Cegłowski B. - Finanse z arkuszem kalkulacyjnym.pdf

(38383 KB) Pobierz
~
.
.
FINANSE
ZARKUSZEM KALKULACYJNYM
\
Barttomiej Cegtowski
Bfazej Podg6rski
Autorzy:
Barttomiej Cegfowski
rozdziafy 1, 2, 3 i 5
Btazej Podg6rski
rozdziaf 4 i zatciczniki
.
\
Wydawnictwo Naukowe PWN
Warszawa 2013
.
'
Spis tresci
Wst~p
9
13
14
18
45
51
52
1.
Wprowadzenle do wykorzystanla arkusza kalkulacyjnego w flnansach
1.
J.
Rachunkowo§c jako klucz
do
finans6w. Podstawowe pojecia
.
1.2.
Pr6g rentowno§ci
jako narzedzie
wstepnej oceny oplacalno§ci
1.3. Wieloasortymentowy pr6g rentowno§ci
Zestawienie
wzor6w
.
.
. . . .
. .
.
.
Zadania
do
samodzielnego
rozwü1zania
.
.
.
2.
Anallza zmlan wartoscl plenlqdza w czasle. Korzystanle
z
funkcjl
flnansowych
arkusza
kalkulacyjnego
. . . . . . . .
.
2.1.
Wprowadzenie .
.
.
. . .
2.2. Procent
prosty i
skladany
2.3. Rachunek
rent
2.4. Plany oszczednosciowe
Zestawienie wzor6w .
.
.
.
.
Zadania
do
samodzielnego
rozwi<iZania
55
56
56
67
81
89
90
93
94
.
\
3.
Planowanle flnansowe. Projekcje budzet6w
i
sprawozdanla
finansowego
3.1.
Wprowadzenie
do planowania finansowego
3.2.
Budi.ety cz:tstkowe
3.2.1. Budi.et inwestycyjny
3.2.2.
Budi.et sprzedai.y
.
.
3.2.3. Budi.et
koszt6w
. . .
3.2.4. Budi.et
kapitalu
obrotowego
3.2.5. Budi.et ir6del
finansowania
3.2.6. Budi.etowanie. Ujecie praktyczne
3.3. Prognozowane sprawozdanie finansowe .
3.3.
1.
Planowany rachunek zysk6w i strat
3.3.2.
Planowany rachunek przeplyw6w pienieznych
3.3.3.
Planowany
bilans
3.4. Sprawdzanie poprawnosci
modelu
Zadania
do
samodzielnego rozwi:tzania
.
95
95
96
97
102
104
104
114
115
118
122
125
129
8
Spis treSci
4.
Ocena
opfacalnosci
projekt6w inwestycyjnych
. . . .
. .
.
.
.
. .
.
..
4.1. Kalkulacja wolnych przeplyw6w pieniei.nych. Wprowadzenie
. . .
4.2. Szacowanie wolnych przeplyw6w pienieznych i stopy dyskontowej
4.2.1. Kalkulacja stopy dyskontowej
.
.
. .
.
.
.
. .
. . . . .
.
.
4.2.2. Kalkulacja wolnych przeplyw6w pienie:tnych metodit FCFF
4.2.3. Wartosci projektu brutto w poszczeg6lnych latach ..
4.2.4. Wolne przeplywy pieniezne
z
perspektywy
wlascicieli
4.3. Metody
oceny oplacalnosci
projekt6w inwestycyjnych
4.3.1. Wartosc bie:t<1ca netto
. . . . . . . . . .
.
.......
.
4.3.2. Wewnetrzna stopa zwrotu
4.3.3.
Zmodyfikowana
wewnetrzna
stopa
zwrotu
4.3.4. Wskainik warto5ci bieziicej netto
4.3
.5.
Okres
zwrotu
. . . . . . .
.
.
4.3.6. Zdyskontowany
okres zwrotu
4.3.7. Ksiegowa stopa
zwrotu . . . .
4.4. Analizy dodatkowe .
.
.
.
.
.
. . .
.
4.4.1. Analiza
wrai.liwoki i
analiza scenariuszowa
4.4.2. Menedzer
scenariuszy
. . . . . . . .
4.4.3. Optymalizacja otrzymanych wynik6w
Zestawienie wzor6w
.
. . . . . .
Zadania
do samodzielnego rozwiljzania
. .
.
. . . .
a..
<
·
135
136
142
143
145
148
149
152
152
154
156
157
158
162
164
165
165
169
173
177
179
Wst~p
Zapominam to, eo
slysz~.
Pami~tam
to, co
widz~.
Rozumiem to, co
robi~.
przystowie
chinskie
5.
Podstawowe
zewn~trzne
zr6dla flnansowanla dzlalalnosci gospodarczej. Kredyt, leasing
1 faktorlng
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. . . .
.
.
. . .
. . .
.
.
5.1. Finansowanie dzialalno5ci
gospodarczej.
Wprowadzenie
5.2. Kredyty bankowe
5.3.
Leasing
.
. . . .
.
.
.
.
..
.
.
.
5.4.
Faktoring . . . . . . . . .
.
5.5. Por6wnywanie
ir6del
finansowania
Zadania
do
samodzielnego
rozwiiizania
181
182
183
Mozliwosc zastosowania arkusza kalkulacyjnego pozwala znacznie wiekszej
liczbie
os6b zajmowac sie finansami. Koniecznosc szybkiego dokonywania dokladnych
obliczen przestaje byc przeszkod<t nawet dla os6b z
zacieciem
humanistycznym, pod
warunkiem
ze prawidlowo rozumiej<t znaczenie wykorzystywanych pojec, nie myl<tc
np.
zysku
z got6wk& i nie utozsamiaj&c koszt6w z wydatkami. Dzieki komputerom
operacje polegaj(\ce na przyklad na ustaleniu, ile nalezy co miesi&c odkladac, aby m6c
za 30 lat przejsc na emeryture i przez 20 lat wyplacac
sobie
po 3500
zl,
przy
zalozeniu, ze realna stopa
zwrotu
wynosic bedzie 0,5% miesiecznie, jak r6wniez
znalezienie argumentu
i
ze wzoru:
200
205
208
212
214
Bibliografia
Zestawienle omawianych funkcji
Zestawlenie przykfad6w
Zestawie przyklad6w wedfug rozwi<1zywanego problemu alfabetycznie
Skr6ty klawlaturowe
Wyniki zadari
Spls rysunk6w
Spis tabel
Spls wykres6w
•\
.
216
217
219
221
224
229
232
232
ka:idy moze wykonac w ciqgu kilku minut, wliczajqc w to otworzenie arkusza i
zbu-
dowanie modelu.
Trzeba
tylko: wiedziec, w
jaki spos6b
poslugiwac
sie
poszczeg61nymi
narzedziami, po
co
dane
obliczenia
maj& byc przeprowadzone, umiec
zinterpretowac
uzyskane wyniki oraz
wyja§nic
uzywane
pojecia.
Podrvcznik ten powstal, aby
dostarczyc tego
typu
informacji. Oczywiscie
samo
wykorzystywanie
arkusza
nie
zrobi
z
ka:idego finansisty,
samÖdzielna
budowa i wypelnianie arkuszy powinny jednak
znacznie poprawic rozumienie
rozwi&zywanych
problem6w,
zwiekszyc efektywnosc
pracy
slu:ib
finansowo-ksiegowych
oraz
korzystnie
wplyn&c
na wnikliwosc przepro-
wadzanych analiz.
Autorzy zakladaj<t,
ze Czytelnik
dysponuje podstawowymi umiejetnosciami
obslugiwania MS
Excel, czyli
np. potrafi kopiowac kom6rki i
zapisywac
pliki. Na
konkretnych przykladach
zwi<tzanych
z
finansami
przedsiebiorstw (np.
wyznaczanie
poziomu
sprzedazy,
przy kt6rej przedsiewziecie przynosi zyski, tworzenie plan6w
finansowych,
sprawdzanie
oplacalnosci projekt6w, wyznaczanie koszt6w fr6del
finansowania dzialalnosci) i finansami osobistymi (np. modelowanie plan6w
oszczed-
nosciowych, obliczanie rzeczywistego kosztu kredytu,
szacowanie czasu,
kt6ry jest
potrzebny do zgromadzenia okreslonego kapitalu)
zostanie zilustrowane,
co oznaczaj<t
podstawowe
.p
ojecia i jak
interpretowac
wyniki. Przyklady poslu:i<t r6wniez jako
10
WstQp
Ws!Qp
11
narzedzie do nauki budowania wlasnych formul,
wykorzystywania wbudowanych
w arkusz funkcji i narzedzi
w
rodzaju
Tabela danych,
Menedier
scenariuszy, Szukanie
wyniku
i
Solver.
W
efekcie
samodzielnego
rozwiiizania
proponowanych
cwiczen
Czytelnik pozyska
r6wniei:
inne
praktyczne umiejetnosci, takie jak: tworzenie
konspekt6w,
chronienie
haslem
czesci
arkusza przed przypadkowymi
~mianami
i
stosowanie
formatowania warunkowego.
Ksi'li:ka
sklada siez
pi«eiu rozdzial6w,
z
kt6rych kai:dy moi:e
byc
potraktowany
jako oddzielny
minipodrecznik, w kt6rym
autorzy,
l<!CZ'!C
wiedze
z zakresu
finans6w
ze wskaz6wkami,
w
jaki
spos6b
moi:na
w
danym
obszarze wykorzystac arkusz
kalkulacyjny,
opisuj<i kolejno
nastepuj'!ce
zagadnienia:
wprowadzenie do
pracy
z
arkuszem
kalkulacyjnym,
zmiana
wartosci pieni<!dza w
czasie,
planowanie finansowe
i
tworzenie
sprawozdan finansowych
pro forma,
ocena
projekt6w
inwestycyjnych,
analiza
ir6del
finansowania dzialalnosci.
Podstawowe
powi'lzania miedzy
rozdzialami
ilustruje
nastepuj'!CY schemat:
Rozdzial
1
Wprowadzenle
do wykorzystanla arkusza kalkulacyjnego w flnansach
~
Rozdzial
2
Analiza zmlan
wartoscl pienill.dza w czasle
~
Rozdzial
3
Planowanle
finansowe
l
Rozdzia/5
Podstawowe zewmitrzne zr6dla
flnansowanla dzlalalnoscl
gospodarczej
1
Rozdzia14
Ocena
opfacalnoscl projekt6w
inwestycyjnych
Z
rozdzialem
1
powinni sie zapoznac przede wszystkim Czytelnicy,
kt6rzy
dotychczas mieli
niewielk<i
stycznosc z arkuszem
kalkulacyjnym i
finansami. Na
podstawie prostego przyktadu
zwi'lzanego
z progiem
re ntownosci,
dzieki kt6remu
wyznaczana
jest ilosc
sprzedai:y
pozwalaj'lca
na
pokrycie
koszt6w
przychodami,
zostaly
opisane
r6zne
narzedzia
optymalizuj'!ce
prace w MS Excel.
Zaprezentowane
zostalo zwlaszcza, w
jaki
spos6b:
tworzyc wlasne formuly,
fo
rmatowac
tabele,
blokowac adresy kom6rek, wstawiac
i
modyfikowac wykresy czy szukac wyniku
spelniaj'lcego okreslone
kryteria. W przykladzie
uwzgledniono
r6wniei:
bardziej
rozbudowane
narzedzia, m.in. rejestrowanie
makr, kt6re moze byc wykorzystywane
do automatyzacji czesto
powtarzanych
operacji.
W
rozdziale
tym
zamieszczono
taki:e
wprowadzenie
do
sprawozdawczosci
finansowej. Czytelnik ma
okazje zapoznac sie
z
pojeciami zwi<izanymi z rachunkiem
zysk6w
i strat,
bilansem i
rachunkiem
przeptyw6w pienieznych, dzieki
temu dowie
sie,
dlaczego moi:liwa
jest sytuacja,
w
kt6rej
przedsiebiorstwo,
kt6re
ma
zyski,
moi:e jt(dnoczesnie
zbankrutowac.
Dobrl} ilustracje na prawdziwosc tezy, i:e dysponowanie arkuszem kalkulacyjnym
znaczl}co
zwieksza
moi:liwosci
przeprowadzania r6znego
rodzaju anal
iz
i
sprawia,
i:e
nawet
osoby niedarzl}ce
matematyki nadmiem<i
atencj<i mog<i
sprawnie
wykonywac
skomplikowane
dzialania,
stanowi
rozdzial 2.
Zamieszczono
w nim wiele przyklad6w
zwi<izanych z
badaniem
zmian
wartosci pieni<idza w
czasie.
Dzieki
temu
Czytelnik
moi:e
sprawdzic,
jak dziala
procent
prosty
i
skladany,
eo
to jest
rachunek rent
i
efektywna stopa
zwrotu. We wstepie rozdzialu pokazano wszystkie najwai:niejsze
wzory
i
zilustrowano ich
dzialanie
obliczeniami, w dalszej czesci wiekszosc wynik6w
uzyskiwana
jest za pomoc<i wbudowanych w MS Excel funkcji
finansowych, eo
przyspiesza
prace
i
zwieksza
dokladnosc uzyskiwanych
wynik6w.
Rozwinieciem
rozdzialu
1
w
zakresie
wprowadzenia do sprawozdawczosci
finan-
sowej
jest
rozdzial 3.
Jednl}
z
najwai:niejszych umiejetnosci,
jakii powinny posiadac
osoby zajmujiice sie finansami, jest umiejetnosc
opisu
planowanych przedsiewziec
poprzez
zwi<izane z
nimi przeptywy pieniei:ne. Zagadnieniom
tym w
rozdziale
poswiecono kompleksowy
przyklad, na
podstawie kt6rego Czytelnik bedzie mial
okazje przesledzic,
jak
powstaj<i
budi:ety:
przychod6w,
koszt6w,
kapitalu obrotowego,
naklad6w
inwestycyjnych
oraz ir6del finansowania,
a
nastepnie
w
jaki
spos6b
budi:ety te
powinny
zostac
pol'lczone w prognozowane
sprawozdanie
finansowe. Dose
dui:o miejsca
zostanie
przy
tym poswiecone
zagadnieniom zwi<izanym z kosztami
i przeptywami pienieznymi. To
czesto
w tych
obszarach osoby
niezajmuj
<ice
sie
na
eo
dzien
finansami
napotykaj<i
w
praktyce najwiecej problem6w, nie zdaj<ic
sobie
sprawy,
i:e
na
przyklad wyplata
dla
pracownika
moi:e byc
jednocze§nie
zapisana
jako:
wynagrodzenie,
koszt posredni
i
koszt staly,
a
pieni<idze
wydane
na
zakup
samochodu
mog<i nie
stanowic
kosztu.
Tematy
poruszone
w rozdzialach
2
i
3
l<icz<i
sie
w rozdziale 4, w kt6rym
zostalo
opisane,
jak
na
podstawie
planowanych
przeplyw6w pieniei:nych
mozna
przeprowadzac
anali
ze
optacalnosci
przedsiewziec.
Po
kr6tkim
wprowadzeniu
merytorycznym
C
zytelnik
ma
okazje
-
na rozbudowanym przykladzie
- sprawdzic,
w
jaki spos6b
liczone
S<l
przeplywy pieniei:ne
z
punktu
widzenia
wlascicieli i wszystkich
podmiot6w
finansuj<icych projekt
oraz jak
wyznaczany jest
koszt
kapitalu. Wielkosci
te
poslui:<i
nastepnie
do
sprawdzenia, czy
przy
przyjetych
zaloi:eniach
przedsiewziecie
jest
oplacalne.
Przy
wydawaniu
opinii
na temat zasadnosci realizacji inwestycji
autorzy
najwiecej miejsca poswiecajii metodzie wartosci biei:<icej netto
(NPV), oddzieln<i
czesc
poswiecaj<i r6wniez na
przegl<id
pozostalych metod
oceny oplacalnosci.
Zwienczeniem
rozdzialu jest wskazanie,
jak
za
pomoc<i
arkusza kalkulacyjnego
moi:na przeprowadzac
analize
wrazliwosci i
scenariuszow<i,
sprawdzaj<ic
wplyw
zmiany
zaloi:en
na
wartosc
biei:<iC<t netto.
12
Wst~p
W rozdziale 5 tematyka kshrzki zostala uzupelniona o
zagadnienia zwüizane
z pozyskiwaniem
kapitalu.
Szczeg6lny nacisk polozono na
problematyk~
ustalania
rzeczywistego kosztu
kapitalu,
kt6ry powinien zostac pokryty stop(l zwrotu z inwestycji.
Po raz kolejny zostalo wskazane, jak wazne jest
uwzgl~dnianie
zmian
wartosci
pieni(ldza w czasie
i
niepodejmowanie decyzji na podstawie na przyklad sumy odsetek
od
kredytu, kt6ra zjawisko to ignoruje. W przykladach poruszono przede
~szystkim
zagadnienia
zwi(lzane z
zewn~trznymi
ir6dlami kapitalu: kredytami,
leasingiem
i
faktoringicm, ale w ostatnim przykladzie zostalo r6wniez zobrazowane, w jaki
spos6b
skonstruowac
model, kt6ry ulatwi
podj~cie
decyzji o wyborze
sposobu
finansowania na
podstawie r6znych kryteri6w.
Nalezy podkreslic,
ze
podr~cznik
ten ma charakter cwiczeniowy. Wszystkie
zadania zostaly rozwi(lzane z zastosowaniem arkusza kalkulacyjnego. Ze strony
intemetowej Wydawnictwa Naukowego PWN
1
mozna pobrac pliki
z
rozwi(lZaniami
poszczeg61nych przyklad6w, przy czym
najcz~sciej
do kazdego z nich opracowano
dwa arkusze: pusty i
z
rozwi(lzaniem.
