Nazwy wrocławskich restauracji jako przykład urbochrematonimów - analiza semantyczna (art.).pdf

(2170 KB) Pobierz

Adam Dombrowski

Nazwy wrocławskich restauracji jako

przykład urbochrematonimów :

analiza semantyczna

Językoznawstwo : współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze 9,

31-41

2015

____________________

JĘZYKOZNAWSTWO nr 1(9)/2015

____________________

Adam Dombrowski

Uniwersytet Wrocławski

Nazwy wrocławskich restauracji jako przykład

urbochrematonimów – analiza semantyczna

Wstęp

Celem mojego artykułu jest analiza językowa nazw wrocławskich restauracji. Warto

zająć się tym tematem, ponieważ dotyczy on mało opracowanego w literaturze onoma-

stycznej obszaru obejmującego współczesną urbochrematonimię (Słowiańska

onomastyka.

Encyklopedia,

2003: 370), która jest działem mocno dyskusyjnym w obrębie najnowszych

nazw własnych. Artur Gałkowski (2011: 181) w swoim artykule zaznacza:

Chrematonomastyka to dyscyplina stosunkowo nowa wśród nauk onomastycznych,

przybierająca jednak na tempie w rozwoju konceptualnym i metodologicznym, od-

notowywana jako autonomizujący się dział studiów o nazwach własnych. Dziedzina

ta w swoim obecnym dynamicznym kształcie wykazuje dużo wspólnego nie tylko

z teorią i analizą propriów, ale także ogólnym poglądem lingwistycznym na nazwy

własne jako fakty oraz jednostki językowe, które funkcjonują na poziomie leksykal-

nym, komunikacyjnym, dyskursywno-tekstowym, pragmatycznym itd.

Analizowane przeze mnie nominacje będą traktowane właśnie jako urbochrematonimy,

czyli nazwy na stałe wpisujące się w miejski krajobraz. Ponadto przeprowadzona analiza

pozwoli na uzupełnienie luki w opisie nazw restauracji współczesnego Wrocławia i nanie-

sienie kilku uwag dotyczących tendencji współczesnego nazewnictwa miejskiego. Do tej

pory wspomnianą problematyką zajmowali się Breza (1988), Afeltowicz (2000), Przybylska

(2002), Palinciuc (2007, 2010), Gajewska (2010), Biolik (2011), Duszyński (2011), Siwiec

(2012). Pierwszym badaczem skupiającym uwagę na nazwach restauracji był Edward

Breza (1988), swój artykuł poświęcił w całości analizie nazw lokali gastronomicznych

w województwie gdańskim. Do tej pracy nawiązali w późniejszych latach Elena Palinciuc

____________________

Adam Dombrowski

____________________

w swoich dwóch artykułach (2007, 2010), poruszając problematykę nazw własnych obiektów

gastronomicznych na krakowskim Kazimierzu. Renata Przybylska (2002) także analizowała

nazwy krakowskich restauracji, kawiarni i barów, poszerzając swoje rozważania o nazwy

znajdujące się w obrębie powiatu krakowskiego. Modele strukturalne nazw własnych

przedsiębiorstw i lokali branży gastronomicznej w województwie warmińsko-mazurskim

badała Maria Biolik (2011), a nazwami lokali gastronomicznych w Szczecinie zajęła się

Beata Afeltowicz (2000), natomiast nazwy własne na materiale rzeszowskim opisała Urszula

Gajewska (2010). Z ich badań wynika, że nazwy lokali gastronomicznych są zróżnicowane,

dzięki czemu stanowią ciekawy i obszerny materiał badawczy, który tworzy bogatą grupę

urbochrematonimów. Motywacje nazewnicze są obecnie różnorodne, niekiedy wręcz orygi-

nalne i pomysłowe. Ze zbioru nazw różnego typu lokali gastronomicznych (bary, karczmy,

oberże, klubokawiarnie, kawiarnie, puby, pizzerie, bary mleczne, pierogarnie, bary sałatkowe,

bistra) w niniejszym artykule chcę uczynić przedmiotem analizy jedynie nazwy restauracji.

Nazwy restauracji wśród chrematonimów.

Opis materiału badawczego

Za restaurację uznać należy ‘elegancki lokal gastronomiczny’ (Słownik

ojczyzny

polszczyzny,

2007: 583). Nazwy restauracji znajdują się w grupie chrematonimów, które

są nazywane urobochrematonimami. Artur Gałkowski (2011: 181–194) w swoim arty-

kule zatytułowanym

Chrematonomastyka jako autonomizująca się subdyscyplina nauk

onomastycznych

pisze:

Uznaję, że chrematonimy denotują różnorodne realia, które są zamierzonym wynikiem

kulturowej aktywności człowieka. W takiej perspektywie chrematonimy byłyby jed-

nostkami onomastycznymi natury abionimicznej, czyli – nazwami obiektów nieoży-

wionych, materialnych i duchowych; kryje się w tym jednak pewna nieścisłość. Chre-

matonimami mogą być również nazwy obiektów ożywionych, głównie z odniesieniem

do jednostek lub grup ludzi, jeśli te spełniają określone funkcje społeczne i stanowią

strukturę formalnie zorganizowaną, np. nazwy firm jednoosobowych, które w świetle

prawa oraz niewątpliwie uzusu językowego mogą być tożsame z imieniem i nazwi-

skiem właściciela bądź nazwy stowarzyszeń gromadzących jednostki wokół określonej

idei i pod jednym szyldem.

Nazwy restauracji można traktować jako specyficzny zbiór onimów. Struktura ich

nazw jest jedno-, dwu- lub wieloczłonowa. Mimo że dotychczas temat ten był przed-

miotem analiz językoznawczych, dostrzegam deficyt wiedzy polegający na braku opisu

najnowszej warstwy nazewniczej dotyczącej nazw restauracji w dużych miastach, jak

np. Wrocław. Zamierzam poddać analizie językowej nazwy restauracji działających

na terenie Wrocławia oraz dokonać klasyfikacji, zgodnej z ich motywacją nazewniczą.

Materiał badawczy zaczerpnąłem przede wszystkim ze strony internetowej smakiwrocła-

wia.pl (http://smakiwroclawia.pl/obiekt/?place-type=restauracje,

dostęp: 13.02.2015) oraz

stron internetowych wybranych restauracji

działających na terenie Wrocławia. Łącznie

Spis stron internetowych cytowanych w artykule znajduje się na końcu artykułu.

____________________

Nazwy wrocławskich restauracji...

____________________

zebrałem na tej podstawie ponad 120 nominacji. Klienci bardzo często odwiedzają stro-

ny internetowe lokali gastronomicznych, do których chcą się udać. Znajdują się na nich

wiadomości nie tylko o ofercie kulinarnej danego miejsca, lecz także te dotyczące mo-

tywacji nazewniczej miejsca, informując w ten sposób, jaką inspiracją kierowali się jej

właściciele przy wyborze nazwy.

Nazwa restauracji jako kategoria nazewnicza

Dla nazw wrocławskich restauracji najwyraźniejsze grupy nominacji wykorzystują

następujące słownictwo onomastyczne:

a) antroponimy – Da Andrea, Papa Giuseppe Trattoria, Sir William, Vincent, Sarah, Spiż

Restauracja, Alladin’s (7),

b) toponimy – Bistro w Kinie Nowe Horyzonty, Pod Fredrą, Itineris, Barka Tumska,

Belvedere Park, Mexico Bar, The Mexican, Pułaski Bar Bistro, Verona, Tawer-

na Espanola, Akropol, Amalfi, Pod Gryfami, Restauracja Teatralna, Sushi Corner,

Le Bistrot Parisien, Lwia Brama, Restauracja Złota, Piwnica Świdnicka, Olszewskie-

go 128, Restauracja Zielona, Marina, La Maddalena (23),

c) nazwy nawiązujące do obiektów miejskich – Fabryka, Wyszynk, Stacja Metra, Basz-

ta, Wieża Ciśnień, Przystań, Della Casa, Brasserie (8),

d) nazwy realizujące kulinarną scenę semantyczną – Pierogarnia Stary Młyn, Burger

Love, Butchery&Grill, Czerwona Cebula, Vega Bar, Złe Mięso, Diner, Jadłomania,

304 Brunch Cafe, Dobra Karma, FC Naleśniki, Blt&Flatbreads, La Sardine, Wines

i Oliver, 77 Sushi, Kulinarium, Pieprz i Wanilia, Basilia i Lubczyk, Grape Restaurant,

Gruzińskie Chaczapuri (20),

e) nazwa związana z pełnioną funkcją pracownika lub właściciela restauracji – Le Chef (1),

f) restauracje hotelowe – Panorama – Restauracja Hotelu HP Park Plaza, Hotel Camr

panile

Restauracja, Hotel Lothus Restauracja, Hotel Duet Restauracja, Restauracja

Platinum (5),

g) nazwa rośliny – Agawa (1),

h) nazwa zwierząt – Gallo Nero, Iguana, Pod Papugami, Orle Gniazdo (4),

i) nazwa związana z literaturą/filmem/muzyką – Marcelino Chleb i Wino, Karczma

Rzym, Whiskey in the Jar, Ragtime Café (4),

j) karczmy – Lwowska, Młyńska (2),

k) nazwa związana z marką piwa – Bernard (1),

l) nazwy wychodzące poza zakresy typologii mające jasną motywację, ale niedające

się wpisać do żadnej z powyższych kategorii – Deli, Osiem Misek, Soczewka, Szpil-

ka Hobby Restaurant, Kukmania, Nigdy nie zapomnę, Food Art Galery, La Folie,

La Scala, Kuchnia Pobite Gary, Pinola Wrocław Kuchnia na widelcu, Nagi Kamer-

dyner, Novocaina, Pasibus, Apetitio, Tu i tera cafe, JaDka, Blue Bar Cafe, Inspiracja,

Kuźnia Smaku, Impreza, Pronto Pizza i Trattoria, Od koochni/kuchnia/bistro, Machi-

na Organika, Kuźnia Dobrych Klimatów, Przyjaciele i znajomi, Czerwone Sombrero,

Mosaiq, Restauracja Atmosfera, Va Bene Trattoria, Quchnia Polska, Splendidio a la

____________________

Adam Dombrowski

____________________

Carte, Brajt, Convivio, Palato cielo, La donna Cannone, Art Restauracja, Sztrass Bur-

ger, Bistro Apetit, Piramida Steckhouse, Art of Sushi, Epoka, Green House (43).

Nadawanie nazw restauracjom leży w gestii ich założycieli. Każda nominacja pełni

określoną funkcję. Obecnie główną funkcją (poza identyfikacyjną) jest reklamująca, mająca

zachęcać ludzi do odwiedzenia danego lokalu gastronomicznego. Pierwszą grupę nomi-

nacji stanowią antroponimy. W zebranym materiale jest ich siedem. Oto one: Da Andrea,

Papa Giuseppe Trattoria, Sir William, Vincent, Sarah, Spiż Restauracja i Minibrowar,

Alladin’s. W nazwach tych widać wyraźne nawiązania do imion William, Vincent czy

Sarah. W kolejnym przykładzie widoczne jest odwoływanie się do nazwiska w nazwie

restauracji Spiż (nazwa pochodzi od nazwiska aktualnego właściciela przedsiębiorstwa

– Arkadiusza Spiża). Nazwa Da Andrea powstała zapewne od imienia właściciela, któ-

rym jest Andrzej Gawin, miłośnik wypraw do Italii, stąd też jego lokal posiada ofertę

dań włoskich, a w nazwie znajduje się włoski odpowiednik imienia Andrzej. Następną

nazwą mającą w sobie człon z imieniem jest Papa Giuseppe Trattoria, kolejna restauracja

z włoskimi smakami na kulinarnej mapie Wrocławia odwołuje się do imienia Józef. W na-

zwie jest również człon trattoria, jest więc to zapewne restauracja utrzymana we włoskim

stylu. Nazwa lokalu Vincent jest przeniesieniem imienia właściciela na nazwę restauracji,

ponadto oznacza także kamienicę Vincent położoną na obrzeżach starówki. Na stronie

restauracji odnajdziemy jej krótką i ciekawą historię. Oto ona:

Początki budynku sięgają drugiej połowy XIV w., z ksiąg wynika, iż do czasów wojny

kamienica znajdowała się w rękach rodziny Podyka. W roku 1872 zatwierdzony został

projekt gruntownej modernizacji budynku, który uwzględniał między innymi zmianę

kształtu okien z renesansowych na współczesne, których prostokątny kształt bardziej

licował z architekturą ówczesnego Wrocławia. Dzięki remontowi z 1872 roku ocalały

wspaniałe średniowieczne polichromowane stropy, które wtedy osłonięte deskami,

a następnie otynkowane, teraz po niewielkiej konserwacji stanowią wspaniałą

dekorację Cafe Vincent, Sali Gwieździstej oraz Galerii (http://vincent.wroclaw.pl/

restauracja/o-nas,

dostęp: 13.02.2015).

Restauracja Sarah swą nazwę zaczerpnęła od imienia pochodzenia semickiego – nie dzi-

wi więc fakt, że serwuje dania żydowskie. Nominacja Sir William natomiast jest związana

zapewne z tym, że ma powodować skojarzenia ze szlacheckością lub może przywodzić

na myśl księcia Williama, takie konotacje na pewno będą przychodziły na myśl młodym

osobom. Alladin’s przywołuje skojarzenia o bohaterze opowieści z

Księgi tysiąca i jednej

nocy,

który posiada zaczarowaną lampę, w której mieszka dżin spełniający życzenia.

Kuchnia w tej restauracji jest bowiem orientalna.

Drugą grupę stanowią toponimy. Wyróżniłem wśród nich 23 nazwy. Są to nazwy bez-

pośrednio odsyłające do lokalizacji restauracji. Nazwy odsyłające bezpośrednio do miejsc

w jakich się one znajdują to: Bistro w Kinie Nowe Horyzonty, Pod Fredrą, Barka Tum-

ska, Pułaski Bar Bistro, Restauracja Teatralna, Lwia Brama, Restauracja Złota, Piwnica

Świdnicka, Olszewskiego 128, Restauracja Zielona. W nazwach tych pomysłodawcy

kierowali się nazwą miejsca czy ulicy, przy jakich znajdują się lokale (np. ul. Teatralna,

Olszewskiego 128). Kolejne odsyłają do miejsc, w jakich się znajdują. Bistro w Kinie

Nowe Horyzonty mieści się w budynku kina. Pod Fredrą oznacza restaurację znajdującą

Nazwy wrocławskich restauracji jako przykład urbochrematonimów - analiza semantyczna (art.).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: