Państwo Narodowe.pdf

(9236 KB) Pobierz

Karl! Marlo als Socialtheoretiker. Bern,

1899.

Zur"Erkenntnislehre der volkswirtschaftlichen Erscheinun-

gen. Leipzig,

1900.

Zarys rozwoju idei spoleczno-gospodarczych w Polsce. Kra-

k6w,

1903.

Istot a wartosci jako zjawiska spoleczno - gospodarczego.

Krak6w,

1904.

Sp6lki Wlosciaiiskie. Krak6w,

1905.

Rewolucja. Warszawa,

1921.

Nar6d a paiistwo. Lw6w,

1922.

Uwagi

biezqcej chwili historycznej Polski. Warszawa,

1923.

Z zagadnieii polityki narodowo-paiistwowej. Warszawa,

1925.

Kryzys mysli paiistwowej. Lw6w,

11;27.

Rzym czy Moskwa. Poznaii,

1927.

Ekonomja spoleczna I. Socjologiczne podstawy ekonomji.

Lw6w,

1927.

Ekonomja spoleczna II. Rozw6j nauki ekonomji spolecznej.

Lw6w,

1927.

~konomja spoleczna III. Zasadnicze poj~cia spoleczno-

gospodarcze. Lw6w,

1927.

Ekonomja spoleczna IV. Gospodarstwo i przedsi~biorstwo.

Lw6w,

1927.

Ekonomja spoleczna V. Rynek. Lw6w,

1927.

Ekonomja spoleczna VI. K.apital. Lw6w,

1928.

Ekonomja spoleczna VII. Stosunki robotnicze. Lw6w,

1928.

Ekonomja spoleczna VIII. Ustroje spoleczno - gospodarcze.

Lw6w,

1929.

Ekonomja spoleczna IX. Wsp6lczesny kapitalizm. Lw6w,

1929.

PRZEDMOWA

Celem niniejszej ksi~zki jest dopom6dz wcho~

dz~oomudzis w zycie nasze pokoleniu do ustalenia

j1egopogl~du na zadania panstwowej naszej orga-

niza,cji i podstawy, na kt6rych powinna si~ ona

.op1erac.

dluzszego czasu odsuni~ty od udzialu w hie-

zl!-cychpracach polltycznych - wypowiadam wla-

sne jedynie myall.

Prosz~ wi~c Szanownych Czytelnik6w me ohar-

,czac oo.powledzialnoaci~ za twierdzenia moje

i wskazania, - kt6r,eby wywolaly z lch strony

sprzeciw, - stronnictwa narodowego z powodu,

hylem dawniej j~dnym z kier.ownik6w Narodo-

wej Demokracji i Zwi~u

Ludowo Narodowego.

Ani

bowiem. me obowi~ujedzia

zgola stronni-

otwa narodowego - to, co uwazam. za dobre luh

de, ani nie mam najmniejszeg;o prawa do formu-

lowania jego d~z,eiJ..

I z proab~ t~ l~cz~ drug~ proab~ -

roz-

waZenie myall, w ksi~zce tej zawartych,bez uprze-

d.zeiJ. artyjnYich,hez podejrzeiJ.,iZ pisz~ dla zyska-

nia zwolennikowjednemu ze stronnictw, a odehra-

ich inn:ym.

Podyktowalo mi j~ 'jedynie poczucie obowi~zku,

jaki ma kazdy ,obywatel, myslenia

przyszlosd

PtOlski.

Gdy Sejm 'l1Jstawodawezy bradowal nad Kon-

stytucj~ P,olski - og61 spoleczeilstwapragn~l

tylko jednego: j,aknajpr~dszego jej uchwalema.

Tre8ci~ jej nie inter,esowala si~ opinja ,publiczna.

Nile pojawily si~ ksi~zki, czychoebybroszury,

omaW:iaj~cesprawy 'Ustroju panstwowego, oceDia.:.

j~ce istriiej~ce

r6znych panstwach konstytucje,

podaj~ce projekty organiz,acji naszych wladz pail-

·stwowyclJ..Nie by~o tez zadnej niernal w dzienni-

kach dyskusji na temat zgloszonych w !Sejmie

wniosk6w konstytucyjnych. Prasa referowala je":'

dynieo glosowaniach komisji konstytucyjnej, a na-

st~pnie pelnego Sejrnu.

Nie spos6b si~ temu dziwie. Na,czeln~/Zasad~

patrjotyzmu nas:zego wczasie niewoli bylo:

ld6cic si~

to, jaka Polska ;ma bye, ale

-zl~-

czye wszystkie wysilki w walce

to, by byla.

Wi~c

og61 nar·odu tOdczuwal silnie

gl~boko

w pierwszych po wojnie swiatowej latach sprawy

naszy;ch granic, obrony Lwowa, wl~czenia do Pol ..

'ski Malopolski

schodniej, ziemi wilenskiej,

Wo-

lyma

Polesia, powstania i plebiscytu g6rnosll!-

skiego - IZjednoczeniai niepodleglosci wszystkich

.ziempolskich. Ale, jakib¢zie

ziem tych wyzwo-

lonydl i zjrednoczonych wewn~trzny ustroj piraW-

oo-polityczny - zdawal to calkowicie na Sejrn.

~dawala bez zastrzezen nasza opinja ,publiczna

na Sejrn 5p!raW~~onstytucji tern bardziej - ze

wolny Sejm polski byl wymarzonym, ukochanyrn

idealem, do ktorego przez szereg pokolen !t~skni-

lismy wszyscy l).a:rodowcyi socjalisc~, zachowaw-

cy i radykali, galicjaki i kr61ewiaki, wszyscy bez

roZnicY.

Ale i

Sejmie nie bylodokladnie

iUstalo-

nych pogl~dow na to" iaki powinien bye ustroj nasZ

panstwiowy. Scieraly si~ w

Dim

progra~y,: federa':'

~jnego zwi~ku P,olski, Litwy

Rusi i jednoli::o

t.ego panstwa polskiego, takjak

je nam' przeka,·

~ala konstytucja B.-go

maja, znosz~c podZialRzplitej

na Korori~ i Litw~, oraz r.adykalnego Sejrnu j~dno7

izhow,ego.i umiarkow,anejdwuizbowej wladzy uata-

wOdawczej, zlozonej z Sejmu

Senatll. Co'

reszty - wszystkie stronnLctw,a improwizowaly.!

Bosmy Die, mieli od B,tu 1at

gor~ zadnych dtr••'

swiJadazen,na ktorych mozna J>y bylo·oprzee sci-

ele rozumowame. Aprzez ten wiek lDiewoliDie-

skonczenie .wiele zmienilo si~ w calym swiecie,

'h,

nas,. Wystf!'pily na widoWIJ,i~

dziejow~ !fuasy

ludQIWe,

P9wstaly llow,e,zagadni~ia spoleazne ieko-

uomiczne, roUtzerzyly si~ olbrzymio zadania cy':'

WY.,lizacyj,ne

wladz panstw<l'\vych,wytworzyly si~

,gl~bokie 'roznioe organizacji samorz~dowej, ~po-

gI~o.ow prawuych, kultury spoleczno-gospodarezej

.mi~dzy ,P08zczegolnetni dzielnicami Polski pod

~em

l<idIni:ennej olityki narodowej-

social.

nej, '~em1egoustawodawshya

administracyjnego,

odin1e,Iuiego

s~downi,ctwakaMego

planstw zah()r~

czych, oraz odmiennego ipirzez kazde z (nich spo~·

s'Qbu uwlaszczenia wloscian.

Doswiadczenia historyczne z pcrzed rozbior6w-

mhgly wi~c 'bye wskazaniami jedynie kierunku,

jakim powinienzd~zae rozwoj narszego zy,cia~

panistwowego, mogly bye dostateczn~' podstaw~·

decyzji) czy Polska powinna si~ stae panstwem

narodowosciowem, czy narodowem, czy zbawcze.

b~d~ dla mej najdalej posuni~te ulatwienia Iekspe-.

rymentow spolecznych, czy tez Dralezy stworzyc

jaknajskuteczniejsze przed niemi zabezpieczenia

pmwo-polity,czne. Zbyt rozne bylocale cywiliza-,

cjjne zycie narodow w

XVIII

wieku i w dobie

Ksi~stw:a Warszawskiego .od zyda obecnego; by;

pr~ez lanalogj,~z tern, co bylo wowczas, mozna'

bylo s~dzie o' tem, jaka powinna bye .obeenR

u DrasorganizaIcja wladz wykonawczych i ustawQ-

daw,czych, jak nalezy ustalie 'ich wzajemny iStosu-

nek, jaka ,ordynacijawyborcza da najlepsz~ repre-

zentacj~ narodu... Wi~c w tych wszystkich iZa:

gadnieniach kluby sejmowe kierowaly si~ p'rzy

uchwalaniu ~onstytucji tYlkJodedukcjami z zasad

ogolny.ch.Ogol zas spoleczensfwa nie mial yv spra--

wacll tych zadnego zdania.

Zwr,arcalemna fakt ten parokrotnie juz uwag~

w poprzedmch mych publikacjach, dotycz~~ych

naszego zyda polityczno-panstwowego. W skazyWa.:

fem

zasadmcz~ rozn:ic~ stosunku opinji

lpu-',

bJicZnej. do uchwalonej przez Sejm konstytucji

w okresie' Sejmu Czteroletniego, gdy kaZdy we-'

&~~

przynosil

,i,

sob~ ksi~zki,. hroszury,. pisane"

przez najwybitniejszydl naszych 6wczesnych mysli-

cieli

m~z6w stanu,a

w dobie Sejmu Ustawo-

dawczego, kt6ry dal nam obecnl! k()D8tytucj~

~Ptej.

przewidywalem, ze konstytucja, kt6ra me

jest wytworem zb1orowej, swiadomej, konsekwent-

nej mysli i \'\nolina:vodu, ale dzielem dedukcji kil-

kuna,stu ,czlonk6w Komisji Konstytucyjnej i p~zy-

padkowych glosowan Sejmu, podzielonego na dwie

r6wne mernal polowy, tak iz (najw,aZniejsze,

iUchwaly

zapadaly wi~kszosci~ paru glos6w, przewarzaj~-

cych raz na rzecz 'prawicy, to zn6w na, korzysc

lewicy - me b~e

trw1alym 'fundamentem lna-

szej historycznej pi'zyszlosci, ze niezadlugo okaze

8i~ konieeznoscgruntownej jej zmiany i usilowa-

lem Zia,ch~cic

mych czytelnik6w' do krytycznego

nad zmian~ !b.!w ,czaSzastanawiania ;Si~.Bo tylko

~ystema,tylczna,krytyczna pra,ca mysli daje trwa-

Ie wyniki, a na"swoje W sprawa,ch ~stroju pan-

stwowego tworz~ zawszechwiejnc, a cz~sto nie-

bezpd.eczne pr.owWorja Szeregiem takich chwiej-

nych, a jak 6i~ nast~,plJliepokazalo, ~r~cz tra-

giJezny,chw 'swych' skutkach pr.owizorj6w,bylYf

te-

wszystkie "rewizje konstytucji", Jakie uchwa-

laly organizowane przez NapoleOOlaIII plebiscy-

ty.

Trwalym.zas

fundamentem historji Francji

stal si~ kodeks napoleonski, wypracowany olbrzy-

mim, zbiorowym wysilkiem i wytrwal~ konse-

kwentn~ pr,ac~ mysli uajlepszych prawnik6w pod

kierowniotwem genialnego naptrawd~ i dIa tego'

wlasme~'ze byl geniuszem, imp!row1zuj~oego

tyl-

Dies;podzianki dla wrog6w ojczyzny, kt6rycb

chc1alswemi manewrami zaskoczyc, otoczyc i zmu-

sic do kapitulaCji, a

prawne for;myzycia swego

nar:odu,,Nap1oleona

ZrozllJ.lrienietej pr,awdy staje si~ dzis looraz

pow1szechniejszew spolecz1enstwiepolskiem.

W d~gu 1926 i 1927 r. znaczna cz~sc na-

szej opinji publicznej, glosno oswiadczaj~c si~za

zmian~ konstytucji, wyc~ekiwala jej jednak, jako

niespodzianki, kt6r~ obdarzy nar6d w ~ lezy inn~

voczni~, te ezy inne imieniny "genialny lpierw,szy

M:arszalek Polski".

Zamiast jednak genialnej improw.iz~wjizja-

wi! si~ kiepski. ~ompromis r6zny.ch odlam6w

B.. B.

oW formie sejmowego wniosku rewizji ~onstytu-

cJi; .komp~omis, kt6ry w nikim, poza ~alezn~ od

rz~du pras~, niewywolal entuzjazmu, a ze wszyst-

kitch stron krytyki i zastrrezenia.

Olbrzymia wi~ks'2')oscopinji publicznej', za~

r6wno reprezentow1anejprrez zorganizowane stron"

matwa, jak

tak zW1anejbezpartyjnej, jest nie-

Z1adowolona obecnej konstytucji,. uwaza, ze ldla

S:Ziez~scia sily· Polski konieczn.a jest naprawa,

czy zmiana naszego ustroju panstwowego.

wl~k~

SZi08C

tez opinji naszej maje sobie juz spraw~,

te tej ~any nie danar.odowi aakis zbaw,czy czlo"

wiek, z.e musi j~ narod sam przeprowadzic

sil~

swojej zbiorowej mysli

woli.

Mysl ta me skrystaliwwalasi~ jeszcze

ch,oe-

tym stOlplliu,jak ua pocz~tku Sejmu Czte~

vol1etniego.

Dzisiejszy .stan opinji naszej

sprawie ~miany

l18troju panstwa przypomina ral~j. st~ jej

mi~,

Plik z chomika:

bzbij

Inne pliki z tego folderu:

Rozwój idei społeczno gospodarczych w Polsce.pdf (69889 KB)
Państwo Narodowe.pdf (9236 KB)
Uwagi o bieżącej historycznej chwili Polski.pdf (43903 KB)

Państwo Narodowe.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: