Meissner Janusz L-jak Lucy A5 popr.doc

(1871 KB) Pobierz
L - jak Lucy



 


KILKA SŁÓW OD AUTORA

Tytuł „L - jak Lucy° bynajmniej nie wydaje mi się najszczęśliwszy. Ale nie potrafię znaleźć innego dla tej książki, która - będąc dalszym ciągiem opowieści „Żądło Genowefy" - zawiera dzieje i przeżycia załogi samolotu, nazwanego od imienia matki chrzestnej dywizjonu - od imienia Lucy. Mniejsza zresztą o tytuł...

Skończyłem pisać tę opowieść, gdy działania lotnicze rozwijały się nadal; gdy dywizjon - po gorączkowych, pełnych najwyższego napięcia wyprawach przygotowawczych i wspierających bezpośrednio inwazję kontynentu europejskiego - latał wciąż nad Niemcy, rzucając któryś tam z kolei milion swoich bomb na niemieckie miasta.

Może ktoś powie, że nie powinienem był w takiej chwili zamykać książki; że należało właśnie opowiedzieć o tych olbrzymich działaniach i o udziale w nich polskich lotników bombowych. Ale ta książka ma inny cel. Nie chodzi mi wcale o to, żeby przedstawić w niej historię działań polskiego lotnictwa lub dywizjonu, o którym piszę, czy nawet tej załogi, która tu odgrywa rolę główną.

Chodzi mi o to, żeby czytelnik wiedział, co to za ludzie ci lotnicy. Jak czują; jak myślą; co przeżywają w powietrzu i na ziemi; jak mówią o tych przeżyciach sami. Chciałem ich zbliżyć do czytelnika, pokazać w różnych okolicznościach, tak żeby wiedział o nich więcej, niż może wyczytać z komunikatów w prasie lub z „sensacyjnych" opisów korespondentów wojennych, którzy sami nie są lotnikami.

Mam nadzieję, że choć w części udało mi się ten. cel osiągnąć. Mam nadzieję, że czytelnik mi ufa i wierzy, że piszę PRAWDE, a jeśli podaję ją w formie artystycznej, to przecież nie dlatego, by ją zaciemnić.

Materiał zawarty w tej książce jest autentyczny. Konstrukcja z tego materiału opowieści pod tytułem „L - jak Lucy", robota literacka, język - to tylko środki, nie zmieniające samego tworzywa.

Chciałbym jeszcze powiedzieć parę słów o postaci Sarata, którego poznałem właściwie dopiero po jego słynnej ucieczce z Francji.

Nie wiem, czy udało mi się ukazać go czytelnikom tak, jak mnie się ukazał, przesłaniając swoją osobowością innych, rozrastając się stopniowo w mojej wyobraźni i - pod koniec książki - zajmując w niej o wiele więcej miejsca, niż mu początkowo przeznaczyłem. Z mojego punktu widzenia ten fakt stanowi wadę konstrukcji literackiej „L - jak Lucy". Ale nie mogłem oprzeć się chęci naszkicowania tej postaci na pierwszym planie, już wówczas, gdy obraz całości był niemal gotowy.

Sarat - ten Sarat, którego poznałem - wydał mi się tragiczny, choć może taki nie był w rzeczywistości; tylko oczy miał bardzo ciemne, głębokie i właśnie „tragiczne". To nasunęło mi najpierw możliwość pewnych domysłów, podejrzeń, a wreszcie skłoniło mnie do uwikłania go w sytuację bez wyjścia. Wcale nie twierdzę, że prawdziwy Sarat (nazwisko jego brzmi inaczej) tak właśnie by postąpił i że wreszcie uciekłby, nie mogąc inaczej rozwiązać tej sprawy. Ale w mojej koncepcji jego druga ucieczka jest trudniejsza niż tamta z Francji - prawdziwa.

Klamra tych dwóch ucieczek stanowi literackie usprawiedliwienie całej historii Sarata, w połowie tylko zmyślonej. Reszta - podobnie jak w „Żądle Genowefy" - to prawda, mniej lub bardziej subiektywna.

Czytelniku, jeśli wspomnisz tę książkę słysząc w nocy warkot samolotów, jeśli pomyślisz wtedy o którymś z przeczytanych tu rozdziałów, jeśli przyjdzie Ci na myśl postać Górala, Pryszczyka, Zygmunta czy Sarata, gdy zobaczysz polskiego lotnika na ulicy, w autobusie, w pociągu - będzie to dowodem, że warta było przeczytać tę opowieść i że warto ją było napisać.

 

Janusz Meissner


1. „Lucy” wraca do bazy.

Lucy Jest bardzo ładna i bardzo zgrabna. Zygmunt mówi, że Pan Bóg umieścił w tej dziewczynie wszystkie oszczędności, jakie porobił na urodzie Szkotek. Lucy jest blondynką. Pod burzą złotych włosów ma białe, gładkie czoło, lekko wygięte brwi i duże, zielononiebieskie oczy. Nosek ma prosty, wąski, o delikatnych, cienkich nozdrzach, a pod nim małe wgłębienie, znikające przy uśmiechu jasno-czerwonych ust. Ust Lucy nie podejmuję się opisać. Nie potrafię ich porównać do niczego; ani do wiśni, ani do róży, ani do czegoś równie banalnego. Zresztą takie porównania są obrażające dla ust Lucy.

Kiedy Lucy się uśmiecha (a robi to często, ponieważ wie, że ma śliczne, błyszczące, białe jak twaróg zęby) - w jej zielonawych oczach widać słoneczne iskierki czy też ogniki. Lepiej nie zaglądać w te oczy, bo łatwo można stracić głowę, a może i serce... Było już w naszym dywizjonie kilka takich wypadków; jeden szczególnie ciężki...

Lucy jest chrzestną matką dywizjonu. Jest córką lorda B. Dlatego między sobą nazywamy ją „Lordówną”.

Jest jeszcze inna Lucy. Ta jest mniej zgrabna; raczej wiedźmowata. Głos ma basowy, donośny; jest ciemna, prawie czarna, wielka, przysadzista i mocna. Po całych dniach drzemie w słońcu albo - gdy deszcz pada - okryta brezentowymi płachtami szamoce się z wichurą. Budzi się o zmroku i wyrusza na nocną wyprawę, by powrócić o świcie.

Tamta jasna jest także chrzestną matką tej ciemnej. W tamtej jasnowłosej Lucy kocha się na zabój Góral. Góral - pierwszy pilot i dowódca załogi tej drugiej „Lucy”, czyli samolotu wellington oznaczonego literą „L”.

Cały dywizjon wie o miłości Górala, bo to się wykryło jeszcze w lecie, kiedy poprzednia nasza maszyna, „Genowefa”, spaliła się na lotnisku Obrony Wybrzeża, gdzie wówczas staliśmy. Spłonął wtedy wraz z „Genowefą” nasz drugi pilot, Merkury, a rannego Górala wyratował z płomieni Pryszczyk.

To było cztery miesiące temu, w sierpniu. Od tego czasu wiele się zmieniło. Pryszczyk - niegdyś kierowca samochodowy, a później mechanik - ukończył kurs strzelców lotniczych; ja - niegdyś pilot myśliwski, a później strzelec tylny „Genowefy” - przeszedłem krótkie przeszkolenie na pilota bombowego; dywizjon wrócił na swoje dawne lotnisko Grupy Bombowej; nasza załoga dostała nowego Wellingtona „L - for Lucy”...

Nie zmieniła się natomiast miłość Górala. Miłość, której nie śmie wyznać ślicznej dziewczynie. Miłość, o której wszyscy wiedzą z wyjątkiem Lucy.

Może zresztą Lucy także wie o niej, tylko udaje, że nie, podobnie jak udaje każdy z nas?

Przepraszam: nasz nawigator, Zygmunt, niczego nie udaje. Potrząsa głową z politowaniem i mówi, że gdyby miał o piętnaście lat mniej, to Lucy byłaby od czterech miesięcy jego ślubną żoną, a za pięć miesięcy poprosiłby Górala w kumy.

Bujak, nasz przedni strzelec, powątpiewa, czy sir B. zgodziłby się na mezalians córki - i to z człowiekiem o takim nazwisku, którego w żaden sposób nie można wymówić; ale Zygmunt zapewnia, że tylko wiek podeszły przeszkadza mu w zawarciu tego małżeństwa, bo Lucy ma lat dwadzieścia, on zaś właśnie ukończył czterdzieści trzy. A co do nazwiska Wasilewski, to ostatecznie „Łozajliuki”, jak je wymawiają Anglicy, brzmi bardzo pięknie i jakby z turecka. Można by dodać „bey” na końcu.

Koza, który jest poetą, a w chwilach wolnych od pisania sonetów - także radiotelegrafistą „L - for Lucy”, ma już przygotowany wiersz na zaręczyny Górala. Szef mechaników, Talaga, z całą brygadą obsługi ziemnej przygotował model wellingtona jako prezent dla młodej pary. Kazimierz Kędzierzawy, prezes mesy oficerskiej tudzież adiutant dywizjonu, odstawił skrzynię zacnych butelek, żeby oblać te zaręczyny. Co młodsi i przystojniejsi „skrzydlaci bohaterowie” z innych załóg pogodzili się z myślą, że Lucy jest dla nich stracona i pilotują inne, łatwiej dostępne piękności. Jednym słowem, wszystko sprzyja happy endowi romansu, który jakoś nie może się zacząć...

Nie wiem, jak długo by to trwało, gdyby nie Pryszczyk. Nie wiem także, czy Pryszczyk działał z premedytacją, czy też był to istotnie przypadek. Tak czy inaczej - on właśnie stal się pośrednio przyczyną przynajmniej części zdarzeń, które nastąpiły tej nocy z dziesiątego na jedenasty grudnia roku 1942.

 

 

Niemal od samego startu Pryszczyk gadał jak nakręcony. Najpierw o swoich przewagach w Centrum Wyszkolenia Strzelców Samolotowych w Szkocji, potem o Szkocji w ogóle, a o Szkotkach w szczególności; potem o swoich przewidywaniach w sprawie dalszego rozwoju wypadków wojennych; wreszcie - gdyśmy już mijali Southampton - o komandosach[1], z którymi najpierw stoczył wielką a zwycięską bitwę na jakimś dansingu, następnie zaś zawarł dozgonną przyjaźń. Poczynając od południowego brzegu Anglii przeszedł na temat kobiet w wojsku:

- Tera znów polskie wafki[2] w ty Szkocji robią. Podobnież mają się Pestki nazywać. Pan kapitan słyszał?

Nie wiedzieliśmy, do kogo to pytanie zostało skierowane, bo było nas trzech kapitanów na pokładzie „Lucy”: Góral, Zygmunt i ja. Ale Pryszczyk widocznie traktował je tylko retorycznie, bo zanim ktokolwiek mu odpowiedział, już w słuchawkach zaterkotał dalszy potok jego wymowy.

- Za telefonistki - baby; za kantyniarki - baby; na motocyklach za kurierki - baby ganiają; drajwerkamy[3] tyż chcą być. No to co w tym lądowym wojsku nasze chłopaki w ogóle mają robić? Jak się dziewczyny w końcu do magazynów i do kancelarii dobiorą, to już nie wiem, gdzie te szkockie wojaki pójdą służyć...

- Uważajcie od księżyca - powiedział Góral, korzystając z tego, że Pryszczyk zrobił dramatyczną pauzę.

- Ja uważam, panie kapitanie - zapewnił ten ostatni. - A znowu z tymy drajwerkamy to tyż jest lipa. Przeważnie z Angielkamy. Pan kapitan wie, że nasza Lordówna do Afryki jedzie?

- Kto wam to powiedział? - spytał Zygmunt.

- Nic podobnego, panie kapitanie, nikt mi nie mówił, tylko sama panna Lucy - odparł Pryszczyk nieco urażony. - Właśnie się jej kabel od akumulatora odłączył i stała na szosie, jak z miasta szłem, więc się pytam, o co się tą razą rozchodzi. Bo już takie mam szczęście, że zawsze przy mnie jej coś w tym wozie nawali. No i widzę, że ten kabel, a ona nie wie. Prowadzić, owszem, nie można powiedzieć, prowadzi wóz niezgorzej. Ale najgłupszej szczegóły w silniku nie rozumie. No to mówię: proszę aliantki, jakże to w ty pustyni będzie? A ona się śmieje i mówi, powiada: - Come with me![4]

- Kiedy to było? - spytał nagle Góral.

- No przecie przed samym wieczorem. A pan kapitan nie widział panny Lucy?

- Nie - powiedział Góral krótko. - Bo co?

- Bo się właśnie pytała o pana kapitana.

- I coście jej powiedzieli? - spytał Zygmunt.

Pryszczyk zapewne się stropił, bo w słuchawkach zapanowała chwila milczenia.

- Nic faktycznie nie powiedziałem - oświadczył w końcu niepewnie - bo panna Lucy nie mówiła, czy się z panem kapitanem chce poinformować, czy nie.

- Tuman - mruknął Zygmunt.

Bujak powiedział nagle:

- Na prawo ląd. Co to może być?

Spojrzeliśmy na prawo, zapominając o wszystkim, co nie dotyczyło chwili obecnej. Nie było nic widać, choć księżyc świecił jasny, wypukły - jak poniklowany talerz przed zakładem fryzjerskim. Tylko Bujak coś tam dostrzegł w dole swoim sowim wzrokiem.

Zygmunt po namyśle wyraził przypuszczenie, że to chyba wyspa Alderney, i zagłębił się w swoim logu[5].

- Jaki masz kurs? - spytał po chwili.

Powiedziałem, że dwieście dziesięć.

- Weź dwieście. Znosi nas trochę na zachód.

Nacisnąłem ster. Wskaźnik wychylił się w prawo, tarcza busoli leniwie ruszyła z miejsca; żyrokompas[6] obrócił się o dziesięć stopni.

Wyrównałem. Ucisk na sterach zelżał, ustała lekka wibracja skrzydeł; wskaźnik z wolna powrócił na dawne miejsce. Tylko busola zatoczyła się spóźnioną reakcją jak pijana, wyjechała do stu dziewięćdziesięciu, cofnęła się, znów się zatoczyła i dopiero po dłuższym wahaniu uzgodniła z żyrokompasem swój pogląd na kurs.

Wiedziałem, że się tak stanie: żyrokompas w takich wypadkach ma zawsze rację. Mimo to ze zniecierpliwieniem czekam na ustalenie się busoli. Ze zniecierpliwieniem, którego ciągle jeszcze nie mogę, się pozbyć pilotując maszynę w nocy. Ciągle jeszcze za wiele uwagi poświęcam przyrządom. Ciągle jeszcze nie jestem swobodny: mięśnie napinają się mimo woli, sztywnieją i bolą. Skupienie uwagi męczy.

Wiem, że wszystko to nie jest potrzebne. Że przejdzie z czasem. Że moje odruchy i reakcje zmechanizują się. Że prowadzenie samolotu w ciemności nie wymaga ani połowy tego wysiłku nerwowego, jaki wkładam teraz w tę czynność. Ale na razie lot w jedną stronę wydaje mi się granicą tego, co pilot może wytrzymać.

Dziś po raz pierwszy prowadzę „Lucy” do celu, a nie do lotniska, jak dotąd. Po raz pierwszy ja startowałem z pełnym ładunkiem bomb (i z zapartym tchem) po czarnym runway’u[7] przyprószonego śniegiem lotniska. Wystartowałem dobrze i nikt z załogi na ten temat nie pisnął ani słówka, jakby to był nie pierwszy, tylko dwudziesty pierwszy mój start.

Byłem im za to wdzięczny. Każde słowo pochwały, każda uwaga na ten temat bardzo by mnie dotknęła; w ciągu lat dwudziestu ja robiłem uwagi; ja uczyłem innych latać; teraz - po dłuższej przerwie, podczas której byłem tylnym strzelcem - jestem znów pilotem. Pilotem bombowym bardzo świeżej daty... W tych warunkach zarówno krytyka, jak pochwały bardzo by mnie upokorzyły. Załoga to rozumie. Wiem, że przeżyli emocję podczas mego startu; że cały ten lot będzie dla nich nieco denerwujący. Ale żaden z nich nie chce, żebym się tego mógł bodaj domyślać. Zachowują się zupełnie tak, jakby za sterem siedział Góral, nie ja. Góral zaś udawał dotąd, że drzemie, tak dalece sprawy pilotowania „Lucy” do celu go nie obchodzą; w ogóle nie zamierza się do tego wtrącać.

Kilkadziesiąt zegarów przed moją twarzą pulsuje i drga, meldując o tym, co się dzieje. Każdy z nich stoi na straży; każdy natychmiast donosi o zmianach ciśnienia, obrotów, wznoszenia się, temperatury, napięcia. Tylko sztuczny horyzont kontroluje - mnie. Jest równie bezwzględny, jak inne wskaźniki. Nie ukrywa przede mną niczego. Jest brutalnie szczery i jeśli zapominam o nim na chwilę, drwiąco wykrzywia się przechyłem blaszanej sylwetki samolotu albo udaje zdziwienie, podnosząc ją w górę, jakby unosił brwi z cierpliwą ironią.

Poprawiam położenie maszyny, nie śpiesząc się.

- Nie przesadzajmy! Błąd jest drobny; o wiele drobniejszy, niż to przedstawia karykatura sperry[8].

Wtedy on robi obojętną minę i udaje niewiniątko. Spoglądam znów po chwili na to bezczelne indywiduum. Blaszana sylwetka tkwi poziomo w samym środku tarczy i zdaje się mówić z wyższością:

- Widzisz: poprawiłeś się. Tylko tak dalej, a będzie z ciebie wcale niezły pilot. Gorszych idiotów nauczyłem trzymać maszynę w linii lotu. Nic się nie martw.

Złości mnie to, jakkolwiek wiem, że sperry ma rację.

Podciągam „Lucy” w górę i gdy mijamy Jersey, wysokościomierz wskazuje czternaście tysięcy stóp. W kwadrans później wchodzimy nad brzeg Francji, witani słabym ogniem baterii nabrzeżnych, które pudłują haniebnie.

Noc jest jasna, księżycowa. W pewnej chwili widzę przed sobą, jak po ziemi zaczyna pełzać srebrzysta, świecąca nić. Rozszerza się i zwęża, wygina się, znika chwilami i znów się ukazuje.

- Vilaine - mówi Zygmunt.

Z prawej strony biegnie, ślizga się inna srebrna nić: Oust. Nagle pomknęły ku sobie skośnie, połączyły się, uciekły w prawo: mijamy Redon. Do celu - dwadzieścia pięć mil...

Poprawiam się w fotelu. Jednocześnie wyczuwam napięcie, które zaczyna ogarniać załogę. Mam wrażenie, jakby udzielało się ono także maszynie: silniki jakoś inaczej warczą; stery inaczej reagują na ruchy drążka; w słuchawkach telefonu pokładowego jest jakaś nowa akustyka. Tylko zegary czuwają jak przedtem, sumiennie i bezstronnie.

Zygmunt podaje nowy kurs; a Bujak melduje o pierwszych reflektorach. Wymykam się im łatwo i ponieważ mamy osiemnaście tysięcy stóp pod sobą - zmniejszam boost[9], ustalając obroty na dwa tysiące.

Idą pierwsze pociski artylerii przeciwlotniczej. Jakiś granat rozrywa się przed nami, tworząc gęsty, ciemny obłoczek na naszym kursie, podobny do balonu zaporowego. Instynktownie kładę maszynę w zakręt, żeby go wyminąć, za późno zresztą. Wpadamy w kłąb dymu, który dostaje się do wnętrza kabiny i drapie w gardle.

Zygmunt znów podaje kurs i schodzi do celownika. Wymijam dwie zapory ogniowe, jedną po drugiej. Bujak woła:

- Reflektory z prawej!

Zamykam gaz, trawersuję[10], wyprowadzam i znów zwiększam obroty. Wszystko idzie dobrze. Pracuję nieomal machinalnie, coraz swobodniej, poświęcając coraz mniej uwagi reakcjom maszyny, która jest mi teraz posłuszna, jakby rozumiała, że nie pora na psoty.

- Widać Loarę - mówi Bujak - Pod nami na lewo.

Ziemia iskrzy. To artyleria strzela coraz gęściej. Raz po raz smagają nas reflektory biegające po niebie.

Drzwi bombowe otwarte. Koza czeka na znak, żeby wyrzucić flarę[11] oświetlającą do zdjęcia foto. Zamykam gaz i naprowadzam „Lucy” na cel według wskazówek Zygmunta.

Bujak nie może usiedzieć w milczeniu, ponieważ właśnie w tej chwili setki bomb zapalających z innych samolotów spadły na port. Pryszczyk wierci się ze swoją tylną wieżyczką, żeby zobaczyć, co się dzieje na ziemi, ja zaś mimo woli kładę maszynę na lewą burtę i spoglądam w dół.

- Może byście się uspokoili, do wielkiej cholery? - proponuje Zygmunt.

„Uspokajamy się” i po chwili bomby poszły, a za nimi flara.

Właśnie chciałem zawrócić, gdy odczułem potężny wstrząs i usłyszałem huk.

Dostaliśmy!

Położyłem ster na burtę, ściągnąłem, żeby jak najprędzej uciec.

Usłyszałem, jak Pryszczyk zawołał:

- Pali się!

- Co się pali? - pyta Góral.

- A cały kadłub, panie kapitanie.

W tej chwili poczułem swąd spalenizny. Zygmunt już wracał od bomb, ale nie było czasu, by go przepuścić.

- Trzymaj się - powiedziałem do niego. - Będę gasił.

Zrozumiał i cofnął się. Pchnąłem ster. Poszliśmy w dół, niemal pionowo, na łeb. Zaczął się szum i świst, przechodzący w wycie. „Lucy” dygotała w pędzie, szarpana wibracjami skrzydeł i sterów. Drążek sterowy targał się w łożysku, trząsł, napierał w tył. W słuchawkach powstał jazgot i kwik. Strzałka wysokościomierza pobiegła dokoła tarczy: 14 000 - 13 500 - 13 000 - 12 500 - 12 000...

Zacząłem wyprowadzać. Wibracja skrzydeł wzrosła, stery zawichrowały kadłubem, stękały gdzieś ścięgna i złącza...

Powoli, powoli pisk i gwizd opadał, rozwiewał się, cichł, ale maszyną szarpało nadal, a drgania sterów nie ustąpiły nawet po wyjściu do linii lotu.

- Jak tam, Pryszczyk?- spytał Góral. - Zgasło?

- Zgasło, panie kapitanie, ale całe pokrycie się spaliło od skrzydeł aż do sterów. A jak silnik?

Góral powiedział, że silnik O.K. Zygmunt wygramolił się z dołu i zajrzał do przedziału radio. Usłyszałem po chwili głos Kozy, który odpowiadał na jego pytania. Okazało się, że wybuch rzucił go na nosze i że nasz poeta stracił przytomność na parę minut. Był jednak cały i zdrów.

Zygmunt wrócił po chwili z poważną miną.

- Cho-lera... - powiedział, kręcąc głową.

- Co cię tak rozrzewnia? - spytał Góral.

- Zobacz sam - odrzekł nasz nawigator - to się też wzruszysz.

Góral spojrzał na niego podejrzliwie, ale wstał, przecisnął się przez wąską framugę i poszedł sprawdzić, co się dzieje w kadłubie.

Zygmunt siadł na jego miejscu obok mnie i otarł pot z czoła.

- Jeszcze nie widziałem czegoś podobnego - oświadczył.

W tej chwili poczułem, że ze sterami dzieje się coś niezwykłego: jakby ktoś jeszcze prócz mnie pilotował maszynę. Domyśliłem się, że to Góral sprawdza prowadzące drążki sterów.

- Cóż się tam stało? - zapytałem Zygmunta, który miał taką minę, jakby robił rachunek sumienia przed śmiercią.

- Reflektory z lewej! - zawołał Bujak.

Chciałem położyć „Lucy” do zakrętu, gdy Zygmunt wrzasnął:

- Ostrożnie!

- Czego się drzesz? - spytałem przestraszony.

- Zakręcaj łagodnie, bo się ogon urwie - powiedział prędko. - Rozwaliło całą lewą burtę: antena zerwana; kadłub goły; nawet dinghi[12] diabli wzięli, a moje mapy i cała buchalteria fruwają nad Loarą.

- Jeszcze trochę w prawo - odezwał się spokojny, dźwięczny głos Bujaka. - Czemu lecimy na wschód, Herbert?

-...

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin