SZYK WYRAZÓW W ZDANIU
Na początku nauki języka niemieckiego dowiedzieliśmy się, że najważniejszą częścią zdania jest orzeczenie, gdyż to właśnie ono orzeka nam, co z kimś lub czymś się dzieje. Zgodnie z zasadą tworzenia zdania oznajmującego – pojedynczego, aby stworzyć najprostsze zdanie, musieliśmy zadbać o to, żeby orzeczenie stało zawsze na drugim miejscu. W myśl tej zasady napiszmy przykładowe zdanie.
Ich fahre morgen ans Meer mit meinen Eltern. – szyk prosty
Morgen fahre ich mit meinen Eltern ans Meer.
Ans Meer fahre ich morgen mit meinen Eltern. szyk przestawny
Mit meinen Eltern fahre ich morgen ans Meer.
Trzymając się powyższej zasady stworzyliśmy zdanie w którym zaraz po podmiocie występuje orzeczenie, a na końcu reszta zdania. Taki szyk zdania oznajmującego nazywamy szykiem prostym.
Dzisiaj natomiast omówimy sobie porządek zdania złożonego. Zdania złożone, jak sama nazwa wskazuje składają się z większej ilości wyrazów i są zbudowane z dwóch części, oddzielonych od siebie przecinkiem. Wyróżniamy dwa rodzaje zdań złożonych: zdania złożone nadrzędnie i zdania złożone podrzędnie. Zastanawiasz się teraz, jak je odróżnić? To nic trudnego. J Zdania nadrzędnie złożone to, takie, które mogą istnieć samodzielnie i po wstawieniu kropki w miejsce przecinka, nie sprawiają one wrażenia zdań wyrwanych z kontekstu. W przypadku zdań złożonych podrzędnie, definicja jest przeciwna. (patrz przykład oznaczony gwiazdką.) W zdaniach złożonych, nie mamy tak wielu możliwości manipulowania wyrazami, zważając tylko na to, aby czasownik był na drugim miejscu. Tutaj głównymi ”zarządcami” porządku zdania są spójniki. Oprócz spójników warunkujących szyk prosty, wyróżniamy również spójniki, po których występuje tak zwany szyk przestawny i szyk zdania pobocznego.
Ważne Notatka została opatrzona gwiazdkami. Oznacza to, że dane zagadnienie wymagało szerszego wyjaśnienia. W notatce napotkasz także na zagadnienie, opatrzone dwiema gwiazdkami. Oznacza to, że należy przyjrzeć się temu jeszcze dokładniej. Obawiasz się, że któreś zagadnienie będzie dla Ciebie nie zrozumiałe? Nie martw się, na wypadek gdyby coś Ci umknęło, możesz posiłkować się tą notatką i wielokrotnie do niej wracać. Razem postaramy się jednak o to, aby wszystko było dla Ciebie jasne, a zdania były budowane intuicyjnie. J W tym celu przyjrzyjmy się przykładom w tabeli.
Spójniki wymagające szyku prostego
Przykłady
und – i, a
Ich kaufe einen Blumenstrauß und du besorgst ein Geschenk. – Ja kupię bukiet kwiatów, a Ty zadbasz o prezent.
aber – ale, lecz
Sie sagte etwas zu mir, aber ich habe nichts gehört. – Ona mówiła coś do mnie, ale nic nie słyszałem.
denn – bo, ponieważ
Wir gehen heute nicht spazieren, denn es regnet den ganzen Tag. – Nie idziemy dzisiaj na spacer, ponieważ cały dzień pada deszcz.
oder – lub, albo
Robert geht am Abend tanzen oder er bleibt zu Hause. – Robert idzie wieczorem potańczyć lub zostanie w domu.
sondern – lecz
Ich schreibe keinen Brief, sondern ich lese ein Buch. – Nie piszę listu, lecz czytam książkę.
Konstrukcja zdania w szyku przestawnym charakteryzuje się tym, że bezpośrednio po spójniku występuje orzeczenie, po nim podmiot, a następnie reszta zdania.
Spójniki wymagające szyku przestawnego
dann – potem, następnie
Zuerst esse ich ein Frühstück, dann putze ich mir die Zähne. – Najpierw jem śniadanie, potem myję zęby.
deshalbdarum dlatego deswegen
Wir haben kein Geld, deshalb nehmen wir einen Kredit auf. – Nie mamy piniędzy, dlatego bierzemy kredyt.
sonst – w przeciwnym razie
Er fährt nicht schnell, sonst könnte er einen Unfall verursachen. – On nie jeździ szybko, w przeciwnym razie spowodowałby wypadek.
* trotzdem – mimo to
Ich spreche kein Griechisch, trotzdem wohne ich in Athen. – Nie mówię po grecku, mimo to mieszkam w Atenach.
außerdem – oprócz tego
Berta antwortet nicht auf meine E-Mails, außerdem nimmt sie nicht das Telefon ab. – Berta nie odpowiada na moje e – maile, oprócz tego nie odbiera telefonu.
vorher – przedtem
Ich werde fernsehen, aber vorher gehe ich spazieren. – Będę oglądać telewizję, ale przedtem idę pospacerować.
danach – potem
Ich esse Mittagessen, danach sehe ich fern. – Jem obiad, potem idę oglądać telewizję.
später – później
Zuerst mache ich meine Hausaufgabe, später gehe ich Fußball spielen. – Najpierw odrabiam moją pracę domową, później idę grać w piłkę nożną.
endlich/schließlich – w końcu
Endlich habe ich meine Hausaufgaben gemacht und ich kann fernsehen. – W końcu zrobiłem/am moją pracę domową i mogę oglądać telewizję.
...
piaskowychomik