pielegnacja_wg_gat.pdf

(816 KB) Pobierz
ZASADY PIELĘGNOWANIA DRZEWOSTANÓW WYBRANYCH GATUNKÓW
SOSNA
Właściwości biologiczne i cechy budowy
szybkie tempo wzrostu;
światłożądność -> wrażliwość na zagłuszanie przez chwasty;
skłonność, szczególnie w młodym wieku, do intensywnego rozwoju ugałęzienia przy zbyt dużej powierzchni
wzrostu -> silna tendencja do tworzenia rozpieraczy;
duża podatność na szkody od okiści w okresie młodnika i tyczkowiny;
mała zdolność do rozbudowania koron na szerokość od średniego wieku. wszelkie zniekształcenia strzał
młodych drzewek nie znikają w późniejszym wieku, jak to można zaobserwować u innych gatunków drzew, a
przeciwnie, wzmagają się wraz z wiekiem;
Znaczne zróżnicowanie genetyczne, ekotypy determinują reakcję na zabiegi pielęgnacyjne.
Cel zabiegów pielęgnacyjnych
- otrzymanie sortymentów wysokiej jakosci, mało sękatych, o grubości drewna
tartacznego. Szczególnie pożądane jest drewno fornirowe o równomiernych przyrostach rocznych, prostowłókniste,
grubości 40-50 cm.
Zadania pielęgnowania:
pielęgnowanie upraw i czyszczenia powinny zapewnić w drzewostanie duży udział dobrze przyrastających,
drzew prawidłowego kształtu;
trzebieże wczesne powinny służyć do wybrania i pozostawienia w drzewostanie odpowiedniej liczby
najlepszych drzew i stworzenia im dobrych warunków wzrostu i rozwoju;
TP muszą umożliwić dalsze odkładanie się maksymalnej ilości drewna na najbardziej cennych drzewach.
Ogólne zasady pielęgnowania drzewostanów sosnowych
Redukcja liczby drzew w przegęszczonych partiach młodnika;
młodnik należy utrzymać w równomiernym, stosunkowo wysokim zwarciu;
umiarkowane pierwsze trzebieże wczesne;
silne trzebieże w drugiej połowie fazy drągowiny;
słabsze zabiegi w drugiej połowie wieku rębności;
„cisza” w drzewostanach przedrębnych.
Pielęgnowanie upraw młodszych
walka z cwastami,
przerzedzenie.
Sosna jako gatunek światłożądny, a poza tym zajmujący stanowiska uboższe, jest bardzo wrażliwa na zagłuszanie
przez chwasty. Dlatego też na walkę z chwastami trzeba położyć duży nacisk. Szczególne niebezpieczeństwo dla
sosny przedstawia trzcinnik, poza tym inne trawy darniowe, jak również wrzos, a na glebach żyźniejszych - jeżyny.
Zaniedbanie niszczenia chwastów prowadzi do wymierania znacznej części siewek lub sadzonek.
Uprawy powstałe z siewu oraz samosiewy wymagają szczególnej opieki, zwłaszcza w początkowym okresie.
Wycinanie i wyrywanie chwastów należy powtarzać 2- lub 3-krotnie w ciągu roku i wykonywać je przez 2 lub 3
pierwsze lata do czasu, kiedy uprawa lub samosiew wyrośnie ponad warstwę głuszących chwastów. Przy siewach,
oprócz odchwaszczania, stosuje się motyczkowanie, zwłaszcza na glebach zwięzłych, w celu pobudzenia siewek do
intensywniejszego wzrostu. Poczynając od drugiego roku życia, zbyt gęste siewy i samosiewy należy przerzedzić
wycinając lub wyrywając siewki, tak aby odstępy między nimi wyniosły 10-15 cm. Przerzedzenie należy powtórzyć w
wieku uprawy 3-4 lat pozostawiając około 15 tys. sztuk najsilniejszych drzewek na 1 ha. Pozostawienie większej
liczby drzewek powoduje w wyniku nasilonej konkurencji walkę o przestrzeń wzrostu, osłabienie przyrostu grubości
strzałek i nadmierną smukłość drzewek. Przerzedzenie siewów i samosiewów traktuje się jako pierwszy zabieg
selekcyjny w przyszłym drzewostanie polegający na usunięciu osobników chorych, słabych i wadliwych.
Uprawy powstałe z sadzenia wymagają również motyczkowania lub spulchnienia gleby wokół sadzonek. W miejscach
wypadów wykonuje się poprawki. Zabiegiem pielęgnacyjnym stosownym w uprawach sosnowych jest mineralizacja
międzyrzędów.
CW
w starszych uprawach,
W uprawach z sadzenia czyszczenia wczesne ograniczają się do usuwania drzewek chorych, obumierających i
martwych, a także zbędnych domieszek i drzew wadliwych. Ze względu na skłonność sosny, szczególnie w młodym
wieku, do intensywnego rozwoju ugałęzienia przy zbyt dużej powierzchni wzrostu, nie jest uzasadnione przerzedzanie
upraw z sadzenia przed osiągnięciem zwarcia, ani też unieszkodliwianie w tej fazie rozwojowej potencjalnych
rozpieraczy. Wykonanie przerzedzenia już w tej fazie, spowoduje ponadto obniżenie potencjału genetycznego upraw
oraz zmniejszy możliwość późniejszej selekcji hodowlanej. Trafne wytypowanie rozpieraczy w uprawach jest bardzo
utrudnione ze względu na jeszcze mało wyraźne tendencje rozwojowe drzewek.
Najbardziej właściwą porą rozpoczynania zabiegów unieszkodliwienia rozpieraczy jest faza przejściowa z uprawy do
młodnika, tj. gdy następuje zwieranie się koron (w wieku 7-10 lat w zależności od siedliska), a średnia wysokość
drzewek wynosi ok. 1,2-2,5 m. Unieszkodliwienie rozpieraczy winno być wykonane przez ogłowienie tych drzewek
na ogół pod 2 okółkiem od góry. Ogłowienie sprawia, iż rozpieracze z elementów głuszących stają się pożytecznymi,
ponieważ zaczynają pełnić funkcję pielęgnacyjną. Wycinanie drzewek szkodliwych przy powierzchni gruntu nie jest
w tym stadium godną zalecenia formą cięcia, gdyż powoduje ono silne przerwanie zwarcia, a w efekcie nadmiernie
zwiększa się grubość gałęzi, szerokość koron, mniej intensywne staje się obumieranie gałęzi dolnych okółków,
zwiększa się zbieżystość.
CP
Prace polegają przede wszystkim na kontynuowaniu selekcji negatywnej zapoczątkowanej w uprawach. Usuwa się
więc drzewa wadliwe (np. dwójki), drzewa krzywe, okaleczone, chore oraz wyraźnie zarysowujące się już w tym
okresie rozpieracze. Nie wolno dopuścić do rozluźnienia zwarcia. Czyszczenia młodników powtarza się co 3-5 lat i
wykonuje się je przez cały rok z wyjątkiem okresu najbujniejszego pędzenia i największej wrażliwości młodych (od
maja do połowy lipca). Na okres młodnika przypada kulminacja przyrostu wysokości i naturalny proces oczyszczania
się strzał, jak również wydzielanie się poszczególnych drzewek z mniejszą energią rozwoju lub głuszonych przez
otoczenie. W młodnikach z sadzenia należy w tej fazie wykonać unieszkodliwienie rozpieraczy, przy czym liczba
unieszkodliwionych drzewek nie powinna przekroczyć około 400 sztuk na 1 ha. Usuwać należy także drzewka chore,
obumierające i martwe. W młodnikach powstałych z siewu unieszkodliwienie rozpieraczy winno się łączyć z prze-
rzedzeniem do około 10 tys. sztuk drzewek na 1 ha. Zaniedbane, przegęszczone młodniki należy przerzedzić
pozostawiając około 15 tys. sztuk drzewek na 1 ha. Po 3-5 latach od momentu unieszkodliwienia rozpieraczy,
zarówno w młodnikach powstałych z sadzenia jak i z siewu, celowe jest dokonanie przerzedzenia do około 6-7 tys.
sztuk drzewek na 1 ha. W tej fazie rozwoju, w związku z kulminacją przyrostu wysokości, konieczne jest niedopu-
szczenie do zahamowania przyrostu grubości strzałek.
Wg ZHL na końcu fazy młodnika liczba drzewek dobrze ukształtowanych tworzących drzewostan główny powinna
wynosić około 3–4 tys. szt./ha. W silnie zwartych młodnikach sosnowych nie należy dopuszczać do nadmiernego
skrócenia koron i wysmuklenia drzewek, zwiększającego ich wrażliwość na okiść śnieżną.
Sosna stosunkowo szybko traci zdolność regeneracji koron, a zatem reagowania na zwiększoną przestrzeń życiową. Z
tego powodu zaleca się stosowanie silniejszych cięć pielęgnacyjnych w fazie młodnika i tyczkowiny oraz stopniowe
przechodzenie z wiekiem do coraz słabszych trzebieży. W ten sposób można uzyskać drzewostany stabilne, o
wysokiej produkcji miąższości i dobrej jakości.
TW
W zależności od sposobu odnowienia, charakteru siedliska i intensywności pielęgnowania sosna wkracza w okres
trzebieży w wieku 15 do 35 lat. Pierwszą czynnością przy rozpoczęciu TW jest wytypowanie stosownej ilości drzew
dorodnych. W dobrze dotychczas prowadzonych drzewostanach liczba wybranych drzew powinna stanowić około
20% ogólnej liczby drzew górnej warstwy. Liczba drzew dorodnych zależna jest od siedliska i powinna wynosić:
Gatunek
Siedliskowy typ lasu
Bśw, BMśw, BG
Sosna
Bw, BMw, BMb
LMśw, LMw
TW
500-600
400-500
300-400
Klasyfikacja drzew pod względem jakości powinna być przeprowadzona dość ostro ze względu na słabą zdolność
sosny do pozbywania się wad strzały lub korony. Na drzewa dorodne wybiera się egzemplarze pochodzące z górnej
warstwy drzewostanu, dobrej jakości - proste, gonne i szybko oczyszczające się, niezbyt silnie gałęziste. Pozostawia
się drzewa pożyteczne, a do usunięcia przeznacza się drzewa przeszkadzające w rozwoju drzewom dorodnym i
pożytecznym, tzn. drzewa szkodliwe. Bezwzględnie szkodliwymi są drzewa:
stwarzające zagrożenie chorobowe w drzewostanie (opanowane przez grzyby lub owady),
drzewa, których stan pozwala sądzić, że nie przetrwają do następnego zabiegu,
hamujące prawidłowy rozwój drzew dorodnych i pożytecznych.
Pierwszy zabieg trzebieży wczesnej należy wykonać po około 3-5 latach od ostatniego czyszczenia późnego.
Nasilenie jednego zabiegu na ogół nie powinno przekroczyć 20%, przy czym stopień zadrzewienia nie może spaść
poniżej wartości 0,8. Nawrót trzebieży wczesnych zależny jest od bonitacji siedliska i stanu drzewostanu. Waha się od
3 do 7 lat. Wiek drzewostanów poddawanych zabiegom trzebieży wczesnych zależy od bonitacji siedliska i waha się
w granicach:
bonitacja la, I, II, III - około 20-40 lat,
bonitacja IV i V - około 30-50 lat.
W drzewostanach prawidłowo pielęgnowanych w okresie czyszczeń późnych, pierwszy zabieg trzebieżowy ma na
ogół charakter typowej trzebieży górnej. Nasilenie cięć w drzewostanie opanowanym jest niewielkie.
W drzewostanach zaniedbanych pod względem pielęgnacyjnym ingerencja w górnych warstwach powinna być na
ogół słabsza niż w prawidłowo pielęgnowanych, ponieważ silniejsze osobniki zwykle zdominowały już otoczenie i
często zachodzi potrzeba pozostawiania nawet drzew o cechach rozpieraczy.
Rodzaj trzebieży: górna selekcyjna z elementami trzebieży dolnej (stopniowe usuwanie drzewostanu opanowanego);
Liczba drzew dorodnych/ha: 300-400 (LMśw) do 500-600 (Bśw, BMśw); odległość między drzewami dorodnymi: od
4 do 5,5 m.
Nasilenie trzebieży (% miąższości pozyskanej w zabiegu):
1. pierwsze trzebieże (w wieku 20-30 lat) – nasilenie umiarkowane 15-20%; redukcja zadrzewienia drzewostanu
maks. do 0,8;
2. dalsze trzebieże (w wieku 35-50 lat) – nasilenie silne (25%); silniejsze trzebieże (do 30%) są możliwe w
drzewostanach o wysokiej bonitacji i dużym zadrzewieniu,
Nawrót trzebieży: 3-7 lat; zależy od bonitacji i siedliska (częściej przy wyższych bonitacjach) i stanu drzewostanu.
Wiek drzewostanów objętych TW:
TP
TP rozpoczyna się w wieku 35-45 lat, wcześniej - na lepszych siedliskach i w drzewostanach poprzednio intensywnie
pielęgnowanych. Drzewa dorodne wybrane przy trzebieżach wczesnych należy poddawać dalszej selekcji, biorąc pod
uwagę ich przydatność. Liczbę drzew dorodnych stopniowo redukuje się do liczby, jaka pozostaje już do czasu
użytkowania rębnego, czyli:
Gatunek
Siedliskowy typ lasu
Bśw, BMśw, BG
Sosna
Bw, BMw, BMb
LMśw, LMw
TP
350-500
300-400
250-350
bon. I-III – ok. 20-40 lat;
bon. IV-V – ok. 30-50 lat.
W miarę starzenia się drzewostanu liczba drzew w nim maleje, a jednocześnie drzewa dorodne stanowią coraz wyższy
procentowy udział w ogólnej liczbie drzew. Drzewostan sosnowy w tym czasie reaguje na prześwietlenie wzmożonym
przyrostem masy, dlatego powinno się usuwać przede wszystkim drzewa chore i wadliwe.
Nawrót trzebieży późnej przedłuża się do 10 lat. Trzebieże wykonuje się od połowy lipca do końca maja.
W okresie trzebieży późnych kończy się rola dolnych warstw u sosny; przejmować ją powinien istniejący lub
wprowadzony podszyt. Obecność podszytu, a na odpowiednich siedliskach dolnego piętra, pozwala na silniejsze
wkroczenie w warstwę górną, co jest niezbędne dla umożliwienia nieskrępowanego rozwoju koron drzew dorodnych i
pełnego wykorzystania ich zdolności przyrostowych.
Pod koniec drugiej klasy wieku zaleca się wprowadzać do drzewostanów sosnowych podszyt liściasty (Dbb, Bk, Gb,
Lp, głóg, kruszyna, bez). Jest to szczególnie ważne w litych drzewostanach sosnowych, w których nie pomyślano
wcześniej o wprowadzeniu odpowiednich domieszek liściastych. W drzewostanach na siedliskach najuboższych
wprowadzone sztucznie dolne warstwy egzystują zazwyczaj w postaci krzewiastej tworząc podszyt. Natomiast tam,
gdzie warunki są bardziej korzystne, mogą stanowić drugie piętro drzewostanu. Tworzące się dolne piętro czy
rozwijająca się warstwa podszytu, poza korzystnym oddziaływaniem na warunki glebowe, wpływa dodatnio na klimat
wnętrza lasów, a także na poszczególne drzewa sosny przyspieszając proces ich naturalnego oczyszczania się z gałęzi.
Wzbogacanie drzewostanów sosnowych w dolne warstwy złożone z gatunków drzew liściastych, stanowi bardzo
ważny element przebudowy częściowej monokultur. Najwłaściwszym czasem kształtowania dolnych, liściastych
warstw drzewostanów sosnowych jest wiek 20-30 lat. Wtedy gatunki liściaste mogą przez stosunkowo długi okres
wywierać korzystny wpływ na glebę, a na lepszych siedliskach mogą ukształtować dolne piętro drzewostanu
dostarczającego znacznych ilości drewna.
Wg ZHL na etapie TP
w III klasie wieku kontynuuje się selekcję pozytywną, przy czym zasadniczy zabieg o słabym lub
umiarkowanym nasileniu przeprowadza się w górnej i w dolnej warstwie drzewostanu i o dużym nasileniu w
drzewostanach z drugim piętrem lub odnowieniem naturalnym,
w IV klasie wieku wykonuje się głównie trzebież dolną, a w drzewostanach kwalifikujących się do
odnowienia naturalnego, nieobjętych użytkowaniem rębnym, cięcia sanitarne i ewentualnie cięcia
przygotowawcze, do rozpoczęcia procesu naturalnego odnowienia lasu,
od V klasy wieku nie wykonuje się cięć pielęgnacyjnych, a wykonywane cięcia mają charakter cięć
sanitarnych;
Podkrzesywanie
Dzięki utrzymywaniu sosny w dość silnym zagęszczeniu lub ewentualnie pod początkową osłoną górną, uzyskuje się
pożądaną drobnogałęzistość. Warunki takie sprzyjają również szybkiemu obumieraniu i odpadaniu suchych gałęzi.
Tam, gdzie oczyszczanie drzew z gałęzi przebiega nawet w zwartych drzewostanach słabo, celowe jest
podkrzesywanie. Sosna znosi dobrze prawidłowe podkrzesywanie nie tylko gałęzi martwych i zamierających, ale
także żywych, a zabieg ten prowadzi do znacznej poprawy jakości tworzonego drewna. Podkrzesywanie żywych
gałęzi poprawia zaopatrzenie w wodę i składniki mineralne górnej części korony, zwiększa bieżący przyrost
wysokości. Podkrzesywanie żywych gałęzi wpływa silniej na przyrost grubości niż wysokości. W gorszych
warunkach wzrostu nie wolno zbyt intensywnie podkrzesywać, gdyż zarastanie ran po odciętych gałęziach trwa dłużej
niż w warunkach korzystniejszych. Na ogół rany po usuniętych gałęziach martwych goją się dłużej niż po żywych.
Wg ZHL podkrzesywanie drzew należy ograniczyć do wysoko wartościowych drzewostanów na bogatych siedliskach
(I i II klasa bonitacji) oraz do wybranych DD. Podkrzesywanie sosny należy rozpocząć możliwie wcześnie, nawet
wkrótce po dojściu koron do zwarcia, w wieku 10-15 lat, a najpóźniej w fazie przejścia młodnika w tyczkowinę.
Pierśnica drzew nie powinna przekraczać 8-10 cm. Podkrzesywanie drzew w wieku powyżej 20-25 lat jest już wła-
ściwie mało efektywne. Przed rozpoczęciem podkrzesywania drzewostan powinien być poddany uprzednio
porządkującym cięciom pielęgnacyjnym, nie prowadzącym jednak do zbytniego przerwania zwarcia, które potęguje
wzrost gałęzi na długość i grubość. Gałęzie, które mają być podkrzesywane nie powinny być grubsze niż 20 mm.
Przycina się je gładko tuż przy pniu i do niego równolegle. Podkrzesuje się zwykle w dwóch nawrotach, rzadziej w
trzech, łącznie do wysokości około 9-10 m. Zabieg powtarzany jest co 4-5 lat.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin