K. Jajecznik, Próba_integracji nacjonalistów wokół Polityki Narodowej 2008-2012.pdf

(169 KB) Pobierz
Konrad Jajecznik
Próba integracji młodego pokolenia nacjonalistów wokół
pisma „Polityka Narodowa” w latach 2008–2012
Z rozbudowanym systemem czasopism środowiskowych z pierwszej połowy
XX wieku kontrastują niskonakładowe i – z wyjątkiem „Myśli Polskiej” – nie-
trwałe organy prasowe równie enigmatycznych ugrupowań nacjonalistycznych po-
wstałych po roku 1989. Na tym tle portretowany tytuł wyróżnia się nie tylko
nowością, ale też pewnym nowatorstwem, wyrażającym się w próbie harmonij-
nego połączenia na pozór sprzecznych założeń. Cechom charakterystycznym dla
pisma młodzieżowego towarzyszą atrybuty właściwe dla przedwojennych periody-
ków programowych. Staroświecką – a przede wszystkim kosztowną i wymagającą
pod względem logistycznym
1
– formę papierową uzupełnia profil dla fanów w po-
pularnym serwisie społecznościowym, a także własne witryny informacyjne i fora
internetowe, pozwalające na ciągły kontakt z grupą docelową.
2
Dystrybucja odby-
wa się zarówno na znanym portalu aukcyjnym i ogólnopolskiej sieci księgarń, jak
i za pośrednictwem kolporterów środowiskowych.
3
Mimo łatwej dostępności z za-
łożenia nie jest to jednak tytuł popularny, trafiający do przypadkowych odbiorców,
lecz pewnego rodzaju biuletyn kadrowy czy jak wolą zainteresowani – formacyjny.
Duża zawartość trudno dostępnych informacji o bieżących wydarzeniach i tenden-
cjach w zbliżonych nurtach politycznych z innych krajów nadaje pismu walory
opiniotwórcze, a nawet może ono posłużyć jako materiał szkoleniowy dla mniej
zorientowanych działaczy.
4
Decyzja o wydawaniu pisma drukiem zamiast taniej i powszechnie dostępnej, a przez to
bardzo popularnej, praktyki poprzestania na prowadzeniu różnego rodzaju witryn internetowych
(serwisów informacyjnych, stron partyjnych, blogów, forów, profili publicznych na portalach spo-
łecznościowych) jest manifestacją sprzeciwu wobec postmodernizmu,
Polityka narodowa dla począt-
kujących,
„Polityka Narodowa” [dalej: PN] 2011, nr 9, s. 336.
2
Znacznie częściej niż oficjalna strona internetowa pisma (polityka-narodowa.pl) aktualizo-
wany jest jego profil publiczny na Facebooku (www.facebook.com/PolitykaNarodowa), na którym
dostępne są przekierowania do wybranych informacji z zaprzyjaźnionego serwisu informacyjnego
(narodowcy.net) oraz stanowiącego jego część – acz niewykazującego dużej aktywności – forum
(forum. narodowcy.net).
3
Zob.:
Gdzie kupić Politykę Narodową,
polityka-narodowa.pl, dostęp: 04.04.2013 r.
4
Zob. działy
Współczesne europejskie ruchy prawicowe i nacjonalistyczne
(PN 2010, nr 7,
s. 11–132) oraz
Europejska prawica narodowa
(PN 2011, nr 9, s. 102–155).
1
352
Konrad Jajecznik
W ciągu pięciu pierwszych lat istnienia „Polityka Narodowa” stała się wy-
starczająco rozpoznawalna, by jej twórcy otwarcie aspirowali do roli animatorów
odrodzenia polskiego nacjonalizmu, a zarazem architektów jego nowoczesnej po-
staci.
5
Podjęli starania istotnej reorientacji i jednocześnie rozszerzenia perspektywy
poznawczej w porównaniu do liderów własnego nurtu politycznego sprzed deka-
dy. Dotychczasową koncentrację na sprawach wewnętrznych oraz demitologizacji
przeszłości obozu narodowego wyparli intensywnymi poszukiwaniami tożsamości
i wzorców działania dostosowanych do realiów początku nowego stulecia. Dysku-
sja wewnętrzna sprawia, że rozważania ideotwórcze i analizy eksperckie są wy-
mieszane ze sporami frakcyjnymi, niewolnymi od wyrazistych aluzji, a niekiedy
wręcz ataków personalnych, właściwych raczej dla publicystyki niż ambitnego pi-
sma programowego. Mimo – dotychczas – dość krótkiego czasu ukazywania się
„Polityka Narodowa” ewoluowała od roli areny służącej samooczyszczeniu przy-
wódców Ligi Polskich Rodzin (LPR) po klęsce wyborczej z roku 2007 do rangi
jednego z ośrodków kierowniczych ruchu narodowego odnowionego przez ich wy-
chowanków. Charakterystyka ewolucji misji pisma, zapoczątkowanej wraz z rekon-
strukcją zespołu redakcyjnego, a także analiza kierunków i zakresu oddziaływania
na rówieśników wymagają rozszerzenia bazy źródłowej – której podstawę stano-
wi jedenaście zeszytów pisma i dwa wydania okolicznościowe – o publicystykę
polityczną spoza jego łamów.
Rodowód i oblicze polityczne pisma
Początkowa formuła pisma była mocno osadzona w dziedzictwie głównego
nurtu obozu narodowego z okresu Drugiej Rzeczypospolitej. Posłużono się tytu-
łem periodyku utworzonego w roku 1937 – jak utrzymują entuzjaści
6
– na pole-
cenie Romana Dmowskiego przez Jędrzeja Giertycha i Kazimierza Kowalskiego.
Również podtytuł – „Pismo społeczno-polityczne poświęcone sprawom narodu” –
nawiązuje do używanego przez wydawaną na emigracji, a następnie przekazaną
Stronnictwu Narodowo-Demokratycznemu, „Myśl Polską”.
Czasopismo założone w roku 2008 wyraźnie odwoływało się nie tyle do ca-
łokształtu spuścizny Narodowej Demokracji, lecz przede wszystkim do tradycji
giertychowskiej
7
, łączącej rygorystyczne przywiązanie do wzorów z przeszłości
z próbami zaistnienia w systemie politycznym, podejmowanymi zarówno przed,
Zob.: K. Bonisławski,
Metapolityczny ruch społeczny,
24.12.2012 r., narodowcy.net, dostęp:
14.02.2013 r.
6
Zob.: tenże,
„Polityka Narodowa” – historia i współczesność,
www.lpr.pl, dostęp: 04.08.
2008; (mt),
Polityka Narodowa,
„Wszechpolak” 2003, nr 112, s. 46.
7
W. Wierzejski,
Chybiona analiza, trafne postulaty,
PN 2008, nr 4, s. 21. W. Wierzejski
5
Próba integracji młodego pokolenia nacjonalistów wokół pisma „Polityka Narodowa”. . .
353
jak i po 1989 roku. Pozostający po wojnie na emigracji jej prekursor wydelego-
wał do kraju syna Macieja, który poświęcił się – przypominanemu przez zwo-
lenników
8
– upowszechnianiu myśli politycznej i dziejów polskiego nacjonalizmu,
a jednocześnie podejmował – odnotowywane głównie przez adwersarzy – próby
oddziaływania na ówczesne władze, między innymi uczestnicząc w Radzie Kon-
sultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa.
9
Po roku 1989 tradycja gier-
tychowska doczekała się instytucjonalizacji w postaci – wspieranego przez syna
Jędrzeja – Stronnictwa Narodowego (senioralnego)
10
oraz – reaktywowanej przez
jego wnuka – Młodzieży Wszechpolskiej (MW).
11
Ścisłe współdziałanie obu or-
ganizacji w ostatniej dekadzie minionego wieku sprzyjało przekazaniu depozytu
pokoleniu najmłodszemu. Kult seniora rodu, uprawiany w ugrupowaniach którym
przewodzili w ostatnim ćwierćwieczu jego potomkowie, Daniel Pawłowiec tłuma-
czy uwspółcześnieniem przez Jędrzeja Giertycha doktryny wypracowanej przez
narodowców w latach trzydziestych.
12
Z początkiem nowego stulecia Maciej i Roman Giertychowie przejęli niemal
pełną kontrolę nad LPR. Dzięki ich poparciu mandaty eurodeputowanych i po-
słów – odpowiednio w latach 2004 i 2005 – a także stanowiska rządowe w latach
2006–2007 objęło wielu adeptów SN(s) i MW.
13
Frakcja złożona z przedstawicie-
li młodego i średniego pokolenia, mimo podobieństwa życiorysów politycznych,
nie była spójna. Sprzeciw wobec dominacji Giertychów nasilił się jeszcze przed
elekcją parlamentarną z października 2007 roku.
14
Poparcie zaledwie przez nieco
ponad jeden procent głosujących
15
sprzyjało narastaniu atmosfery rozliczeń we-
wielokrotnie podkreślał zasługi i promował poglądy J. Giertycha, którego nazywa „[. . . ] najwybit-
niejszym po Dmowskim ideologu obozu narodowego”, zob.: tenże,
Ideologia narodowa Jędrzeja
Giertycha,
wierzejski.salon24.pl, dostęp: 04.40.2013 r.; C. Maj, E. Maj,
Narodowe ugrupowania
polityczne w Polsce 1989–2001,
Lublin 2007, s. 136.
8
Zob.: W. Wierzejski,
Nikczemny atak! W odpowiedzi liderowi ONR,
www.prawy.pl, dostęp:
10.02.2013 r.
9
Wyjaśnienie udziału w radzie zob.: M. Giertych,
Z nadzieją w przyszłość,
Warszawa 2005,
s. 101–104.
10
Dalej: SN(s).
11
Zob.: C. Maj, E. Maj, dz. cyt., s. 69–75, 127–130.
12
D. Pawłowiec,
Myśleć krytycznie,
PN 2008, nr 1, s. 50.
13
K. Jajecznik,
Pozycja Ligi Polskich Rodzin w polskim systemie partyjnym w kontekście
transformacji systemowej,
[w:]
Polska transformacja. Stan i perspektywy,
red. J. Błuszkowski, „Studia
Politologiczne”, vol. 10, Warszawa 2006 [artykuł dostępny w Repozytorium Centrum Nauki Otwartej
pod adresem: http://depot.ceon.pl/handle/123456789/1892], s. 110 przyp. 5.
14
Zob.: R. Dobrowolski,
Środowisko kwartalnika „Myśl.pl” i recepcja myśli narodowej na
łamach pisma,
[w:]
Prasa Narodowej Demokracji,
t. 2:
Od roku 1939 do początku XXI wieku,
red. nauk. A. Dawidowicz, E. Maj, Lublin 2011, s. 237–239; K. Jajecznik, dz. cyt., s. 113–114.
15
Według Państwowej Komisji Wyborczej ok. 210 tys. głosów, co przełożyło się na 1,3%
(wybory2007.pkw.gov.pl, dostęp: 15.04.2013 r.). Był to miażdżący rezultat na tle poprzedniej elekcji
354
Konrad Jajecznik
wnętrznych oraz poszukiwaniu nowych strategii odzyskania pozycji politycznej.
W pozbawionej znaczenia partii pozostali Wojciech Wierzejski i Maciej Giertych.
Jego syn Roman zadeklarował zaprzestanie aktywności politycznej. Stopniowo od-
dalił się do dawnych współpracowników, przez których jest posądzany o porzucenie
ideałów i próbę dołączenia do establishmentu politycznego.
16
Za założyciela obecnie wydawanej „Polityki Narodowej” uważa się jej pierw-
szy redaktor naczelny.
17
W latach dziewięćdziesiątych Wojciech Wierzejski działał
w SN(s), na przełomie wieków sprawował prezesurę Młodzieży Wszechpolskiej,
zaś po zawiązaniu LPR stał się jednym z najbliższych współpracowników Ro-
mana Giertycha. W pierwszym roku działalności kierowany przez niego zespół
podlegał pewnym przemianom, zasadniczo jednak rekrutował się spośród – byłych
lub ówczesnych – wszechpolaków i członków LPR, którzy zdobyli doświadcze-
nie polityczne w pierwszej dekadzie nowego wieku.
18
Najpoważniejszą zmianą,
jak okazało się wkrótce, był awans ówczesnego prezesa MW na funkcję zastępcy
redaktora naczelnego.
19
Pismo założone przed upływem roku od niepowodzenia wyborczego stało się
jedną z płaszczyzn debaty wewnętrznej o przyczynach ponownej marginalizacji,
bilansie siedmioletniej działalności parlamentarnej, a także o planach odzyskania
znaczącej pozycji politycznej. Od początku na jego łamach zarysował się spór mię-
dzy reprezentującym średnie pokolenie pierwszym redaktorem naczelnym a niena-
leżącym do redakcji – do niedawna najmłodszym posłem V kadencji Sejmu RP –
promotorem unowocześnienia formuły polskiego nacjonalizmu. „Polityka Narodo-
wa”, pierwotnie pomyślana jako próba odzyskania wiarygodności, stała się areną
rozliczenia odpowiedzialności politycznej po klęsce i rywalizacji o przywództwo.
20
parlamentarnej, w których LPR uzyskiwała około miliona głosów (ok. 8%). Zestawienie i analiza
rezultatów wyborczych LPR z lat 2001–2005 zob.: K. Jajecznik, dz. cyt., s. 111, 123–124.
16
E. Maj,
Partie narodowe w III RP,
[w:]
Partie i system partyjny III RP,
red. K. Kowalczyk,
Toruń 2011, s. 257; zob. też: P. Holocher,
Giertychów logika przedziwna,
www.prawy.pl, dostęp:
10.02.2013 r.; R. Winnicki,
Niemiecki nominat i grill u Giertycha,
robertwinnicki.nowyekran.pl,
dostęp: 10.02.2013 r.
17
W. Wierzejski,
Dziedzictwo i zobowiązanie,
PN 2008, nr 1, s. 12.
18
W 2008 r. redakcję tworzyli: Mariusz Affek (od nru 2–3), Daniel Pawłowiec, Szymon
Pawłowski, Wojciech Romerowicz, Bogusław Sobczak, Karol Wołek (od nru 4).
19
PN 2008, nr 2–3, s. 4. Konrad Bonisławski był prezesem Zarządu Głównego MW w latach
2006–2009.
20
Partyjny profil pisma ilustruje lista autorów publikujących w numerze pierwszym, wśród
których znaleźli się: Witold Bałażak (poseł V kadencji, obecnie prezes LPR), Wojciech Bosak
(obecnie członek Rady Politycznej LPR), Cyprian Gutkowski (asystent posła W. Wierzejskiego
w V kadencji, obecnie członek Rady Politycznej LPR), Arnold Masin (poseł V kadencji, obecnie
członek Zarządu Głównego i Rady Politycznej LPR), Mirosław Orłowski (poseł V kadencji,
wiceminister edukacji w latach 2005–2006, obecnie przewodniczący Kongresu LPR), zob.: PN 2008,
nr 1; www.lpr.pl; www.sejm.gov.pl, dostęp: 10.02.2013 r.
Próba integracji młodego pokolenia nacjonalistów wokół pisma „Polityka Narodowa”. . .
355
Debata po porażce – między rozliczeniem odpowiedzialności
a planami odnowy
Pierwszy redaktor naczelny jako rzecznik dotychczasowej strategii politycznej
Nagła utrata relewancji sprzyjała nie tylko podsumowaniu dorobku LPR, lecz
przede wszystkim zapoczątkowała debatę o formule polskiego nacjonalizmu w cią-
gu mijającego dwudziestolecia. Już w pierwszych numerach „Polityki Narodowej”
rozwinął się ostry spór między Wojciechem Wierzejskim a młodszymi kolegami,
których stanowisko kompleksowo zarysował – nienależący do redakcji – Krzysztof
Bosak.
Należący do kierownictwa ligi redaktor naczelny pisma przekonuje, że układ
polityczny z roku 1989 zapoczątkował – analogicznie do sytuacji powojennej
– koncesjonowany system partyjny oparty na kryteriach ideologicznych.
21
Nie-
przerwaną dyskredytację nacjonalistów uważa za kontynuację propagandy z epo-
ki poprzedniej.
22
Zatem wobec niesprzyjających okoliczności „[. . . ] reaktywację
Stronnictwa Narodowego i jego rozwój, a następnie przekształcenie się w LPR
można postrzegać w kategoriach cudu [. . . ]”
23
, ponieważ wbrew nieprzychylne-
mu stanowisku mediów partia zdobyła mandaty parlamentarne.
24
Uwzględniając
brak doświadczenia politycznego, szczupłość zaplecza kadrowego i deficyt fun-
duszy, aktywność LPR to – w opinii Wojciecha Wierzejskiego – „[. . . ] wielka
narodowa akcja i wielka praca społeczna, choć tylko paroletnia, za to mogąca
się pochwalić realnymi i trwałymi sukcesami”
25
, wśród których wymienia przede
wszystkim wprowadzone do prawodawstwa instrumenty polityki prorodzinnej
26
Delimitację między nacjonalistami a establishmentem Trzeciej Rzeczypospolitej wytycza
według akceptacji wartości katolickich, konserwatyzmu obyczajowego oraz podstawowych założeń
nacjonalizmu, W. Wierzejski,
Dziedzictwo i zobowiązanie,
s. 7.
22
Współtwórcy „Polityki Narodowej” dystansują się od zarzutu antysemityzmu, który uważają
za zabieg służący zatarciu granicy między nacjonalizmem a nazizmem niemieckim. Wskazują na
społeczno-ekonomiczne uwarunkowania działań przeciwżydowskich w okresie międzywojennym,
powołując się jednocześnie na analogiczne mechanizmy konfliktów w innych krajach. Akty przemocy
bagatelizują jako „incydenty”. Podkreślają również obcość przypisywanej im – także współcześnie
– nienawiści rasowej. Na dowód pokazują – nieznane szerzej lub zapomniane – postaci Jana
Mosdorfa i Jana Dobraczyńskiego, nacjonalistów którzy pod okupacją niemiecką ratowali Żydów,
zob.: W. Romerowicz,
Prezydent nie lubi endecji, czyli rzecz o antysemityzmie i nie tylko,
PN 2008,
nr 1, s. 64–65; W. Wierzejski,
Polityka Narodowa a nacjonalizm,
PN 2008, nr 4, s. 7–9.
23
W. Wierzejski, głos w ankiecie:
Epigoni, uzurpatorzy, spadkobiercy, kontynuatorzy. Idea
narodowa w Polsce po 1989 roku,
PN 2010, nr 6, s. 28.
24
Tenże,
Dziedzictwo i zobowiązanie,
s. 8.
25
Tamże, s. 11.
26
Wśród instrumentów polityki prorodzinnej współpracownicy W. Wierzejskiego wymieniają
21

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin