Emocje i motywacje - skrypt 2012 (nie K.Imbir).doc

Wykład nr 1

EMOCJA:
1) Silne przeżycie uczuciowe, wzburzenie, podniecenie

2) Silne odczucie (świadome bądź nie) o charakterze pobudzenia pozytywnego lub negatywnego

3) Subiektywny stan psychiczny, uruchamiający priorytet związany z emocją działania
 

Odczuwaniu emocji towarzyszą zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne, pantomimiczne oraz specyficzne zachowania.

a) podejście organistyczne
- William James
- emocja tworzy zespoloną całość, człowiek nie reaguje w kategoriach -> jest to stan całościowy
- emocja jest pochodną procesów zachodzących w ciele

b) podejście mentalistyczne
- procesy psychiczne (mentalne) są podstawą emocji
- konsekwencją są zmiany cielesne

BIOLOGICZNA NATURA EMOCJI – koncepcja motywacyjna
1. Tankins – wzbudzanie gotowości do działania –> afekt
 

2. Frijda – zmiany w gotowości do działania w różnych obszarach aktywności, gotowości poznawczej, w pragnieniach:
- emocje różnego rodzaju

- procesy poznawcze
 

3. Toby, Cosmides – psychologia ewolucyjna: procesy adaptacyjne
 

4. Ekman – stałość i specyficzność wzorców ekspresji emocjonalnej w odniesieniu do relacji społecznych
 

5. Lazarus – zależne od siebie procesy: ocena poznawcza, impuls do działania, reakcje somatyczne/ subiektywne
 

6. Schacher – koncepcja dwuczynnikowa emocji = niespecyficzne pobudzenie + interpretacja poznawcza

SPOŁECZNA NATURA EMOCJI – koncepcja konstruktywistyczna
 

Averill: wytwory społeczne i kulturowe/ emocja jako namiętność

a)      niskie zaangażowanie – komunikaty werbalne

b)     średnie zaangażowanie – pobudzenie fizjologiczne, reakcje ekspresyjne

c)      silne zaangażowanie – utrata kontroli

PODEJŚCIE BIOLOGICZNE
 

1.      Karol Darwin (ekspresje, ciągłość między zachowaniem ludzi i zwierzat)
- prymitywna natura emocji
- podobne ekspresje u ludzi i zwierząt
- brak kontroli wolą
 

2.      Zygmunt Freud (skutki problemów emocjonalnych)
- zdarzenia (seksualne rzecz jasna) pozostawiają blizny psychiczne, które oddziaływają na nasze życie
- emocje prowadzą do skutków niezrozumiałych przez człowieka
- obrona mózgu przed emocjami nieprzyjemnymi
 

3.      William James
- emocja jest zmianą w naszym ciele na dany fakt
- ucieleśnienie emocji

OBWODOWA TEORIA EMOCJI (James – Lange)

Bodziec emocjonalny powoduje pobudzenie autonomiczne i inne reakcje organizmu. Źródłem emocji jest działanie.

Zdarzenie -> reakcja behawioralna/ wisceralna (fizjologiczna) -> interpretacja emocji -> emocja

TALAMICZNA TEORIA UCZUĆ (Cannon – Bard)
 

Podstawą emocji są zmiany w mózgu. Emocje zachodzą w jądrach wzgórza.
- siedlisko uczuć – ośrodki podkorowe
- ośrodkiem emocji jest wzgórze
- kora – struktura hamująca emocje
- pobudzenie emocjonalne o charakterze rozlanym i niespecyficznym

Uszkodzenie kory – uwolnienie się wzgórza spod kontroli – zachowania sterowane przez afekt.

Zdarzenie -> informacja przetwarzana przez wzgórze -> reakcja fizjologiczna/ instrumentalna -> reakcja poznawcza -> emocja (działanie)

AKTYWACYJNA TEORIA EMOCJI
 

Emocja to stan podwyższonego pobudzenia oznakowanego dodatnio bądź ujemnie. Stan ten kieruje naszym zachowaniem.

Za intensywność emocji odpowiedzialny jest poziom pobudzenia OUN -> poziom aktywacji.

Aktywacyjna teoria emocji Arnold:

Naturalna recepcja (zapis) -> ocena (pozytywna/negatywna) -> tendencja (unikanie/zbliżanie obiektu) -> emocje (subiektywne + reakcje fizjologiczne) -> działanie (sterowane emocją)

 

DWUCZYNNIKOWA TEORIA EMOCJI Schachtera i Singera
Emocje: integracja procesów wewnętrznych organizmu + informacje z zewnątrz

Stan emocjonalny =

+ stan pobudzenia

+ analiza poznawcza (zmiany fizjologiczne +okoliczności)

+ oznaczenie stanu poznawczego

Dwuczynnikowa teoria emocji opisuje w jaki sposób dochodzi w umyśle do zrozumienia i poznania własnych emocji.
Emocja powstaje w wyniku oceny zdarzenia i oceny reakcji fizjologicznych.

Intensywność emocji uwarunkowana jest oceną własnych reakcji fizjologicznych.

NASTRÓJ - stan afektywny o niewielkiej intensywności/ nieintencjonalny

AFEKT - stany, doznania afektywne, emocje, nastroje
à chwilowa automatyczna reakcja (pozytywna/negatywna) zanim nastąpi poznawcze opracowanie sytuacji

Wykład nr 2

FUNKCJE EMOCJI:

a)      PRZYSTOSOWAWCZA
- do fizycznego i społecznego świata
- wywoływanie charakterystycznych wzorców zachowania
- wskazówka co robić w danej sytuacji

b)     UKIERUNKOWANA
- zarządzanie motywami/ przełączanie uwagi z jednej sprawy na inną

c)      MONITOROWANIA (James)
- emocje monitorują zachowania
- wiemy co przeżywamy i co się z nami dzieje

d)     POZNAWCZA
- strukturalizowanie systemu poznawczego

e)      W ROZWOJU INDYWIDUALNYM
- koordynowanie działań z innymi ludźmi (z ich działaniami)

f)       SPOŁECZNA
- społeczne interakcje ludzi

EMOCJE JAKO HEURYSTYKI
Zbiór stanów emocjonalnych, dlatego, że świat jest niezwykle złożony a cele bywają sprzeczne = są to gotowe działania.

à emocje podstawowe:
- radość
- smutek
- gniew
- strach
Emocje podstawowe nie muszą być ukierunkowane.
Zaś emocje, które muszą posiadać obiekt to:
- miłość oparta na przywiązaniu

- miłość opiekuńcza

- miłość seksualna

- wstręt

- pogarda

Emocje pozytywne wyzwalają działanie, dążenie. Natomiast negatywne powodują unikanie, zaniechanie.

Emocje wpływają na:

- przetwarzanie informacji (pozytywne – przetwarzanie heurystyczne; negatywne – krytycyzm, logika, realizm
- percepcję

- pamięć i uwagę

- przypominanie

- dokonywanie ocen

- perswazję
 

KOMUNIKACYJNA TEORIA EMOCJI - Oatley, Johnson – Baird
 

1.      Dwa rodzaje sygnałów nerwowych:
- INFORMACYJNE: przenoszenie informacji o zdarzeniach/ polecenia działania
- WPŁYWAJĄCE NA OUN: kontrola nad mózgiem
 

2.      Emocje prowadzają mózg w charakterystyczny stan pracy -> sygnały łatwiej przyswajane, większa gotowość do działań
 

3.      Tryby przetwarzania związane są z emocjami podstawowymi:
- narzucają specyficzny tryb pracy systemu poznawczego – ustalanie priorytetów,
np. lęk – przetwarzanie sygnału zagrożenia/ przeszukiwanie otoczenia

WPŁYW EMOCJI NA UWAGĘ

- lęk zawęża zakres uwagi
- test Stroopa

- subiektywne emocjonalne znaczenie słów

- ofiary gwałtu wolniej podawały nazwy kolorów związanych z gwałtem

WPŁYW EMOCJI NA PAMIĘĆ

Lepiej pamiętamy zdarzenia angażujące i przyjemne, np.
- wspomnienia z dzieciństwa
- pierwsza randka
- emocjonalne zdarzenia

Zeznania naocznych światków – Lotus
ani subiektywna pewność świadka ani wyrazistość jego wspomnień nie gwarantują poprawności.

Badanie CHRISTIANSON I LOFTUS

- szczegóły centralne w wersji emocjonalnej
- szczegóły peryferyczne w wersji neutralnej
- wersja niezwykła – gorsze pamiętanie wszystkich szczegółów

WPŁYW EMOCJI NA PERSWAZJĘ

Wyróżnia się dwie drogi perswazji:
1. Droga centralna -> myślenie i systematyczne analizowanie argumentów -> nastrój neutralny bądź negatywny

2. Droga „na skróty”/ peryferyczna -> powierzchowna, niedbała: analizowanie oparte o nieistotne argumenty -> nastrój pozytywny

Nedenthal i Setterlund
Emocje radości i smutku wpływają na selektywną percepcję materiału związanego z tymi emocjami.

+ eksperyment: wpływ muzyki na rozpoznawanie słów (slajd 17)

WPŁYW EMOCJI NA RELACJE SPOŁECZNE

- emocje WSPÓŁDZIAŁANIA – miłość, zadowolenie – stymulacja opieki rodzicielskiej i współpraca
- emocje WSPÓŁZAWODNICTWA – gniew, strach, pogarda – hierarchia wewnątrz grupy społecznej – negatywne działania wobec obcych
 

Emocje mogą wpływać na:
- podejmowanie ryzyka – w zależności czy sytuacja jest realistyczna czy nie
- negocjacje – pozytywny afekt: kompromis; obniżony nastój: rywalizacja
- pomoc innym – negatywny nastrój: chęć uwolnienia się od poczucia winy: datki dawały osoby częściej przed spowiedzią niż po
- zachowania agresywne – frustracja – gniew – agresja

PIERWSZEŃSTWO I NIEZALEŹNOŚĆ PROCESÓW

·         Zajonc
- emocje: szybko, automatycznie, nieświadomie
- emocje + procesy poznawcze: rozłączne, częściowo niezależne
- występują emocje bez poznania

·         Lazarus
- procesy poznawcze zawsze przed emocją
- aktywność poznawcza nie musi być zamierzona, racjonalna
- emocje + poznanie + motywacje = nierozerwalnie związane

Wykład nr 3

BIOLOGICZNE PODSTAWY EMOCJI
- związek soma-psyche

Ewolucja mózgu:
1. Prążkowie (mózg gadów) [gady, ptaki, ssaki]:
- najstarsza część kresomózgowia

- programowanie charakterystycznych wzorców zachowania
 

2. Układ limbiczny [paleossaki]:
- ciało migdałowate + przegroda
- rozpoznawanie emocji
- subiektywne odczuwanie emocji

3. Kora mózgowa [neossaki]:
- 80% całego mózgu

LITERALIZACJA: większa sprawność jednej strony ciała
Czynnościami każdej ręki steruje półkula mózgowa położona po przeciwnej stronie: lewa ręka – prawa półkula

Przetwarzanie słów – lewa kora słuchowa
Przetwarzanie muzyki – prawa kora słuchowa
 

UDAR:
1. Lewa strona – paraliż prawej strony (np. utrata mowy)

2. Prawa strona – paraliż lewej strony (np. niezdolność rozpoznawania emocji)