DRUGA KSIĘGA KRONIK
Wstęp do Ksiąg Kronik.
2Krn 1. SALOMON.. Salomon składa Bogu ofiary i na własną prośbę otrzymuje od Niego mądrość.
2Krn 2. Ostatnie przygotowania do budowy świątyni.
2Krn 3. Budowa świątyni i jej wystrój.
2Krn 4. Sprzęty świątynne.
2Krn 5. Przeniesienie Arki Przymierza. Obłok chwały Pańskiej wypełnia świątynię.
2Krn 6. Przemówienie Salomona do ludu. Modlitwa Salomona.
2Krn 7. Poświęcenie świątyni. Boże ostrzeżenie.
2Krn 8. Odbudowa wielu miast. Organizacja spraw królestwa. Organizacja kultu.
2Krn 9. Odwiedziny królowej Saby. Koniec dziejów Salomona.
2Krn 10. HISTORIA NASTĘPCÓW SALOMONA.. Rozłam królestwa za Roboama.
2Krn 11. Rządy Roboama.
2Krn 12. Niewierność Roboama.
2Krn 13. Abiasz wojuje z Jeroboamem..
2Krn 14.
2Krn 15. Przestrogi proroka Azariasza.
2Krn 16. Asa przeciw Baszy.
2Krn 17. Rządy Jozafata judzkiego.
2Krn 18. Sojusz Jozafata z Achabem..
2Krn 19. Prorok Jehu upomina króla Jozafata.
2Krn 20. Skuteczność modlitwy Jozafata.
2Krn 21. Zbrodnie Jorama i kara za nie.
2Krn 22. Rządy Ochozjasza. Zbrodnie Atalii.
2Krn 23. Zamach stanu przeciw Atalii - Joasz królem..
2Krn 24. Joasz odnawia świątynię. Niewierność Joasza ukarana.
2Krn 25. Połowiczna pobożność Amazjasza.
2Krn 26. Gospodarność i potęga wojskowa Ozjasza. Pycha i kara za nią.
2Krn 27. Rządy Jotama.
2Krn 28. Odstępstwo Achaza. Kara. Wystąpienie proroka Odeda. Ponowna niewierność Achaza.
2Krn 29. Oczyszczenie świątyni za Ezechiasza.
2Krn 30. Zaproszenie na Paschę. Pascha i Przaśniki obchodzone wzorowo.
2Krn 31. Reorganizacja służby Bożej.
2Krn 32. Najazd i klęska Sennacheryba. Skuteczność modlitwy. Bogactwo i rządy Ezechiasza.
2Krn 33. Odstępstwo Manassesa. Nawrócenie Manassesa. Rządy odstępcy Amona.
2Krn 34. Odrodzenie religijne za Jozjasza. Wyrocznia Chuldy. Odnowienie przymierza.
2Krn 35. Uroczysta Pascha za Jozjasza. Jozjasz ginie w walce z faraonem..
2Krn 36. Joachaz i Jojakim.. Jechoniasz. Sedecjasz i koniec monarchii. Niewola babilońska. Lepsza przyszłość.
Wstęp do Ksiąg Kronik
Te dwie księgi, które tekst hebrajski nazywa Dibre Hajjamim (wydarzenia dni), a Wlg za LXX - Paralipomena (rzeczy opuszczone), stanowiły w oryginale jedną księgę. Obecnie uważa się nawet, że obie Księgi Kronik stanowiły tylko część jeszcze większego dzieła, obejmującego również Księgę Ezdrasza i Nehemiasza. Nazwa "Kroniki", przyjęta w większości nowożytnych języków, pochodzi od św. Hieronima, który nazwał je "Kroniką całej historii świętej". Księgi bowiem opisują dzieje całej ludzkości od Adama i początków Narodu Wybranego aż do zakończenia niewoli babilońskiej w r. 538 przed Chr., podając wiele szczegółów, które w innych księgach ST zostały opuszczone.
Zaznaczyć jednak należy, że Kroniki nie są dziełem historyka, lecz teologa, który w przeszłości swego narodu szukał światła i wzorów dla religijnego życia swoich współwyznawców, opuszczając, modyfikując lub dodając to, co odpowiadało jego koncepcji idealnej społeczności teokratycznej. Takie doskonałe wzory widział Autor w postaciach Dawida i Salomona, im też poświęcił większą część swego dzieła.
Od Adama do Dawida są to prawie same rodowody, zaczerpnięte z kodeksu kapłańskiego Pięcioksięgu i ksiąg Jozuego, Samuela i Królewskich, przedstawione w świetle korzystnym dla pokolenia Judy, przodków Dawida, Lewitów i mieszkańców Jerozolimy i pomyślane jako odpowiedni wstęp do dziejów Dawida (1 Krn rozdz. 1-9 [->1 Krn 1,1]). Szczegółowo zaś opisane jest panowanie Dawida (1 Krn rozdz. 10-20 [->1 Krn 10,1]) i panowanie Salomona (2 Krn rozdz. 1-9 [->2 Krn 1,1]) z pominięciem wszystkich wydarzeń kompromitujących tych królów, jak cudzołóstwo Dawida z Batszebą i zamordowanie jej męża Uriasza (2 Sm 2,2-17), niewierność Salomona wobec Pana (1 Krl 11,4-8), a po podziale królestwa - tylko królów judzkich z dynastii Dawidowej, ze szczególnym uwzględnieniem królów wiernych przymierzu z Panem, pobożnych i religijnych na wzór Dawida, jak np. Ezechiasz i Jozjasz, którzy dbali o świątynię, kapłanów i lewitów (2 Krn rozdz. 10-36 [->2 Krn 10,1]).
1-2 Krn zostały napisane po niewoli babilońskiej (2 Krn 36,22n). Według tradycji izraelskiej autorem ich był Ezdrasz po jego powrocie z grupą wygnańców babilońskich w r. 458 przed Chr. Najprawdopodobniej jednak autorem był nieznany lewita z późniejszego okresu: 350-250 przed Chr., skoro pierwsza księga zna jedenaście pokoleń po Zorobabelu (1 Krn 3,19-24) i pozwala sobie na anachronizm w związku z monetą perską, darejkiem (1 Krn 29,7). 1-2 Krn powstały jednak nie później niż w III w., ponieważ Syracydes (200-180 przed Chr.) wykazuje już zależność od nich (por. Syr 47,11 z 1 Krn 16,4; 1 Krn 23,30-32; 1 Krn 25,1-7).
Historyczna wiarygodność, potwierdzona w wielu punktach przez najnowsze badania, nie może być podawana w wątpliwość. Materiały, które Autor zebrał, są w istocie te same, co w innych księgach historycznych Pisma św., tylko przedstawione z punktu widzenia teologa-deuteronomisty. Oprócz tradycji ustnej kronikarz używał różnych źródeł pisanych, zarówno biblijnych (zob. wyżej), jak i pozabiblijnych. Z pozabiblijnych znał przynajmniej czternaście źródeł, które wprawdzie nie zachowały się do naszych czasów, ale Autor je wymienia: w 1 Krn 4,22; 1 Krn 9,1; 1 Krn 27,24; 1 Krn 29,29; 2 Krn 9,29; 2 Krn 12,15; 2 Krn 13,22; 2 Krn 16,11; 2 Krn 20,34; 2 Krn 24,27; 2 Krn 25,26; 2 Krn 26,22; 2 Krn 27,7; 2 Krn 28,26; 2 Krn 32,32; 2 Krn 33,18n; 2 Krn 35,25nn; 2 Krn 36,8. Były to dzieje królów judzkich czy izraelskich oraz pisma niekanoniczne ośmiu proroków.
Autorowi przyświecał podwójny cel: religijny i polityczny. Chciał on nawrócić swoich religijnie obojętnych współwyznawców, wykazując, że pomyślność i szczęście Izraelitów zależało od ich lojalności względem Boga, od wierności narodu wobec przymierza z Panem, od posłuszeństwa Prawu Mojżeszowemu i wiernego przestrzegania przepisów obrzędowych, obowiązujących w świątyni jerozolimskiej. Wskazując zaś na świetną przeszłość królestwa Dawidowego i podkreślając znaczenie dynastii Dawida i obietnic z nią związanych, pragnął Autor podnieść na duchu swych rodaków. Choć po powrocie z niewoli babilońskiej nie uzyskali oni narodowej niepodległości, to przecież Bóg może wskrzesić nowego Dawida, byleby Izraelici pozostali wierni Bogu.
W LXX i Wlg Księgi Kronik następują bezpośrednio po Księgach Królewskich, w Biblii hebrajskiej zaś na samym końcu jako ostatnie z tzw. Ketubim, czyli "Pism", stanowiąc ostatnie księgi święte ST.
W odtworzeniu tekstu oryginalnego Kronik, który ma dużo niedokładności i skażeń w zachowanym tekście masoreckim, znaczne usługi oddają starożytne tłumaczenia LXX i Wlg, ponieważ zostały one dokonane z tekstu hebrajskiego spółgłoskowego.
2Krn 1
SALOMON
Salomon składa Bogu ofiary i na własną prośbę otrzymuje od Niego mądrość
1 Umocnił się potem Salomon, syn Dawida, w swojej władzy królewskiej, a Pan, Bóg jego, był z nim i bardzo go wywyższył.
1,1-9,31 Te rozdziały z czasów panowania Salomona relacjonują jedynie budowę świątyni, co kończy dzieło zamierzone przez Dawida. Cienie panowania pominięto milczeniem, a na początku i na końcu (rozdz. 1 i 9) uwypuklono bogactwo i chwałę Salomona — owoce błogosławieństwa Bożego.
1,1-18 Pominąwszy milczeniem zamieszki dynastyczne, które wybuchły po śmierci Dawida (1 Krl 2), kronikarz zaczyna opowieść o panowaniu Salomona snem w Gibeonie (rozdz. 1). To zasięganie rady Boga w Gibeonie usprawiedliwia on tym, że był tam Namiot Spotkania (por. 1 Krn 16,39+) oraz dodany tutaj ołtarz pustynny (por. w. 5). Kronikarz podkreśla w ten sposób ciągłość z instytucjami mozaistycznymi. — Mądrość otrzymana w Gibeonie leży u podstaw chwały Salomona.
2 Przemówił wówczas Salomon do całego Izraela, do tysiączników i setników, do sędziów i do wszystkich książąt całego Izraela, naczelników rodów.
3 Poszedł potem Salomon i z nim całe zgromadzenie na wyżynę, która jest w Gibeonie, ponieważ tam był Namiot Spotkania z Bogiem sporządzony przez Mojżesza, sługę Pańskiego, na pustyni. 1Krl 3,4-15 1Krn 16,39; 1Krn 21,29
1,3. Wyżyna w Gibeonie. Położony w odległości ok. 6,5 km na północny zachód od Jerozolimy, Gibeon (El-Dżib) znajdował się w górzystej krainie Beniamina. Miasto miało kilka okolicznych źródeł oraz rozbudowany system tuneli dostarczających wodę, co czyniło je ważną osadą. Miejsce kultu lub wyżyna, na której Salomon złożył olbrzymią ofiarę z 1000 zwierząt (1 Krl 3,4), mogło znajdować się na cyplu zwanym Nebi Samwil, leżącym ok. 1,6 km na południe od Gibeonu. O znaczeniu miasta świadczy umieszczenie o nim wzmianki na liście miast Sziszaka z okresu jego kampanii w Palestynie. Kult na wyżynach nie był zakazany przez biblijnego autora w okresie przed wzniesieniem świątyni w Jerozolimie i pojawieniem się „grzechu Jeroboama” (zob. komentarz do 1 Sm 10,8; 1 Krl 12,28-31).
1,3. Namiot Spotkania. Zob. komentarz do Wj 27,21 i 33,7-10 dotyczący wzniesienia Namiotu Spotkania i jego wykorzystywania w okresie wędrówki Izraelitów przez pustynię. O oddzieleniu Namiotu Spotkania od Arki Przymierza czytamy jedynie w tej narracji.
4 Jednakże Arkę Bożą przeniósł Dawid z Kiriat-Jearim na miejsce przez siebie przygotowane dla niej, rozbił bowiem dla niej namiot w Jerozolimie.
1,4. Kiriat-Jearim. W Kiriat-Jearim przechowywano Arkę Przymierza po zwróceniu jej przez Filistynów (1 Sm 7,1-2). Miasto to utożsamia się z Tell el-Achar położonym 14,5 km na północny zachód od Jerozolimy. Hipoteza ta nie jest jednak potwierdzona przez dowody archeologiczne i wzmianki pozabiblijne. Związek z obozem Dana w Sdz 18,12 umieszcza je ogólnie na tym obszarze (zob. komentarz do Sdz 13,25). Znajdowałoby się wówczas w odległości zaledwie 9,5 km od Gibeonu.
5 Tam przed przybytkiem Pana znajdował się ołtarz z brązu, który wykonał Besaleel, syn Uriego, syna Chura. Do Pana po radę poszedł Salomon wraz ze zgromadzeniem. Wj 27,1-2; Wj 31,2; 1Krn 2,20
1,5. Ołtarz z brązu. Zob. Wj 38,30 i 39,39, gdzie omówiono budowę ołtarza z brązu oraz miejsce, w którym został umieszczony przed Namiotem Spotkania (zob. też 2 Krl 16,14). Umieszczenie Namiotu Spotkania i ołtarza z brązu w Gibeonie i przeniesienie Arki Przymierza do Jerozolimy wskazuje na istnienie dwóch ważnych ośrodków religijnych w okresie poprzedzającym wzniesienie świątyni w Jerozolimie.
1,5. Zasięgnięcie rady przez zgromadzenie. Zasięganie rady oznacza zwykle radzenie się wyroczni przez zadawanie pytań bóstwu. Tutaj jednak nie podano żadnego pytania, nie wskazano go też w sposób pośredni. Przekonywające odczytanie tekstu łączy poszukiwania („zasięganie rady”) raczej z ołtarzem niż z wyrocznią od Pana. Miałoby to sens przed rozpoczęciem budowy świątyni opisanym w następnych rozdziałach. Przed podjęciem prac budowlanych nad nowym sanktuarium ważne było zgromadzenie przedmiotów związanych z dawnym przybytkiem. Za szczególnie święty uważano ołtarz, który był używany przez samego Aarona kilka wieków wcześniej. Jeśli chodziło o zasięganie wyroczni, miała ona przypuszczalnie związek z pragnieniem wzniesienia świątyni. Prac takich nie rozpoczynano bez uzyskania konkretnego wyrazu Boskiej aprobaty (zob. komentarz do 2 Krn 2,1).
6 Wszedł tam Salomon przed oblicze Pana na ów ołtarz z brązu, który należy do Namiotu Spotkania, i kazał złożyć na nim tysiąc ofiar całopalnych.
1,6 Autor deuteronomistyczny Krl składanie ofiar poza świątynią przekonywająco tłumaczył faktem, że ta wtedy nie istniała (1 Krl 3,2) i że jeszcze powszechnie było przyjęte składanie ofiar na wyżynach. Kronikarz uprawomocnia sanktuarium i ofiary zakładając, że namiot i ołtarz pustynny znajdowały się w Gibeonie (por. w. 3 oraz podane tam miejsca paralelne).
1,6. Tysiąc ofiar całopalnych. Pod względem wielkości ofiarę tę można porównać do masowej ofiary złożonej w Wj 24,5-8 i 1 Krl 8,5. Tak olbrzymia liczba ofiar towarzyszyła zwykle zawarciu ważnego przymierza lub nawiązaniu nowego związku z Jahwe. Wielkie stosy ofiar przedstawione na egipskich malowidłach grobowych mogą, przynajmniej pod względem ilości, stanowić paralelę do rytuału poświęcenia Bogu, którego przykładem były ofiary złożone przez Salomona w Gibeonie.
7 Tej to nocy ukazał się Bóg Salomonowi i rzekł: Proś o to, co mam ci dać.
1,7. Boża propozycja. Podczas otrzymywania sennego przesłania o charakterze słownym (zob. komentarz do 1 Sm 3,4-10) często dochodziło do rozmowy między bóstwem i królem. Sen stanowił potwierdzenie jego królewskiej władzy lub przedsięwzięcia, które zamierzał dokonać.
8 A Salomon odrzekł Bogu: Tyś okazywał mojemu ojcu, Dawidowi, wielką łaskę, a mnie uczyniłeś w miejsce jego królem.
1,8. Uznanie przez Salomona Bożej opieki. Podobną frazę można znaleźć w dokumentach i wypowiedziach, w których król uznawał bóstwo, osadzające go na tronie. Na przykład, król Chetytów, Muwattalli II, wskazuje na swoją małość w porównaniu ze swoim ojcem i jego osiągnięciami. Następnie oddaje cześć bóstwu, które go wywyższyło i umieściło na tronie.
9 Teraz, Panie Boże, niech się wypełni Twoje słowo dane mojemu ojcu, Dawidowi, bo Ty sprawiłeś, iż jestem królem nad narodem tak licznym, jak proch ziemi. 10 Teraz udziel mi mądrości i wiedzy, abym mógł występować wobec tego ludu; któż bowiem zdoła sądzić ten lud Twój tak wielki? 11 Wówczas odpowiedział Bóg Salomonowi: Ponieważ to jest w twoim sercu, a nie prosiłeś o bogactwo, o skarby i chwałę, ani o śmierć tych, którzy cię nienawidzą, ani o długie życie, ale prosiłeś dla siebie o mądrość i wiedzę, aby sądzić mój lud, nad którym ustanowiłem cię królem,
12 przeto daję ci mądrość i wiedzę, ponadto obdaruję cię bogactwem, skarbami i chwałą, jakich nie mieli królowie przed tobą i nie będą mieli po tobie. Mt 6,33
1,7-12. Wylęgarnie snów. Chociaż we fragmencie Drugiej Księgi Kronik nie wspomniano o śnie, informacji o nim dostarcza tekst 1 Krl 3. W starożytności pielgrzymi często podróżowali do świątyń, by złożyć ofiarę i spać przed ołtarzem w nadziei otrzymania snu będącego przesłaniem od bóstwa czczonego w tym miejscu (zob. komentarz do Rdz 28,13-15 i 1 Sm 3,3). Miejsce było zatem bardzo ważne dla otrzymania we śnie teofanii (przykładem sen ugaryckiego króla-herosa, Kereta). W wizji bóstwo budziło czciciela i wzywało go do uważnego wysłuchania przesłania. Spośród licznych przykładów z literatury Bliskiego Wschodu wymienić można opowieść o asyryjskim królu Asurbanipalu, któremu ukazała się bogini Isztar, oraz o neobabilońskim władcy Nabonidzie, który ujrzał w całej chwale Marduka lub Sina.
1,12. Obdarzenie mądrością. Królowie Bliskiego Wschodu mieli być ludźmi mądrymi, zwykle też przypisywali swoją mądrość darowi bogów. W Asyrii król Sargon podawał się za najmądrzejszego władcę świata dzięki darowi bogów Ea i Belet-ili. Bóg Aszur zapewnił Sennaheryba we śnie, że jego mądrość przekracza tę, która jest udziałem mędrców. Asurbanipal chlubił się, że jest nie tylko człowiekiem wielkiej wiedzy i mądrości, lecz również ma wiedzę techniczną i potrafi debatować z uczonymi. Swoją wielką mądrość przypisuje Szamaszowi i Adadowi.
13 Odszedł wówczas Salomon z wyżyny, która jest w Gibeonie, sprzed Namiotu Spotkania, do Jerozolimy i panował nad Izraelem.
14 Powiększył następnie Salomon liczbę rydwanów oraz jezdnych, tak że miał tysiąc czterysta rydwanów i dwanaście tysięcy jezdnych. Rozmieścił ich w miastach rydwanów i przy królu w Jerozolimie. 1Krl 10,26-29; 2Krn 9,25
1,14. Rydwany i konie Salomona. Zgromadzenie tak wielkiej liczby rydwanów wskazuje, że Salomon pragnął wywrzeć na sąsiadach i rywalach wrażenie wielkiej potęgi militarnej. W przypadku konfliktów na równinach i szerokich przestrzeniach rydwany towarzyszyły oddziałom piechoty i kawalerii. Siały one przestrach w szeregach nieprzyjaciół i stanowiły ruchomą platformę dla łuczników. Olbrzymia liczba rydwanów, które według roczników asyryjskich brały udział w bitwie pod Karkar (853 przed Chr.; zob. komentarz do 2 Krn 22,1), wskazuje, jak wielką rolę przypisywali im wodzowie starożytnych wojsk. Oddział rydwanów Salomona nie był tak liczny jak 2000 rydwanów, które Achab wystawił po stronie sojuszu zachodniego we wspomnianej bitwie. W XIII w. przed Chr. Chetyci i ich sprzymierzeńcy zebrali 2000 rydwanów, by stawić czoła Ramzesowi II w bitwie pod Kadesz.
1,14. Stajnie Salomona. Archeolodzy odnaleźli zabudowania stajni na całym obszarze starożytnego Izraela (w Megiddo, Tell el-Hasi, Lakisz, Beer-Szebie, Chasor); wskazuje to na powszechne wykorzystywanie oddziałów rydwanów w armii Izraela i Judy. Jednolity styl architektoniczny tych budowli (długa sala podzielona wzdłuż na trzy rzędy kolumnami, wyposażona w pojedyncze drzwi) wskazuje na dbałość o względy funkcjonalne oraz na jednolity program budowlany. W stajniach znajdowały się niskie kamienne kolumny z otworami na pęta oraz duże płytkie kamienne żłoby (podobne do przedstawionych na monumentach asyryjskich). Duże zabudowania były konieczne do trzymania i szkolenia rumaków bojowych. W stajniach w Megiddo (datowanych głównie na okres panowania Achaba) mogło się pomieścić 480 koni. Po uwzględnieniu innych stajni odnalezionych przez archeologów otrzymamy prawie 800 zagród dla koni.
15 Złożył zaś król srebra i złota w Jerozolimie jak kamieni, a cedrów tak wiele, jak sykomor w Szefeli.
1,15. Złoto Salomona. Na temat danych dotyczących złota Dawida i Salomona zob. komentarz do 1 Krn 22,14.
16 Konie, które posiadał, Salomon sprowadzał z Egiptu i z Koa; wędrowni kupcy króla sprowadzali je za pieniądze z Koa.
1,16 ...
nbogdanus