Zbigniew Hundert Organizacja husarii koronnej na kampanię wiedeńską 1683 roku.pdf

(327 KB) Pobierz
„W
H E T M A Ñ S K I M T RU D Z I E
”
K
S I Ê GA
P
A M I
¹
T KOWA
KU C Z C I
P
RO F E S O R A
J
A NA
W
I M M E R A
OŚWIĘCIM 2017
© Copyright
Autorzy & Wydawnictwo Napoleon V
Oświęcim 2017
Wszelkie Prawa Zastrzeżone
© All rights reserved
Redakcja:
Zbigniew Hundert
Marek Wagner
Redakcja techniczna:
Mateusz Bartel
Dystrybucja: ATENEUM www.ateneum.net.pl
Sprzedaż detaliczna: www.napoleonv.pl
Numer ISBN: 978-83-65855-31-2
S
M
Profesor Jan Wimmer – Historyk i Uczony. Szkic do portretu
.
W
. .
5
22
32
49
61
97
121
138
152
166
197
218
M
M
A
P
Bibliografia prac naukowych Profesora Jana Wimmera
Kariery społeczno-polityczne rycerzy i żołnierzy
warszawskich w XV–XVI w.
. . . . . . . . . . . . . . . .
W
P
. . . . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
Jeszcze o „wojsku niżowym” JKM Stefana Batorego
.
S
Wojska zaciągu cudzoziemskiego w czasie wojny Rzeczypospolitej
z Państwem Moskiewskim w latach 1609–1618
. . . . . . . . . . .
G
M
K
K
Wkład jednostek gwardyjskich monarchy w wysiłek militarny
Rzeczypospolitej za dwóch ostatnich Wazów (1632–1668)
.
N
. .
.
Szwedzkie zdobycze w Rzeczypospolitej. Zarys problematyki
.
Bitwa pod Witebskiem 16 czerwca 1664 r. – zapomniane
zwycięstwo litewskie nad wojskami moskiewskimi
. . . . .
W
B
. . . . .
M
Z
J
Jerzy Wołodyjowski (około 1620–1672) rotmistrz piechoty
i stolnik przemyski
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
W
. . .
Organizacja husarii koronnej na kampanię wiedeńską 1683 roku
Geneza powstania styczniowego. Postawa społeczeństwa wobec
działań powstańczych (1863–1864)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
H
W
W
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zbigniew Hundert
Wydział Nauk Historycznych i Społecznych
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Organizacja husarii koronnej
na kampanię wiedeńską 1683 roku
K
ampania wiedeńska 1683 r. posiada dość bogatą literaturę – za-
równo w Polsce jak i zagranicą – i bez wątpienia należy do jed-
nych z lepiej poznanych i opracowanych problemów w dziejach
XVII-wiecznej historii Europy. Do dnia dzisiejszego najważniejszą
pozycją w rodzimej literaturze pozostaje praca Jana Wimmera, wy-
dana w 300. rocznicę odsieczy. Generalnie wciąż zachowuje dużą
wartość i należy do jednej z najważniejszych monogra i, które wy-
pracowała polska historiogra a wojskowa
1
. W aspektach szczegóło-
wych wciąż wymaga ona jednak korekt i uzupełnień, czasem znaczą-
cych, dlatego niektórzy badacze powracają do tematów związanych
z kampanią króla Jana z 1683 r. Kilka lat temu ukazała się praca Ra-
dosława Sikory poświęcona udziałowi husarii w bitwie pod Wied-
niem. Stanowiła ona pewną próbę wery kacji oraz uzupełnień usta-
leń Wimmera przez pryzmat formacji husarskiej
2
. Niewątpliwie jest
1
J. Wimmer,
Wiedeń 1683. Dzieje kampanii oraz bitwy,
Warszawa 1983. Rocznicowy
charakter mają także prace poświęcone tematyce wiedeńskiej wydane w Polsce w ostat-
nich kilku latach (na 325. i 330. lecie bitwy): tłumaczenie monografii Johna Stoye’a oraz
prace zbiorowe z wydawnictwa Muzeum Pałac Króla Jana III Sobieskiego w Wilano-
wie; zob. J. Stoye,
Oblężenie Wiednia,
przekład I. Eile, Kraków 2009;
Odsiecz wiedeńska,
red. T. Chynczewska-Hennel, Warszawa 2011;
Sarmacka pamięć wokół bitwy pod Wied-
niem,
red. B. Dybaś, A. Woldan, A. Ziemlewska, Warszawa 2014. Rocznicowy charakter
ma jeszcze monografia wydana w 2013 r. na Ukrainie; zob. Т. Чухліб,
Віде½ь 1683.
Украї½а – Русь у битві за «золоте яблуко Європи»,
Київ 2013.
2
R. Sikora,
Husaria pod Wiedniem 1683,
Warszawa 2012. Podobny charakter, tyle że ze
spojrzeniem na problem kampanii wiedeńskiej z perspektywy osmańskiej, ma praca
Andrzeja Witkowicza; zob. idem,
Czerwone sztandary Osmanów. Wojna roku 1683 opisa-
na na nowo,
Warszawa 2016. Warto jeszcze wspomnieć, że w osobnej pozycji R. Sikora
omówił próbną szarżę pod Wiedniem z 12 IX 1683 oraz udział husarii w przegranej bi-
twie pod Parkanami z 7 X 1683; zob. idem,
Niezwykłe bitwy i szarże husarii,
Warszawa
2011, s. 147–168.
O
...
167
to ciekawa pozycja, ponieważ wprowadza do obiegu naukowego nie
eksplorowane dotąd źródła narracyjne proweniencji zachodnioeu-
ropejskiej. W przemożnej części opiera się jedynie na analizie źródeł
drukowanych, przez co nie porusza wielu zagadnień: m.in. nie oma-
wia w szerszym stopniu spraw reorganizacji formacji husarskiej na
potrzeby etatu wojennego, obowiązującego od 1 maja 1683 r. Po-
nadto nie jest wolna od błędów. Niniejsze rozważania mają zatem na
celu uzupełnić i skorygować część wcześniejszych ustaleń oraz po-
stawić pytania badawcze na przyszłość. Przedmiotem analizy będzie
przede wszystkim husaria koronna, która w przeciwieństwie do jej
litewskiej odpowiedniczki brała udział w wiedeńskiej batalii. Aspek-
ty związane z jazdą kopijniczą Wielkiego Księstwa nie zostaną jed-
nak pominięte.
W momencie, gdy dojrzewała decyzja o sojuszu z Cesarstwem,
wojsko koronne znajdowało się na stopie komputu pokojowego,
obowiązującego od 1 maja 1677 r. Etatowe siły zbrojne liczyły wtedy
12 250 stawek żołdu, z których 2100 przypadało na 21 chorągwi hu-
sarskich. Od momentu wprowadzenia zredukowanego w stosunku
do lat 1673–1676 komputu wojska, oddziały koronnej jazdy kopij-
niczej pozostawały w składzie dwóch partii rozlokowanych w ziemi
halickiej (pod Buczniowem i Trembowlą) dla zabezpieczenia grani-
cy z Wysoką Portą
3
. W tym czasie, w maju 1679 r. zostały oddane na
żołd, w ramach nowego systemu płacy, kilku województwom i zie-
miom, które z pominięciem skarbu centralnego miały je nanso-
wać
4
. W przededniu rozbudowy wojska koronnego na potrzeby wo-
jenne, wakowała buława wielka koronna, na skutek śmierci w lipcu
1682 r. hetmana i kasztelana krakowskiego Dymitra Jerzego Wiśnio-
wieckiego, co było zapowiedzią poważnych zmian organizacyjnych
w strukturach sił zbrojnych. Do obsady pozostawał bowiem nie tyl-
ko sam urząd ale także jednostki wojskowe noszące uprzednio imię
Wiśniowieckiego – w tym chorągiew husarska. Rozdanie buław
Z. Hundert,
Dyslokacja partii wojska koronnego w 1677 roku. Przyczynek do badań po-
granicza polsko-tureckiego oraz organizacji armii w dobie pokoju 1677–1683,
„Klio: Cza-
sopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, z. 1 (36), 2016, s. 41–67; M. Wa-
gner,
Armia koronna w latach 1677–1678,
[w:]
Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita
w latach 1674–1683,
red. D. Milewski, Warszawa 2016, s. 184–187.
4
Z. Hundert,
Wykaz repartycji jednostek wojska koronnego, zgodnie z podziałem komisji
lwowskiej w 1679 roku,
PHW, t. 58, z. 2–3, 2016, s. 17–34.
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin