Geografia polityczna i ekonomiczna konspekt wiedzy stacjonarne.pdf

(98 KB) Pobierz
Konspekt wiadomości z przedmiotu
Geografia polityczna i ekonomiczna
egzamin zerowy wczesny
I
Przedmiot i metodologia
1) geografia polityczna
a) treść i zakres pojęcia geografia polityczna
definicja
geografia polityczna – dyscyplina zajmująca się wzajemnym oddziaływaniem
przestrzeni geograficznej i procesów politycznych (badamy zjawiska polityczne
w kontekście przestrzennym)
przedmiot wg Z. Rykiela
czasoprzestrzeń polityczna
baza ekonomiczna
treść społeczna
treść wg J. Barbaga
oddziaływanie przestrzeni geograficznej i procesów politycznych
(traktowanych w sposób równoprawny)
zjawiska i systemy polityczne w kontekście przestrzennym (czyli badamy
obiekty przez pryzmat przestrzeni)
interpretacja mapy politycznej w przeszłości i teraźniejszości (wskazanie
ewolucji i czynników ją kształtujących)
zakres
jednostki geopolityczne i ich wpływ na przestrzeń geograficzną i krajobraz
struktura i funkcje regionów geopolitycznych
państwo i jego polityka a przestrzeń geograficzna
wpływ jednostek mniejszych niż państwo – uwarunkowania gospodarcze
polityczne i i historyczne
struktury ekonomiczne i ich wpływ na zjawiska gospodarcze, ludnościowe
i geograficzne
b) narracje geografii politycznej – sposoby postrzegania
zbiór faktów i zdarzeń – nie interesują nas wzajemne ich powiązania
krytyczna nauka społeczna – badamy uwarunkowania społeczne i mechanizmy
polityczne oraz wpływ na zmianę warunków
podstawowy mechanizm procesów politycznych – badamy uwarunkowania
gospodarcze procesów i zdarzeń
c) rozwój geografii
elementy geografii politycznej w pracach poświęconych problematyce
pokrewnej
Herodot
Platon
Arystoteles
Strabon
termin geografia polityczna
A. R. Turgot
I. Kant
K Wyrwicz
geografia polityczna jako odrębna dziedzina
W. Beta
„Political anathomy of Ireland”
1
analiza:
terytorium państwowego
położenia geograficznego
stosunków ludnościowych
potencjału gospodarczego
„political Arithmetic”
optymalny kształt i terytorium państwa
znaczenie stosunków ludnościowych dla potencjału gospodarczego
F. Ratzl
zwolennik determinizmu geograficznego
spory geograficzne prowadzą do wojen
granice przeszkodą w rozwoju państwa
obszar państwa rozszerza się w miarę rozwoju kultury
Lebensraum – przestrzeń życiowa niezbędna dla państwa
szkoły geografii politycznej
niemiecka
F. Ratzel
W. Vogel
K. Haushofer
francuska
A. Sigfried
M. Sorre
J. Gottman
brytyjska
H. Mackinder
G. Fairgrive
G. Curzon
amerykańska
S. B. Jones
S. Cohen
R. Muir
polska
E. Romer
S. Pawłowski
S. Leszczyński
d) metody badań
uwarunkowania badań
geografia polityczna operuje wymiernymi faktami dotyczącymi środowiska
geograficznego i niepowtarzalnymi zjawiskami historycznymi
brak prostego układu zjawisk przyczyna – skutek
subiektywizm ocen i emocjonalne akcentowanie
metody
obserwacja faktów na miejscu
opis i wyjaśnienie faktów
analiza prawidłowości gospodarczych i politycznych
szukanie podobieństw form (homologia) i funkcji (analogia)
ekstrapolacja prognostyczna
porównywanie map różnych rodzajów
e) tematyka badawcza
historyczna
2
badania obszarów politycznych i powiązań polityki ze środowiskiem
naturalnym
Arystoteles
zależność między ludnością a terytorium
funkcje stolicy i granic
wpływ klimatu na państwa
Starbon
etnocentryk – ojczyzna ma pewne optymalne warunki przyrodnicze
i dostosowana do nich technikę rządzenia
Abd al-Rachman ibn Chaldun
badania nad związkami jednostek politycznych i środowiska
geograficznego
teoria politycznej integracji i dezintegracji
koncepcja cyklicznego rozwoju państw
Ch. L. de Montesquieu
znaczenie krajobrazu i klimatu w formowaniu rządów
powiązania między gospodarką rolną, zaludnieniem, systemami
politycznymi, obszarem państwa i sposobem rządzenia
G. Buffon
odrzucenie determinizmu geograficznego
wzajemny wpływ człowiek i środowiska
W Petty
omówienie terytorialnych i demograficznych czynników potęgi
państwa
C. Ritter
teoria cyklicznego rozwoju państwa oparta o analogie do rozwoju
organizmu
badania nad państwem
J. Brunhes i C. Vallaux
kluczowa psyche – dusza narodu kształtująca wspólnotę narodową
ważne ramy i granice
F. Ratzel
prawa rozwoju państw
państwa jako organizm biologiczny
R. Kjellen
geopolityka – ziemia przeniknięta polityczną organizacją
terytorium ciałem państwa ważniejszym od ludności i władzy
A. T Mahan
podkreślenie roli morza w życiu państwa
tereny rdzenne Azji i ich znaczenie dla dominacji Rosji
H. J Mackinder
Wyspa świata – tereny Europy Azji i Afryki
Heartland – serce świata – jądrem Wyspy świata
N. J. Spykman
krytyka teorii Hertlandu
Rimland – obrzeża Euroazji
kto kontroluje obrzeża kontroluje Azję
A. P.Seversky
podkreślenie znaczenia lotnictwa
zmiana postrzegania odległości USA – ZSRR
3
mapa z biegunem północnym w centrum
S.B. Cohen
podział świata na regiony geostrategiczne
kwantyfikacja (przydzielenie) miejsca państw wg czynników takich jak:
wielkość zasobów
technologia jądrowa
stopień zwartości narodowej
lokalizacja w stosunku do innych państw
sieć powiązań międzynarodowych
współczesna
kluczowe zakresy problemowe
współistnienie systemów narodowych i politycznych
wewnętrzna organizacja przestrzenna państwa
zdolności egzystencjalne małych państwa narodowych
metody badawcze
badania mikroskalowe – wewnątrz państwa i jednostek terytorialnych
badania interakcji przestrzennej – przepływ towarów i usług
tradycyjna badania mezo i mikroregionalne – metody ilościowe i
behawioralne
2) geografia ekonomiczna
a) definicja
antropogeografia – dział geografii zajmujący się badaniem występowania
człowieka, jego działalności i jej rezultatów na danych obszarach geograficznych
geografia ekonomiczna – nauka badająca systemy społeczno-gospodarcze w ich
dwóch wymiarach, czyli środowiskowym i przestrzennym
b) podejścia metodologiczne
kierunek przestrzenny – studia nad strukturami społeczno-gospodarczymi
w świecie lub jego wydzielonych częściach
kierunek ekologiczny – badanie wzajemnych związków między społeczeństwem
a światem przyrody w procesie rozwoju gospodarki i kultury
kierunek regionalny – badanie mechanizmów tworzenia regionów
społeczno-gospodarczych w oparciu o relacje systemu społeczno-gospodarczego
ze środowiskiem przyrodniczym
c) filozoficzne postrzeganie relacji człowiek – środowisko
determinizm geograficzny – absolutna zależność od człowieka od środowiska
indeterminizm geograficzny – negowanie wpływu rozwoju środowiska
naturalnego na rozwój społeczno-gospodarczy
posybilizm geograficzny – współzależność i wzajemne oddziaływanie
czynników naturalnych i społecznych
ekorozwój – rozwój zrównoważony i trwały w zgodzie ze środowiskiem
materializm historyczny – społeczeństwo czerpie z przyrody surowce i
przetwarza je na dobra zaspokajające potrzeby. Zakres takiej działalności
wyznaczają siły wytwórcze i stosunki produkcji
II
Geopolityka
1) szkoła niemiecka
a) F. Ratzl
zjawiska społeczne są uwarunkowane geograficznie, zależą od położenia
geograficznego i środowiska naturalnego
państwo jest jak organizm biologiczny
pojęcie „państwa organicznego”
4
organizm potrzebuje pożywienia – państwo przestrzeni życiowej
(lebensraum) i surowców
organizmy walczą o żywność i wodę – państwa o przestrzeń i surowce
organizmy przechodzą cykl życia od młodości do starości – państwa
podobnie, ale mogą się odmładzać
7 praw rozwoju państw
żywotność państwa mierzymy jego wielkością
b) R. Kjellen
przedmiot geopolityki – ziemia przeniknięta geopolityczną organizacją
państwo jako organizm
terytorium – ciałem państwa
granice – narządami (jak skóra)
regiony produkcyjne – kończyny
drogi i komunikacja – jak układ krążenia
stolica – system nerwowy
relacje między państwami jak między ludźmi – żywią do siebie uczucia
zawiści i nienawiści
kryteria badania państwa
kratopolityka – nauka o organizacji władzy
socjopolityka – badanie stosunków i potrzeb społecznych
etnopolityka – badanie psychologii narodu
ekopolityka – nauka o gospodarce
geopolityka – badanie środowiska geograficznego państwa
efekty współzawodnictwa państw
niektóre państwa powinny przewodniczyć innym
na świecie tylko kilka dużych i silnych państw – mocarstw
c) Instytut Für Geopolitik – Haushofer
geopolityka – nauka o geograficznych ograniczeniach zdarzeń politycznych,
zjawiska polityczne jako skutek uwarunkowań geograficznych
problem przestrzeni właściwej dla rasy rasa i obszar współistnieją niezelżenie do
wpływu środowiska
2) szkoła anglosaska
a) A. T. Machan
rola morza w życiu państwa
o panowaniu nad światem decyduje kontrola nad morzami
znaczenie kraju zależy od długości linii brzegowej i charakteru portów
walory obronne wyspy predysponują ją do mocarstwowości
czynniki sprzyjające potędze morskiej państwa
położenie geograficzne
fizyczne ukształtowanie wybrzeża
długość linii brzegowej
liczba ludności
charakter narodowy
sposób rządzenia
b) H. J. Mackinder
koncepcja osi historii i wyspy świata
wyspa – Europa, Azja, Afryka
oś – euroazjatycki obszar stepowy
Heartland – serce lądu
wyspę otacza wewnętrzny pas wybrzeży i zewnętrzny pas wyspiarski
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin