Psychologia Procesów Poznawczych I - Notatki na podstawie slajdów.pdf

(1466 KB) Pobierz
Psychologia procesów poznawczych
(by Klaudia Taraszkiewicz)
Wykład I - Czym jest i skąd się wzięła psychologia procesów
poznawczych
O czym na pewno jest psychologia poznawcza?
• Jak ludzie spostrzegają otaczającą rzeczywistość (percepcja to coś więcej niż prosty
odbiór bodźców zmysłowych, no. uwaga selektywna, uzupełnianie informacji, które nie
są bezpośrednio dane, np. wymiar głębi)
• Jak doświadczenie i informacja o otoczeniu są przechowywane (pamięć)
• Jak ludzie kategoryzują to, co spostrzegają, o czym myślą i co robią, w jakie całości to
łączą,
czyli: zagadnienia reprezentacji umysłowych i struktur wiedzy (poznanie —>
wiedza)
• Jak ludzie wyciągają wnioski i rozwiązują problemu
• Jak ludzie planują działania i podejmują decyzję
1
• Jaka jest relacja między umysłem a językiem (język nie jest tylko konsekwencją
kulturową —> psycholingwistyka)
• Jak umysł/mózg steruje przepływem informacji (uwaga, hamowanie, podtrzymywanie
informacji, rola emocji)
• Jak planowanie i koordynowane są czynności ruchowe (koordynacja percepcji i
działania) —> są to bardzo złożone procesy przetwarzania informacji (obliczeniowe), ale
przebiegające głównie poza
świadomością
• Wzajemne relacje między poznaniem a emocjami i motywacją
• Uczenie się inne niż „poznawcze” (warunkowanie?)
• Problem
świadomości
• Zaburzenia procesów poznawczych
Jak jest definiowana?
—> Cognitive psychology: The study of higher mental processes sush as attention,
language use, memory, percepcion, problem solving and thinking
—> Cognitive science: The interdisciplinary field of study of the approach systems and
processes that manipulate information
Co jest jej celem?
• Wyjaśnienie struktury umysłu i procesów umysłowych (szerzej: przetwarzania informacji)
—> kognitywistyka
• Wyjaśnienie zachowania —> „tradycyjna” psychologia
- „poznawcza psychologia społeczna”
- „terapia poznawcza”
• Wyjaśnienie struktury umysłu poprzez badanie zachowanie —> zastosowanie metod
eksperymentalnych psychologii w kognitywistyce
• Wyjaśnianie zachowania poprzez odwołanie do modeli umysłu —> zastosowanie modeli
kognitywistycznych w psychologii
A obecnie…
… w coraz większym stopniu badanie aktywności mózgu i odniesienie ich do procesów
poznawczych, w tym:
2
-
Zmian w funkcjonowaniu poznawczym pod wpływem uszkodzeń mózgu (kliniczna
neuropsychologia poznawcza)
-
Obrazowanie aktywności mózgu w trakcie aktywności poznawczej
-
Komputerowe modelowanie przetwarzania informacji mózgu (neuronauki,
neurokognitywistyka)
Zastosowania
Psychologia poznawcza i (neuro)kognitywistyka w coraz większym stopniu oddziałują na
dziedziny stosowane
-
psychoterapia poznawcza
-
różne metody treningu uwagi lub innych funkcji poznawczych w terapii i usprawnianiu
-
rola modeli poznawczych i neuropoznawczych w wyjaśnianiu zaburzeń i psychopatologii
(autyzm, ADHD, depresja…)
-
psychologia poznawcza, rozwojowa psychologia poznawcza, neurokogniwistyka a
edukacja: temat dość drażliwy
-
projektowanie otoczenia (artefaktów) jako bardziej przyjaznego dla naszych organów
poznawczych
-
reklama i marketing
Od kiedy badany jest umysł?
Już starożytni greccy filozofowie badali umysły, ale nie prowadzili badań empirycznych
Co więcej: pierwszy opisany w historii eksperyment dotyczy zagadnień kognitywistycznych
(z pogranicza lingwistyki, antropologii i psychologii rozwoju poznawczego): Herodot (VI w.
p.n.e.) opisuje eksperyment rzekomo przeprowadzony na polecenie egipskiego króla
Psametycha I, którego celem było sprawdzenie jakim językiem mówią noworodki
wychowywane bez kontaktu z ludźmi.
W XIX w…
… pojawia się zainteresowanie neurofizjologią, które prowadzi do pierwszych prób
empirycznego badania procesów poznawczych
3
- Franciscus Donders (~1869) pomiar czasu reakcji, metoda subtrakcyjna;
wykazanie,
że
reakcje wymagające wyboru trwają dłużej niż reakcje wymagające
rozpoznania, które są dłuższe niż reakcje proste. Odejmując czasy reakcji
wyznaczamy czas, w którym trwa dany proces (odbiór bodźca —> rozpoznanie
—> wybór)
Pierwsze odkrycia dotyczące funkcji poznawczych określonych struktur mózgowych
(mowa czynna - obszar Broki: Pierre Paul Broka ~ 1861, rozumienie mowy - obszar
Wernickiego: Carl Wernicke ~1874)
I połowa XX w.
… w Europie to nurt psychologii postaci, zakładającej,
że…
• Percepcja =/= się recepcja (proste sumowanie fizycznych pobudzeń receptorów), ale
proces nakładania na bodźce struktury
• Te same prawa (prowadzące do rozróżnienia figura - tło), które obowiązują w percepcji
za pomocą zmysłów, obowiązują też w wyższych procesach umysłowych
• … także (a raczej przede wszystkim, choć nieco później)
- Albert Michotte - fenomenologia percepcji (Leuven, Belgia)
- Frederic Bartlett - schematy pamięciowe (Cambridge)
- i (trochę później, po 1950, też w Wielkiej Brytanii) badania nad uwagą i
pamięcią, np. Donald Broadbent
… i przede wszystkim Jean Piaget (1896-1980)
„Epistemologia genetyczna” Piageta: pierwszy współczesny program kognitywistyczny
-
poznanie jest adaptacją biologiczną
-
ale prawidłowy jego opis to opis struktur formalnych (nie istniała jeszcze informatyka -
Piaget wykorzystywał zaawansowaną logikę formalną)
-
rozwój polega na radykalnej reorganizacji struktury formalnej poznania w wyniku
równoważenia dwóch procesów: asymilacji (włączania do struktur nowych obiektów),
akomodacji (dostosowania struktury do nowego obiektu) (+abstrakcja refleksująca)
W USA mroczne czasy behawioryzmu
• Edward Tolman (neobehawiorysta): mapy poznawcze
• Próby pogodzenia behawioryzmu z jednej strony, a teorii informacji i powstającej właśnie
cybernetyki z drugiej )a także rozwijającej się wiedzy o mózgu):
4
—> Miller, Pribram, Galanter: „Plany i struktura zachowania”
• Fritz Heider i poznawcza psychologia społeczna
• Jerome S. Bruner: „new look” psychology: oczekiwania, potrzeby, wartości modyfikują
percepcję
• James i Eleonore Gibsonowie: ekologiczna, ale niebehawiorystyczna koncepcja
percepcji i działania
Nie ma potrzeby odwoływania się do struktur umysłowych (mózg „dostraja się”
do regularności
środowiska).
Strumień pobudzenia zmysłów ma przewidywalną,
znaczącą, dynamiczną strukturę
Lata 50 XX wieku
.. to:
• Rozwój informatyki
- Matematyczna teoria informacji
- Pierwsze komputery
- Pierwsze programy sztucznej inteligencji (1957: General Problem Solver H.
Simone’a i A. Nevella)
• Noam Chomsky rzuca wyzwanie behawiorystycznej koncepcji nabywania języka,
proponując wrodzone struktury nabywania gramatyki (1957: „Syntactic structures”, 1959:
„A Review of B. F. Skinner’s Verbal Behaviour”)
• George A. Miller publikuje w 1956 r. artykuł „Magical number 7+/-2: some limits on our
capacity for processing information”
W 1956 roku na MIT w Cambridge, MA i następne dziesięciolecie
Pierwsza konferencja kognitywistyczna
-
Narodziny współczesnej psychologii poznawczej, jako części kognitywistycznej (wtedy
też dopiero się rodzącej)
-
Paradygmat przetwarzania informacji (metafora komputerowa)
-
Termin „psychologia poznawcza” - cognitive psychology utrwalił się wraz z publikacją
przez Urlika Neissera monografii „Cognitive psychology” w 1967 r. i równocześnie
założenie pisma pod tym samym tytułem
-
(Na oficjalne powołanie kognitywistyki - cognitive science - trzeba było poczekać
jeszcze do 1977 r. powstaje wtedy Cognitive science Society i rozpoczyna się
wydawanie pisma „Cognitive Science”. Ale termin „cognitive science” nieformalnie
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin