Lipsk 1813 - Jadwiga Nadzieja.pdf

(4459 KB) Pobierz
H I S T O R Y C Z N E BITWY
JADWIGA NADZIEJA
LIPSK 1813
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa 1998
ZAMIAST WSTĘPU
Bitwa pod Trafalgarem, stoczona przez flotę francusko-
-hiszpańską w 1805 r. z angielską flotą adm. Horatio Nelsona
przekreśliła panowanie Napoleona na morzu, natomiast czte­
rodniowe zmagania z armiami sprzymierzonych pod Lipskiem
w roku 1813 zadecydowały o upadku Francji na lądzie,
o zbliżaniu się nowej epoki.
Bitwa pod Lipskiem, która przeszła do historii jako „bitwa
narodów", została stoczona 16—19 października 1813 r.
przez siły szóstej koalicji antynapoleońskiej z wojskami
cesarza Francuzów, wśród których do końca pozostał mu
wierny VIII korpus polski, dowodzony przez ks. Józefa
Poniatowskiego. Zwyciężyli sprzymierzeni, a mianowicie:
Prusy, Austria, Rosja, Szwecja i Wielka Brytania, która
była głównym finansistą wszelkich poczynań.
Dokładnie w 100 lat po krwawych zmaganiach pod Lips­
kiem, okupionych ogromnymi stratami, poniesionymi zarówno
przez zwycięzców, jak i zwyciężonych, na polu bitwy naro­
dów" wzniesiony został monumentalny pomnik — kamienny
znak zwycięstwa i śmierci. A wyryty na nim napis: „Den
grossen Toten der Vólkerschlacht", co można przetłumaczyć:
„Poległym bohaterom bitwy narodów", stanowić może prze­
strogę dla potomnych po wsze czasy.
6
Krwawa bitwa pod Lipskiem była bitwą przełomową
w dziejach Europy, stała się zwiastunem nadejścia nowych
czasów, kształtowania się nowego układu sił, powstania
nowych monarchii.
*
„Bitwa narodów" znalazła swoje odbicie w historiografii
europejskiej, przede wszystkim zaś w literaturze niemiec­
kojęzycznej, francuskiej, a także rosyjskiej i polskiej.
Na szczególną uwagę wśród źródeł drukowanych zasługuje
korespondencja cesarza Napoleona
(Correspondance de Na­
poleon F',
t. XXVI, Paris 1868), listy Napoleona do cesarzowej
Marii Ludwiki
{Lettres ineditees de Napoleon F a Marie-
Louise...
Paris 1935), naocznego świadka wydarzeń Agathona
F a i n a,
Manuscrit de mil huit cent treize contenant le precis
evenements de cette annee...
(Paris 1825), a ponadto zbiór
dokumentów opublikowanych przez Juliusa P f l u g h - H a r -
t u n g a :
Aus den Akten des Kriegsarchivs des Grossen
Generalstabes, des Geheimen Staatsarchivs in Berlin, des
Staatsarchivs in Breslau und des Ministeriums der auswdrtigen
Angelegenheiten in London...
(Gotha 1913).
Niezmiernie przydatne okazały się w toku pisania pracy
pamiętniki i wspomnienia, które pozwoliły ubarwić tekst
przeżyciami ich bohaterów, a także przytoczyć ich opinie
o poszczególnych dowódcach i rozgrywających się wydarze­
niach. Wśród nich wypada wymienić m.in.: Ottona O d e 1 e -
b e n a ,
Napoleons Feldzug in Sachsen im Jahre 1813...
(Leipzig 1840), Armanda C a u l a i n c o u r t a ,
Memoires...
(t. II, Paris 1933), Etienne M a c d o n a l d a ,
Souvenirs du
marechal...
(Paris 1892) czy Augusta M a r m o n t a ,
Memoi­
res...
(b.m.w. 1856).
Wśród opracowań wyróżniają się skrupulatnością i dokład­
nym przedstawieniem wydarzeń kampanii jesiennej 1813 r.
następujące pozycje: Heinricha A s t e r a,
Gefechte und Schla-
7
chten bei Leipzig im Oktober 1813...
(cz. 1-2, Dresden
1852-1853), Rudolfa F r i e d e r i c h a ,
Die Befreiungskriege
1813-1815...
(t. I-II, Berlin 1911-1912), Franza S o m m e r a ,
Die Vólkerschlacht bei Leipzig im Jahre 1813
(Leipzig
1847), ponadto książka barona Jeana T h i r y,
Leipzig 30
juin-7 novembre 1813
(Paris 1972), a także praca rosyjskiego
historyka Aleksandra M i c h a j ł o w s k i e g o - D a n i l e w -
s k i e g o ,
Opisanije wojny 1813 goda...
(Sankt Petersburg
1840).
W bitwie lipskiej niemały udział mieli Polacy, najwierniejsi
żołnierze Napoleona. O ich trudnych zmaganiach z przeciw­
nikiem mówią uczestnicy tej kampanii w swoich pamiętnikach
i wspomnieniach. Szczególnie pomocne były dla mnie m.in.:
Aleksandra hr. F r e d r y ,
Trzy po trzy, Pamiętniki z epoki
napoleońskiej
(Warszawa—Lublin—Łódź—Kraków—Poznań
[1917]), Józefa G r a b o w s k i e g o ,
Pamiętniki wojskowe...
(Warszawa 1905), Klemensa K o ł a c z k o w s k i e g o ,
Wspo­
mnienia jenerała...
(ks. 2, Kraków 1898) czy Jana Henryka
D ą b r o w s k i e g o ,
Pamiętnik czynności wojskowych...
(Po­
znań 1868 — przedruk z „Przeglądu Wielkopolskiego").
Zwięzły opis bitwy przekazali Czytelnikowi polskiemu
przede wszystkim Wacław T o k a r z w pracy
Bitwa pod
Lipskiem 1813
(Kraków 1913) oraz mjr Otton L a s k o w s k i
w
Encyklopedii wojskowej
(t. V, Warszawa 1936). Wiele
ciekawych materiałów o udziale Polaków w tej bitwie znalaz­
łam ponadto w pracach Szymona A s k e n a z e g o
(Napoleon
a Polska,
t. I—III, Warszawa 1913), Mariusza Ł u k a s i e w i ­
cza
(Armia księcia Józefa 1813,
Warszawa 1986), Jana
P a c h o ń s k i e g o
(Generał Jan Henryk Daprowski
1755-1818,
wyd. II, Warszawa 1987) i Andrzeja Z a h o r s ­
k i e g o
(Napoleon,
Warszawa 1982).
WIOSNA 1813
W PRZEDEDNIU KONFLIKTU ZBROJNEGO
Jeszcze Europa nie ochłonęła po klęsce, jaką poniósł cesarz
Francuzów w wojnie francusko-rosyjskiej 1812 r., a już nowe
ciężkie chmury przesłoniły horyzont. Władza Napoleona I
coraz bardziej dawała się we znaki społeczeństwom Europy.
Dotychczasowi ulegli sprzymierzeńcy lub zachowujący po­
stawę neutralną zaczęli budzić się z odrętwienia.
Klęska cesarza w Rosji otworzyła wielu politykom i wpły­
wowym ludziom oczy, że Napoleon nie jest niezwyciężony,
tym bardziej że dotąd nie zdołał się uporać ze swym angielskim
przeciwnikiem. Istotnie, nawet w latach wspaniałych bezprzy­
kładnych zwycięstw na lądzie cesarz poniósł jednak na morzu
klęski mające ogromnej wagi następstwa.' Z trudem od­
budowana po rozgromieniu w bitwie morskiej pod Abukirem
11 marca 1801 r. flota francuska została w październiku 1805 r.
całkowicie zniszczona przez flotę angielską, dowodzoną przez
adm. Horatio Nelsona, pod Trafalgarem. Odtąd na całe
dziesiątki lat Anglia zdobyła panowanie na morzu. Prysnął
sen o lądowaniu u jej brzegów.
Gdy Wielka Armia pośpiesznie wycofywała się z Rosji,
na początku 1813 r. wojska rosyjskie przeszły Niemen

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin