EGZAMIN !!!!! ZAGADNIENIA TiD.doc

Teatr i Dramat – zagadnienia egzaminacyjne

II rok WTT, rok akademicki 2013/2014, mgr Adrianna Świątek

1.     DWA OBLICZA TEATRU ATEŃSKIEGO (TEATR MONUMENTALNO – MISTERYJNY, TEATR FANTASTYCZNO – KARYKATURALNY)

Na podstawie tekstu s. Srebrnego.

2.     STAN BADAŃ NAD PRAKTYKĄ TEATRU ANTYCZNEGO. PRAKTYKA TEATRALNA W ŚWIETLE STUDIÓW NAD GENEZĄ TEATRU – FILOLOGIA KLASYCZNA I ANTROPOLOGIA

Na podstawie lektury mirosława kocura teatr antycznej grecji, wrocław 2001.

3.     CHÓR W TEATRZE ANTYCZNYM – TRÓJJEDYNA CHOREA

Na podstawie lektury mirosława kocura teatr antycznej grecji, wrocław 2001.

CHÓRU:

·         Przywódcą chóru był koryfeusz. Mógł on pouczać chór, finansować występ, dawać sygnał do rozpoczęcia. Odpowiadał za nabór, treningi, utrzymanie, kostiumy członków chóru, czyli choreutów.

·         LICZEBNOŚĆ CHÓRU:

I.        Tragedia – 12 osób u Ajschylosa, 15 u Sofoklesa i Eurypidesa

II.     Dramat satyrowy – liczebność jak w tragedii

III.   Komedia – stara komedia u Arystotelesa w chórze miała 24 osoby (13 - mężczyzn i 11 kobiet; 13kobiet i11 dzieci; 24 osoby tej samej płci)

Występowały także chóry pomocnicze – nie znamy ich liczebności. Chór wchodził na scenę tylko po to by zaśpiewać jeden utwór i już nie powracał. Nie mógł tego zrobić chór główny, gdyż tancerze nie zdążyliby się przebrać.

·         FUNKCJE:

I.        Wprowadza klimat.

II.     Komentuje zdarzenia, wyjaśnia akcję, jest jej uzupełnieniem.

III.   Reagował na występki bohaterów, lokalizował miejsce akcji.

IV.  Sprawiał, iż w świecie przedstawienia nie były możliwe intymne doświadczenia prywatności.

V.     Zamyka dramat – w wielu sztukach wypowiada ostatnie kwestie.

VI.  Wzmacnia nastroje bohaterów.

VII.                       Wciąga widza w przedstawienie.

VIII.                     Pomaga widzowi zachować dystans w stosunku do świata przedstawionego.

TRÓJJEDYNA CHOREA:

·         Nazwa określająca charakter występu antycznego chóru, w którym łączyły się ze sobą trzy elementy: taniec, muzyka, śpiew.

·         RUCH SCENICZNY:

I.        Szyk czworoboczny (najczęstszy) oraz szyk cykliczny – okręg.

II.     Czworobok w chórze tragicznym składał się z 5 szeregów i 3 rzędów, a w komedii z 4 szeregów i 6 rzędów.

III.   W tragedii z przodu maszerowali najsilniejsi, w środku najsłabsi, na końcu średni. Przewodnik, czyli koryfeusz maszerował w środku I rzędu.

·         W JAKI SPOSÓB CHÓR WCHODZI:

I.        Anapest – wybijany rytm marszu, składa się z części lirycznej

II.     Bez rytmu

III.   Solowe wejście

IV.  W rytmie

V.     W dialog

VI.  W ciszy

·         TANIEC:

I.        Tragedia – emmeleia

II.     Dramat satyrowy – sikinnis

III.   Komedia –  kordaks

·         Parodos – wejście chóru na scenę. Stasima – bezruch.

·         Parabaza – zawieszenie akcji sztuki pod nieobecność aktorów przez chór, aby mógł się on zwrócić wprost do publiczności. Czynił to zwykle raz, w wyjątkowych sytuacjach dwa razy.

·         Cheironomia – gestykulacja; szczególny użytek czyniony z rąk. Gesty opowiadały historię, ich związek ze słowem mówionym musiał być ścisły.             

·         ELEMENTY MUZYCZNE W CHÓRZE:

I.        Pieśń chóru, przeważnie stroficznie.

II.     Pieśni, w których chór śpiewał na przemian z aktorem lub dwoma aktorami, także stroficznie.

III.   Arie solowe, zwykle astroficzne

IV.  Fragmenty recytowane przez chór lub aktorów do akompaniamentu muzycznego

V.     Krótkie wstawki instrumentalne pomiędzy pieśniami.

·         ŹRÓDŁA MUZYKI:

I.        Fragmenty partytur (strophe, antystrophe, epodos)

II.     Szczątki instrumentów – aulos (rodzaj piszczałki)

III.   Literatura antyczna

IV.  Inskrypcje i inne materiały nieliterackie

V.     Greckie traktaty naukowe

VI.  Malarstwo i rzeźba

VII.                       Studia muzykologiczne

·         PODZIAŁ PIEŚNI CHÓRU

I.        Strophe – obrót

II.     Antystrophe – obrót przeciwny

III.   Epodos – pieśń dodana

4.     GRA AKTORSKA W TEATRZE ANTYCZNYM  – GŁÓWNE RODZAJE MOWY SCENICZNEJ

Na podstawie lektury mirosława kocura teatr antycznej grecji, wrocław 2001.

AKTOR – wyłącznie mężczyzna (podział)

I.        Tragoidos – aktor, członek chóru tragicznego

II.     Komoidos – aktor, członek chóru komediowego

III.   Kopha prosopa – aktor milczący

IV.  Protagonistes – pierwszy aktor, przywódca

V.     Deuteragonistes – drugi aktor, wprowadził go Ajschylos

VI.  Tritagonistes – trzeci aktor, wprowadził go Solokles

GŁÓWNE RODZAJE MOWY SCENICZNE:

·         Nohymertia – długa i krótka

·         Agon – debata

·         Stichomythia - dialog

·         Rhesis - mowa

·         Rhesis angelike – mowa posłańca

·         Parakataloge – recytacja z akompaniamentem

·         Mondia – śpiew

·         Amoibaion, duet – dialog liryczny
 

5.     TEATR DIONIZOSA W ATENACH (ORCHESTRA, SKENE, PROSKENION, MASZYNERIA TEATRALNA, KOSTIUM, MASKA)

Na podstawie lektury mirosława kocura teatr antycznej grecji, wrocław 2001.

ORCHESTRA:

·         Określa miejsce do tańca, miejsce właściwe dla chóru

·         Ulokowana pośrodku agory (placu targowego). Agora była obszarem świętym, na obrzeżach wznoszono większość oficjalnych budowli jak sądy, urzędy

·         Budowle teatralne wznoszone na agorach służyły także lokalnym społecznościom do odbywania zgromadzeń

·         Mogła być w kształcie koła lub prostokąta

·         Po środku orchestry stał ołtarz.

·         Wejście na orchestrę:

·         Parodos – wejście; tarodos – wyjście; eisodoi – wejście i wyjście

·         Eisodoi – służyły zarówno aktorom jak i chórowi

SKENE:

·         Skene przylegała do orchestry po przeciwnej stronie, od widowni.

·         W świecie rzeczywistym była garderobą i magazynem.

·         W świecie przedstawienia wykorzystywano ją jako element scenografii.

·         Drzwi, fasada, dach.

PROSKENION:

·         Wysoki pomost przed budynkiem skene.

·         Miejsce właściwe dla aktorów.

MASZYNA TEATRALNA:

·         Ekkyklemat

§         Prawdopodobnie drewniana platforma na kółkach wytoczona na skene przez otwarte wrota najwcześniej w finale przedstawienia.

§         Służyła do „wytaczania” i „wtaczania” aktorów.

·         Mechane

§         Prawdopodobnie był to dźwig, który umożliwiał wzniesienie postaci dramatu w górę.

·         Bronteion, Keraunoskopeion

§         Bronteion to specjalne urządzenie naśladujące odgłos grzmotu

§         Keraunoskopeion, urządzenie wywołujące efekt błyskawicy

KOSTIUMY:

              TRAGEDIA I DRAMAT SATYROWY

§         Nie odtwarzano autentycznych historycznie ubiorów, kostium aktora tragicznego był strojem współczesnym. Podstawą ubioru Atenczyków był chiton. Składał się z dwóch prostokątów, zszytych ze sobą. Powstałą w ten sposób rurę spinano u góry klamrami.

§         „Syrma” strój sceniczny wynaleziony przez Ajschylosa. Różnił się od chitonu bogactwem barw oraz miał długie dopasowane rękawy, często sięgał do kostek i miał tren.

§         Kostium mógł odzwierciedlać specjalną funkcję postaci, np. stroje żebracze.

§         Wygląd chóru mógł się wiązać z jego rolą w sztuce lub pochodzeniem.

§         Główni aktorzy dramatu satyrowego i tragedii wkładali takie same kostiumy.

§         Młodzi choreuci byli nadzy, okryci jedynie skąpymi futrzanymi spodenkami. Koryfeusz miał bogatszy kostium.

§         Aktorzy tragiczni występowali boso lub w wygodnym obuwiu skórzanym o płaskiej, niepogrubionej podeszwie; miękkie i luźne obuwie nosili mężczyźni odgrywający role kobiet.

§         Buty z zakrzywionymi do góry szpicami występują jako typowe obuwie kobiece.

§         Koturny na nogach mężczyzn są oznaką zniewieścienia, zwane były kothornoi.

KOMEDIA

§         Trykot z potężnym fallosem (przyrodzeniem)

§         Karykaturalna maska.

§         Kostiumem postaci żeńskich był długi chiton sięgający kostek i płaszcz, którego fałdy można było zarzucić na głowę.

§         Typową barwą kostiumu kobiecego była szafranowa żółć, a także akcesoria: przepaska na piersi, opaska na czoło, siatka na włosy, wąskie buty.

§         Role kobiece często imitowały nagość, a więc mężczyźni nosili trykoty z piersiami i włosami łonowymi.

§         Stroje chóru często były kostiumami zwierząt lub obcokrajowców.

MASKA

·         Maska odseparowywała aktora od choreutów.

·         Umożliwiała aktorowi odgrywanie różnych ról w jednym przeds...