ściąga-z-woku.pdf

(2026 KB) Pobierz
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
Antropologia społeczna, antropologia kulturowa, etnologia, etnografia, socjologia — określić przedmiot i
metody podanych dyscyplin naukowych. ................................................................................................................. 2
Antropologia kultury a dyscypliny ościenne (relacje antropologii do historii, socjologii, psychologii, biologii,
językoznawstwa). ...................................................................................................................................................... 3
Ewolucjonizm i historyzm w badaniach kultury. ....................................................................................................... 4
Funkcjonalizm w badaniach kultury.......................................................................................................................... 6
Strukturalizm w badaniach kultury. .......................................................................................................................... 9
Kultura jako proces, jako zbiór faktów i jako struktura. ......................................................................................... 11
Badania terenowe a badania gabinetowe w historii wiedzy o kulturze. ................................................................ 11
Formacje kultury w dziejach ludzkich: przykłady propozycji periodyzacyjnych. .................................................... 12
Gemeinschaft i Gesellschaft — dwa modele więzi społecznej. .............................................................................. 12
Jak pokochać swoje państwo? Recepta Kołakowskiego. .................................................................................... 12
Zwyczaje: definicja, dziedziny, przyczyny przemian; trwałość i zmienność, znaczenie zwyczaju dla grupy. ...... 14
Kontrkultura, kultura alternatywna, subkultura: wyjaśnij pojęcia i wskaż różnice. ........................................... 16
Cykliczna i linearna koncepcja czasu. .................................................................................................................. 19
Czas w chrześcijaństwie. ..................................................................................................................................... 20
„Czas święty i czas kupca“ u LeGoffa. ................................................................................................................. 20
Zegar jako kosmologiczna metafora (wg Habera). ............................................................................................. 21
Istota czasu świętego, karnawał, post i inne „czasy szczególne“........................................................................ 21
Różnice w postrzeganiu czasu i przestrzeni (w różnych kulturach) .................................................................... 22
Przestrzeń sakralna, przestrzeń mityczna – dla człowieka świeckiego i religijnego. .......................................... 24
Waloryzowanie przestrzeni a ludzkie ciało. Człowiek jako miara. ...................................................................... 26
Przestrzeń a miejsce. Typy przestrzeni wg Yi-Fu Tuana. ..................................................................................... 28
Kultura a jednostka u Freuda. ............................................................................................................................. 30
Struktura osobowości w ujęciu Freuda. Co z Freuda zostało u jego następców? .............................................. 30
Freuda sposoby na uśmierzenie „odkulturowego“ cierpienia. ........................................................................... 32
Proces indywiduacji według Junga...................................................................................................................... 33
Jungowska koncepcja nieświadomości zbiorowej. Kategoria archetypu. .......................................................... 34
Różnice poglądów Freuda i Junga na temat snu. ................................................................................................ 34
Mit według Eliadego. .......................................................................................................................................... 35
Istota symbolu według Junga. ............................................................................................................................. 36
Freud i Jung a religia: problem uczuć religijnych i funkcji religii w kulturze. ...................................................... 37
Religijna symbolika środka. ................................................................................................................................. 37
Teofania, kratofania, hierofania, mana — u Eliadego oznaczają… ..................................................................... 38
Symbolika akwatyczna i chrzest w ujęciu Eliadego. ............................................................................................ 39
Kobieta, ziemia, płodność w odczuwaniu religijnym u Eliadego. ....................................................................... 40
Symbolika świątyni u Eliadego. ........................................................................................................................... 40
Czy istnieje wiedza obiektywna? Co to jest świat „obiektywnych treści myślenia“? ......................................... 40
Wyjaśnij równanie Poppera: P
1
PT
EB
P
2
. ............................................................................................. 41
Dlaczego po Heisenbergu (teoria nieoznaczoności) i Einsteinie (teoria wzgędności) trudno jest ufać pewnikom
rodem z filozofii neopozytywistów? ................................................................................................................... 41
Jak wyobrazić sobie „epistemologię bez podmiotu poznającego“? ................................................................... 41
Relacja autor-dzieło-tworzenie u Junga. ............................................................................................................. 41
Rasa jako jedna z fukcji kultury. .......................................................................................................................... 42
Jak pogodzić rozmaitość kultur z przekonaniem o ich nierówności? ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! .............................. 42
W jakich okolicznościach stajemy się rasistami? ................................................................................................ 44
Altruizm w świetle socjobiologii (wg Bielickiego). .............................................................................................. 45
Kołakowski oskarża: o tempie cywilizacyjnym i tabu. ......................................................................................... 47
Strona
1
z
53
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
Zabawa jako czynnik kulturotwórczy. ................................................................................................................. 48
Cechy formalne zabawy i przypisywane im tradycyjnie funkcje. ........................................................................ 48
Zabawa a rytuał, kult, wiara, ............................................................................................................................... 50
Wojna jako zabawa. ............................................................................................................................................ 51
Zabawa jako ŹRÓDŁO kultury – wyjaśnij szczegółowo znaczenie podtytułu książki Huizingi. ............................ 52
Obsesje Malinowskiego – objaśnij jego koncepcję naukowości w badaniach kultury. ...................................... 53
Tradycja może zwyciężyć – zwłaszcza w myśleniu potocznym. Przedstaw i oceń kategorie Tatrakiewicza
(cywilizacja, kultura, sztuka, nauka).................................................................................................................... 53
53. „Jestem dzieckiem Postmana“. O koncepcji zabawiania sie na śmierć w świecie współczesnego spektaklu
(przekornie lub „na klęczkach“, gdy/skoro wierzę autorytetom). ........................................................................... 53
1. Antropologia społeczna, antropologia kulturowa, etnologia, etnografia, socjologia — określić
przedmiot i metody podanych dyscyplin naukowych.
Antropologia- nauka o człowieku i jego kulturze.
ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA:
-
Bada relacje między faktami społecznymi a zjawiskami kulturowymi
-
Próbuje określić wpływy struktury społecznej na zachowanie ludzkie
-
W Wielkiej Brytanii była podporządkowana badaniom socjologicznym
-
W tradycji amerykańskiej i europejskiej ta dyscyplina nazywana jest
antropologią kulturową
ANTROPOLOGIA KULTUROWA:
-
Dyscyplina nauk społecznych, bada organizacje kultury, prawa które nią rządzą, jej historyczną
zmienność oraz etniczną różnorodność kultur w celu skonstruowania ogólnej teorii kultury
-
Możemy ją podzielić na 3 tradycje:
Europejska (etnologia i etnografia wchodzą w skład antropologii kulturowej)
Anglosaska
Amerykańska
ETNOLOGIA:
-
Nauka o ludach pierwotnych
-
Jedna z dyscyplin wchodząca w zakres antropologii (tu również etnografia, a. kulturowa, a.
społeczna)
-
Klasyfikuje ludy na podstawie cech środowiskowych i kulturowych
-
Opisuje poszczególne kultury
ETNOGRAFIA:
-
Nauka o grupach etnicznych czyli etnosach (z greckiego ethnos – lud, plemię, naród, rasa)
-
Często funkcjonuje jako odpowiednik etnologii lub nazwa jej działu, który zajmuje się konkretnymi
grupami etnicznymi lub społecznościami lokalnymi (włączając aspekty porównawcze grup)
-
Wstępny opis pracy i metoda naukowa opisu faktów, poprzedzająca fazę interpretacji zebranych
danych właściwą dla dociekań etnologii
-
dyscyplina badająca kulturę ludową lub współczesną kulturę popularną jednego narodu,
określana często etnografią regionalną i wtedy jest przeciwstawiana etnologii ogólnej,
która zajmuje się studiami nad kulturą ludów pozaeuropejskich
SOCJOLOGIA:
-
bada w sposób systematyczny funkcjonowanie i zmianę społeczeństwa
Strona
2
z
53
-
-
bada wszelkie reguły i procesy, które regulują więzy społeczne, więzi między jednostkami,
w tym proces ich zmian
Socjologowie badają zarówno jednostki uwikłane w grupy społeczne, a także relacje
międzyludzkie
2. Antropologia kultury a dyscypliny ościenne (relacje antropologii do historii, socjologii,
psychologii, biologii, językoznawstwa).
Antropologia kultury - dyscyplina nauk społecznych badająca organizację kultury, rządzące nią prawa,
historyczną zmienność i etniczną różnorodność kultur w celu skonstruowania ogólnej teorii kultury.
Antropologia rozwijała się w bliskim związku z naukami i dlatego korzystała z pojęć kształtowanych na
gruncie filozofii, psychologii, socjologii i historii.
ANTROPOLOGIA A HISTORIA:
- Antropologia w mniejszym stopniu niż historia stawia problem chronologicznego odtworzenia dziejów,
ale to nie znaczy, że nie dokonuje rekonstrukcji przeszłości
- A. nawet jak bada jakąś społeczność taką, jaka była ona kilkadziesiąt lat wcześniej, to jej zasadnicze
nastawienie badawcze ma charakter aktualistyczny
ANTROPOLOGIA A SOCJOLOGIA:
- Jedni utożsamiają obie te dyscypliny, inni traktują jedną jako dział drugiej, inni wreszcie uważają je za
zupełnie odrębne nauki
- Kroeber, Murdrock, Mauss, twierdzą, że antropologia jest najogólniejszą nauką o człowieku
- Radcliffe- Brown twierdzi, że socjologia zajmuje się wszystkimi społecznościami, a antropologia tylko
prymitywnymi
- Badanie różnorodności kulturowej społeczeństw pierwotnych, poszukiwanie w nich subiektywnego
sensu oraz całościowego obrazu człowieka powoduje odrębność antropologii od socjologii
ANTROPOLOGIA A PSYCHOLOGIA:
- W antropologii amerykańskiej jest nurt nazywany szkołą kultury i osobowości, reprezentowany przez
Ruth Benedict
- Według nich kultura jest zjawiskiem psychologicznym – odniesionym do jednostki, jednostkowym
- Kultura jest faktem zarówno zbiorowym jak i jednostkowym, tzn. kultura jest bytem ponad osobowym,
ale jej ostatecznym źródłem jest jednostka
- Cały ponad jednostkowy byt oddziałuje na jednostkę
ANTROPOLOGIA A BIOLOGIA:
- Antropologia jest dyscypliną naukowa badającą biologię człowieka w aspekcie rozwoju rodowego
(antropogeneza), osobniczego (ontogeneza) oraz zróżnicowania morfologicznego form współczesnych
w ścisłym powiązaniu z naukami przyrodniczymi
- Antropologia jest ogólnie nauką o człowieku, również jako gatunku. Biologia stanowi klucz do
zrozumienia ludzkiej natury
ANTROPOLOGIA A JĘZYKOZNAWSTWO:
- Związki między nimi najbardziej widoczne są w antropologii kognitywnej, która na podstawie badań
języka, wysnuwa wnioski o danej kulturze
- Antropolodzy ci dążyli do określenia tzw. gramatyki kultury, zaś spośród stosowanych metod
posługiwali się przede wszystkim analiza składnikową
- Przedstawiciele tego kierunku starali się opisać systemy poznawcze występujące w różnych kulturach
- Dokonywali tego na podstawie danych, które uzyskiwali z oryginalnych kontekstów kulturowych
(głównie językowych), stosując formalne procedury badawcze
Strona
3
z
53
3. Ewolucjonizm i historyzm w badaniach kultury.
Ewolucjonizm i historyzm:
-
w naukach społecznych i historii, zwany także
ewolucjonizmem kulturowym
lub
ewolucjonizmem
kulturowo-społecznym
jest zbiorem teorii opisujących ewolucję społeczeństwa, które przechodzi
przez poszczególne etapy podczas rozwoju społecznego.
-
Ewolucjonizm jest jedną z najstarszych teorii w socjologii i antropologii kulturowej i w swojej
klasycznej postaci został sformułowany w XIX wieku.
-
Do klasycznych twórców ewolucjonizmu zaliczani są:
Auguste Comte,
Herbert Spencer,
Émile Durkheim,
Lewis Henry Morgan,
Edward Burnett Tylor,
Ferdinand Toennies
-
Współczesnymi nurtami ewolucjonizmu są:
neoewolucjonizm: Leslie White, Julian Steward, Marshall Sahlins, Gerhard Lenski, Talcott Parsons
socjobiologia – Edward Wilson, Pierre van den Berghe, Joseph Lopreato, Richard Machalek,
teoria modernizacji – Walt Rostow, David McClelland
teoria społeczenstwa post-industrialnego – Daniel Bell, Alvin Toffler
Duży wpływ ewolucjonizm wywarł na szkołę chicagowską, przyczyniając się do stworzenia koncepcji ekologii
społecznej w analizach zbiorowości miejskich.
Klasyczny ewolucjonizm
-
rozwijany był od drugiej połowy XIX wieku i na początku XX wieku.
-
Stał na stanowisku, że wszystkie społeczności ludzkie rozwijają się w podobny sposób, przechodząc
przez pewne etapy rozwojowe.
-
Stosując metodę porównawczą, ewolucjoniści starali się opisać te etapy i wskazać kierunek postępu w
historii.
-
W socjologii rozwój ewolucjonizmu wiązał się z takimi osobami jak
Herbert Spencer
August Comte,
którzy byli także twórcami socjologii jako nauki.
-
Wśród antropologów do najważniejszych ewolucjonistów zaliczani są
Edward Burnett Tylor,
Lewis Morgan,
Henry Sumner Maine
John Lubbock.
-
Ewolucjoniści porównywali ze sobą społeczności z różnych epok historycznych i różnych obszarów,
starając się uszeregować je w jeden ciąg rozwoju ludzkości.
-
Przyglądali się poszczególnym instytucjom społecznym (takim jak rodzina, prawo, czy religia),
wskazując na ich rozwój od form najbardziej prymitywnych w społecznościach tubylczych do
najbardziej rozwiniętych (współczesne społeczeństwa zachodnie).
-
Autorzy tacy jak Spencer wskazywali na analogie między organizmem społecznym a organizmem
żywym.
-
Założenie ewolucjonizmu u Spencera polegało na tym, że formy proste, np. społeczeństwa ewoluują od
form prostych do coraz bardziej złożonych.
-
Organizm społeczny, podobnie jak organizm biologiczny jest pewną całością, którą charakteryzuje
ciągły rozwój.
-
Ewolucjonizm nie tylko zajmował się opisem, lecz był również teorią silnie normatywną, co odbijało się
chociażby w języku ich prac (np. używaniu takich pojęć jak "barbarzyństwo", "prymitywność" czy
przeciwstawiana im "cywilizacja").
-
Opisy poszczególnych autorów różnią się co do szczegółów i wyszczególnionych etapów rozwoju
ludzkości.
Gospodarka
-
Jednym z głównych obiektów analiz ewolucjonistów była gospodarka.
Strona
4
z
53
-
-
-
Najbardziej prymitywnym typem gospodarki miała być gospodarka myśliwsko-zbieracka.
Następnie rozwinęło się pasterstwo, które wymagało nie tylko wyższego poziomu organizacji
społecznej, ale przede wszystkim udomowienia zwierząt.
W dalszej kolejności społeczności przechodzą do osiadłego trybu życia, zajmując się rolnictwem.
Organizacja polityczna
-
Pierwotnym stanem organizacji politycznej miała być pierwotna horda, w której brak było hierarchii i
struktury organizacyjnej.
-
W dalszym ciągu powstać miała bądź plemienna demokracja (na wzór tej znanej starożytnym
Germanom, lub też struktura wodzowska.
-
Plemiona poprzez łączenie się i podboje tworzą większe organizmy polityczne, w których panuje
despotyzm (np. w Mezopotamii, lub teokracja (tak jak w Egipcie).
-
Ustroje te przechodzą następnie w monarchie, a dalej w demokrację.
Małżeństwo
-
Szczegółową analizę rozwoju form małżeńskich znaleźć można u Lewisa Morgana.
-
Za najbardziej pierwotny stan uznaje on promiskuityzm, czyli brak jakichkolwiek norm regulujących
seksualność i pokrewieństwo.
-
Wyższym etapem rozwoju są małżeństwa grupowe w obrębie tej samej generacji (a więc między
braćmi i siostrami), którą określa mianem rodziny konsangwinicznej.
-
Na dalszych etapach rozwoju kształtują się coraz bardziej rygorystyczne normy życia seksualnego i
rodzinnego.
-
Ostatnim etapem rozwoju jest rodzina monogamiczna, w którym doszło do zrównania pozycji
partnerów.
Własność
-
Na najwcześniejszym etapie rozwoju ludzkość cechować miał pierwotny komunizm.
-
Z niego to rozwijają się różne formy własności - własność przypisana do rodu czy własność przypisana
do wodza (władcy).
-
Upowszechnienie własności i jej indywidualizacja, a także rozwój jej ochrony prawnej należy do
najwyższego stadium rozwoju cywilizacji.
Prawo
-
Najbardziej znane analizy ewolucji form prawnych są dziełem Henry'ego Sumnera Maine'a.
-
Jak wskazywał w swoim
Ancient Law
życie w prymitywnych społeczeństwach regulowane jest
zwyczajem, z którego następnie rozwija się prawo.
-
Ogólnym kierunkiem ewolucji prawa jest przejście
od statusu do kontraktu,
a więc od przypisania
pozycji i ścisłego związania jednostek z grupami rodowymi, do indywidualizmu i samodzielnego
kształtowania sytuacji prawnej.
Religia
-
Najbardziej prymitywną formą życia religijnego miało być tabu.
-
Dopiero później wykształca się animizm czy totemizm.
-
Wierzenia religijne stopniowo się komplikują, tworząc pewien kanon wiary.
-
Wymaga to zmiany organizacji społecznej i stworzenia kasty kapłanów.
-
Społeczeństwa wkraczają w etap politeizmu, który w końcu przekształca się w monoteizm.
Czas
-
-
-
-
-
-
Ewolucjonizm zmienił podejście do czasu.
Przed powstaniem koncepcji Darwina czas matematyczny przeplatał się z czasem teologicznym.
Czas miał cel.
Darwin twierdził, że Boga nie ma, i że czas nie ma sensu.
Zdano sobie sprawę z tego, jak wiele czasu minęło, zanim pojawił się człowiek.
Pojawiło się przeświadczenie o tym, że małe zmiany mogą zmieniać świat, jeśli trwają wystarczająco
długo.
Strona
5
z
53

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin