Jarema M, Rabe-Jabłońska J - Psychiatria. Podręcznik.pdf

(28424 KB) Pobierz
Autorzy
Prof. dr hab. n. med. Andrzej Czernikiewicz
Prof. dr hab. n. med. Bogdan de Barbaro
Prof. nadzw. dr hab. n. med. Agnieszka Gmitrowiez
Prof. nadzw. dr hab. n. med. Janusz Heitzman
Prof. dr hab. n. med. Marek Jarem a
Lek. med. Kama Katar asińska-Pierzgalska
Prof. dr hab. n. med. Andrzej Kiejna
Dr n. med. Magdalena Kotlicka-Antczak
Prof. dr hab. n. med. Jerzy Landowski
Prof. nadzw. dr hab. n. med. Zbigniew Lew-Starowicz
Dr n. med. Tomasz Pawelczyk
Prof. dr hab. n. med. Jolanta R abe-Jabłońska
Prof. zw. dr hab. n. med. Janusz Rybakowski
Prof. dr hab. n. med. Jerzy Samochowiec
Dr n. hum. Maryla Sawicka
Dr hab. n. med. Tomasz Sobów
Dr n. med. Tomasz Szafrański
Dr n. med. Adam Wichniak
Prof. dr bab. n. med. Tomasz Wolańczyk
Lek. med. Adam Woźniak
Dr n. med. Tomasz Zyss
PSYCHIATRIA
PODRĘCZNIK
DLA STUDENTÓW MEDYCYNY
Redakcja naukowa
prof. dr hab. n. med.
prof. dr hab. n. med.
Marek Jarema
Jolanta Rabe-Jahłońska
[MODlFIED BY DŹONAS, 1ofB '
FOR PUBLIC
I RELEASEI
Warszawa
Wydawnictwo Lekarskie PZWL
© Copyright by Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 20 i 1
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci całości bądź części książki
bez pisemnej zgody wydawcy są zabronione.
Autorzy i Wydawnictwo dołożyli wszelkich starań, aby wybór i dawkowanie lekóww tym opra­
cowaniu były zgodne z aktualnymi wskazaniami i praktyką kliniczną. Mimo to, ze względu na
stan wiedz/, zmiany regulacji prawnych i nieprzerwany napływ nowych wyników badań doty­
czących podstawowych i niepożądanych działań leków, Czytelnik musi brać pod uwagę infor­
macje zawarte w ulotce dołączonej do każdego opakowania, aby nie przeoczyć ewentualnych
zmian we wskazaniach i dawkowaniu. Dotyczy to także specjalnych ostrzeżeń i środkówostroż­
ności. Należy o tym pamiętać, zwłaszcza w przypadku nowych lub rzadko stosowanych sub­
stancji.
Przedmowa...............................
Recenzenci:
dr hab. n. med. Dominika Dudek
prof. dr hab. n. med. Jerzy Leszek
doc. dr hab. n. med. Tadeusz Parnowski
Redaktor ds. publikacji medycznych:
Jolanta Jedlińska
Redaktor merytoryczny:
Teresa Widlak-Piemikowa
Redaktor techniczny:
Artur Puźniak
Korekta:
Zespól
Projekt okładki i stron tytułowych:
Dariusz Miroński
Zdjęcie na okładce: Agencja Fotograficzna IStockphoto
1.
Wstęp historyczny
.................................................
XIH
1
Andrzej Kiejna
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
2.
Wprowadzenie...............................................
Okresy w historii psychiatrii .................................................................
Klasyfikacje w psychiatrii......................................................................
Psychiatria dziś - kondycja i perspektywy ...................
1
2
10
11
13
13
14
19
29
30
33
34
36
39
41
44
44
Psychopatologia.....................................................
Magdalena ICotlicka-Antczak
2.1. W s tę p .............................................................
2.2. Zaburzenia funkcji poznawczych...................
2.3. Zaburzenia myślenia
...........................
2.4. Zaburzenia uwagi .................................................................................
2.5. Zaburzenia pamięci ......................................
2.6. Zaburzenia funkcji wykonawczych................
2.7. Zaburzenia aktywności ruchowej...................
2.8. Zaburzenia woH i aktywności złożonej . . ..................
2.9. Zaburzenia uczuć (emocji) ...........................
2.10. Zaburzenia świadomości .......................................................................
2.11. Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów)...................
2.12. Podstawowe zespoły psychopatologiczne.............................................
ISBN 978-83-200-4180-4
Wydanie I
Wydawnictwo Lekarskie PZWL
02-672 Warszawa, ul. Domaniewska 41
tel
22 695-40-33
Księgarnia wysyłkowa:
tel.
22 831-42-83
infolinia:
801-142-080
www.pzwl.pl
e-mail:
promocja@pzwI.pl
Skład i łamanie: Mater, Warszawa
Druk i oprawa: Wrocławska Drukarnia Naukowa
3.
Zaburzenia psychiczne wywołane organicznym uszkodzeniem
ośrodkowego układu nerwowego (otępienia, organiczne zaburzenia
psychiczne)......................................................................................................
Tomasz Soków
3.1.
3.2.
Definicje..................................................................................................
Rozpoznawanie otępienia (kryteria diagnostyczne)...........................
49
50
49
VI
Spis treści
Spis treści
VII
3.3.
3.4.
3.5.
3.6.
3.7.
3.8.
3.9.
3.10.
3.11.
4.
Badania nad przyczynami otępień........................................................
Epidemiologia otępień...........................................................................
Choroba Alzheimera (Alzheimer^ disease - AD) ..............................
Otępienia naczyniopochodne................................................................
Otępienie z ciałami Lewy'ego i otępienie w chorobie Parkinsona . . .
Otępienia czołowo-skroniowe i ich warianty językowe ......................
Inne postacie otępień ..................
Organiczne zaburzenia psychiczne .................................................. .
Zaburzenia psychiczne polekowe .........................................................
57
58
61
66
69
73
75
77
79
81
81
96
102
108
112
115
117
119
119
123
123
124
129
137
140
145
145
149
156
6.4. Zaburzenia urojeniowe ..........................................................................
6.5. Indukowane zaburzenie urojeniowe . .
.
7. Choroby afektywne........................................................................................
Janusz RyhakomM
157
167
171
171
174
184
197
197
198
199
201
208
208
209
210
214
218
219
221
221
222
223
223
224
224
226
228
230
232
235
241
242
246
247
7.1. Rys historyczny chorób afektywnych
.............................................
7.2. Choroba afektywna jednobiegunowa (depresja nawracająca)..............
7.3. Choroba afektywna dwubiegunowa.............................................
8. Problematyka samobójstw
Agnieszka Gmitrowicz
Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu i innymi substancjami
psychoaktywnymi...........................................................................................
Jerzy Samochomec
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
4.6.
4.7.
4.8.
4.9.
Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu.................................
Zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych .
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane
używaniem leków uspokajających i nasennych ( F 1 3 ) ..........................
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane
używaniem kokainy (F14) oraz innych substancji stymulujących,
w tym kofeiny (FI5 ) ...................................................................
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane
używaniem substancji halucynogennych (FI 6 ) .....................................
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane
paleniem tytoniu (FI 7 ) ..........................................................................
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane
używaniem lotnych rozpuszczalników (FI 8 ) ........................................
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane
używaniem kilku substancji lub używaniem innych substancji
psychoaktywnych (FI9 ) ..........................................................................
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane
używaniem innych substancji niesklasyfilcowanych w IC D -1 0...........
..................................................................................................
..........................................................................
8.1.
8.2.
8.3.
8.4-
8.5.
8.6.
8.7.
8.8.
8.9.
8.10.
8.11.
W s tę p ......................................................................................................
Podstawowe pojęcia i definicje..............................................................
Epidemiologia samobójstw i prób samobójczych w Polsce i na świede
Czynniki ryzyka występowania zachowań samobójczych (ZS) . . . .
Samobójstwo a choroby somatyczne ...................................................
Neurobiologiczne czynniki ryzyka samobójstwa
....................
Czynniki ochronne.....................................................
Badanie pacjenta ~ wywiad i ocena ryzyka samobójstwa ( R S )
Zasady postępowania z pacjentem zagrożonym samobójstwem . . . .
Prawne aspekty samobójstw ........................................................
Podsumowanie
..................................................................................
. .
9* Zaburzenia nerwicowe
Jolanta Rabe-Jabhńska
5.
Schizofrenia
Marek Jarema
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5.
Definicja i rozpowszechnienie .............................................................
Geneza ..................................................................................................
Obraz kliniczny
.........................................................................
Leczenie.......................................................
Rehabilitacja i rokowanie......................................................................
6.
Zaburzenia schizoafektywne, zespoły urojeniow e.................................
Tomasz Szafrański
6.1.
6.2.
6.3.
Definicja i rozpowszechnienie .............................................................
Zaburzenie schizoafektywne
...............................................
Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne....................................
9.1. Definicja...................................................................................................
9.2. Klasyfikacja zaburzeń nerwicowych.................
9.3. Rozpowszechnienie zaburzeń nerwicowych ........................................
9.4. Przebieg...................................................................................................
9.5. Współchorobowość ...............................................................................
9.6. Etiologia...................................................................................................
9.7. Zaburzenia łękowe w postad fo b ii........................................................
9.8. Inne zaburzenia lękowe..........................................................................
9.9. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
.....................................
9.10. Reakcja na dężki stres i zaburzenia adaptacyjne
. .
9.11. Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)................................................
9.12. Inne zaburzenia dysocjacyjne.................................................................
9.13. Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną
(somatoformiczne)..................................................................................
9.14. Inne zaburzenia nerwicowe....................................................................
9.15. Leczenie zaburzeń nerwicowych............................................................
VIII
Spis treści
Spis treści
IX
10. Zaburzenia psychiczne związane ze stanem somatycznym
Jolanta Rabe-Jabhńska
.................
253
254
255
257
258
261
262
266
269
269
270
270
284
289
293
295
296
308
311
315
14. Zaburzenia jedzenia (odżywiania s ię ).........................................................
Jolanta Rabe-Jabbńska
14.1. Definicja......................................................................... ;
14.2. Rozpowszechnienie ...............................
14.3. Kryteria rozpoznawania jadłowstrętu psychicznego (JP) wg ICD-10 .
14.4. Etiologia...............................
14.5. Model rozwoju jadłowstrętu psychicznego.................
14.6. Przebieg...................................................................................................
14.7. Współistniejące zaburzenia psychiczne................................................
14.8. Powikłania somatyczne przewlekłego jadłowstrętu psychicznego
i bulimii psychicznej....................................
14.9. Leczenie jadłowstrętu psychicznego...................................................
14.10. Szczególne grupy ryzyka
.................................................................
14.11. Bulimia psychiczna (BP)
.................
14.12. Inne zaburzenia jedzenia .........................
15. Zaburzenia seksualne.................................................
Zbigniew Lav-Starowicz
. ...............
363
363
364
364
366
368
368
369
370
372
376
377
381
385
385
386
388
389
390
392
394
402
405
405
406
408
409
409
410
410
411
416
417
418
10.1. Stan somatyczny chorych na zaburzenia psychiczne..........................
10.2. Zaburzenia psychiczne w przebiegu chorób somatycznych.................
10.3. Zaburzenia psychiczne przypominające choroby psychosomatyczne .
10.4. Zaburzenia depresyjne na podłożu somatycznym...............................
10.5. Zaburzenia lękowe na podłożu somatycznym . ...............................
10.6. Zaburzenia psychotyczne.......................................
10.7. Objawy i zaburzenia psychiczne związane z leczeniem zaburzeń
somatycznych ........................................................
11. Zaburzenia osobowości i zachowania udorosłych...................................
Andrzej Czemiktemcz
11.1.
11.2.
11.3.
11.4.
Zaburzenia osobowości..........................................
Zasady rozpoznawania zaburzeń osobowości . . ...............................
Zaburzenia osobowości wg I C D -1 0 ......................
Zaburzenia zachowania u dorosłych......................
.
........................................................................................
12. Zaburzenia snu
Adam Wichnidk
12.1. Czynniki regulujące sen człowieka.........................................................
12.2. Neurobiologiczne podłoże mechanizmów regulujących sen ..............
12.3. Klasyfikacja zaburzeń sn u .......................................................................
12.4. Parasomnie...................................................................
12.5. Zaburzenia mchowe związane ze sn em ................................................
13. Psychiatria d z iecięca .................
Tomasz Wolańczyk
15.1-Wprowadzenie.............................................
15.2. Klasyfikacja zaburzeń seksualnych.........................................................
15.3. Epidemiologia zaburzeń seksualnych w P olsce.....................................
15.4. Etiologia i patogeneza zaburzeń seksualnych........................................
15.5. Patologia seksualna w zaburzeniach psychicznych...............................
15.6. Wpływ leków psychotropowych na seksualność..................................
15.7. Obraz kliniczny zaburzeń seksualnych . ..........................................
15.8. Leczenie zaburzeń seksualnych...................
16. Orzecznictwo inwalidzkie............................................................................
Tomasz Zyss
16.1. Rys historyczny.................................................
. ...............
16.2. Świadczenia o charakterze zasiłków . . ..........................................
16.3. Orzecznictwo rentowe...............................
16.4. Renta rolnicza..............................................................
16.5. Dodatek pielęgnacyjny..........................................................................
16.6. Renta szkoleniowa....................................
16.7. Świadczenia z tytułu wypadków prZy pracy i chorób zawodowych .
16.8. Szczegółowe wytyczne orzecznicze......................................................
16.9. Renta tzw. wojenna.....................................................
16.10. Obecna renta socjaln a...............................
16.11. Orzecznictwo pozarentowe - niepełnosprawność i stopnie
niepełnosprawności................................................
13.1. Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży . . . 315
13.2. Badanie psychiatryczne dziecka........................................................... 316
13.3. Zaburzenia rozwoju psychicznego......................................................... 326
13.4. Zaburzenia hiperkinetyczne ................................................................. 337
13.5. Zaburzenia zachowania..........................................
343
13.6. Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie . . 346
13-7. Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się zwykle
w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym............................................. 351
13-8. Zaburzenia tikow e..................................................
354
13.9. Upośledzenie umysłowe u dzieci.........................
360
Magdalena Kotlicka-Antczak
Spis treści
Spis treści
XI
sychiatria sądowa
421
423
429
442
446
448
455
457
457
494
514
527
534
547
2
1.4. Złośliwy zespół poneuroleptyczny.........................................................
21.5. Zespół serotoninowy...............................................................................
22. Podstawy psychoterapii
.........................................................
600
608
617
618
625
631
635
642
644
647
653
654
657
659
662
666
668
673
673
674
677
687
17.1. Opiniowanie w sprawach karnych.........................................................
17.2. Opiniowanie w wybranych stanach klinicznych..................................
17.3. Środki zabezpieczające ..........................................................................
17.4. Opiniowanie w sprawach nieletnich...................
17.5. Opiniowanie w sprawach cywilnych......................................................
17.6. Postępowanie odszkodowawcze ............................................................
18. Leczenie farmakologiczne w psychiatrii
....................................
Bogdan de Barbaro
22.1. Podejście psychodynamiczne.................................................................
22.2. Podejście poznawczo-behawioralne ...............................................
22.3. Podejście humarustyczno-egzystencjalne.............................................
22.4. Podejście systemowe...............................................................................
22.5. Podejście integracyjne............................................................................
22.6. Różne formy psychoterapii.............................................
22.7. Uwagi końcowe
...............................................................................
23. Leczenie środowiskowe w psychiatrii. Praca z rodziną.
Psychoedukacja.........................
Maryla Sawicka
23.1. Rys historyczny................
23.2. Cele i zasady działania psychiatrii środowiskowej...............................
23.3. Strategie działania..................................................................................
23.4. Praca z rodziną...................................................................
23.5. Psychoedukacja........................................................................................
23.6. Terapia rodzin ........................................................................................
24. Zagadnienia prawne dotyczące postępowania leczniczego
w p sy ch iatrii...................................................................................................
Adam Woźniak, Kama Katarasińska-Pierzgalska
24.1. W s tę p ......................................................................................................
24.2. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego.............................................
24.3. Omówienie wybranych zagadnień.........................................................
24.4. Pozostałe akty prawne............................................................................
Skorowidz
18.1. Leki przedwpsychotyczne ....................................................................
Marek Jarema
18.2. Leki stosowane w chorobach afektywnych..........................................
Janusz Rybakowski
18.3. Leki przeciwiękowe ...............................................................................
Jerzy Landowski
18.4. Leki stosowane w celu poprawy funkcji poznawczych
(prokognitywne)
. . .
Tomasz Sobów
18.5. Farmakoterapia uzależnień....................................................................
Jerzy Samochowiec
19. Stan prepsychotyczny i wczesna interwencja farmakologiczna
Jolanta Rdbe-Jablońska
19.1. Wstęp. D efinicje..................................................................................... 547
19.2. Stan prepsychotyczny (prodrom) ..................................................... ; . 548
19.3. Objawy prodromalne ............................................................................. 553
19.4. Rozpoznawanie -narzędzia pomocne w identyfikacji prodromu . . . 554
19.5. Wczesna interwencja farmakologiczna................................................ 555
19.6. Interwencja psychologiczna.................................................................... 556
20. Irme biologiczne metody leczenia w psychiatrii
Tomasz Zyss
............................
559
559
562
572
574
575
577
578
587
592
20.1. Rys historyczny........................................................................................
20.2. Terapia elektrowstrząsowa ....................................................................
20.3. Inne metody neuromodulacyjne............................................................
20.4. Leczenie światłem i deprywacja s n u ......................................................
20.5. Psychochirurgia........................................................................................
21. Stany nagle w p sy ch ia trii.............................................................................
Tomasz Pawelczyk
21.1. Zachowania agresywne i stany pobudzenia..........................................
21.2. Napady p a n ik i........................
21.3. M ajaczenie..............................................................................................
Zgłoś jeśli naruszono regulamin