Zach~camy
do samodzielnego rozwi(lzania
opisanych przyklad6w, jak
r6wniez
do
zmierzenia
si~
z zadaniami
zamieszczonymi
na koncu kazdego z rozdzial6w,
dzi~ki
czemu praca z ksiqi:kq powinna przyniesc
oczekiwane efekty.
Na
zakonczenie
autorzy chq serdecznie
podzi~kowac
prof. Krzysztofowi
Jackowiczowi i dr. Pawlowi Mielcarzowi za wiele zyczliwosci oraz czas
poswi~ony
na dyskusje o finansach, jak r6wniez prof. Tadeuszowi Dudyczowi
za
wnikliw(l
recenzj~.
kt6ra pozwolila nadac pracy ostateczny ksztalt.
Liczymy
na to, ze
podr~cznik
ten spotka
si~
z
zainteresowaniem, a jeS!i kt6res
z
zagadnien
spowoduje
powstanie pytan,
zach~camy
do kontaktu pod adresem:
finansezarkuszem@gmail.com.
Wprowadzenie do wykorzystania
arkusza kalkulacyjnego
w finansach
Nie
wsryd nie wiedziee, lecz wstyd nie pragnqc
swojej wiedzy uzupelnic.
Feliks Chwalib6g
Pl(~~J~b!?ts!w, ~o p~ydatÄe.~Y:lpqy,
zr,pel".fle
sp'ak9wanie
przewodnik6w;
Jednego na
temat
rachunkowo§c) i finans'6w.
a drugiego1.
z;-fopisem
najwllZhlejs:Ych
qzy~no§ci
·~yko~ywan~a~
'w
Micro's~ft
\Excel,
"
'
:\.'f"...
"~
-:.~
,
,
>•
'"•
\
,
:w,la~nie.
oun(przeWodnikiem
jest ten rozdziat, kt6cy ma
dwa
poC!staWowe
cele:
p~ds.tawienie iagaqruelt~hni~~nych
·
'zwi11ZanycWz
.fr
·
J;
tf
or~c~
arlruszu
1'.}
'
kaila1Iae~nVTT1
t,
"
,
,
1t
~
i
,.
,
'
-ll""l
-
·'
'
J.-J
J
·~„
.
oraz
wpr~wadz~nfo\dq finans6~
przed:,
';szys
tkim popr-;z.z
~yj!IS°!eru~ naJwazni~ji
1
szych poJec zw1l1Zallych·. ze sprawozdawczo§c111 finansow11.
1f..
t
'
.
,
\
, .
Analiza· przedstawion:ych przyklad6w
powinna
.
'
-przekonac
Czytelnllrn
,
~1
'
~
~
·~
„.
.
'
t
.
-
umteJetno§c sprawneJ obslugi MS Excel w
znacz11cy
s~s6b
zwieksza
moZl.iwosci
os6b
zajmujijcych
si~
fioansami
'
pfzede
.ws~y~tkim'
dzi~ki
automatyzacii obllczen
{
~
'
'
.
,
~
'
l
mezliwosci szybkiego sporzlldzania r6tnego rodzaju
'symulacJi
i
na
przyldad.
~pra'wdz~iu'.
jak,
~mi~'mia
,,i~
wynik
firianso~
na skute'k kolejny.ch
_
przyjmowa,nych
.
.
~~~~~'
·.
Ceio:"'?§c
twoitzenia
~m}lccji,
wstawiania
wy~s6W
czy
rejestr~wanil
pr. stych makr
~utomatyzuj;icych
powt~lne
ol?liczeriia
zost~pie
udowodniona
"
o
pr~z roz~il!Zanie
zadati ll!CZ!lcych sie przede wszystkiin
z
r6zriymi
-aspektami
'
'
,
.
,.
progH, rentownosc,,
_
czyli w1elkosci
sp.rzedazy;
przy
kt6r~j
koszty
s11 r6wnowaron\:·
'
przychoda~i
ze spriedazy,_ a prowa<;lzona dzialalnosc pries"aje przyriosic sti:a1y.
'
t
d~9ch,
t
IIfY
~i~
do
kra.iily;·~!lans.<$~
~ll
podr_6Z
wartb
pop~edzic
odpowiednimi
przygo~waniami.
Jereli
W)'bie;:aliby~­
takful
f
'
1
te
t
t
:.
1
,
t
·
,
,
,
~
.
·
1
1
www.finan
sezarkuszem.pwn.pl.
Zgłoś jeśli naruszono regulamin