decyzje3.doc

Decyzje menedżerskie – decyzje będące rezultatem złożonych procesów myślowych uporządkowanych w odpowiedniej kolejności opartych na rzetelnej informacji wiedzy i wyobraźni tworzeniu alternatywnych rozwiązań i wyborze wariantu w sposób wykluczający przypadkowość i improwizację.

Pojęcie decyzja rozważamy w aspekcie :

*Poznawczym ( określenie możliwych rozwiązań)

*Aksjologicznym ( wybór najlepszego rozwiązania ) np. sprzedaż, obrót – kryteria które tu bierzemy pod uwagę przy podejmowaniu decyzji.

*Wolicjalnym ( postanowienie realizacyjne

TYPOLOGIA DECYZJI:

Decyzja to przetwarzanie informacji wejściowej w informacje wyjściową

Teoria podejmowania decyzji

menedżerskich

Problem to uświadomiona niewiedza dająca się wyrazić w postaci pytania lub zbioru pytań na które poszukujemy odpowiedzi ponieważ jej nie znamy a poznać chcey, powinniśmy lub musimy czy to z powodów czysto poznawczych czy praktycznych

Pytania służące formułowaniu problemów decyzyjnych:

*Pytania diagnostyczne ( jakie przyczyny, dlaczego, jak jest?)

*Pytania prognostyczne ( co w przyszłości, jakie prawdopodobieństwo)

*Pytania normatywne ( jak być powinno, co jest dobre a co złe)

*Pytania prakseologiczne ( co, jak? Kiedy? w jaki sposób?)

Z punktu widzenia kryterium otaczającej rzeczywistości problemy dzielimy na:

* problemy matematyczne i logiczne

*problemy aksjologiczne

*problemy przyrodnicze

*problemy techniczne i inżynieryjne

Specyfika problemów menedżerkich:

- problemy  menedżerskie mają charakter praktyczny

- problemy menedżerskie kto problemy celowościowe

- cechą problemów menedżerskich jest wartościowanie rozwiązań

- z reguły problemy menedżerskie są niepowtarzalne lub rzadko powtarzalne

- problemy menedżerskie to problemy o charakterze ciągłym i współzależnym

PROBLEMY MENEDŻERSKIE RÓŻNICUJEMY Z PUKNTU WIDZENIA:

- geneza problemu

- treści problemu

-struktury problemu

Każda sytuacja poznawcza ukierunkowana na osiągnięcie celu posiada strukturę, ktorą charakteryzuje następujące składniki:

*Dane początkowe                                       jeżeli menedżer na wszystkie wskaźniki

*Reguły operowania i przekształcenia          odpowie tak tzn. że to nie jest problem

*Warunki ograniczające                                a zadanie

*Charakterystyki celów                     

jeżeli menedżer na wszystkie wskaźniki odpowie tak tzn. że to nie jest problem a zadanie

PODEJMOWANIE DECYZJI,

ETAP 1 Identyfikacja problemu ETAP 2

Generowanie alternatyw

ETAP 3 Ocena alternatyw

ETAP 4Wybór alternatywny

ETAP 5Wdrożenie wybranego rozwiązania

ETAP 6Monitoring podtrzymań rozwiązań

OGÓŁ SYTUACJI POZNAWCZYCH DZIELIMY NA ZADANIA I PROBLEMY:

W zadaniach dysponujemy pewną umysłową kontrolę w zakresie wszystkich czterech składników strukturą.

Zadanie to sytuacja poznawcza o zamkniętej o dobrze określonej strukturze (np. przeprowadzenie dowodu matematycznego , wyznaczenie wskaźnika rentowości kapitału)

Wszystkie sytuacje niedookreślone tworzą obszerny zbiór zawierający różnorodne problemy. Problem występuje wtedy gdy przynajmniej jeden spośród stałych wskaźników struktury nie jest jednoznacznie określony pod względem swojej złożoności, niejasności, niepewności i dynamiki.

Problem deterministyczny to działanie

Problem umiarkowanie probabilistyczny – to problem w którym decydent zna cel do którego dąży przy rozwiązywaniu tego problemu, ma pulę rozwiązań alternatywnych jest także w stanie określić z pewną dozą prawdopodobieństwo ( większe lub mniejsze) osiągnięcia celu decyzji po zastosowaniu każdego z tych rozwiązań alternatywnych.

OBIEKTYWNE UWARUNKOWANIA PROCESU DECYZYJNEGO

Otoczenie zewnętrzne:

*sfera polityczne  

*ekonomiczna

*regulacyjna                                są to uwarunkowania które mają wpływ na

*technologiczna                           przebieg procesów decyzyjnych          

*społeczna

*kulturowa

*demograficzna

Są to uwarunkowania które mają wpływ na przebieg procesów decyzyjnych

Otoczenie wewnętrzne:

*Zasoby decyzyjne ( do wdrożenia rozwiązania – zasoby)

*rozwiązania – zasoby ludzkie, finansowe, rzeczowe, informacyjne

*do podjęcia decyzji – uprawnienia decyzyjne, kompetencje, wiedza, zakres odpowiedzialności

*sfera ekonomiczna – tempo wzrostu społecznego , poziom inflacji

OBIEKTYWNE UWARUNKOWANIA PROCESU DECYZYJNEGO

Ograniczenia wewnątrzorganizacyjne:

- struktura organizacyjna

- kultura organizacyjna

- presja społeczna

- presja czasu

Czynniki samoograniczeń decydentów:

- wyznawane systemy norm i wartości

SUBIEKTYWNE UWARUNKOWANIA PROCESU DECYZYJNEGO. OSOBOWOŚCIOWA TEORIA DECYZJI

Zbiór cech decydenta:

*umiejscowienie kontroli ( zew. wew.)

*Potrzeba osiągnięć wg Dawida McClellanda

*Autorytaryzm wg Teodora Dorno – określenie postawy cynicznej , obłudnej pozbawionej skrupułów szczególnie zaznaczające się w działaniach polityków którzy posługując się podstępem i przemocą głoszą zasadę iż cel uświęca środki (Kopaliński 2003)

*Makiawelizm wg Nicolo Machiarellego

*Skłoność do ryzyka , odporność na stres

Skłonność do ryzyka – to jak decydent potrafi ocenić , zarządzać ryzykiem w dużym stopniu zależy od podjęcia decyzji . Wynika z indywidualnych preferencji decydenta.

PIERWSZE PRAWO YORKESA –DODSONA

Subiektywne uwarunkowania procesu decyzyjnego Osobowościowa teoria decyzji

                                                                                   __ decyzje trudne---Łatwe

                                                                                                  niski  średni  wysoki

Proces podejmowania decyzji racjonalność decydowania

,, Im zaś lepiej jest działania przystosowane do  okoliczności i w ogóle do wszystkiego cokolwiek w sądzie prawdziwym stwierdzić można tym bardziej jest ono racjonalne „ (Kotarbiński 1967)

RACJONALNOŚĆ

Z łac. Ratio oznacza rozum, powód, relację, uzasadnienie, system, zasadę, metodę, wskaźnik.

Oznacza uzyskanie max efektów, korzyści przy minimalnych nakładach

ZASADA RACJONALNOŚCI

to zasada optymalizacji Im działanie jest dostosowane bardziej do okoliczności otoczenia tym bardziej jest ono racjonalne. (wg Kotar.)

Przyjęcie kryterium ogólnego dzieli racjonalność na:

- racjonalność naukową, która wyrasta z podejścia normatywnego (proskrypcyjnego) w nauce o organizacji i zarządzeniu, a także nadaje racjonalności znaczenia rzeczowego wg wzorca kartezjańskiego opisanego maksymą: Myslę więc zarządzam.

- racjonalność potoczna – która wyrasta z podejścia opisowego ( deskrypcyjnego lub behawioralnego) w nauce o organizacji i zarządzaniu a także nadaje racjonalności znaczenia metodologicznego wg wzorca darwinowskiego opisanego maksymą: Żyję gdy sprawdzam różne możliwości.

- racjonalność potoczna ( praktyczna) – metodą prób i błędów  dochodzę do rozwiązania.

RACJONALNOŚĆ  PROCESÓW DECYZYJNYCH

Racjonalność naukowa:

- respektuje zasadę obiektywizmu , swobody intelektualnej, precyzji pojęciowej oraz zasady logicznego wnioskowania (dedukcja i indukcja)

- odrzuca subiektywizm który utrudnia poszukiwanie prawdy i rozpoznanie, opiera się na uniwersalnych prawach poznania.

- wynika z podejścia normatywnego

- wymaga uprzedniości myślenia w stosunku do działania

Podejście normatywne – Racjonalność naukowa – Modele racjonalności doskonałej

RYSUNEK KOŁA

Racjonalność potoczna

*Dotyczy człowieka w życiu codziennym, który nie dochodzi prawdy, lecz poszukuje różnych sposobów realizacji zamierzonych celów (człowiek praktyk a nie badacz)

*Gwarantuje przetrwanie gatunku ludzkiego

*Opiera się na zasadach subiektywizmu, emocje są integralną częścią działań ludzkich

*Wynika z podejścia opisowego w teorii decyzji, opisującego zasady rzeczywistych zachowań menedżerów,

*Odnosi się do darwinowskiego wzorca racjonalności opisanego maksymą

   „Żyję, gdy sprawdzam różne możliwości”

Wymaga uprzedniości działania w stosunku do myślenia

Model konfliktowy wg Janisa i Manna

Model bazuje na emocjach i wewnętrznych rozterkach decydenta; decydent w jednakowym stopniu obawia się utrzymania stanu dotychczasowego, jak i wprowadzenia zmian, decyzja to kompromis

Przebieg procesu decyzyjnego:

Założenie – obecna sytuacja jawi się jako niekorzystna, potrzebna jest zmiana, jawi się szansa zmiany (np.oferta nowej pracy)

Rozpoznanie pierwsze – zebrane informacje pozwalają na podjęcie decyzji o utrzymanie stanu dotychczasowego gdyż to, nie powoduje strat

Rozpoznanie drugie   - zebrane informacje wskazują jednak na konieczność wprowadzenie zmiany, najlepiej przez zastosowanie rozwiązania z zewnątrz jako bezwariantowej alternatywy dla stanu obecnego (np. zmiana struktury organizacyjnej firmy)

Rozpoznanie trzecie - informacje wskazują, że zamierzona zmiana jest połączona z ryzykiem, konieczne jest  poszukiwanie innego rozwiązania alternatywnego. Jeśli nadzieja na znalezienie rozwiązania  alternatywnego   jest nikła, decydent  wprowadza  wcześniej zamierzoną zmianę

Rozpoznanie czwarte   -  poszukiwanie lepszego rozwiązania alternatywnego, istotny staje się czynnik czasu

MODEL KONFLIKTOWY

*Zasady racjonalności pełnej są możliwe do spełnienia tylko wtedy, kiedy decydent jest zmuszony do wprowadzenia zmiany i nie działa pod presją czasu, bez przymusu sytuacyjnego nie wprowadza zmian

*Decydent jest bardziej skłonny do poszukiwania rozwiązania kompromisowego, rozstrzygnięciem decyzji „albo –albo” jest utrzymanie stanu dotychczasowego

*Warianty rozwiązań są także porównywane na gruncie kryteriów etycznych i moralnych - rozwiązanie niezgodne z systemem wartości decydenta zostaje odrzucone

*Decydenci nie dążą do rozwiązań optymalnych tylko uśrednionych między decyzjami dobrymi i złymi

*Mechanizmem, który umożliwia unikanie trudnych wyborów jest odwlekanie decyzji i postracjonalizacja zaniechań (tzw. awersja decyzyjna

Model inkrementalny wg Lindbloma

*Zasadą procesu decyzyjnego jest uzyskanie zgody partnerów (społeczności) na przyjęte rozwiązania; mniejsze znaczenie ma optymalizacja rozwiązania

*Problem traktowany jest częściowo, a nie jednorazowo

*Proces decyzyjny przebiega sukcesywnie

*Dominuje poszukiwanie rozwiązań zadowalających niż optymalnych

*Preferuje się pewność niż doskonałość

*Dąży się do poprawy sytuacji niż do ideału

Model faworyta (retrospektywny) wg O. Soelberga

*Określenie problemu

*Identyfikacja faworyzowanego rozwiązania

*Definicja rozwiązań nieprzydatnych

*Utwierdzenie pozycji faworyta przez porównanie z rozwiązaniem alternatywnym

*Ocena wyższości rozwiązania faworyzowanego nad alternatywnym w kontekście przyjętych ocen

*Przyjęcie decyzji lub zmiana zasad na korzystniejsze dla faworyta

*Wybór faworyta

Model „kosza na śmiecie” wg March’a. Olesna, Cohena

*Model traktuje decyzje jako przypadkowy produkt organizacji, przez którą przepływają cztery niezależne strumienie – problemy, rozwiązania, decydenci i szanse, które od czasu do czasu spotykają się. Przypływ ten jest częściowo regulowany przez strukturę organizacyjną, procedury, zasady i systemy zarządzania.

Przy formułowaniu modelu przyjęto następujące założenia

*Reguły uczestnictwa w procesie decyzyjnym są płynne (czas, nakład pracy, potrzeba zaangażowania)

*Organizacja nie stanowi doskonale spójnego systemu organizacyjnego; to raczej system niespójnych preferencji, różnorodnych niekonsekwencji

*Członkowie organizacji nie rozumieją zachodzących procesów, z reguły stosują metody prób i błędów

*Istnieje luźny związek między zachowaniami jednostek i grup tworzących organizację

*Zachowania ludzi i ich postawy nie zawsze pociągają logicznie z nich wynikające działania

*Często zachowania ludzi nie mają związku z ich przekonaniami i postawami

Implikacje modelu „kosza na śmiecie”

- Nie każdy proces decyzyjny kończy się podjęciem decyzji (dotyczy to problemów najbardziej i najmniej istotnych)

- Wiele problemów pozostaje nie rozwiązanych, ponieważ nie spotykają na swojej drodze decydentów i szans ich rozwiązania

- Decydenci rozwiązują tylko te decyzje, które przyniosą im dobrą reputację

- Jeśli w danym czasie ilość problemów wzrasta, spada szansa rozwiązania wszystkich problemów

Psychologiczne przyczyny wypaczeń racjonalności

*Różnorodność i sprzeczność celów powoduje konieczność suboptymalizacji

*Asymetria informacji – selekcja informacji bardziej ze względu na dostępność niż jakość

*Mylenie rozwiązań z problemem

*Częste działanie zasady kotwicy umysłowej

*Przecenianie wpływu nabytego doświadczenia na proces decyzyjny

*...