4_Infrastruktura techniczna i społeczna w Polsce.doc

INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I SPOŁECZNA W POLSCE

Infrastruktura to pojęcie stosunkowo młode (funkcjonuje od połowy XX wieku

Infrastruktura stanowi „szkielet, krwiobieg” gospodarowania człowieka

Wywodzi się z terminologii wojskowej

W Polsce pojawia się po raz pierwszy u: Malisza, Gorczyńskiego, Zajdy

Infrastruktura stanowi kompilację dwóch słów łacińskich: infra tzn. „pod, poniżej”, oraz struktura, czyli „budowa”

Infrastruktura = infra (pod, poniżej) + struktura (podbudowa)

W dosłownym tłumaczeniu oznacza podbudowę, czyli podstawową strukturę określonego układu.

CO KRYJE SIĘ POD POJĘCIEM INFRASTRUKTURA?

Mały Słownik Języka Polskiego:

       Infrastruktura to zespół podstawowych urządzeń i instytucji usługowych, niezbędnych do należytego funkcjonowania społeczeństwa i produkcyjnych działów gospodarki

Słownik Wyrazów Obcych:

              Infrastruktura to urządzenia i instytucje usługowe

(np. w dziedzinie transportu, oświaty, ochrony zdrowia), niezbędne do należytego funkcjonowania społeczeństwa i produkcyjnych działów gospodarki

Encyklopedia PWN:

              definiując infrastrukturę, wydziela z niej część ekonomiczną (obejmującą usługi z zakresu transportu, komunikacji, energetyki, melioracji itp.) i społeczną (obejmującą usługi w zakresie prawa, bezpieczeństwa, oświaty i nauki, kultury, opieki społecznej, służby zdrowia itp.).

Pojęcie i definicje infrastruktury

Dziembowski:

              Infrastruktura to zespół urządzeń oraz instytucji stwarzających podstawę zarówno do funkcjonowania na danym terenie gospodarki narodowej, jak i do życia ludności. Dzieli infrastrukturę na techniczną na infrastrukturę społeczną

Kupiec:

              Infrastruktura to kompleks urządzeń użyteczności publicznej, niezbędny do zapewnienia należytego funkcjonowania gospodarki narodowej i życia ludności, odpowiednio rozmieszczony w przestrzeni, wraz z historycznie ukształtowanymi i zarazem charakterystycznymi relacjami, zachodzącymi pomiędzy poszczególnymi jego elementami.

Brzozowska:

              Infrastruktura to dobra publiczne, mające charakter dóbr podstawowych o strategicznym znaczeniu dla całej gospodarki i społeczeństwa, umożliwiające przemieszczanie mediów osób i rzeczy, udostępniane bezpłatnie lub za odpłatnością częściową, pozostające w gestii władz publicznych na których spoczywa obowiązek tworzenia infrastruktury i utrzymywania jej w odpowiednim stanie. Na całość infrastruktury publicznej składa się infrastruktura gospodarcza oraz infrastruktura społeczna.

Infrastruktura techniczna – pojęcie i podział

Infrastruktura techniczna

to zbiór różnego rodzaju urządzeń i obiektów o charakterze publicznym, niezbędnych do poprawnego funkcjonowania gospodarki narodowej oraz społeczeństwa na określonym terytorium

Pośród infrastruktury technicznej należy wyróżnić:

- urządzenia związane z komunikacją (transport i łączność), m.in. drogi kołowe i kolejowe, porty lotnicze i wodne, komunikacja zbiorowa – infrastruktura transportowa

- urządzenia związane z energią (sieci elektroenergetyczne, gazowe i cieplne) – infrastruktura energetyczna

- urządzenia wodno-kanalizacyjne (np. wodociąg, kanalizacja, oczyszczalnie ścieków) – infrastruktura wodnokanalizacyjna

- infrastrukturę związaną z gospodarką odpadami

- urządzenia telekomunikacyjne - infrastruktura łączności

Cechy infrastruktury technicznej:

- Usługowy i służebny charakter działalności

- Występowanie u odbiorców tzw. korzyści zewnętrznych

- Wysoka kapitałochłonność i niepodzielność techniczna obiektów (tzw. bryłowatość - niepodzielność)

- Długowieczność i trwałość obiektów oraz ich ścisły związek z terenem (immobilność przestrzenna)

- Ograniczona możliwość stosowania mechanizmów rynkowych i konieczność publicznego zarządzania działalnością

- Występowanie związków o charakterze substytucyjności i komplementarności

- Zastępowanie ilości jakością

- Korzyści skali

- Duże ryzyko inwestycyjne, cykliczność i wyłączność działania

Infrastruktura techniczna – efekty

Z punktu widzenia bezpośrednich użytkowników:

- korzystne, tzn. poprawiające warunki życia

- niekorzystne, związane ze wzrastającym zanieczyszczeniem środowiska i hałasem

Ze względu na możliwości pomiaru:

- wymierne (np. ilość dostarczanej wody)

- trudno-wymierne (np. lepsze drogi – mniejsze zużycie taboru samochodowego)

- niewymierne

Z punktu widzenia momentu powstawania efektów inwestowania:

- powstające w trakcie inwestowania (efekt popytowy, dochodowy, dystrybucyjny)

- wynikające z istnienia odpowiedniego wyposażenia terenu w infrastrukturę (efekty bezpośrednie i pośrednie)

Efekty bezpośrednie:

- produkcyjne, o ile produkty lub usługi infrastruktury umożliwiają realizację procesów produkcyjnych

- konsumpcyjne, o ile produkty lub usługi infrastruktury służą zaspokojeniu określonych potrzeb gospodarstw domowych

Efekty bezpośrednie znajdują materialny wyraz w udziale infrastruktury w tworzeniu PNB

Efekty pośrednie (zewnętrzne) :

- korzyści, które powstają w określonym przedsiębiorstwie, czy określonej ich grupie, a korzysta z nich bez ekwiwalentu inne przedsiębiorstwo bądź cała gospodarka (TEORIA)

- infrastruktura sama z siebie jest efektem zewnętrznym

Infrastruktura techniczna – inne podziały

Ze względu na zasięg przestrzenny:

- Krajowa

- Regionalna

- Lokalna (kwestia infrastruktury komunalnej)

Ze względu na charakter infrastruktury:

- Punktowa

- Liniowa

- Powierzchniowa

Z punktu widzenia dostępności i sposobu świadczenia usług:

- Ogólnodostępna i nieodpłatna bezpośrednio

- O ograniczonym dostępie i odpłatna

Funkcje infrastruktury technicznej

Lokacyjna – umożliwia powstanie i rozwój osadnictwa

Lokalizacyjna – czynnik lokalizacji systemu produkcji

Przestrzenna – kształtuje układy przestrzenne

Aktywizacyjna (akceleracyjna) – aktywizuje rozwój lokalny i regionalny

Transportowa (transferowa) – umożliwia pokonywanie odległości

Usługowa – zaspakaja popyt na usługi

Integracyjna – kształtuje więzi społeczne, gospodarcze, przestrzenne (powiązania przestrzenne – tzw. zasada kohezji)

Infrastruktura społeczna

Infrastruktura społeczna – to zespół urządzeń publicznych, które stanowią materialną podstawę zaspokajającą potrzeby socjalne, oświatowe i kulturalne ludności.

W polityce społecznej występuje w dwóch układach:

              w roli instytucjonalnej i funkcjonalnej.

Wyróźnić można:

Infrastrukturę edukacyjną (oświatową) – przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły zasadnicze, szkoły średnie, licea ogólnokształcące itp. (żłobki)

Infrastrukturę służby zdrowia – szpitale, przychodnie, ośrodki zdrowia, apteki i punkty apteczne itp.

Infrastrukturę handlowo-usługową – np. sklepy, stacje paliw

Infrastrukturę potrzeb kultury (obiekty kultury) – biblioteki, kina, muzea, teatry, galerie sztuki, domy i ośrodki kultury, kluby, świetlice itp..

Rola infrastruktury technicznej w rozwoju społeczno-gospodarczym

- Infrastruktura techniczna i społeczna jako jeden z podstawowych czynników przy określaniu rozwoju gospodarczego

- Konkurencyjność jednostek terytorialnych a infrastruktura techniczna i społeczna

- Lokalizacja działalności produkcyjnej a stan infrastruktury technicznej

- Infrastruktura techniczna i społeczna jako efekt zewnętrzny

- Infrastruktura techniczna i społeczna a rozwój gospodarczy (efekt sprzężenia zwrotnego)

- Klimat na infrastrukturę (nie tylko państwo i samorządy, ale również sfera biznesu)

Problematyka infrastruktury technicznej i społecznej w badaniach naukowych

Badania nad infrastrukturą techniczną i społeczną mają charakter multi-dyscyplinarny

Trzy główne nurty badań nad infrastrukturą techniczną:

- Nurt teoretyczno-metodologiczny

- Nurt techniczny

- Nurt ekonomiczno-przestrzenny

INFRASTRUKTURA TECHNICZNA - infrastruktura transportowa

Drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie: (Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych - Dz. U. z 1985 r. Nr 14, poz. 60) .

1) drogi krajowe;

2) drogi wojewódzkie;

3) drogi powiatowe;

4) drogi gminne.

Drogi krajowe - główna sieć dróg w Polsce, umożliwiających krajową i międzynarodową komunikację kołową pomiędzy dużymi miastami oraz ogólnodostępnymi przejściami granicznymi. Obejmuje także autostrady i drogi ekspresowe