaja płazów brak trudności z usuwaniem reszt azotowych (niski metabolizm białek, synteza mocznika z amoniaku)
· Środowisko lądowe – lepsze warunki wymiany gazowej
o Woda – wahania stężenia tlenu temperatura
· Osłonki jajowe płazów (jaja w wodzie) – mało przepuszczalne dla tlenu
o (?ograniczenie rozmiarów jaj składanych do wody – max średnica 12mm)
· Jaja płazów składane na lądzie są większe, wtedy brak odżywiającej się larwy.
· Hipoteza: wykształcenie błon płodowych warunkiem rozwoju na lądzie niejednoznaczna:
o ? może środowisko zdecydowanie suche
· Form pośrednich i skamielin – utrudnia badania porównawcze i testowanie hipotez.
Inne cechy:
º Budowa czaszki - głównie związana z mechanizmem zamykania szczęki
o Prawdopodobnie adaptacje do odżywiania się drobnymi owadami
o [pozwala to identyfikować owodniowce z materiale kopalnym]
o ! nie można jednak używać owadożerności płazów za prymitywną.
o Pletodonty - złapanie ofiary 100 – 150 msec)
º Radiacja owadów lądowych – koniec karbonu (pojawienie się w dewonie). Równoległa z radiacją kręgowców lądowych
o Bardzo wiele współczesnych płazów, ptaków i ssaków – zależy od owadów.
º Pierwsze owadożerne
o Zapewne owadożerne – materiał kopalny – wygląd jaszczurek
º Cechy czaszkowe
o Stawy między kośćmi czaszki – precyzyjny uchwyt niewielkich ofiar – do czego płazy nie są zdolne.
º Cechy szkieletu kończyn – wskazują możliwość szybkiego poruszania się (pościg za owadami)
º Cechy te umożliwiają wyodrębnienie wczesnych owodniowców w skamielinach
º 1999 niewielki czworonóg ok. 15 cm, wczesny karbon Casineria
o Budowa kończyn – zwierze w pełni lądowe,
o Cechy wskazują na przynależność do Amniota
o Pierwszy czworonóg z pięciopalczastą kończyną
º Środkowy karbon – jaszczurko podobne owodniowce, wypróchniałe pnie Sigillaria ale: formy bardzo nieliczne z lasów bagnistych (karbońskie pokłady węgla)
º Owodniowce powstały zapewne jako formy małe w odróżnieniu od pierwszych Tetrapoda
Ewolucja ssaków i „gadów” przebiegała w ciągu ok 10 mln lat, ok. 300 mln lat temu
Ogromna rozmaitość gadów kopalnych
Gady – Reptilia
tradycyjnie jako Amniota bez ptaków i ssaków, nie zaliczano do nich kopalnych Tetrapodów i Pelycosauria
Gady współczesne można definiować……………..
Podział tradycyjny:
Anapsida – u żółwi – czaszki pierwotne
Diapsida – 2 otwory skroniowe – krokodyle
Synapsida - 2 otwory skroniowe – na dole
Euryapsida – 2 doły skroniowe – na górze
gr. apsis =połączenie, obręcz
ale apsis = tarcza Anapsida
Przykład klasyfikacji opartej na małej liczbie cech.
Podział gadów wg. Obecności dołów skroniowych 1917 – Williston
Dzisiejsza analiza kladystyczna potwierdza w dużym stopniu ten podział grupy:
ü Diapsida + ptaki
ü Synapsida + ssaki
Uznaje się za monofiletyczne
Z Anapsida usunięto szereg grup kopalnych o cechach pierwotnych, sama czaszka an apsydalna – cecha plezjomorficzna.
Wniosek: nie wszystkie kopalne gady da się zaklasyfikować do monofiletycznych grup.
Dziś – ok. 300 gatunków, pokrewieństwa niepewne z innymi gadami.
...
paaauli