Matura_Zbiór_zadań_Biologia.pdf

(13649 KB) Pobierz
E
GZAMIN MATURALNY
B
IOLOGIA
Poziom rozszerzony
Z
BIÓR ZADAŃ
Materiały pomocnicze dla uczniów i nauczycieli
Centralna Komisja Egzaminacyjna
2015
Publikacja opracowana przez zespół koordynowany przez
dr Małgorzatę Jagiełło
działający
w ramach projektu
Budowa banków zadań
realizowanego przez Centralną Komisję Egzaminacyjną
pod kierunkiem Janiny Grzegorek.
Autorzy
Lucyna Chłodny
Krystyna Kalemba
(kierownik zespołu przedmiotowego)
Barbara Potulska-Klein
(kierownik zespołu przedmiotowego)
Małgorzata
Łaszczyca
Hanna Szymańska
Grażyna Halastra-Petryna
Nella Lenart
Aleksandra Szkutnik-Stokłosa
Komentatorzy
dr Włodzimierz Wójcik
Krystyna Grykiel
Opracowanie redakcyjne
Honorata Piłasiewicz
Redaktor naczelny
Julia Konkołowicz-Pniewska
Zbiory zadań
opracowano w ramach projektu
Budowa banków zadań,
Działanie 3.2. Rozwój systemu egzaminów zewnętrznych,
Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty,
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Spis treści
Wprowadzenie ...................................................................................................................
1.
Zadania ...................................................................................................................
1.1.
Budowa chemiczna organizmów .................................................................
1.2.
Budowa i funkcjonowanie komórki ............................................................
1.3.
Metabolizm .................................................................................................
1.4.
Przegląd różnorodności organizmów ..........................................................
1.5.
Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka .......................................
1.6.
Genetyka i biotechnologia ..........................................................................
1.7.
Ekologia i różnorodność biologiczna Ziemi ...............................................
1.8.
Ewolucja .....................................................................................................
2.
Wskazówki do rozwiązania zadań ............................................................................
3. Odpowiedzi ...............................................................................................................
4.
Wykaz umiejętności ogólnych i szczegółowych sprawdzanych zadaniami .............
4
5
5
13
21
34
56
72
91
103
112
156
191
Wprowadzenie
Zbiór zadań z biologii stanowi materiał
ćwiczeniowy
dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, którzy
zamierzają zdawać egzamin maturalny z tego przedmiotu na poziomie rozszerzonym (w formule obowiązującej
od 2015 r. – „nowa matura”), może też być wykorzystany przez nauczycieli biologii w procesie sprawdzania
i oceniania osiągnięć uczniów.
Podstawowym celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie zróżnicowanego materiału
ćwiczeniowego,
między innymi pod względem typów zadań, formy poleceń i sposobu udzielania odpowiedzi,
sprawdzanych umiejętności oraz rodzajów materiałów
źródłowych.
Opracowanie składa się z czterech rozdziałów – w pierwszym zamieszczono zadania
ćwiczeniowe,
w kolejnych wskazówki do ich rozwiązania i przykłady poprawnych odpowiedzi oraz wymagania obowiązującej
Podstawy programowej
sprawdzane poszczególnymi zadaniami (poleceniami).
Zbiór zawiera 131 zadań – w tym zadania pojedyncze oraz zadania składające się z kilku poleceń
(wiązki zadań). Zakres treści i umiejętności sprawdzany zadaniami jest zgodny z zapisem w
Podstawie
programowej
biologii dla III (gimnazjum) i IV (szkoła ponadgimnazjalna) etapu edukacyjnego. Zadania
zgrupowano w ośmiu działach tematycznych, będących ilustracją wymagań szczegółowych
Podstawy
programowej
przedmiotu biologia.
Na uwagę zasługują zadania sprawdzające stopień opanowania umiejętności związanych z badaniem,
eksperymentem, obserwacją oraz wyjaśnianiem procesów i zjawisk, czyli poszukiwania odpowiedzi na pytania,
np.:
dlaczego tak jest?, jak do tego doszło?
Aby poradzić sobie z takimi zadaniami należy wykazać się
umiejętnością rozumowania wymagającego krytycznego myślenia, wykorzystującego między innymi znajomość
metodyki badań przyrodniczych oraz umiejętnością wykrywania współzależności procesów i związków
przyczynowo-skutkowych między stwierdzonymi faktami.
Zadania wyposażone są w materiał
źródłowy,
np.: tekst, rysunek, schemat, wykres, tabelę. Autorzy
starali się pokazać możliwość korzystania z danych
źródłowych
do opracowania zadań przez stosowanie
w poszczególnych poleceniach czasowników określających dokładnie czynność, którą należy wykonać
rozwiązując zadanie, np.:
wymień, skonstruuj, przedstaw, sformułuj wnioski, wykaż, wyjaśnij, uzasadnij.
W zbiorze znajdują się zadania wymagające udzielenia krótkiej odpowiedzi (wyraz, kilka wyrazów,
zdanie, kilka zdań), a także różne typy zadań zamkniętych, np.: zadania wyboru wielokrotnego, zadania z luką,
zadania na dobieranie czy zadania typu prawda/fałsz.
Aby ułatwić uczniom korzystanie ze zbioru zadań
ćwiczeniowych
na początku każdego z działów
tematycznych zamieszczono zadania, w których każde z poleceń opatrzone jest wskazówką do jego rozwiązania,
ułatwiającą pokonanie ewentualnych trudności powstałych w czasie rozwiązywania zadania. Do każdego z tych
poleceń zamieszczone są również przykładowe odpowiedzi, które umożliwiają sprawdzenie poprawności ich
rozwiązania. W dalszej części poszczególnych działów tematycznych znajdują się zadania, w których każde
z poleceń opatrzone jest tylko wskazówką ukierunkowującą sformułowanie samodzielnej odpowiedzi przez
ucznia (poprawność odpowiedzi można sprawdzić w trzecim rozdziale zbioru). Kolejną część każdego z działów
tematycznych stanowią zadania (pojedyncze lub wiązki zadań składające się z kilku poleceń) nieopatrzone
wskazówkami do rozwiązania i przykładowymi odpowiedziami. Te zadania wymagają od ucznia samodzielnej
pracy, umożliwiają mu samokontrolę i samoocenę poziomu przygotowania do egzaminu. Jeżeli jednak pojawią
się trudności w czasie rozwiązywania tych zadań, to jest możliwość skorzystania w pierwszej kolejności
ze wskazówek zamieszczonych w drugim rozdziale zbioru, a następnie sprawdzenie przykładowej odpowiedzi
zawartej w rozdziale trzecim.
Mamy nadzieję,
że
proponowany zbiór zadań będzie pomocny uczniom w przygotowaniu się
do egzaminu maturalnego z biologii, a nauczycielom w monitorowaniu zgodności przebiegu procesu nauczania
z obowiązującą
Podstawą programową
przedmiotu biologia.
Życzymy
sukcesów w rozwiązywaniu zadań!
1. Zadania
5
1.
Zadania
1.1. Budowa chemiczna organizmów
Zadanie 1.
Białka mają zróżnicowaną budowę, z czego wynika szeroki zakres pełnionych przez nie
funkcji. Na rysunkach przedstawiono budowę cząsteczki hemoglobiny i mioglobiny.
β
2
hem
β
1
hem
α
2
α
1
Hemoglobina
Mioglobina
Na podstawie: http://biochemia.wp.ap.siedlce.pl/Biofizyka/Biofizyka_4.ppt [dostęp: 17.10.2014].
Na podstawie analizy rysunków i posiadanej wiedzy porównaj budowę cząsteczek oraz
funkcje biologiczne hemoglobiny i mioglobiny.
Wskazówki do rozwiązania zadania
Analizując rysunki hemoglobiny i mioglobiny, zwróć uwagę na liczbę
łańcuchów
polipeptydowych oraz obecność hemu w obu cząsteczkach. Wiedza o tym, czym jest hem,
ułatwi ustalenie przynależności hemoglobiny i mioglobiny do określonej grupy białek (białka
złożone, metaloproteiny).
Pozwoli też – w
połączeniu ze znajomością miejsca ich występowania
w organizmie – określić funkcję biologiczną tych białek.
Przykład poprawnej odpowiedzi
Cząsteczka hemoglobiny zbudowana jest z 4
łańcuchów
polipeptydowych (2
łańcuchów
α
i 2
β),
a cząsteczka mioglobiny – z 1
łańcucha
polipeptydowego. W każdej z cząsteczek
występuje hem (dlatego oba białka zaliczane są do białek złożonych, metaloprotein).
Hemoglobina transportuje tlen z płuc (pęcherzyków płucnych) do tkanek (i pewną ilość
dwutlenku węgla z tkanek do płuc (pęcherzyków płucnych), a mioglobina magazynuje tlen
w mięśniach (czerwonych, poprzecznie prążkowanych).
Zadanie 2.
Węglowodany, białka, lipidy i kwasy nukleinowe to grupy związków organicznych występujących
w organizmach. Poniżej przedstawiono wzór strukturalny pewnego związku organicznego.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin