Wykłady - bromatologia.doc

Aspekty cywilizacyjne sposobu odżywiania człowieka

1.     Okresy w ewolucji żywienia człowieka

ERA NATURALISTYCZNA

1.  Epoka zbieractwa:

a)     podstawa diety człowieka: owoce, orzechy, jagody, nasiona dziko rosnących roślin (czyli wszystko co mógł zebrać)

·         nie była to dieta czysto wegetariańska – jak człowiek był głodny to jadł wszystko co mu się nasunęło (czyli był wszystkożerny)

·         podstawą diety są rośliny dlatego, że mięso było trudniej zdobyć, więc było ono rzadkością

b)     charakterystyka żywności pochodzenia roślinnego w diecie człowieka pierwotnego:

c)     źródła białka zwierzęcego:

·         jaja ptaków i gadów,

·         pisklęta,

·         mięczaki,

·         owady

2.    
Epoka łowiectwa – punkt zwrotny w ewolucji człowieka – przełom pliocenu i plejstocenu (czyli 3 – 1,5 mln lat p.n.e.)

a)     stałym elementem diety stało się mięso dostarczające wysokowartościowego białka o najwyższej zawartości aminokwasów niezbędnych w najlepszym stosunku i najbardziej przyswajalnej formie

b)     teoria stresu cieplnego:

·         jak człowiek dopadł zwierzaka to był mega wyczerpany (ma duuużą gorączkę jak u maratończyków na końcu wyścigu – ok. 40°C)

·         dochodziło do przegrzania struktur mózgowych i tym samym ich uszkodzenia

·         tworzyły się struktury poboczne omijające uszkodzeni à zwiększenie objętości mózgu

3.     Upowszechnienie ognia (człowiek kontrolował ogień ok. 500 tysięcy lat temu, ale rozniecać nauczył się go ok. 40 tysięcy lat temu) – szereg pozytywnych skutków:

a)     poszerzenie „przestrzeni życiowej” i nowe tereny łowieckie – plemiona Homo erectus mogły przenieść się do bardziej surowej strefy umiarkowanej

b)     prymitywna obróbka technologiczna żywności à większa strawność i bioprzyswajalność składników odżywczych

c)     zwiększenie liczby jadalnych produktów – można było zacząć jeść to, co było niezjadliwe na surowo

d)     zmniejszenie częstotliwości zatruć

4.     ROLNICTWO –

a)     rewolucja neolityczna – przejście od myśliwskiego trybu życia w Mezolicie do rolniczego w Neolicie.

·         rozpoczęło się na Bliskim Wschodzie ok. 10 000 lat temu (Jerycho, Catal Hoyuk, Mujerbat)

·         na terenach obecnego Iraku, Jordanii i Syrii znaleziono dowody na osiadły tryb życia z tamtych czasów (nasiona zbóż, szczątki zwierząt hodowlanych)

·         w Europie Zachodniej dopiero 5000 lat temu, we wschodniej Afryce ok. 3000 lat temu, a w południowej Afryce – 2000 lat temu

b)     rolnictwo stało się fundamentem wszystkich cywilizacji – Mezopotamia, Egipt, Starożytny Rzym i dominowało w ewolucyjnym rozwoju człowieka od starożytności od ery przemysłowej (XVIII wiek)

c)     w miarę upływu czasu:

·         bogatsza dieta (rozwój handlu, odkrycia geograficzne)

·         lepsza jakość

·         sposób podania (etykieta dworska)

d)     starożytna Grecja:

·         główną gałęzią gospodarki była hodowla

·         w zależności od zmian kulturalno-gospodarczych przechodzono od skromnych posiłków do bardziej skomplikowanych

·         niewiele produktów białkowych à problemy zdrowotne (i może dlatego to tam powstała medycyna)

e)     starożytny Rzym:

·         mocno rozwinięte myślistwo (dzikie ptactwo) i rybołówstwo (jesiotry, wątłusze, wargacze, okonie)

·         początkowo podstawą diety była gęsta, rozgotowana papka z prosa, jęczmienia i pszenicy

·         dieta lepiej zbilansowana niż u Greków

·         dieta żołnierzy – przewaga pokarmu roślinnego (być może dlatego upadło Imperium Rzymskie)

f)       średniowiecze:

·         rozszerzenie upraw zbóż i roślin motylkowych

·         hodowla bydła

·         stabilizacja żywieniowa

g)     skutki REWOLUCJI NEOLITYCZNEJ:

·         osiadły tryb życia z gęstą zabudową

·         uprawa roli i hodowla

·         wytwarzanie tzw. produktów wtórnych hodowli

·         wytwarzanie narzędzi

·         handel i usługi

·         podział zadań – zawody, specjalizacje

·         naczynia z gliny i tkactwo

·         początki metalurgii

·         ...