Krótka historia Komunistycznej Partii Robotniczej Polski kprp_1919 https://libcom.org/library/kr%C3%B3tka-historia-komunistycznej-partii-robotniczej-polski Historia niemieckiej i włoskiej ultralewicy lat dwudziestych XX wieku jest stosunkowo dobrze znana, aczkolwiek głównie w kręgach tzw. lewicy komunistycznej. Wiemy, że podobne nurty istniały również w innych partiach komunistycznych, ale spora częć tej historii wcišż czeka na udokumentowanie. Ten artykuł jest tego próbš. Sekcja pierwsza jest wstępem do historii Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (KPRP), sekcja druga dokładniejszym spojrzeniem na lewicę tej partii. Komunistyczna Partia Robotnicza Polski Spustoszenie i nędza spowodowane przez pierwszš wojnę wiatowš wywołały wybuch rewolucji w Rosji. Ta stała się inspiracjš do działania dla międzynarodowej klasy robotniczej z serii imperialistycznych antagonizmów wyłoniła się fala rewolucyjna. Polska nie była tu wyjštkiem. W 1918 r. na jej terytorium zaczęły powstawać Rady Delegatów Robotniczych, Chłopskich i Żołnierskich. Niektóre zostały szybko zneutralizowane przez nurty reformistyczne i patriotyczne, inne utworzyły swojš własnš milicję, Czerwonš Gwardię i otwarcie kwestionowały tworzšce się państwo polskie. W ich strukturach działali przeróżni radykałowie, walczšcy o wpływy między sobš. Wród nich była Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), siostrzana partia Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR), i PPS-Lewica internacjonalistyczny odłam socjalpatriotycznej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Po latach współpracy, te dwie partie, SDKPiL i PPS-Lewica, zjednoczyły się w 1918 r. aby stworzyć Komunistycznš Partie Robotniczš Polski (KPRP). Rok póniej KPRP wzięła udział w pierwszym kongresie tworzšcej się III Międzynarodówki (Międzynarodówki Komunistycznej tzw. Kominternu), gdzie podczas nieobecnoci Juliana Marchlewskiego była reprezentowana przez Józefa Unszlichta. Od tego momentu losy polskiej partii były bezporednio powišzane z wydarzeniami w Międzynarodówce. Wskazanie właciwego momentu, w którym rewolucja w Polsce upadła jest skomplikowane. Niewštpliwie likwidacja rad robotniczych w 1919 r. rękoma nowo odtworzonego państwa polskiego i reformistycznych sekcji PPS była sygnałem końca tej wstępnej europejskiej fali rewolucyjnej zapoczštkowanej w 1917 r. 1 Następne lata były bez dwóch zdań burzliwe strajk kolejarzy w Poznaniu w 1920 r., rozruchy głodowe w Rawiczu w 1921 r., powszechny strajk rolny w Wielkopolsce w 1922 r., powstanie krakowskie w 1923 r. Nie było roku bez gwałtownych wybuchów walk klasowych. W dodatku przyszłoć niepodległego państwa polskiego nie była pewna. Jego poczštkom towarzyszyły zarówno spory graniczne i konflikty zbrojne z Ukrainš, Czechami, Niemcami, Litwš, a wkrótce i sowieckš Rosjš jak i chroniczna niestabilnoć polityczna (nieudany zamach stanu w 1919 r. przez narodowców, zabójstwo pierwszego polskiego prezydenta, Narutowicza, w 1922 r.). Polska burżuazja była podzielona między sobš i musiała stawić czoła zagrożeniom z zewnštrz jak i z wewnštrz. KPRP stanowiła jedno z tych zagrożeń. Ze względu na swojš rewolucyjnš postawę i poparcie deklarowane wobec Armii Czerwonej w wojnie polsko-radzieckiej, została zdelegalizowana w 1919 r. i pozostała takš aż do jej rozwišzania w 1938 r. Sposób w jaki KPRP powstała miał trwały wpływ na jej dynamikę. SDKPiL i PPS-Lewica, choć miały podobne postulaty (wsparcie dla bolszewików w rewolucji rosyjskiej, internacjonalizm i koniecznoć dyktatury proletariatu w postaci rad robotniczych), to jednak nie były tożsame. Po zjednoczeniu KPRP, komitet centralny został wybrany tak by reprezentować obie partie. Składał się z dwunastu członków, szeciu z SDKPiL (Władysław Kowalski-Grzech, Henryk Stein-Domski, Franciszek Grzelszczak-Grzegorzewski, Franciszek Fiedler, Adolf Zalberg-Piotrowski i Szczepan Rybacki) i szeciu z PPS-Lewicy (Józef Ciszewski, Maksymilian Horwitz-Walecki, Henryk Iwiński, Maria Koszutska-Kostrzewa, Stefan Królikowski i Wacław Wróblewski). Podziały i frakcje, które powstawały w ramach KPRP w kolejnych latach były w dużym stopniu oparte na starych, czasem osobistych, konfliktach między byłymi członkami SDKPiL i PPS-Lewicy. Poczštkowy nurt ultralewicowy 2 w KPRP, póniej zwany błędem luksemburgizmu charakteryzujšcy się sprzeciwem wobec jednolitych frontów i prawa narodów do samostanowienia oraz bojkotem wyborów parlamentarnych w 1919 r. był rezultatem paru czynników. Członkowie KPRP, tak samo jak wczeniej SDKPiL i PPS-Lewicy, byli różnej narodowoci (m.in. polskiej, żydowskiej, ukraińskiej, białoruskiej, rosyjskiej, niemieckiej, litewskiej). Przed wojnš zamieszkiwali kraj podzielony między trzy wielkie imperia Rosję, Niemcy i Austro-Węgry, i często zmuszeni byli do działań ponad państowymi granicami. Wielojęzycznoć i wieloetnicznoć ludnoci ziem polskich oznaczała, że w celu dotarcia do jak największej liczby robotników, partie socjalistyczne musiały być internacjonalistyczne w praktyce (choć statystyki sš niedokładne, szacuje się, że w 1900 r. tylko dla 65% ludnoci ziem polskich język polski był językiem ojczystym, w 1931 r. liczba ta wzrosła do około 69% 3). Istniały więzy polityczne i osobiste z takimi grupami jak Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD) lub SDPRR. Wielu z czołowych teoretyków i bojowników ruchu przekraczało granice państwowe: Róża Luksemburg pochodzenia polsko-żydowskiego była aktywna w polskiej i niemieckiej socjaldemokracji, Leon Jogiches-Tyszka pochodzenia żydowskiego działał w polskiej i niemieckiej socjaldemokracji, Feliks Dzierżyński pochodzenia polskiego działał w polskiej, rosyjskiej i litewskiej socjaldemokracji, Feliks Kon pochodzenia żydowskiego działał w polskich i ukraińskich ruchach itd. Bioršc udział w międzynarodowych debatach budowali internacjonalistyczny charakter przyszłej partii komunistycznej. Tak więc poczštkowo w KPRP uważano, że tworzenie odrębnego państwa polskiego, ukraińskiego, białoruskiego lub litewskiego byłoby krokiem wstecz, wzmocnieniem nacjonalistycznych zapałów kosztem klasowej polityki i złamaniem już istniejšcych powišzań pomiędzy rewolucyjnymi organizacjami, jak i robotnikami, w trzech imperiach. Wielu członków KPRP sprzeciwiało się prawu narodów do samostanowienia i nie chciało ustšpić pola PPS, swoim głównym przeciwnikom w ruchu robotniczym. Przyjęto wyranie klasowš retoryke. Analiza polskiego kapitalizmu wykazała, że, zwłaszcza w niektórych okręgach przemysłowych takich jak Łód, klasa robotnicza była bardziej rozwinięta niż w wielu innych częciach Europy. Chociaż większoć populacji nadal stanowili chłopi, niektóre obszary w Królestwie Polskim były jednymi z najbardziej zaawansowanych orodków przemysłowych carskiej Rosji (15% produkcji przemysłowej Imperium Rosyjskiego pochodziło z Kongresówki 4). KPRP była krytycznie nastawiona wobec ustępstw na rzecz chłopów, ponieważ wierzono, że polskie warunki ekonomiczne tego wymagajš (stšd włanie termin Robotnicza w nazwie partii, podkrelajšcy jej charakter). Bojkotowano wybory, tworzšc w zamian Rady Delegatów Robotniczych. Wreszcie, po rewolucji w Rosji, panowało przekonanie, że ostateczne zniesienie kapitalizmu już się zbliża a nawet jest nieuniknione. W tym okresie dla wielu logiczne stało sie przyjmowanie niektórych stanowisk ultralewicowych, ponieważ reformizm służyłby tylko zatrzymaniu rewolucyjnych aspiracji proletariatu. Postawy te jednak nie trwały długo, zwłaszcza gdy stało się jasne, że poczštkowa fala rewolucyjna zaczęła słabnšć. W 1922 r. KPRP wzięła po raz pierwszy udział w wyborach jako komitet wyborczy zwany Zwišzkiem Proletariatu Miast i Wsi (ZPMiW). Stopniowo degenerujšcy się Komintern zaczynał wywierać coraz większš presję na KPRP, a z czasem potępił wiele stanowisk poczštkowo przyjętych przez polskš partię. Jednoczenie partia skręcała na prawo, tendencja, która oprócz kilku incydentów (np. krótkotrwały lewicowy Tymczasowy Sekretariat 1925 r.), została przyjęta przez kierownictwo partii. Lewica partii wkrótce została zepchnięta na margines, a sytuacja tylko się pogorszyła po mierci Lenina w 1924 r., gdy pod wodzš Stalina dominacja partii rosyjskiej nad Kominternem stała się jeszcze bardziej oczywista. W 1925 r., zgodnie z normami Kominternu, nazwa partii została zmieniona na Komunistycznš Partię Polski (KPP). Partia przyjęła program bolszewizacji. Została wprowadzona większa dyscyplina i centralizm, które w praktyce oznaczały całkowitš zależnoć od Kominternu. Powstały nowe podziały w KPP próbujšce przekonać Komintern, a przez to Stalina, o swojej lojalnoci: frakcja mniejszociowa (Julian Leszczyński-Leński, Jan Paszyn, Alfred Lampe, Jerzy Heryng i Franciszek Fiedler) i większociowa (Adolf Warski, Maria Koszutska, Edward Próchniak i Aleksander Danieluk). Większociowcy rzšdzili partiš do 1929 r., kiedy to kontrole objeli bliżsi Stalinowi mniejszociowcy. Już nie jako KPRP i pozbawiona swojego dawnego luksemburgizmu, od 1930 r. partia była w dużej mierze marionetkš Kominternu. Mimo to nadal nie spełniała wymagań rosyjskich przywódców i w 1938 r. KPP została rozwišzana, a większoć jej członków na terytorium Rosji zamordowanych w ramach tzw. operacji polskiej NKWD. To utorowało drogę do utworzenia z kadr lojalnych wobec Kremla stalinowskiej Polskiej Partii Robotniczej (PPR) w 1942 r. Pod koniec II wojny wiatowej przywództwo PPR otrzymało zadanie utworzenia republiki ludowej w sojuszu z ZSRR. W cišgu swych czterdziestu lat u władzy, PPR urzeczywistniło przepowiednię Kropotkina z 1920 r. samo słowo socjalizm stało się w Polsce przekleństwem. Chociaż PPR rociła sobie prawo do politycznej tradycji przedwojennej KPRP, miała jednak niewiele wspólnego z partiš która została pierwotnie utworzona na rewolucyjnej fali 1917 r., a w szczególnoci z jej ...
i.p.witkowscy