Fazy-uzależnienia-.pdf

(103 KB) Pobierz
Leszek A. Kapler „Fazy uzależnienia”
ETAP UZALEŻNIENIA MECHANIZM RZĄDZĄCY
ZACHOWANIEM
używanie
EFEKT-
DECYZJA
korzyści, zaciekawienie –
„będę to
uczenie się
korzystania z jakiegoś
zachowania lub używania go w nowej
powtarzać”
sytuacji lub dla osiągnięcia nowego
celu
doskonalenie
form i sposobów
korzystania z zachowania,
poznawanie
zachowania i jego
możliwości w kolejnych ważnych
sytuacjach
wzrost wartości zachowania –
rezygnowanie z innych sposobów
„wybieram
to zachowanie, jako
regulator funkcjonowania, cel w
życiu i sposób na różne sytuacje”
nadużywanie
dominacja zachowania
„obniżenie lotów” w różnych sferach,
koncentracja
na zachowaniu i celu
jaki nim osiągam,
odrzucanie
innych spadek formy, mniejsza satysfakcja –
„próbuję odzyskać dobre
zachowań, wartości i celów
samopoczucie zwiększając aktywność
w tym zachowaniu”
uciekanie
od problemów i skutków
zachowania
zagłuszanie
ich korzystając z tego
zachowania
wahanie
- powstrzymywać się od
zachowania czy dalej z niego
korzystać
powstrzymywanie
od zachowania
dla odpoczynku od problemów
wzrost ilości problemów, poczucie
wyczerpywania możliwości, lęk,
wątpliwości dotyczące zachowania –
„poszukam
sposobu na problemy (w
obrębie zachowania)- zmienię sposób
korzystania z niego,”
Zmęczenie, bezradność, wyczerpanie –
„zaprzestaję
zachowania na pewien
czas”
korzyści z abstynencji, dostrzeganie
wartości innych zachowań, spadek
wartości nałogowego zachowania –
„rezygnuję
z zachowania”
wzrost wartości unikania zachowania,
zapotrzebowanie na inne zachowania –
„poszukam
innych zachowań,
wartości i celów”
satysfakcja –
„będę
rozwijać się dalej”
używanie problemowe
kryzys
wymuszona abstynencja
od zachowania
dominacja abstynencji
koncentracja
na powstrzymywaniu
od zachowania (ograniczeniu),
poznawanie
możliwości
funkcjonowania bez zachowania
uczenie
się innych zachowań,
zmienianie nawyków
rozwój
FAZY UZALEŻNIENIA I ZDROWIENIA
Komentarz - Fazy uzależnienia a inne nałogowe zachowania
Prezentacja modelu rozwoju uzależnienia i powrotu do zdrowia oparta jest na przykładzie uzależnienia od
alkoholu, a przekładając to na zachowanie - na piciu alkoholu. Chcę dorzucić kilka wskazówek, które mogą
pomóc w rozumieniu tego modelu także w odniesieniu do innych zachowań,.
1.
Etap używania.
Nie zawsze trzeba się uczyć od nowa jakiegoś zachowania - droga do uzależnienia może
się rozpocząć w momencie odkrycia jego nowego zastosowania. Najczęściej jest to cel do którego to
zachowanie w swojej istocie nie ma prowadzić na przykład: pojeść gdy się jest złym a nie głodnym, poseksić z
nudów a nie z miłości lub napięcia seksualnego, zatopić w oglądaniu TV gdy się pokłóciliśmy z żoną a nie
dlatego że jest ciekawy program, zająć innymi dlatego że nie mamy pomysłu na opiekowanie się sobą a nie
dlatego że nas potrzebują.
2.
Etap nadużywania.
To co dzieje się na tym etapie w skrócie możnaby nazwać wchodzeniem w świat
jakiegoś zachowania, odkrywaniem go i jego walorów. Wokół każdego nałogu istnieje świat jakoś dla niego
specyficzny - świat picia alkoholu, seksu, jedzenia, hazardu, pracy składający się ze specyficznych dla tego
świata ludzi, miejsc, rytuałów, poglądów i sposobów myślenia, przedmiotów, „dyscyplin”, czynności
towarzyszących, celów i wartości. Wchodzenie w ten świat to uczenie się całej tej sfery, nabywanie sprawności
w poruszaniu się w niej, korzystaniu w różnych sytuacjach Efektem tego - jeśli odpowiednio dużo włożymy w
to wysiłku i czasu - będzie przekonanie, że zajęcie się tym czymś (seksem, jedzeniem, hazardem, pracą) jest
naprawdę dobrym sposobem na wszystko. I krok już tylko do tego by można było się temu oddać z pełnym
zaufaniem, całkowicie, niemalże automatycznie. Zachowanie to i świat z nim związany z dodatku do życia
zamienia się w jego istotną część.
3.
Etap dominacji zachowania.
To właśnie moment kiedy spokojnie, bez zastanowienia, wybieramy nałogowe
zachowanie rezygnując z innych. Przebywanie w świecie tego zachowania, sprowadzanie wszystkiego do
obszaru z nim związanego, ukierunkowanie podstawowych dążeń na jego realizację zachowania tworzy nową,
pochłaniającą człowieka rzeczywistość, w której jest się zanurzonym jak w całkowicie innym świecie ze
swoimi prawami, celami. Jest to rzeczywistość dająca złudzenie że można w niej żyć w oderwaniu od
dotychczasowego świata i że tak naprawdę to tylko o nią chodzi, tylko ona o czymś decyduje. Taki stosunek do
swojego nowego świata wypełnionego seksem ma seksoholik, jedzeniem, restauracjami, przepisami
kulinarnymi - obżartuch, interesami, zyskami, układami, awansami, osiągnięciami - pracoholik. To są
rzeczywiście całe dziedziny życia, o każdej z nich możnaby zbudować cała naukę (często już nawet istnieje taki
dział wiedzy) - jest więc czym się zająć i czemu oddać na długie lata. W orientacji człowieka na jego cel
życiowy na tym etapie dostrzec można zamianę takiego celu jak satysfakcja z życia, samorealizacja na cele i
sukcesy specyficzne dla danej dziedziny (większe zyski, więcej partnerek, ciekawsze pozycje, nowe potrawy i
rozkosze podniebienia, bardziej emocjonujące i trudniejsze rozgrywki w grach hazardowych). Na poziomie
emocjonalnym wartością staje się prawie wyłącznie podniecenie, euforia, ulga, przyjemność Brak satysfakcji
zżycia, spadek jego jakości jest przytłumiany poszukiwaniem nowych wzmocnień płynących z nowych form
uprawiania tego zachowania..
4.
Etap używania problemowego.
Etap ten charakteryzują różne manipulacje formami zachowania dla
usunięcia problemów wywołanych tym zachowaniem: inna dieta, inne miejsca, inni partnerzy, inne rekwizyty,
inna częstotliwość, inne warunki, angażowanie innych zmysłów, innych części ciała czy pozycje. Samego
zachowania używa się jako lekarstwa na problemy nim wywołane - tworząc efekt błędnego koła. Pojawia się
też lęk o przyszłość w której zachowanie przynosi straty poczucie wyczerpywania się pomysłów, sił,
możliwości a jego brak poczucie pustki, bezsensu, bezradności.
5.
Etap kryzysu
- to etap wyczerpania możliwości tkwiących w zachowaniu, zmęczenia, często bólu
fizycznego lub psychicznego a co za tym idzie przerywania zachowania, odpoczywania, „lizania ran”,
uspokajania się i powracania do niego z nową nadzieją, że może kłopoty się nie powtórzą a zachowanie
dostarczy choć trochę dawnej przyjemności. Na tym etapie waży się ponownie decyzja - próbować jeszcze czy
porzucić to zachowanie przypominające zużyty przedmiot z którego nie daje się już nic wycisnąć, płaci za te
próby wysokie koszty ale ciągle wywołujący wspomnienie dawnej świetności, żal że to przeszłość, nostalgię i
tęsknotę za nią i lęk że nic nie wypełni jego miejsca, nie nada sensu życiu.
6.
Etap wymuszonej abstynencji
- jeśli pojawią się w nim zachowania alternatywne, sukcesy - przynosi
poczucie spadku wartości dawnego zachowania - można powiedzieć powrót jego znaczenia w życiu do
rzeczywistych rozmiarów a co za tym idzie nadzieję na nową drogę. Może to być etap przewartościowania,
opadnięcia zasłony oddzielającej od rzeczaywistości. Jęsli pojawi się świadomość kosztów korzystania z
zachowania, jego prawdziwej wartości i użyteczności oraz wartości świata który wypełniał życie a także
sukcesy i satysfakcje z korzystania z innych sposobów - jest szansa na wejście na drogę rezygnacji z
zachowania, ograniczenia jego rozmiarów do ilosci niezbędnej w życiu, moznaby powiedzieć do korzystania z
niego zgodnie z przeznaczeniem.
.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin